Vasilis Thanopoulos
Μπορεί φυσικά όλες οι έρευνες να δείχνουν ότι οι μαθήτριες και μαθητές που θεωρούνται ΛΟΑΤΚΙ+ (αλλά και τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών) να έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα σχολικού εκφοβισμού, το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ωστόσο τις προσπερνά κατεβάζοντας νομοσχέδιο για τον bullying χωρίς καμία αναφορά στις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες.
Στις 8 Φεβρουαρίου το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο: «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις», τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση (έληξε χθες). Όπως σημειώνει το υπουργείο το νέο σχέδιο νόμου «στοχεύει στην πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων βίας και εκφοβισμού εντός των εκπαιδευτικών δομών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας».
Διαβάζοντας, ωστόσο, τα άρθρα γίνεται σαφές ότι το νομοσχέδιο αποφεύγει οποιαδήποτε αναφορά σε ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες, αποτυγχάνοντας έτσι να αναγνωρίσει τα περισσότερα θύματα του σχολικού εκφοβισμού στην Ελλάδα.
Οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις
Το γεγονός αυτό προκάλεσε την αντίδραση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίες με κοινό δελτίου τύπου, τόνιζαν ότι είναι «απολύτως απαραίτητο να συμπεριληφθούν στις μορφές εκφοβισμού η προσβολή του φύλου/γένους, της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου, καθώς και της έμφυλης έκφρασης» ενώ ξεκαθαρίζει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να «σταλούν κατευθυντήριες γραμμές στα σχολεία, όπου χρειάζεται να είναι ξεκάθαρα και ρητά διατυπωμένος ο σεβασμός των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και να υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αναφοράς σχετικά με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όπως το Πλαίσιο Αναφοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης για ένα Δημοκρατικό πολιτισμό».
Αναφέρει, επίσης, ότι «είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται εξαρχής, σε κάθε επιτροπή που ασχολείται με το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού, μέλη με εξειδικευμένη γνώση/εμπειρία σε ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα, στην έμφυλη βία και τα ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν το φύλο, τα χαρακτηριστικά φύλου και τη σεξουαλικότητα».
Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε
Χαρακτηριστικό είναι και το σχόλιο της προέδρου του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, Άννας Απέργη, η οποία έγραψε στο Facebook: «Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, κατεβάζει νομοσχέδιο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία, χωρίς να συμπεριλαμβάνει στις διατάξεις του ρητά το φύλο, την ταυτότητα, την έκφραση, ή χαρακτηριστικά φύλου, καθώς και το σεξουαλικό προσανατολισμό, ενώ στις δράσεις και προγράμματα που εκτελούνται από το Υπουργείο, δεν κάνει καμία αναφορά σε κάποιο πρόγραμμα ή δράση που να αφορά το σεβασμό ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών στο σχολικό περιβάλλον.
Οι δράσεις πρέπει να είναι σαφείς για την προαγωγή της ισότητας και καταπολέμησης των στερεοτύπων, των διακρίσεων, αλλά και του εκφοβισμού ή και αποτροπής βίας για λόγους χαρακτηριστικών φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, φύλου, έκφρασης ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, και όχι να ορίζονται με γενικολογίες.
Για κάποιο Παρατηρητήριο κατά της σχολικής βίας σε συνεργασία με οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών βέβαια ούτε λόγος. Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε…»
Σοβαρό περιστατικό σχολικού εκφοβισμού στον Αλμυρό
Και ενώ στο Υπουργείο Παιδείας γίνονται αυτά στον Αλμυρό η Εισαγγελέας Ανηλίκων διέταξε προκαταρκτική έρευνα για να διερευνηθούν τα αδικήματα της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας και έργω εξύβρισης, για περιστατικό σχολικού εκφοβισμού σε γυμνάσιο του Αλμυρού.
Το περιστατικό έγινε στις 14 Φεβρουαρίου, όταν μαθητής της Γ’ Τάξης, έγδυσε από τη μέση και κάτω και έδειρε έναν 13χρονο μαθητή του σχολείου, με σκοπό να τον χλευάσουν οι συμμαθητές τους. Ο φερόμενος ως δράστης του περιστατικού, υποστήριξε ότι όλα αυτά δεν ήταν τίποτα περισσότερο από «πλάκα».
Σύμφωνα, πάντως, με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, «οι έρευνες δείχνουν ότι οι μαθήτριες και μαθητές που ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα (με πιο ευάλωτα ανάμεσά τους, τα τρανς και ίντερσεξ παιδιά), τα παιδιά που θεωρούνται ΛΟΑΤΚΙ, αλλά και τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών, έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα σχολικού εκφοβισμού, σε σχέση με τις/τους μη ΛΟΑΤΚΙ συμμαθήτριες/συμμαθητές τους».
