Πείτε την ιστορία σας… Mε αυτή τη φράση ήρθε να μιλήσει στο αθηναϊκό αναγνωστικό κοινό και στο Antivirus, ο Χιλιανός συγγραφέας και ακτιβιστής, Pablo Simonetti. Στο πλαίσιο του 8ου Ιβηροαμερικανικού Φεστιβάλ «Λογοτεχνία εν Αθήναις – ΛΕΑ», σε εκδήλωση που έγινε στο κατάστημα Public της πλατείας Συντάγματος, ο κ. Simonetti παρουσίασε το βιβλίο του «Λογική των εραστών» των εκδόσεων Πατάκη. Μία ώρα πριν την παρουσίαση, στο Public Cafe τον συναντήσαμε και μας μίλησε για τη λογοτεχνική και ακτιβιστική του δραστηριότητα στη Χιλή. Στο τέλος της συνέντευξης, πάντως, μας αποκάλυψε ότι η πρώτη του σχέση ήταν με Έλληνα!
Με ποια αφορμή ήρθατε στην Αθήνα;
Ήρθα μετά από πρόσκληση της πρεσβείας της Χιλής στην Αθήνα, σε συνδυασμό με το Φεστιβάλ ΛΕΑ. Το 2010 ένα βιβλίο μου έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, το «The Reason of Lovers», «Λογική των εραστών» από τις εκδόσεις Πατάκη.
Είστε Ιταλός;
Όχι, είμαι Χιλιανός με ιταλικές ρίζες, ο προπάππους μου ήταν από την Ιταλία.
Είχατε καθόλου μέχρι τώρα κάποιες αντιδράσεις από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό για το βιβλίο σας;
Όχι τόσο πολύ. Το μόνο που ξέρω είναι ότι όταν το συγκεκριμένο μυθιστόρημα κυκλοφόρησε, υπήρξαν 2 ή 3 ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι που ενδιαφέρθηκαν για το έργο μου. Πιστεύω ότι ο λόγος είναι η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη Νότια Αμερική και την Ελλάδα, ίσως και η σχέση μεταξύ του χιλιανού και του ελληνικού πολιτισμού, διότι τα μυθιστορήματά μου έχουν μεταφραστεί κυρίως στις μεσογειακές χώρες. Έχουν να κάνουν περισσότερο με οικογενειακά θέματα, τον γάμο και τα ζευγάρια. Πάντα είναι σε ένα οικογενειακό πλαίσιο.
Θα λέγαμε και σε ένα LGBT πλαίσιο;
Όχι όλα, αλλά κάποια από αυτά έχουν χαρακτήρες LGBT στα πλαίσια της οικογένειας. Βεβαίως, σε ορισμένα βιβλία μου ο άξονας LGBT είναι το κυρίως θέμα, όπως το «Η λογική των εραστών». Επίσης, η ιδέα του «ανήκειν» είναι πολύ σημαντική στα μυθιστορήματά μου. Ακόμα πάντως κι αν σε κάποια άλλα βιβλία μου, ο κεντρικός ήρωας ή το κεντρικό θέμα δεν είναι LGBT, σίγουρα θα υπάρχει η LGBT ματιά, μέσα από κάποιον άλλο χαρακτήρα.
Ως συγγραφέας, χωρίς να θέλω να περιαυτολογήσω, είμαι πολύ δημοφιλής στη Χιλή και πολύς κόσμος με διαβάζει, παρόλο που πάντα υπάρχει μέσα στα έργα μου η LGBT ματιά, σε θέματα όπως αυτά που είπαμε: Ανήκειν, οικογένεια, γάμος, σχέσεις.
