Τόνια Στεργίου
Η παραγωγή και η απειλή έκθεσης πορνογραφικού υλικού στο Διαδίκτυο χωρίς συναίνεση, το λεγόμενο revenge porn, αποτελεί μία σύγχρονη αφορμή κακοποίησης για πολλά άτομα. Οι ιστορίες που ακολουθούν μάς υπενθυμίζουν ότι το κόστος μιας τέτοιας υπόθεσης ξεπερνά το οικονομικό. Πολλές φορές, το ψυχολογικό αποτύπωμα που αφήνει στα άτομα μπορεί να κρατήσει από πολλά χρόνια, μέχρι και για πάντα.
Γράφει ο Benjamin Powers
Άλλαξε όνομα, ήταν το μόνο που μπορούσε να κάνει
Οι γυμνές φωτογραφίες της εμφανίστηκαν ξανά, χρόνια αφότου σκέφτηκε ότι είχαν εξαφανιστεί από το Διαδίκτυο. Όταν έβγαινε με τον νυν σύζυγό της και τού μίλησε για την αρχική της εμπειρία με τις φωτογραφίες και την παραγωγή πορνογραφικού υλικού με στόχο την εκδίκηση, την οποία είχε υποστεί (το λεγόμενο revenge porn), εκείνος έδειξε κατανόηση.
Ωστόσο, όταν οι φωτογραφίες της εμφανίστηκαν ξανά, αφού είχαν παντρευτεί, η κατανόησή του είχε εξαφανιστεί. Ήταν έξαλλος μαζί της και απογοητευμένος από τα χρήματα που εκείνη ήθελε να ξοδέψει για να αντιμετωπίσει το ζήτημα. Το θύμα δήλωσε ότι το περιστατικό προκάλεσε διαμάχες στο γάμο τους.
Η κοπέλα, που ζήτησε να παραμείνει ανώνυμη, ανέφερε, ότι πλήρωσε έναν δικηγόρο πάνω από 10.000 δολάρια. Εκδόθηκε αίτημα κατάργησης πνευματικών δικαιωμάτων, για κάθε μία από τις γυμνές φωτογραφίες της, που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, αλλά επανακυκλοφόρησαν.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν ελλιπή (εκείνη ισχυρίζεται ότι βρήκε περισσότερες εικόνες από τον δικηγόρο της). Αργότερα, αναφέρει ότι τον είδε να αστειεύεται για το revenge porn με μια ανάρτηση στο Facebook. Τώρα, παρέχει 500 δολάρια ετησίως στην εταιρία DMCA Defenders. Η εταιρία παρακολουθεί δυναμικά το διαδίκτυο για τις φωτογραφίες της και στέλνει αιτήματα κατάργησης στις ιστοσελίδες.
“Δυστυχώς αυτό έχει επηρεάσει, και θα συνεχίσει να επηρεάζει, τη ζωή μου”, λέει. “Δεν υπάρχουν πολλά που μπορώ να κάνω γι’ αυτό εξαιτίας των “άρρωστων” ανθρώπων που υπάρχουν στον κόσμο. Αλλά, έχω στη διάθεσή μου τα εργαλεία για να ελαχιστοποιήσω τις συνέπειες και να βοηθήσω τον εαυτό μου.”
Οι γυναίκες σημειώνουν υψηλότερα ποσοστά
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 46 πολιτείες, η Ουάσιγκτον και η περιοχή του Γκουάμ έχουν εκδώσει νόμους κατά της μη συναινετικής πορνογραφίας. Η Νέα Υόρκη ήταν η πιο πρόσφατη πολιτεία που θέσπισε έναν τέτοιο νόμο, τον Ιούλιο του 2019. Ωστόσο, το κόστος όλου του εγχειρήματος είναι υπερβολικό. Έχει να κάνει με πολλά περισσότερα πράγματα πέραν των νομικών ζητημάτων, που προκύπτουν μετά από κάθε υπόθεση (αν φτάσουν στο σημείο να ασκηθούν). Η όλη διαδικασία επηρεάζει τα θύματα τόσο οικονομικά όσο και ψυχολογικά για χρόνια.
