Στις 16 και 17 Μαΐου 2023 πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά το 3ο Διεπιστημονικό Συνέδριο «Τα Σύνορα της Σεξουαλικότητας».
Με συμβολική αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, Αμφιφοβίας και Τρανσφοβίας (17 Μαΐου), το συνέδριο αποσκοπούσε στην προώθηση, ενθάρρυνση και υποστήριξη των υψηλότερων προτύπων της πρακτικής, της έρευνας, της εκπαίδευσης και της ηθικής στη μελέτη της ανατομίας, φυσιολογίας και παθοφυσιολογίας με τέτοιο τρόπο ώστε το κοινωνικό γίγνεσθαι να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιστημονικής μελέτης της σεξουαλικότητας.
Η συζήτηση γύρω από τη σεξουαλικότητα, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τα ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα δε θα μπορούσε να αποκλείει τη θεματική του HIV. Στο πλαίσιο αυτό, η Gilead Sciences διοργάνωσε δορυφορικό συμπόσιο – πάνελ με θέμα «Κοινότητες, συμπερίληψη και πρόσβαση στη φροντίδα υγείας για τα άτομα που ζουν με τον HIV», στο οποίο συμμετείχαν επαγγελματίες υγείας αλλά και εκπρόσωποι του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή». Με τρόπο ολιστικό και πολύπλευρο το κάθε άτομο του πάνελ περιέγραψε την τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα του HIV μέσα από τη δική του οπτική, εμπειρία και επαγγελματική προσέγγιση.
Ο συντονιστής και οι τέσσερις ομιλητές/ομιλήτριες του συμποσίου μιλούν στο ΑΝΤΙVIRUS για τα τρέχοντα δεδομένα σχετικά με τον HIV, την αξία της συμπερίληψης και το ρόλο των κοινοτήτων.
Αντώνης Πούλιος – Κλινικός ψυχολόγος, M.Sc., Ph.D. και ψυχαναλυτής, Επιστημονικός υπεύθυνος του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή»
Ο ρόλος των κοινοτήτων στην πανδημία AIDS και στις σύγχρονες παρεμβάσεις
Η διαχείριση της πανδημίας του AIDS νομιμοποίησε τον έλεγχο των μη-κανονιστικών απολαύσεων με πρόσχημα τη δημόσια υγεία. Ο έλεγχος αυτός τροφοδότησε το στίγμα του HIV που ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζουμε. Το στίγμα, μεταξύ άλλων, συνεχίζει να επιτρέπει στις κοινότητες που πλήττει να είναι ορατές μόνο υπό τον όρο ότι προσαρμόζονται στα ετεροκανονικά πρότυπα που κυριαρχούν. Θα πρέπει ωστόσο να μην ξεχνάμε ότι οι απαντήσεις των κοινοτήτων αυτών έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο να ανακοπεί η πανδημία του AIDS. Το γεγονός αυτό, μαζί με το κίνημα της από-ψυχιατρικοποίησης, απέδειξε τη σημασία της εφαρμογής της κοινοτικής προσέγγισης στην υγεία. Συνεπώς, και η καταπολέμηση του στίγματος δεν μπορεί παρά να βασιστεί στην ισότιμη συμμετοχή των κοινοτήτων που πλήττονται από τον HIV σε κάθε κέντρο αποφάσεων που τις αφορά.
Κατερίνα Αργυράκη – Παθολόγος Λοιμωξιολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ, Παθολογική κλινική- Εξωτερικό ιατρείο HIV λοίμωξης ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»
Η αντίθεση μεταξύ της ιατρικής και της κοινωνικής πλευράς του HIV
Δεν θα ήταν υπερβολή να θεωρήσουμε ότι η σύγχρονη θεραπεία για τον HIV (αντιρετροϊκή θεραπεία) αποτελεί πραγματική επανάσταση στην αντιμετώπιση της νόσου. Σήμερα, ένα άτομο με HIV που λαμβάνει ανελλιπώς την αγωγή του, πρόκειται να ζήσει όσο και οποιοσδήποτε άλλος συνομήλικός του. Θα φανταζόταν λοιπόν κάποιος ότι αυτά τα σπουδαία νέα, θα οδηγούσαν στην οριστική εξάλειψη του στίγματος που βιώνουν τα άτομα με HIV. Δυστυχώς όμως φαίνεται να απέχουμε ακόμα ως κοινωνία από την πλήρη κοινωνική αποδοχή και συμπερίληψή τους. Το στίγμα παραμένει ο κοινός παρονομαστής, η αγωνία που επηρεάζει την καθημερινότητα των περισσότερων ατόμων με HIV, ανεξάρτητα από το αν είναι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, ετεροφυλόφιλοι, μετανάστες, γυναίκες, άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών. Όσοι ζουν με τον ιό, συχνά αναγκάζονται να το αποκρύψουν, τόσο από το οικογενειακό όσο και από το κοινωνικό τους περιβάλλον, ώστε να αποφύγουν την περιθωριοποίηση και τις διακρίσεις.