Την ίδια στιγμή είμαι και ακτιβιστής για τα LGBT θέματα. Ξεκίνησα ως συγγραφέας, έγινα γνωστός από τα βιβλία μου και απέκτησα δημόσια προβολή. Ένα βήμα. Στη συνέχεια, αποφάσισα να βγω και να μιλήσω για μένα. Βέβαια, ήμουν «out» στην ιδιωτική μου ζωή από τα 25. Άρχισα να γράφω στα 35. Ως συγγραφέας έδινα συνεντεύξεις για LGBT θέματα σε εφημερίδες κ.λπ. είτε από πλευράς τέχνης, πολιτισμού είτε από πλευράς πολιτικής. Αλλά ακόμα δεν ήμουν ακτιβιστής. Το 2011, επειδή υπήρχε μία συγκεκριμένη πολιτική κατάσταση στην Χιλή, βγήκα και είπα ότι αυτό δεν είναι δυνατόν, πρέπει να παλέψουμε για τα δικαιώματά μας, να ενωθούμε, να μιλήσουμε για τα LGBT δικαιώματα ως ανθρώπινα δικαιώματα. Και τότε κάτι συνέβη στη Χιλή, υπήρξε ένα ξέσπασμα. Για πολλούς λόγους. Η εκκλησία μπήκε σε περίοδο μεγάλης αναστάτωσης και απαξίωσης, καθώς αποκαλύφθηκαν το 2010 σκάνδαλα παιδεραστίας στους κόλπους της. Σε ένα χρόνο ακούσαμε για 30 υποθέσεις κακοποίησης ανήλικων αγοριών και κοριτσιών από ιερείς.
Αυτό πώς επηρέασε τους απλούς ανθρώπους;
Τους επηρέασε πολύ περισσότερο από όσο φαίνεται. Ο κόσμος είπε στην εκκλησία «πώς μπορεί να αποφασίζεις για τη σεξουαλική ζωή μου, όταν δεν μπορείς να τηρήσεις τους δικούς σου κανόνες;». Έτσι, η γνώμη της εκκλησίας έχασε τη σημασία της και το σεβασμό του κόσμου. Η κυβέρνηση της Χιλής σέβεται πολύ τη γνώμη της εκκλησίας, αλλά όχι τόσο πια σε θέματα σεξουαλικότητας και γυναικών. Η εκκλησία έχει ακόμα σημαντική θέση στην κοινωνία μας, αλλά στα συγκεκριμένα θέματα, μετά από όλα όσα έγιναν, θεωρούμε απλά ότι είναι υποκριτές. Δεν το έχει πει κανείς δημόσια, αλλά όλοι αυτό σκεφτόμαστε.
Η άλλη εξέλιξη που υπήρξε το 2011 ήταν η εξής: Η δεξιά είχε μία μονολιθική αντιμετώπιση των LGBT θεμάτων. Αλλά μία ομάδα φιλελεύθερων της δεξιάς άρχισε να υποστηρίζει τα δικαιώματα των LGBT ατόμων. Η αριστερά έλεγε πριν «δεν ξέρω τι θα κάνω, μπορεί να σας υποστηρίξω ή όχι», αλλά τώρα όλη η αριστερά είναι υπέρ των δικαιωμάτων της κοινότητας. Τώρα έχουμε την πλειοψηφία του κονγκρέσου μαζί μας, όλη την αριστερά και ένα μέρος της δεξιάς. Και ο κόσμος, όταν είδαν ότι έχουμε υποστήριξη τόσο από την αριστερά όσο και από την δεξιά, η χώρα βγήκε από τη… ντουλάπα της. Ήταν μεγάλο πράγμα.
Το τρίτο που έγινε, είναι ότι στη Χιλή υπήρξε ένα πολύ ισχυρό κίνημα πολιτών. Προηγουμένως είχαμε μία μακρά περίοδο που απλά χαιρόμασταν τη δημοκρατία, μετά από τη δικτατορία. Ήμασταν χαρούμενοι που είχαμε δημοκρατία και δεν παλεύαμε για κάτι περισσότερο. Ξαφνικά το 2011 όλη η χώρα άρχισε να ζητά καλύτερη εκπαίδευση, να αποκτά μεγαλύτερη ευαισθησία για το περιβάλλον.
Τότε ξέσπασε το κίνημα των φοιτητών και οι μαζικές διαμαρτυρίες, που ακούγαμε μέχρι και στην Ελλάδα.
Πρώτα ήταν το κίνημα των οικολόγων, αλλά όλα συνέβησαν μέσα σε ένα χρόνο. Τον Απρίλιο οι οικολόγοι, τον Μάιο οι φοιτητές και τον Ιούνιο η LGBT κοινότητα. Και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και είπε ότι «θέλω μία διαφορετική χώρα», χρειαζόμαστε ένα ελάχιστο ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών, μία αλλαγή στον τρόπο λήψης αποφάσεων, που ελεγχόταν από μία ολιγαρχία. Αυτό δεν συμβαίνει πλέον, η φωνή των πολιτών ακούγεται δημόσια, φτάνει στο δημόσιο χώρο και συζητείται. Το 2011 ιδρύσαμε την οργάνωση «Fundación Iguales», με σλόγκαν το «ίσα δικαιώματα για να είμαστε διαφορετικοί».