Οι ειδικοί ανέφεραν ότι ορισμένα θύματα χάνουν χιλιάδες δολάρια σε δικηγόρους, οι οποίοι δεν αποστέλλουν καν αίτημα κατάργησης των εικόνων, ενώ κάποια άλλα έπρεπε να αλλάξουν τα ονόματά τους, να απομακρυνθούν από τις πόλεις στις οποίες ζούσαν και να ξεκινήσουν από την αρχή. Τίποτα δεν πεθαίνει ούτε χάνεται στ’ αλήθεια, όταν μιλάμε για το Διαδίκτυο. Εικόνες μπορούν να εμφανιστούν ξανά, για να στοιχειώσουν ένα θύμα χρόνια μετά το γεγονός.
Πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη έδειξε ότι ο αριθμός των θυμάτων αυξάνεται. Μια μελέτη του 2017 του Cyber Civil Rights Initiative (CCRI), ενός οργανισμού ο οποίος επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση του διαδικτυακού revenge porn, διαπίστωσε ότι 1 στα 8 άτομα “είχε κάποιο άτομο που είχε απειληθεί ότι θα δημοσιευτούν ή/και δημοσιεύτηκαν τελικά φωτογραφίες σεξουαλικού περιεχομένου, χωρίς τη συγκατάθεσή τους.” Μια μεταγενέστερη μελέτη από τις αρχές του 2019, που δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Ένωση Ψυχολογίας διαπίστωσε ότι 1 στα 12 ερωτηθέντα άτομα, δήλωσε ότι είχε βιώσει τουλάχιστον ένα περιστατικό θυματοποίησης, λόγω του revenge porn στη ζωή του. Η μελέτη διαπίστωσε, επίσης, ότι οι γυναίκες ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά θυματοποίησης και χαμηλότερα ποσοστά διάπραξης revenge porn σε σύγκριση με τους άνδρες. Ωστόσο, οι θεραπείες για τα θύματα παραμένουν ακόμα περιορισμένες.
Το κόστος πολλές φορές υπερβαίνει τα νομικά έξοδα
Σε ένα άρθρο του 2018 του Boston College, η Meghan Fay, τότε φοιτήτρια νομικής, και πλέον συνεργάτρια της WilmerHale, έγραψε ότι οι ισχύοντες νόμοι “κάνουν ελάχιστα για να αποκαταστήσουν τη ζημιά. Οι νόμοι περί αδικοπραξίας είναι συχνά ανεπιτυχείς, επειδή πολλά θύματα δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους για να κινήσουν αγωγή.”
Η Christina M. Gagnier, δικηγόρος που ειδικεύεται σε υποθέσεις που αφορούν το απόρρητο και συνεργάστηκε με θύματα μη συναινετικής έκθεσης πορνογραφικού υλικού, επανέλαβε αυτές τις ανησυχίες: “Ένα βασικό εμπόδιο είναι η διαθεσιμότητα των πόρων. Πολύ λίγοι δικηγόροι ειδικεύονται σε αυτόν τον χώρο ή είναι αρκούντως εξοπλισμένοι για άσκηση σε αυτόν τον χώρο και δεν υπάρχει ευρεία διαθεσιμότητα αφιλοκερδών υπηρεσιών.»
Πολλά θύματα εγκαταλείπουν εντελώς τους επαγγελματικούς τους τομείς απασχόλησης, και όσα θα μπορούσαν να σκεφτούν να εργαστούν σε δημόσιους τομείς, όπως η πολιτική αποφασίζουν να μην το πράξουν, σύμφωνα με τη Mary Anne Franks, την πρόεδρο της Πρωτοβουλίας για τα Πολιτικά Δικαιώματα στον κυβερνοχώρο (CCRI). Αυτό είναι ένα κόστος που, σύμφωνα με την Franks, δεν μπορούμε καν να ποσοτικοποιήσουμε – τα θύματα που επιλέγουν να μην αγωνιστούν είναι συνήθως άτομα, τα οποία στο περιβάλλον τους έχουν ανθρώπους που τα προειδοποιήσουν ότι, αν το κάνουν, θα καταστρέψουν τη ζωή τους.
