Τι το ‘θελα κι εγώ η έρμη να εορτάσω την επέτειο της Επαναστάσεως στο instagram. Κότσαρα εκεί δυο τρεις φωτογραφίες με τον στρατιωτικό μπερέ από τα παλιά, πέταξα και τα μπούτια έξω κι έγραψα τρομάρα μου ‘about greekness & queerness’. Μια από δαύτες τις φωτογραφίες σου παραθέτω κι εδώ. Όχι για να δεις το καλλιτεχνικό μου τάλαντο, ή το καλοσμιλεμένο μου μπούτι, αλλά για να σου γράψω για ένα θεματάκι, που άνοιξε άθελα της η εν λόγω φωτογραφία.
Και ποιο είναι το θέμα αυτό; Η εσωτερικευμένη ομοφοβία (Internalized homophobia), η υιοθέτηση δηλαδή ομοφοβικών αντιλήψεων και στερεοτύπων από ομοφυλόφιλα και ΛΟΑΤΚΙ άτομα εν γένει. Ένα αγόρι 24 ετών (όπως γράφει στο προφίλ του) που είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλος και έχει την pride σημαία στις προσωπικές του πληροφορίες θεώρησε ότι η φωτογραφία που ανέβασα προσβάλλει την ομοφυλοφιλία και αποφάσισε να με στολίσει με μια σειρά από κακοποιητικά σχόλια.
Για να τεκμηριώσω ότι ο κακοποιητικός λόγος του φίλου εδράζει στην εσωτερικευμένη ομοφοβία του θα σου περιγράψω πρώτα τη φωτογραφία. Βλέπουμε, λοιπόν, μια ανδρική φιγούρα καθήμενη σταυροπόδι, να φορά ένα στρατιωτικό μπερέ με το εθνόσημο της χώρας, ένα φανελάκι παραλλαγής, κάτι που να υπονοεί κάποιο εσώρουχο πάνω σε γυμνούς μηρούς, και ψηλές μπότες γυναικείες. Από κάτω η λεζάντα γράφει στα ξένα «περί ελληνικότητας και πουστιάς».
Και εδώ ξεκινάει ο οχετός. Αφού μου απευθύνεται στον πληθυντικό λες και είμαι το «Ίδρυμα Μειζόνων Αδελφών» που αποτελείται από καμιά εκατοστή αδελφές, που φωτογραφίζουμε η μια την άλλη, για να ταράξουμε τα χρηστά ήθη του τόπου, αρχίζει τα σχόλια.
«Νταξει τα έχετε ξεφτιλίσει ολαααα»
Α! Λέω κάποια ακροδεξιά ξέμεινε στο προφίλ σου. Κάτσε να τον κάνεις block. Και πάω στο προφίλ του και τι να δω; Την pride σημαία να δεσπόζει. Ε, βουρλίστηκα. Τέλος πάντων, ξαναλέω δε θα ασχοληθείς. Απάντα του κοφτά κι ειρωνικά.
«Ευχαριστούμε για την ενημέρωση. Θα μπορούσατε απλώς να κάνετε unfollow για να μη βλέπετε την ξεφτίλα μας.»
Όμως, ο φίλος μας δεν σταμάτησε. Συνέχισε, δίνοντας ένα ρεσιτάλ ομοφοβίας.
«Απλά αυτό που βλέπω με αηδιάζει φουλ. Και εγώ είμαι ομοφυλόφιλος αλλά έτσι πάτε την ομοφυλοφιλία πολύ πίσω. Αυτό που κάνετε ούτε τέχνη είναι, ούτε κάτι διαφορετικό. Πιστεύω είναι κάτι πολύ χυδαίο που θίγει τους ομοφυλόφιλους. Μόνο μπροστά πάντως δεν μας πάει. Συγνώμη γνώμη μου!!!!»