Το Δελτίο Τύπου των οργανώσεων
Το συμπεριληπτικό και δημοκρατικό σχολείο δεν αποκλείει κανένα παιδί. Επομένως είναι απολύτως απαραίτητο να συμπεριληφθούν στις μορφές εκφοβισμού η προσβολή του φύλου/γένους, της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου, καθώς και της έμφυλης έκφρασης.
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι μαθήτριες και μαθητές που ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα (με πιο ευάλωτα ανάμεσά τους, τα τρανς και ίντερσεξ παιδιά), τα παιδιά που θεωρούνται ΛΟΑΤΚΙ, αλλά και τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών, έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα σχολικού εκφοβισμού, σε σχέση με τις/τους μη ΛΟΑΤΚΙ συμμαθήτριες/συμμαθητές τους. Ο εκφοβισμός και η βία κατά των ΛΟΑΤΚΙ παιδιών έχουν καταδικαστεί από την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) και το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, που έχουν καλέσει τις κυβερνήσεις να εντείνουν τη δράση τους για την αντιμετώπιση αυτής της επιβλαβούς κατάστασης.
Δυστυχώς, ακόμα μέχρι και σήμερα, ο εκφοβισμός λόγω φύλου ή σεξουαλικότητας (ομοφοβικός, αμφιφοβικός), λόγω ταυτότητας και έκφρασης φύλου (τρανσφοβικός) και ο εκφοβισμός λόγω χαρακτηριστικών φύλου (ιντερφοβικός), είναι μορφές εκφοβισμού οι οποίες αποσιωπούνται. Δεν κατονομάζονται ούτε στο πλαίσιο του σχολείου αλλά ούτε και στις οδηγίες του Υπουργείου και των αρμόδιων φορέων, παρά το γεγονός ότι -όπως υποδεικνύουν και αποδεικνύουν τα διεθνή δεδομένα και οι έρευνες, σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, αλλά και εθνικό επίπεδο- ο ομοφοβικός, αμφιφοβικός, τρανσφοβικός και ιντερφοβικός εκφοβισμός είναι η πιο συχνή μορφή εκφοβισμού και έχει τεράστιο αντίκτυπο στα άτομα που τον δέχονται, στα άτομα που τον ασκούν, στις/στους παρατηρήτριες/ παρατηρητές και στο σχολείο στο οποίο λαμβάνει χώρα και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Για την αντιμετώπισή του πρέπει να σταλούν κατευθυντήριες γραμμές στα σχολεία, όπου χρειάζεται να είναι ξεκάθαρα και ρητά διατυπωμένος ο σεβασμός των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και να υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αναφοράς σχετικά με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όπως το Πλαίσιο Αναφοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης για ένα Δημοκρατικό πολιτισμό.
Επίσης, είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται εξαρχής, σε κάθε επιτροπή που ασχολείται με το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού, μέλη με εξειδικευμένη γνώση/εμπειρία σε ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα, στην έμφυλη βία και τα ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν το φύλο, τα χαρακτηριστικά φύλου και τη σεξουαλικότητα.
Παράλληλα, χρειάζεται σταθερή συνεργασία και υποστήριξη από Σχολικό Ψυχολόγο και άμεση επικοινωνία με κοντινές δομές ψυχοκοινωνικής υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες.
Ο ομοφοβικός, αμφιφοβικός, τρανσφοβικός, ιντερφοβικός εκφοβισμός πρέπει να αντιμετωπιστεί συνολικά και ξεχωριστά, καθώς αποτελεί διάκριση και παραβιάζει την αρχή του ασφαλούς σχολείου για όλα τα παιδιά.”
Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, στο Β’ Μέρος του Νομοσχεδίου και συγκεκριμένα στα:
Άρθρο 3: Κρίνεται απαραίτητη η προσθήκη μιας επιπλέον παραγράφου ως εξής:
ε) Την αποστολή σε όλα τα σχολεία Α΄Βάθμιας και Β΄Βάθμιας εκπαίδευσης εγκυκλίου με ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗΣ των ΛΟΑΤΚΙ και ανάπηρων παιδιών, των παιδιών-προσφύγων και κάθε άλλης μειονοτικής ομάδας παιδιών που κινδυνεύει από διακρίσεις και εκφοβισμό.
Άρθρο 4 – Ορισμοί: Θεωρούμε απαραίτητο στην εννοιολογική αποσαφήνιση και τον ορισμό συμπεριφορών που συνιστούν μορφές ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού να συμπεριληφθούν η ταυτότητα φύλου, τα χαρακτηριστικά φύλου, η αναπηρία και η κατάσταση προσφυγιάς. Και αυτό διότι όπως προαναφέρεται, από την Ευρωπαϊκή έρευνα του 2020 (και άλλες εθνικές αναφορές και έρευνες), ήδη γνωρίζουμε ότι τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού είναι κατα προτεραιότητα τα τρανς (διεμφυλικά), τα ίντερσεξ (διαφυλικά), τα ανάπηρα άτομα (είτε παιδιά, είτε εκπαιδευτικοί των παραπάνω κατηγοριών), τα παιδιά ομόφυλων ζευγαριών, καθώς και τα προσφυγόπουλα.