Οι συνέπειες συσσωρεύονται
Η Katelyn Bowden, ένα άτομο που έπεσε θύμα του revenge porn και ίδρυσε το BADASS, έναν οργανισμό αφιερωμένο στο να βοηθάει στην εκπαίδευση των θυμάτων και διαχειρίζεται τους πόρους για λογαριασμό τους (όπως η παρακολούθηση του διαδικτύου για εικόνες και η αποστολή αιτημάτων κατάργησης πνευματικών δικαιωμάτων), τονίζει πως το οικονομικό και το ψυχολογικό κόστος των θυμάτων δεν μπορούν να ληφθούν ξεχωριστά υπόψιν.
“Συναντούμε καθημερινά ανθρώπους, οι οποίοι απευθύνονται σ’ εμάς με τον εξής τρόπο: Χρειάζομαι βοήθεια, έχω PTSD και δεν μπορώ να βρω έναν ψυχίατρο, που να χειρίζεται τέτοιου είδους πράγματα, ή που να μπορώ να αντέξω οικονομικά” , δήλωσε η Bowden.
Η Bowden συνεργάστηκε με πολλά θύματα και τόνισε ότι οι φωτογραφίες συχνά εμφανίζονται ξανά χρόνια αργότερα, ακόμη και όταν τα θύματα πιστεύουν ότι έχουν εξαφανιστεί. Είπε ότι αυτό συμβαίνει επειδή, μόλις φορτωθεί μια φωτογραφία στο Διαδίκτυο, συχνά μπορεί να γίνει download σε κάποιον τοπικό υπολογιστή. Έτσι, ακόμη κι αν σταλεί ένα αίτημα κατάργησης πνευματικών δικαιωμάτων, το οποίο ίσως υποχρεώσει το εκάστοτε site να αφαιρέσει τις φωτογραφίες, μπορεί μία φωτογραφία να εμφανιστεί ξανά μήνες ή και χρόνια αργότερα.
“Οι συνέπειες συσσωρεύονται. Οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους. Γίνονται καταθλιπτικοί. Είναι ανήσυχοι. Και φυσικά, οι φωτογραφίες πάντα επανεμφανίζονται ακριβώς πριν το θύμα έχει μια μεγάλη παρουσίαση, ή συμβαίνει κάτι σημαντικό στη ζωή του” , αναλύει η Bowden.
Καλείσαι να διαχειριστείς τον πανικό σου
“Επηρεάζει σίγουρα την ικανότητα ενός ατόμου να εργαστεί και την ικανότητά του να λειτουργεί” , δήλωσε η Bowden. “Την ημέρα που θα βρεις τις φωτογραφίες σου να κυκλοφορούν εκεί έξω; Έχει αρχίσει κι ο πανικός.”
Η Franks πιστεύει ότι “το ψυχολογικό κόστος είναι αυτό που πρέπει να προσέχουμε περισσότερο, παρόλο που είναι δύσκολο να ταξινομήσουμε τα πολυάριθμα ζητήματα που προκύπτουν με τη διανομή του υλικού παρά τη θέλησή σου.” Επισημαίνοντας την εμπειρία της ιδρύτριας της CCRI Δρ. Holly Jacobs.
“Ήταν μια απόφοιτη που προσπαθούσε να γράψει τη διατριβή της, και ταυτόχρονα έγραφε απελπισμένες επιστολές σε κάθε site, στο οποίο έβρισκε τις φωτογραφίες της, παρακαλώντας να τις κατεβάσουν. Το έκανε αυτό για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που μια μέρα, λέει, ότι έψαξε στο Google το όνομά της και οι φωτογραφίες της είχαν εξαφανιστεί. Η ίδια θα περιέγραφε την υπόθεση ως: Εντάξει, ήταν τρομερό, αλλά το έκανα σωστά. Τις κατέβασα όλες.”
