Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τσεχίας ακύρωσε νόμο που απαιτούσε από τα τρανς άτομα να υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις και στείρωση πριν από την ολοκλήρωση της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου. Η απόφαση φέρνει πλέον τη χώρα σε ευθυγράμμιση με τα περισσότερα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Με μια απόφαση 13-2, το 15μελές δικαστήριο αποφάσισε υπέρ ενός τρανς άνδρα που επιθυμούσε να διορθώσει τα στοιχεία του στα κρατικά έγγραφα, χωρίς να χρειαστεί να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Στην απόφασή του, το δικαστήριο χαρακτήρισε τον νόμο «αντισυνταγματικό», «παραβίαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» και δήλωσε ότι «έρχεται σε αντίθεση με το θεμελιώδες δικαίωμα των τρανς ατόμων για την προστασίας της σωματικής τους ακεραιότητας σε σχέση με την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους», ανέφερε το Reuters.
Σύμφωνα με το The Economist, τέτοιου είδους χειρουργικές απαιτήσεις μπορεί να προήλθαν στη Σουηδία τη δεκαετία του 1970, λόγω των έντονων τρανσφοβικών αντιλήψεων.
Το τσεχικό δικαστήριο έδωσε προθεσμία στο κοινοβούλιο μέχρι το 2025 για να αλλάξει το νόμο. Ωστόσο, το κοινοβούλιο θα μπορούσε να δημιουργήσει άλλες απαιτήσεις – όπως να απαιτεί από τα τρανς άτομα να προσκομίσουν υποστηρικτικές ιατρικές γνωματεύσεις, να υποβληθούν σε υποχρεωτική περίοδο αναμονής ή να συμπληρώσουν πρόσθετα κυβερνητικά έντυπα – προτού επιτραπεί η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου.
Η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ δεν απαιτεί από τα τρανς άτομα να υποβάλλονται σε στείρωση ή άλλες χειρουργικές επεμβάσεις. Από τον Ιούλιο του 2023, 25 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ παρείχαν διαδικασίες νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου – από αυτά τα 25, τα τέσσερα απαιτούσαν στείρωση. Η απόφαση του τσεχικού δικαστηρίου μείωσε τώρα τον αριθμό αυτό σε τρία.
Το 2013, ο ειδικός εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα βασανιστήρια κάλεσε συγκεκριμένα όλα τα κράτη να τερματίσουν τις αναγκαστικές στειρώσεις για τα τρανς άτομα, όπως αναφέρει και το Associated Press.
Από την πλευρά της, η Τσέχα Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Klára Šimáčková Laurenčíková, εξήρε την πρόσφατη απόφαση του δικαστηρίου, γράφοντας: «Συγχαρητήρια σε όλα τα τρανς άτομα στη χώρα μας. Η σημερινή ημέρα αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στο δρόμο για μεγαλύτερη αξιοπρέπεια και προστασία των δικαιωμάτων σας. Είμαι πολύ χαρούμενη».