Ποιοι την ιδρύσατε; Πώς το αποφασίσατε;
Τρεις γκέι άντρες, καθόμασταν σε ένα δωμάτιο και είπαμε ότι δεν μπορούμε να στεκόμαστε άπραγοι την ώρα που η κυβέρνηση απορρίπτει την πρόταση για σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. Ούτε καν ετίθετο για συζήτηση στο κοινοβούλιο. Έτσι, αρχίσαμε τις διαμαρτυρίες και μια μέρα με κάλεσαν σε ένα πολιτικό τηλεοπτικό σόου, όπου μιλήσαμε για όλα τα θέματα και στη συνέχεια αποφασίσαμε να ιδρύσουμε την οργάνωση. Πέντε χρόνια αργότερα έχουμε καταφέρει να περάσουμε έναν νόμο κατά των διακρίσεων, που περιλαμβάνει σεξουαλικό προσανατολισμό και ταυτότητα φύλου, σε όλους τους χώρους και τα περιβάλλοντα. Αυτό έγινε το 2012 και το 2015 καταφέραμε να περάσει το civil union για τα ομόφυλα ζευγάρια. Στο μεταξύ είχε αλλάξει η κυβέρνηση. Η πρόεδρος, Michelle Bachelet, υποστήριξε το νόμο πολύ δυνατά, καθώς και την εφαρμογή του. Όλοι οι θεσμοί του κράτους αναγνωρίζουν πλέον το ζευγάρι που έχει υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης. Τον περασμένο Μάιο παρουσιάσαμε ως Iguales το νομοσχέδιο για τον γάμο στην πρόεδρο, που συγκροτήθηκε σε συνεργασία με τους πιο διακεκριμένους καθηγητές αστικού δικαίου της Χιλής, από την καλύτερη Νομική Σχολή. Δουλέψανε για έξι μήνες μαζί με τους δικηγόρους μας και ολοκληρώσανε το νομοσχέδιο. Η ίδια θα αποφασίσει πότε θα το παρουσιάσουμε στο Κογκρέσο, αλλά θα περάσει μέσα από την προεδρία, ως δική της πρωτοβουλία. Είναι πρόθυμη να το κάνει μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του 2016 ή στις αρχές του 2017, αλλά δεν ξέρουμε πόσο χρόνο θα πάρει μέχρι να ψηφιστεί. Ταυτόχρονα δουλεύουμε το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Η αρχική πρόταση έχει παγώσει εδώ και 3 χρόνια στο κοινοβούλιο, αλλά η πρόεδρος υποσχέθηκε να επιταχύνει τη διαδικασία. Μπορεί όμως να πάρει μήνες μέχρι να ψηφιστεί ή ακόμα και να καθυστερήσει από μεθοδεύσεις της αντιπολίτευσης.
H ενεργή ενασχόληση με τα LGBT θέματα, έχει επηρεάσει τον τρόπο γραφής σας;
Όχι άμεσα, αλλά πολύ έμμεσα. Κάποιος που δεν έχει μελετήσει τη βιογραφία μου, δεν θα το προσέξει στα βιβλία μου. Πλέον είμαι πιο ευαίσθητος στα μικρο-περιβάλλοντα που δημιουργώ σε σχέση με το πώς λειτουργεί η εξουσία. Η ενασχόλησή μου με τα ακτιβιστικά θέματα με έχει φέρει σε επαφή με το πώς δουλεύεις με την εξουσία. Δεν έχουμε αληθινή εξουσία, έχουμε συμβολική εξουσία. Έτσι, εμφανίζεται έμμεσα στα έργα μου ο τρόπος με τον οποίο η συμβολική εξουσία γίνεται πραγματική, ο τρόπος που επηρεάζει την πραγματικότητα… Η δουλειά μου προηγουμένως είχε να κάνει πιο πολύ με το πώς διαμορφώνεις την ταυτότητά σου, όταν η οικογένειά σου δεν αποδέχεται την ταυτότητά σου, όταν το περιβάλλον σου δε σε δέχεται όπως είσαι. Το τελευταίο μου μυθιστόρημα είναι κάπως διαφορετικό: Μία γυναίκα ανακάλυψε την ταυτότητά της και αμέσως της στερήθηκε αυτή η ταυτότητα. Τόσο σε αυτό όσο και στο επόμενο που θα εκδοθεί του χρόνου, υπάρχει η παράμετρος της εξουσίας. Πώς, για παράδειγμα, οι γυναίκες και τα LGBT άτομα στερούνται της εξουσίας και της ισχύος/δύναμής τους στην καθημερινή ζωή. Στην οικογένεια, οι διαφορές ισχύος μεταξύ δύο αδελφών, ενός στρέιτ και ενός γκέι, οι διαφορές ισχύος μεταξύ του πατέρα και της μητέρας… Ταυτόχρονα το πώς οι γκέι άνθρωποι έχουν συμβολική εξουσία, αλλά όχι πραγματική. Μόνο δύο εκπρόσωποι στο κογκρέσο της Χιλής είναι ανοιχτά γκέι και μόνο επειδή αναγκαστήκαν να βγουν από τη ντουλάπα τους.