Κι αναρωτιέμαι εγώ. Γιατί είναι χυδαία η φωτογραφία; Σε έναν κόσμο που κατακλυζόμαστε καθημερινά από γυμνά σώματα, γιατί είναι χυδαίο το μπούτι μου; Η΄ μήπως για τον νεαρό είναι χυδαίο ένα αντρικό πόδι, επειδή ενδύεται ένα γυναίκειο παπούτσι; Μωρ’ λες το παλικάρι να είναι πολύ πατριώτης και να του έθιξα το πατριωτικό αίσθημα; Αλλά, με ποιον τρόπο το έθιξα άραγε; Η φωτογραφία μου και η λεζάντα είχαν ξεκάθαρο σχόλιο για τις «παραδοσιακές αξίες» της ελληνικότητας, που έχουν διαγράψει οποιαδήποτε μη ετεροκανονική ταυτότητα, λες και στην ιστορία του τόπου τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα δεν έχουν προσφέρει τίποτα. Αλλά, αφήνω την ιστορία του τόπου και μιλάω για την προσωπική μου ιστορία και από την στιγμή που έχω υπάρξει αυτό που ονομάζεται «κληρωτός στρατιώτης» μπορώ να φοράω τα στρατιωτικά μου αναμνηστικά και να κάνω το σχόλιο μου θαρρώ. Η΄ μήπως προσβάλλω την πατρίδα; Δε νομίζω αγάπη. Η πατρίδα δε φάνηκε να προσβάλλεται, όταν μ’ έσουρνε έναν χρόνο σε βουνά, ραχούλες και κακοτράχαλους δρόμους, οπότε πιστεύω έχω κάθε δικαίωμα να σχολιάσω τι είναι στρατός, πατριωτισμός, και πώς αντιμετωπίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα.
Βέβαια, ο φίλος εκτός από τη χυδαιότητα που διέκρινε στη φωτογραφία ένιωσε και αηδία για αυτό που βλέπει και μας είπε κιόλας ότι εγώ και κάποιοι άλλοι πάμε πίσω την ομοφυλοφιλία. Να σου πω την αλήθεια δεν ξέρω γιατί ένιωσε αηδία και δε με νοιάζει. Πρόβλημά του. Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι τον κυρίευσε φόβος, ότι υπάρχουν άτομα που επιβεβαιώνουν το στίγμα της κοινωνίας για μας τα ομοφυλόφιλα αγόρια, ότι δηλαδή είμαστε χυδαίοι, ανήθικοι, πρόστυχοι και θέλουμε μόνο να γ@@@@στε. Όμως, αυτό είναι συνολικό πρόβλημα του καθωσπρεπισμού της κοινωνίας και όχι των ομοφυλόφιλων αγοριών. Βέβαια, αυτός ο φόβος του μην στιγματιστεί ως «πρόστυχος» θεωρώ ότι τον έκανε άκρως επιθετικό απέναντι μου. Άλλωστε, όπως λέει ο Michael Warner[1]ο κομφορμισμός και η συμμόρφωση με την ετεροκανονική κοινωνία διασφαλίζεται μέσα από τον φόβο του στίγματος. Ο Φόβος μη και χαρακτηριστούμε ως «ακόλαστες αδερφές» οδηγεί συχνά ΛΟΑΤΚΙ άτομα στο να εσωτερικεύουν κακοποιητικές συμπεριφορές της νόρμας. Πολύ λακωνικά, μας γράφει ο Warner, «ο καθωσπρέπει ομοφυλόφιλος αισθάνεται ντροπή για κάθε queer άτομο που επιδεικνύει τη σεξουαλικότητα του.»
Οπότε, στην ερώτηση ποιοι είναι οι μεν (αυτοί που το έχουμε παρακάνει) και ποιοι οι δε (που προσπαθούν να κρατήσουν τα μπόσικα της ΛΟΑΤΚΙ αξιοπρέπειας) θα χρησιμοποιήσω πάλι τον Warner, ο οποίος μας λέει ότι «στο ένα άκρο βρίσκονται οι σεξουαλικά ριζοσπαστικοί (sex radicals) και στο άλλο άκρο οι υπέρμαχοι της κοινωνικής αφομοίωσης (assimilationists)». Οι μεν ριζοσπαστικοί κατηγορούν τους άλλους για εσωτερικευμένη ομοφοβία (internalized homophobia), οι δε αξιοπρεπείς κατηγορούν τους άλλους για μια λατρεία του περιθωρίου (cult of the outsider).
Δεν ξέρω κατά πόσο ισχύει ο διαχωρισμός, αλλά έχει όντως ενδιαφέρον για να δούμε λίγο το γεγονός ότι σε ό,τι ονομάζεται ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, εκτός από ένα φάσμα σεξουαλικοτήτων, ανήκει και ένα φάσμα αντιλήψεων, νοοτροπίας και πολιτικής τοποθέτησης στα πράγματα. Θέλω να πω ότι εμείς οι «διαφορετικοί» από τους «νορμάλ» της ετεροκανονικής κοινωνίας, καλό θα ήταν να αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και να είμαστε πολύ πιο ανοιχτά άτομα στη διαφορετική αντίληψη για το φύλο και τη σεξουαλικότητα.
Γράφει ο Γιάννης Παυλόπουλος
[1] Warner, Michael. The Trouble with Normal: Sex, Politics, and the Ethics of Queer Life. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2000. (σελ. 39 & 50)
