Vasilis Thanopoulos
Το 2022 ήταν αναμφισβήτητα μια δύσκολη χρονιά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είχε και τις φωτεινές του στιγμές. Και μπορεί φέτος να επιστρέψαμε – μετά τον κορονοϊό – στην πολυδιαφημισμένη κανονικότητα, έχει σημασία ωστόσο να αναγνωρίσουμε τί σημαίνει αυτή η κανονικότητα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αυτής της χώρας. Πάμε λοιπόν να θυμηθούμε κάποιες σημαντικές ειδήσεις (σε θεματικές) που μας απασχόλησαν το 2022.
Περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα (με υποσημειώσεις)
Η χρονιά μάς έκανε ποδαρικό με την κατάργηση του αποκλεισμού από την αιμοδοσία όσων είχαν «έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977», όπως έγραφε το έντυπο που δινόταν μέχρι τότε. Στη νέα φόρμα αποσυνδέεται για πρώτη φορά ο σεξουαλικός προσανατολισμός από τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι υποψήφιοι αιμοδότες. Υπενθυμίζεται ότι το έντυπο του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας, περιελάμβανε την πρόβλεψη ότι δεν μπορεί να γίνει εθελοντής αιμοδότης, όποιος είχε συνάψει έστω και μία ομοφυλοφιλική σχέση από το 1977. Επιπλέον, λίγους μήνες αργότερα ψηφίζεται η απαγόρευση των θεραπειών – πρακτικών μεταστροφής σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και η απαγόρευση των επεμβάσεων «κανονικοποίησης» φύλου στα ίντερσεξ παιδιά. Ας μην ξεχάσουμε βέβαια την τροπολογία για δωρεάν χορήγηση της PrEP, την ένταξη των οροθετικών στην άυλη συνταγογράφηση και στη δυνατότητα αναδοχής, αλλά και την απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία εις βάρος των ατόμων που ζουν με τον ΗΙV.
Χωρίς αμφιβολία, όλες οι παραπάνω νομοθετικές ρυθμίζεις είναι εξαιρετικά σημαντικές που έρχονται να αναχαιτίσουν κάπως την πραγματικότητα διακρίσεων που βιώνουν οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κάποιες γκρίζες ζώνες ή σημαντικές παραλείψεις που προκαλούν προβληματισμό για την σωστή εφαρμογή τους. Ας δούμε για παράδειγμα την περίπτωση της τροπολογίας που αφορά στην απαγόρευση των θεραπειών μεταστροφής, η οποία – όπως σχολιάστηκε και από τοOrlando LGBT+ – «προστατεύει μόνο ανηλίκους (με τα ποσοστά των νεαρών ενηλίκων-θύματα τέτοιων πρακτικών να είναι τα υψηλότερα), σε τουλάχιστον ένα σημείο του (αυτό της διαφήμισης και προώθησης πρακτικών μεταστροφής) εξαιρεί ευθέως τους εκπροσώπους της εκκλησίας, ενώ παραμένει ασαφές αν τους προστατεύει και συνολικά από την εφαρμογή του». Μια ακόμη φράση που αξίζει να αναφέρουμε είναι αυτή της προέδρου του ΔΣ της Ιntersex Greece, κ. Βάσως Βουβάκη, η οποία τόνισε ότι μπορεί ένας νόμος να «αποτελεί μια μεγάλη νίκη υπάρχει, ωστόσο, αρκετός δρόμος μπροστά ώστε να εξασφαλιστεί η εφαρμογή του».
«Πες το ναι», αλλά πότε;
Ίσως καμία άλλη χρονιά δε συζητήσαμε τόσο έντονα το δικαίωμα του γάμου και της τεκνοθεσίας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Σε αυτό συνέβαλε (χαιρόμαστε που το λέμε) και η καμπάνια του περιοδικού μας «Πες το ναι!», η οποία μέσα από ένα διαφημιστικό βίντεο – που έπαιξε παντού – προσπάθησε να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο, καλώντας τον παράλληλα να υπογράψει υπέρ της ισότητας στον γάμο. Μέσα σε λίγους μήνες συγκεντρώθηκαν περισσότερες από 60.000 υπογραφές, ενώ πολλά διάσημα πρόσωπα έσπευσαν να την υποστηρίξουν. Αρκετά απ΄αυτά και από τον χώρο της πολιτικής: Νίκος Ανδρουλάκης, Αλέξης Τσίπρας, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, Αλέξης Πατέλης κ.α. (σ.σ. ηχηρή η απουσία κάποιων πολιτικών αρχηγών). Τον Ιούνιο, επίσης, λίγο πριν το πραγματοποίηση του καθιερωμένου Athens Pride, κατατέθηκε στη Βουλή η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία για την κατοχύρωση δικαιώματος γάμου για όλα τα πρόσωπα(να θυμίσουμε πως η πρόταση νόμου αυτό είχε τεθεί σε διαβούλευση από τον Ιούνιο του 2021).