Ο ένας εκβιάστηκε ότι θα αποκαλύψουν πως είναι γκέι και πρόλαβε να το πει πρώτα ο ίδιος. Ο άλλος «πιάστηκε» από κάμερα να στέλνει σεξουαλικού περιεχομένου μηνύματα στο κινητό (sexting) και πονηρές φωτογραφίες.
Ο κόσμος βέβαια επιτέθηκε στον ιστότοπο που δημοσίευσε τις φωτογραφίες, καθώς αλλάζει η δημόσια σφαίρα στη χώρα μου και επιτέθηκε στο web site, γιατί αντιτάχθηκε στη δημοσίευση προσωπικών δεδομένων, το είδε σαν παραβίαση της προσωπικότητάς του.
Πώς έχει αλλάξει η ακτιβίστικη πολιτική της LGBT κοινότητας από τότε;
Μέχρι το 2010 ήμασταν πολύ αντιδραστικοί στο οτιδήποτε. Τώρα υιοθετούμε το ότι είμαστε μέρος της κοινωνίας, είμαστε ένας από όλους, δε διαφέρουμε σε τόσα πολλά θέματα, πέραν της σεξουαλικότητας. Και αυτό πρεσβεύουμε όσοι είμαστε εκπρόσωποι της κοινότητας, όπου έχουν ενταχθεί και τα δύο μέλη του κογκρέσου που προανέφερα. Βγήκαμε από το περιθώριο, δεν είχαμε τρόπο να μπούμε στο σύστημα. Η εξουσία και τα ΜΜΕ αδιαφορούσαν, οπότε ο μόνος τρόπος να ακουστούμε ήταν να ουρλιάζουμε.
Πλέον έχουμε πολύ δυνατή θέση στα ΜΜΕ. Εάν ο αρχιεπίσκοπος καλεστεί στην τηλεόραση, θα καλέσουν και μένα, το ίδιο και στο κοινοβούλιο. Κι αυτό συμβαίνει σε όλες τις κοινότητες, τα ιστορικά γκρουπ που έχουν υποστεί διακρίσεις, γυναίκες, ιθαγενείς και LGBT άτομα.
Έχει αλλάξει και η καθημερινότητα των LGBT ατόμων; Μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα, να κρατιούνται χέρι-χέρι στο δρόμο;
Για παράδειγμα, αν περπατάς χέρι-χέρι ή φιλιέσαι με το σύντροφό σου και κάποιος σου λέει ότι δεν πρέπει να το κάνεις αυτό, μπορείς να τον πάρεις και να πας στον δικαστή και να τον κατηγορείς για διάκριση. Οι πιο γενναίοι το κάνουν, άλλοι όχι. Βλέπεις όμως περισσότερους άντρες και γυναίκες να κρατούν ο ένας το χέρι του άλλου, περισσότερο από παλιότερα. Δεν θα έλεγα όμως ότι είναι σε όλη την πόλη και παντού. Υπάρχει μία γειτονιά όπου είναι πιο ελεύθερα…
Όπως συμβαίνει εδώ.