Το επόμενο πρωί, σύμφωνα με την Franks, η Jacobs αναζήτησε ξανά το όνομά της και οι φωτογραφίες της αναρτήθηκαν ξανά σε 300 ακόμη ιστότοπους και υπήρχαν 45.000 συνολικά αποτελέσματα αναζήτησης για το όνομά της. Στη συνέχεια εγκατέλειψε την προσπάθεια και άλλαξε το όνομά της, γιατί αυτό ήταν το μόνο πράγμα που μπορούσε να κάνει.
Η απόδειξη της “πρόθεσης”
Σε πολλές Πολιτείες, τα θύματα πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι οι δράστες επέδειξαν πρόθεση να τα βλάψουν, ή να τα παρενοχλήσουν, προκειμένου να διεκδικήσουν μια υπόθεση, που αφορά τη μη συναινετική κυκλοφορία υλικού, δήλωσε η Gagnier. Ο νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Νέα Υόρκη, για παράδειγμα, θέτει τη διάδοση μη συναινετικής πορνογραφίας υπό τη νομική “ομπρέλα” της παρενόχλησης. Εξαιτίας αυτού, όπως δήλωσε η Franks, οι εισαγγελείς υποχρεούνται νομικά να αποδείξουν ότι ένα άτομο λειτουργούσε με την “πρόθεση να προκαλέσει βλάβη” για να εμπίπτει στον νόμο του κράτους.
Οι υποστηρικτές λένε ότι η απαίτηση πρόθεσης, παρανοεί τον τρόπο με τον οποίο το revenge porn εξαπλώνεται στο διαδίκτυο. Ακόμη, περιορίζει τον αριθμό των περιπτώσεων, οι οποίες μπορούν να εκδιωχθούν νομικά. Αλλά, όταν αυτές οι φωτογραφίες ανέβουν στο διαδίκτυο, οι άνθρωποι τις ανταλλάσσουν σα να παίζουν χαρτιά, σύμφωνα με ειδικούς, όπως η Gagnier. Τα άτομα που τις μοιράζονται δεν το κάνουν απαραίτητα με πρόθεση να βλάψουν το θύμα -ακόμα κι αν αυτό κάνουν, χωρίς καμία αμφιβολία- και επομένως, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής νόμων, όπως αυτού της Νέας Υόρκης.
Η Franks υποστηρίζει ότι “ο νόμος της Νέας Υόρκης ήταν μια χαμένη ευκαιρία. Οι απαιτήσεις απόδειξης πρόθεσης παρεξηγούν ουσιαστικά τη φύση του λάθους που διαπράχθηκε. Η ζημιά” , λέει η Franks, “αφορά στην εισβολή στην ιδιωτική ζωή του ατόμου και όχι στο κίνητρο της εισβολής αυτής.”
Μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άτομο
“Η ελπίδα μου για τα θύματα είναι να θεσπιστούν ισχυρότεροι νόμοι και οι άνθρωποι να λογοδοτούν για τις πράξεις τους. Τα άτομα που έχουν υποστεί κάτι τέτοιο πρέπει να αισθάνονται ότι έχουν φωνή και μπορούν να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Όχι, να σιωπούν και να ντρέπονται” , αναφέρει ένα ανώνυμο θύμα.
«Αυτό μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άτομο. Τρομακτικό είναι ότι σήμερα, ακόμα και οι παλιές φωτογραφίες, μπορούν να τροποποιηθούν και να μοιάζουν με πορνογραφικό υλικό. Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι: “Α, εγώ δεν τράβηξα ποτέ γυμνές φωτογραφίες ή βίντεο. Οπότε, αυτό δε θα μπορούσε ποτέ να συμβεί σε μένα” είναι λάθος. Ειδικά όταν μιλάμε για άτομα που δε διαθέτουν το κατάλληλο σύστημα υποστήριξης, ή τα μέσα για να λάβουν βοήθεια. Θα μπορούσαν να τερματίσουν τη ζωή τους με αφορμή κάτι τέτοιο.”
Για την Teen Vogue
Benjamin Powers