Γιώργος Κεράτσας – Κοινωνικός ψυχολόγος, υπεύθυνος επικοινωνίας του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή»
Η κοινωνική διάσταση του HIV, το στίγμα και η σύνδεσή τους με κοινότητες
Ο HIV σήμερα είναι μια κατάσταση υγείας με πρόσημο περισσότερο κοινωνικό παρά ιατρικό. Το στίγμα που συνοδεύει τον ιό συνήθως δεν έχει να κάνει με το φόβο για τη νόσο, αλλά με τις υποδηλώσεις ταυτοτήτων, απότοκο ίσως των απαρχών της πανδημίας AIDS: στην κοινωνική συνείδηση συνδέεται ακόμη με ταυτότητες σαν αυτή του gay άνδρα ή του χρήστη/της χρήστριας ουσιών. Εξαιτίας του πώς έχει διαμορφωθεί η κοινωνική αναπαράσταση του ιού, ο HIV φέρει μέχρι και σήμερα ένα βαρύ, αρνητικά φορτισμένο, ηθικό και κοινωνικό φορτίο. Για το κοινωνικό φαντασιακό, δεν είναι απλώς ένας ιός, αλλά η τιμωρία ενοχοποιημένων συμπεριφορών που παρεκκλίνουν από τις νόρμες. Τα άτομα που ζουν με HIV δεν κινδυνεύουν πλέον από τον ίδιο τον ιό, αλλά από το στίγμα, γεγονός που συνηγορεί στο ότι οι παρεμβάσεις για τον HIV πρέπει να θέτουν στο επίκεντρο την έννοια της κοινότητας και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Χαράλαμπος Ντάφλος – Νοσηλευτής, MPH, PhD(c), Μονάδα Λοιμώξεων ΓΝΑ «Κοργιαλένειο – Μπενάκειο» Ε.Ε.Σ.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μετακινούμενοι πληθυσμοί
Η ολιστική φροντίδα υγείας των ατόμων που ζουν με HIV υπενθυμίζει τη σημασία που έχει η συνοχική και επαρκώς στελεχωμένη λειτουργία μιας Μονάδας Λοιμώξεων. Οι δυσκολίες αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης σε πρόσφυγες και μετανάστες είναι ποικίλες, με σημαντικότερες αυτές στην αντιμετώπιση και διαχείριση των οροθετικών εγκύων λόγω του στίγματος και συχνά του φόβου των Επαγγελματιών Υγείας ώστε να τις αναλάβουν. Σημαντικό εμπόδιο είναι επίσης οι δυσκολίες επικοινωνίας λόγω της γλώσσας. Η βοήθεια μεταφραστών είναι αναγκαία και πολύτιμη για το έργο των Επαγγελματιών Υγείας. Μείζον πρόβλημα είναι και η πρόσβαση των φιλοξενουμένων από τα camps. Η τακτική παρακολούθηση, η σταθερή χορήγηση ART, η διασύνδεση με άλλες ειδικότητες και η άμεση επίλυση λοιπών θεμάτων υγείας εμποδίζονται από την αδυναμία πρόσβασης, επικοινωνίας ή άμεσης προσέλευσης στη Μονάδα Λοιμώξεων.
Guillermo Morán Pérez – Σύμβουλος σεξουαλικής υγείας και πολιτισμικός διαμεσολαβητής (Ref Checkpoint), συντονιστής του προγράμματος στέγασης για την τρανς κοινότητα και τους ανθρώπους που ζουν με HIV
Οι υπηρεσίες υγείας και τα εμπόδια των μετακινούμενων πληθυσμών
Οι άνθρωποι που ζουν με HIV θεωρούνται ευάλωτος πληθυσμός ως προς τη διαδικασία ασύλου, πράγμα που σημαίνει ότι η διαδικασία θα είναι ταχύτερη για αυτούς, χωρίς όμως να εξασφαλίζεται ότι θα λάβουν θετική απόφαση. Ήδη από την έναρξη του Ref Checkpoint, αντιληφθήκαμε τις ελλείψεις στις υπηρεσίες υγείας για τους μετακινούμενους πληθυσμούς. Γρήγορα συνειδητοποιήσαμε ότι υπάρχουν πρόσφυγες που είχαν διαγνωστεί με HIV στη χώρα τους, αλλά λόγω του φόβου απέλασης δε ζήτησαν ποτέ βοήθεια στην Ελλάδα μέχρι που έμαθαν για εμάς ή άρχισαν να έχουν σοβαρά συμπτώματα. Η απειλή που νιώθουν έχει τρεις διαφορετικές αιτίες: ο κοινωνικός ρατσισμός, ο κρατικός-δομικός ρατσισμός, αλλά και ο ρατσισμός από την ίδια τους την κοινότητα. Πολλές φορές γίνεται λανθασμένα αντιληπτό ότι αν κάποιος κάνει εξέταση, σημαίνει ότι πιθανότατα έχει σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα ή ανήκει στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.
Το δορυφορικό συμπόσιο της Gilead Sciences κατέδειξε για μια ακόμη φορά το μεγάλο χάσμα μεταξύ των σύγχρονων ιατρικών μέσων που διαθέτουμε για τον HIV και των δυσμενών κοινωνικών στάσεων για τον ιό, αποδεικνύοντας αυτό που άλλωστε συχνά λέγεται: η επιστήμη έχει προχωρήσει, ώρα να προχωρήσει και η κοινωνία. Οι ανοιχτές συζητήσεις για το στίγμα, την περιθωριοποίηση και τις διακρίσεις δυστυχώς παραμένουν επίκαιρες και αναγκαίες, και η Gilead Sciences θα συνεχίσει να στηρίζει την κοινότητα των ατόμων που ζουν με HIV και να προβάλλει τα προβλήματα και τα αιτήματά της, μέχρις ότου αυτό να μη χρειάζεται και να ζούμε σε μια κοινωνία χωρίς «σύνορα».