Ναι. Επίσης, αν πάω στο σπίτι ενός ετεροφυλόφιλου φίλου μου, πηγαίνω με τον σύζυγό μου και του κρατάω το χέρι χωρίς κανένα πρόβλημα. Αυτός είμαι εγώ, κανείς δεν θα εκπλαγεί αν με δει να κρατάω το χέρι του άντρα μου. Και να βγω έξω το ίδιο θα κάνω. Αλλά εντάξει, δε ρίχουνμε γλωσσόφιλα μέσα στο ταξί. Τα όρια είναι πολύ υποκειμενικά. Υπάρχουν όμως περιστατικά βίας και θα έχετε ακούσει τη δολοφονία του Daniel Zamudio. Ήταν η τελευταία ώθηση για να περάσει ο νόμος κατά των διακρίσεων, ο οποίος είχε βαλτώσει σε μία διαδικασία καθυστέρησης. Oι δράστες της δολοφονίας είχαν τρομερό κοινωνικό πρόβλημα ένταξης και θεωρούνται περιθωριακοί, αποτυχημένοι στη ζωή τους. Τους γοητεύει ο ναζισμός, αλλά δεν έχουν σχέση με την ιδεολογία του. Φτιάξανε μία «ομάδα», που σύχναζε σε ένα συγκεκριμένο εμπορικό κέντρο στη Χιλή. Η επίθεση έγινε από άτομα που ουσιαστικά ήταν περιθωριακά και που έψαχναν κι αυτά να βρουν την ταυτότητά τους. Αμέσως μετά εγκρίθηκε ο νόμος κατά των διακρίσεων.
Δεν έχουμε άλλο χρόνο. Μόλις έφτασε η Άννα Πατάκη από τον ομώνυμο εκδοτικό οίκο. Τι θέλετε να πείτε στους Έλληνες LGBT σήμερα;
Το πρώτο πράγμα που θα τους πω είναι: «Πείτε την ιστορία σας». Και το δεύτερο είναι ότι όλοι ανήκουμε στην ίδια οικογένεια, οπότε αξίζουμε τα ίδια δικαιώματα και την ίδια αξιοπρέπεια.
Info
Με τη «Λογική των εραστών», ο Pablo Simonetti εισχωρεί στους απρόσιτους κόσμους της σημερινής κοινωνίας, προβάλλοντας τη συγκινητικά εύθραυστη φύση των ηρώων του με μια πρόζα ιλιγγιώδη, όμορφη και διεισδυτική.
Ο Μάνουελ εργάζεται σε τράπεζα, ως υποδιευθυντής νέων επιχειρήσεων. Πείθει τον διευθυντή να δώσουν δάνειο στον Ντιέγο, τον νέο του φίλο κι εκδότη μιας αμφίβολου εμπορικής εξέλιξης ιντερνετικής εφημερίδας. Ο φινετσάτος Ντιέγο καλεί τον Μάνουελ στον λαμπερό του κόσμο, τον γοητεύει, τον ρίχνει στο κρεβάτι του. Η χώρα συγκλονίζεται από τις προεδρικές εκλογές και τη σύλληψη του Πινοσέτ στο Λονδίνο, ενώ οι δύο εραστές ζουν κρυφά το πάθος τους. Η λογική των εραστών οδηγεί, όμως, σε οικονομική καταστροφή και η γυναίκα τού Μάνουελ μαθαίνει για την ομοφυλοφιλική του σχέση. Μια καλογραμμένη ιστορία για τα οικονομικά αδιέξοδα και τα ερωτικά ταμπού της σύγχρονης κοινωνίας.
Η προώθηση της αναγνώρισης του γάμου μεταξύ των ομόφυλων ζευγαριών στη Χιλή προχωράει κανονικά
Η συνέντευξη έγινε στις 22 Ιουνίου και μερικές μέρες μετά, στις 2 Ιουλίου, ανακοινώθηκε ότι προχωράει με πιο γρήγορο ρυθμό η προώθηση της ψήφισης του γάμου των ομοφυλοφίλων, από την κυβέρνηση της Χιλής. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Fundación Iguales, εκπρόσωποι της οργάνωσης συναντήθηκαν με τον Γενικό Γραμματέα της κυβέρνησης, Μαρσέλο Ντίαζ, ο οποίος είπε ότι στα τέλη Σεπτεμβρίου θα αρχίσει η προπαρασκευαστική νομοθετική διαδικασία για την ισότητα στο γάμο.
Στόχος είναι η παρουσίαση του νομοσχεδίου να γίνει το πρώτο εξάμηνο του 2017. Θα προηγηθούν τρεις εκδηλώσεις διαβούλευσης το Νοέμβριο, όπου θα επιδιωχθεί η συμμετοχή των πολιτών.
Η LGBT κοινότητα της Χιλής έχει δώσει το επόμενο «ραντεβού» της στην Ημέρα Λεσβιακής Ορατότητας, το Σάββατο 9 Ιουλίου, που θα περιλαμβάνει εκδηλώσεις στην Plaza Italia του Σαντιάγκο.