Στην ισότητα στον γάμο αναφέρθηκε και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης συνέντευξης Τύπου στο πλαίσιο της 86ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «αυτή τη στιγμή υπάρχει νομική κατοχύρωση του συμφώνου συμβίωσης. Για το ζήτημα του πολιτικού γάμου μεταξύ ομοφυλοφίλων, θα έλεγα, κάθε πράγμα στον καιρό του».
Το μόνο σίγουρο είναι πως, παρά τις τόσες (πολιτικές) υποσχέσεις, ο «καιρός» αυτός δεν έχει έρθει ακόμη.
Περισσότερα Pride, περισσότερη περηφάνεια
Το 2022 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά με τις περισσότερες Pride εκδηλώσεις στην Ελλάδα. Γιατί πέρα από τα καθιερωμένα φεστιβάλ της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης(δύο έγιναν εκεί), pride εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν και στα Γιάννενα, τη Ρόδο, την Κρήτη και την Ελευσίνα. Δυστυχώς, σε κάποιες από αυτές τις εκδηλώσεις σημειώθηκαν και κάποια φοβικά επεισόδια (τα περισσότερα μικρής κλίμακας), μια θλιβερή υπενθύμιση των αντί-ΛΟΑΤΚΙ+ συμπεριφορών που εξακολουθεί να συντηρεί μέρος της ελληνικής κοινωνίας.
Το 2022 πραγματοποιήθηκε, επίσης, στην Αθήνα και το πρώτο Φεμινιστικό Λεσβιακό Φεστιβάλ.
Οι επιθέσεις και τα φοβικά περιστατικά
Δυστυχώς και φέτος τα ομο/τρανσφοβικά περιστατικά στη χώρα μας ήταν πολλά. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
- Ομοφοβικό περιστατικό σε beach bar της Χαλκιδικής.
- Ιερέας έβρισε και έδιωξε τρανς γυναίκα από συσσίτιο.
- Απολύθηκε από ιδιωτικό νηπιαγωγείο επειδή είναι τρανς.
- Ομοφοβικό περιστατικό σε μαγαζί στα Λαδάδικα.
- Καταγγελία για ακραία τρανσφοβική επίθεση στο Μοναστηράκι.
- Τρανσφοβική επίθεση έξω από Γυμνάσιο στο Κουκάκι.
- Kαθηγητής έδιωξε τρανς άτομο από την τάξη επειδή φορούσε φούστα.
Η δίκη του Ζακ, της Ζackie και το άδικο αποτέλεσμα
Τον Μάιο ολοκληρώθηκε η ακροαματική διαδικασία για την υπόθεση δολοφονίας του Ζακ, η οποία άρχισε τον Οκτώβριο του 2021. Η απόφαση του δικαστηρίου αναγνώρισε την ενοχή των κατηγορούμενων Δημόπουλο και Χορταριά για την αξιόποινη πράξη της θανατηφόρας σωματικής βλάβης. Σχετικά με τους κατηγορούμενους αστυνομικούς, το δικαστήριο αποφάσισε την αθώωση τους. Σαν να μην έφτανε αυτό, δύο μήνες μετά, αποφυλακίζεται και ο ιδιοκτήτης του κοσμηματοπωλείου (Χορταριάς)που βρισκόταν στη φυλακή προκειμένου να εκτίσει ποινή κάθειρξης 10 ετών, μετά από αίτηση αναστολής που έκανε.
Χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση της μητέρας του Ζακ, Ελένης Κωστοπούλου, η οποία σε δήλωσή της στην «Εφ.Συν.», ανέφερε: «Πείτε μου τώρα ότι αυτό είναι απόδοση Δικαιοσύνης. Πείτε μου ότι το δίκιο αποκαταστάθηκε, ότι οι υπεύθυνοι για το θάνατο του γιου μου πλήρωσαν. Πείτε μου ότι μετά από 18 δικάσιμους, δεκάδες μαρτυρίες και οπτικοακουστικό υλικό από τον τόπο του εγκλήματος το δίκιο θριάμβευσε. Πείτε μου ότι πρέπει να αισθάνομαι περήφανη για την ελληνική Δικαιοσύνη και τους εκπροσώπους της…».