Άρα η παράγραφος η θα πρέπει να συμπληρωθεί ως εξής:
η) η προσβολή του φύλου/γένους, της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου, της έμφυλης έκφρασης, της ψυχικής, σωματικής, αισθητηριακής και νοητικής αναπηρίας βλάβης, της νευρο-διαφορετικότητας, του σεξουαλικού προσανατολισμού, του θρησκεύματος, του σεξουαλικού και θρησκευτικού προσανατολισμού, του είδους της οικογένειας, της ιθαγένειας και της εθνοτικής καταγωγής του ατόμου, είτε το άτομο ανήκει στον μαθητικό πληθυσμό είτε είναι μέλος του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Άρθρο 5 – “Δράσεις” προτείνουμε:
α) την προώθηση στο εκπαιδευτικό προσωπικό α’βάθμιας και β’βάθμιας εκπαίδευσης μιας εγκυκλίου με κατευθυντήριες οδηγίες συμπερίληψης,
β) την εισαγωγή ως υποχρεωτικού του μαθήματος της Ολοκληρωμένης/Συμπεριληπτικής Σεξουαλικής Εκπαίδευσης στα πρότυπα του τεχνικού οδηγού της UNESCO,
γ) τη λειτουργία του θεσμου της σχολικής διαμεσολάβησης και
δ) την επικαιροποίηση του (πρότυπου) σχολικού κανονισμού ώστε να καταστεί συμπεριληπτικός για ΛΟΑΤΚΙ παιδιά και παιδιά ομόφυλων ζευγαριών, για νευρο-διαφορετικά και ανάπηρα παιδιά και προσφυγόπουλα.
Άρθρο 7 – “Υπεύθυνοι αποδέκτες αναφορών”: Για τους Αποδέκτες – υπεύθυνους υποδοχείς σε επίπεδο σχολικής μονάδας των αναφορών για τον σχολικό εκφοβισμό πρέπει να προστεθεί η υποχρεωτικότητα της σχετικής επιμόρφωσης για τα ΛΟΑΤΚΙ παιδιά, δηλ: Να είναι προηγουμένως κατάλληλα επιμορφωμένοι για τα είδη εκφοβισμού που υφίστανται τα ΛΟΑΤΚΙ παιδιά (ομο/αμφι/τρανς/ιντερ-φοβικός εκφοβισμός), καθώς υπάρχει μεγάλος κίνδυνος επανατραυματισμού των παιδιών αυτών κατά τη διαδικασία της εξέτασης των αναφορών τους. Ανάμεσα στους αποδέκτες να υπάρχει και εκπρόσωπος (μαθητής/μαθήτρια) της μαθητικής κοινότητας, επίσης μετά από επιμόρφωση στα ΛΟΑΤΚΙ ζητήματα
Άρθρο 8 – “Αρμόδια όργανα εξέτασης αναφορών και περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού” θα πρέπει να τονιστεί ότι: Όλοι οι αποδέκτες των αναφορών σχολικού εκφοβισμού πρέπει να να είναι προηγουμένως επιμορφωμένοι και για τα είδη ομο/αμφι/τρανς/ιντερ-φοβικού εκφοβισμού, ώστε να αντιμετωπίζουν με ευαισθησία και σεβασμό τα ΛΟΑΤΚΙ παιδιά, που άλλωστε αποτελούν τα πρώτα θύματα του σχολικού εκφοβισμού, και άρα να τους παρέχουν ένα ασφαλές, ιδανικά ανώνυμο, υποστηρικτικό και συμπεριληπτικό πλαίσιο όπου θα μπορέσουν να καταγγείλουν τα συμβάντα χωρίς να φοβούνται για την ασφάλεια τους και για περαιτέρω σχολική βία , επανατραυματισμό, ή δευτερογενή θυματοποίηση.
Συνυπογράφουν οι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών:
▪️Οικογένειες Ουράνιο Τόξο
▪️Intersex Greece – Ελληνική Κοινότητα Ίντερσεξ
▪️Πολύχρωμο Σχολείο
Thessaloniki Pride
▪️Proud Seniors Greece ομάδα υποστήριξης ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων 50 και άνω
▪️Ομάδα ΛΟΑΤΚΙ+ Εργασιακής Υποστήριξης
▪️Υπερήφανοι Γονείς
▪️Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας
▪️Rainbow Seniors
▪️Athens Pride