Τα «γκέι» φιλιά και η ΛΟΑΤΚΙ+ αντιπροσώπευση
Περισσότερες από ποτέ ήταν φέτος οι σκηνές ομόφυλης συντροφικότητας στην ελληνική τηλεόραση (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήταν αρκετές). Από τα γκέι φιλιά στις «Άγριες Μέλισσες» και την «Τούρτα της Μαμάς» (στην ΕΡΤ παρακαλώ), μέχρι αυτά στο πολυσυζητημένο «Maestro» του Παπακαλιάτη, η ελληνική -τηλεοπτική- μυθοπλασία φαίνεται να κάνει σημαντικά βήματα προς τη συμπεριληπτικότητα. Φέτος είχαμε, επίσης, και τις πρώτες ελληνικές διαφημίσεις με τη συμμετοχή ανοιχτά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων (βλ. Pantene) αλλά και πολλές ενημερωτικές εκπομπές που ασχολήθηκαν με τη ΛΟΑΤΚΙ+ πραγματικότητα.
Μιλώντας ανοιχτά και δημόσια
To 2022 είχαμε και κάποια επώνυμα πρόσωπα που αποφάσισαν να μιλήσουν ανοιχτά για τις ταυτότητές τους (είτε για πρώτη φορά είτε μιλώντας περισσότερο γι΄αυτές). Ο Γιώργος Περρής, ο Νίκος Μουτσινάς, ο Ορέστης Τζιόβας και ο Γιάννης Μόσχος ήταν κάποια απ΄αυτά τα άτομα. Ας μου επιτραπεί και ένα σχόλιο για την παρουσία τόσο του Γιώργου Καπουτζίδη όσο και για αυτή του Φώτη Σεργουλόπουλου, οι οποίοι κάθε φορά μέσα από τις δημόσιες εμφανίσεις τους φροντίζουν να επικοινωνούν σημαντικά ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα.
Κάποια σημαντικά σχόλια: Κάθε coming out είναι διαφορετικό. Κοινώς δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος να το κάνεις. Επίσης, κανένα άτομο δεν είναι «υποχρεωμένο» να κάνει coming out, ενώ η «κατάλληλη στιγμή» ορίζεται ΜΟΝΟ από το ίδιο το άτομο. Tέλος, όπως θα παρατηρήσετε όλα τα ονόματα που αναφέρονται παραπάνω είναι ανδρικά. Νομίζω ότι είναι ενδεικτικό, σχετικά με τα προνόμια που στερούνται άλλες ταυτότητες.
Άτομα που ξεχώρισαν για την ομοφοβία τους
Το 2022 ακούσαμε (ως κοινότητα) πολλά. Και δυστυχώς τα περισσότερα είχαν κακοποιητικό περιεχόμενο. Δύο, ωστόσο, άτομα ξεχώρισαν για το μέγεθος της κακοποίησής τους και που θα μπορούσαν κάλλιστα να διεκδικήσουν βραβείο ομοφοβίας. Ο πρώτος είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Λουκάς Θάνου,ο οποίος στην προσπάθεια του να δικαιολογήσει την επιλογή γυναίκας ηθοποιού για τον ρόλο του Μότσαρτ, είπε: «Καταλαβαίνω τις αντιδράσεις των γονέων! Έχουν ένα δίκιο! Γιατί πραγματικά σας λέω, δεν ήταν πρόθεσή μου να βάλω μια γυναίκα να κάνει τον Μότσαρτ. Δεν βρήκα όμως κατάλληλο άνδρα. Το να παροτρύνεις και να πιέζεις ένα άτομο να γίνει ομοφυλόφιλο, επειδή ίσως είναι της μόδας, έχει μεγάλη απόσταση και σε καμία περίπτωση δεν με βρίσκει σύμφωνο. Εγώ έχω ανάγκη να βλέπω ξεχωριστά τα φύλα στη σκηνή και δεν έχω ποτέ άνδρες χορευτές θηλυπρεπείς».
Ο δεύτερος, όπως μάλλον θα περιμένετε, ανήκει στον – εθνικό μας ομοφοβικό – Αλέξη Κούγια, ο οποίος με αφορμή την υπεράσπιση του Δημήτρη Λιγνάδη, κακοποίησε συστηματικά τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, χρησιμοποιώντας ακραίες και απαράδεκτες φράσεις.
Άντε και καλή χρονιά!!!
