Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών το σχέδιο νόμου για την «προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας».
Τα βασικά σημεία του ν/σ
Σκοπός του σχεδίου νόμου, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, «είναι η διαμόρφωση ενός αυτοτελούς θεσμικού πλαισίου, για πρώτη φορά στην εθνική έννομη τάξη, με αντικείμενο την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, δεδομένου ότι, έως σήμερα, τα ζητήματα έμφυλων διακρίσεων ή άσκησης έμφυλης βίας επιλύονται με την εφαρμογή διατάξεων οικογενειακού ή εργατικού δικαίου ή δικαίου κοινωνικής ασφάλισης».
Για την ενίσχυση της εκπροσώπησής των γυναικών στη Βουλή και στα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το σχέδιο νόμου προβλέπει αύξηση του ποσοστού ανά φύλο στα ψηφοδέλτια των βουλευτικών και αυτοδιοικητικών εκλογών στο 40% επί του συνόλου των υποψηφίων, από 1/3 που είναι σήμερα.
Εισάγονται για πρώτη φορά έννοιες στην εθνική έννομη τάξη, όπως η έννοια της ένταξης της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές (gender mainstreaming), ως μεθόδου για τη βελτίωση του σχεδιασμού, της άσκησης και αξιολόγησης των ασκούμενων πολιτικών και της αποτίμησης των συνεπειών κάθε προγραμματισμένης δράσης, η έννοια της ένταξης της διάστασης του φύλου στους δημόσιους προϋπολογισμούς (gender budgeting), της ανάλυσης, δηλαδή, κατά φύλο του προϋπολογισμού, ως υποχρέωσης των δημοσίων αρχών να λογοδοτούν για τις δεσμεύσεις τους για την ισότητα των φύλων και να συνδέουν τις δεσμεύσεις αυτές με την κατανομή, τη χρήση και την παραγωγή των δημοσίων πόρων ή άλλως την απεικόνιση των κονδυλίων που προτίθενται να δαπανήσουν για τον εν λόγω σκοπό, καθώς και η έννοια της ένταξης της διάστασης του φύλου στα δημόσια έγγραφα.
Ορίζεται, επίσης, η έννοια του σεξισμού, ως πρακτικής μέσω της οποίας υποβαθμίζονται τα άτομα με βάση το φύλο τους, η έννοια του γλωσσικού σεξισμού, ως χρήση της γλώσσας η οποία αποτυπώνει τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα και λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε να διαιωνίζεται και να νομιμοποιείται η εξουσία του ανδρικού φύλου επί του γυναικείου. Πρόσθετα, η χρήση σεξιστικής γλώσσας ανάγεται σε πειθαρχικό παράπτωμα και προσδιορίζεται η πράξη της «παρενόχλησης» και «σεξουαλικής παρενόχλησης».
Προβλέπεται, επίσης, η εκπόνηση «Σχεδίων Ισότητας», ως σύνολο ολοκληρωμένων και αλληλοσυμπληρούμενων παρεμβάσεων, τα οποία εκπονούνται από εμπορικές επιχειρήσεις και εφαρμόζονται μετά από ανάλυση της υφιστάμενης κοινωνικής πραγματικότητας και θέτουν συγκεκριμένους στόχους, στρατηγικές και πρακτικές για την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και η απονομή «Σήματος Ισότητας» από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας του υπουργείου Εσωτερικών, ως τίτλου επιβράβευσης χορηγούμενου στις εμπορικές επιχειρήσεις για την εφαρμογή πολιτικών ίσης μεταχείρισης και ίσων ευκαιριών των εργαζομένων γυναικών και ανδρών.
Στον τομέα της εκπαίδευσης, προτείνεται να ενθαρρυνθεί περαιτέρω από την Πολιτεία η ανάπτυξη των σπουδών φύλου και της έρευνας με βάση το φύλο και η οπτική του φύλου να αποτυπωθεί τόσο στις δράσεις και στα προγράμματα σπουδών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όσο και στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στην εκπαιδευτική, εν γένει, διαδικασία.
Στον τομέα των ΜΜΕ και της διαφήμισης προτείνεται, μεταξύ άλλων, η απαγόρευση της χρήσης σεξιστικού λόγου και κάθε αναφοράς με σεξιστικό περιεχόμενο κατά την αναπαραγωγή διαφημιστικών, τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών μηνυμάτων και η έκδοση από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης οδηγιών σχετικών με την ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων και της μη διάκρισης λόγω φύλου στα μεταδιδόμενα προγράμματα των ραδιοτηλεοπτικών φορέων.
Το Σ.Υ.Δ για το ν/σ
“Παρατηρήσεις του ΣΥΔ επί του Σχεδίου Νόμου για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας».
Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), μη κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα για τα δικαιώματα της τρανς κοινότητας, με το παρόν δελτίο τύπου, καταθέτει τις προτάσεις του επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών που βρίσκεται υπό διαβούλευση για την Προώθηση της ουσιαστικής Ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας»[1].
Όπως αναφέρεται στο Άρθρο 1, σκοπός του Σχεδίου Νόμου είναι: «η εξάλειψη των διακρίσεων με βάση το φύλο, η ίση μεταχείριση των φύλων, η παροχή ίσων ευκαιριών σε αυτά για την εναρμόνιση ιδιωτικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής».
Σε αυτή τη βάση και υπό το φως του πρόσφατα ψηφισθέντος ν. 4491/2017 (νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου)[2], όπου η ταυτότητα φύλου ορίζεται: «1. Ως ταυτότητα φύλου νοείται ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του, ανεξάρτητα από το φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά», σε συνδυασμό με το Άρθρο 3, παρ. 2β του ν. 3896 (νομοθεσία για την ίση μεταχείριση λόγω φύλου)[3]: «Διάκριση λόγω φύλου συνιστά, επίσης, οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου που συνδέεται με αλλαγή φύλου», που καθιστούν την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου ως θεμελιώδη διάσταση του φύλου που είναι εγγενής και άμεσα συνδεόμενη με αυτήν, και όχι απλά ως έδαφος συρρέουσας με άλλες διακρίσεις ή πολλαπλή διάκριση, καταθέτει κατ’ άρθρο τις ακόλουθες προτάσεις για τη βελτίωσή του:
Άρθρο 3 (Ορισμοί).
Η παράγραφος 1 (ένταξη της διάστασης του φύλου), υπό το φως όσων τεκμηριώσαμε στην προηγούμενη παράγραφο, θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί και η έννοια της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου καθώς πρέπει να νοούνται διαστάσεις της έννοιας του φύλου. Δεδομένης, μάλιστα της Απόφασης 67/2018 του Ειρηνοδικείου Αμαρουσίου που αναγνώρισε σε μη δυαδικό πρόσωπο ως χαρακτηριστικό στοιχείο της προσωπικότητας με το οποίο αποκλειστικά το γνωρίζουν και ονοματίζουν στο οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον το δικαίωμα μεταβολής των εγγράφων του ώστε να προσδιορίζεται η ταυτότητά του στο κύριο όνομα που χρησιμοποιεί[4], είναι σαφές ότι πρέπει να συμπεριληφθούν και τα μη δυαδικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα προτείνουμε την αναδιατύπωση:
«1. Ένταξη της Διάστασης του Φύλου σε όλες τις πολιτικές (gender mainstreaming): Για το σκοπό της επίτευξης της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, η διάσταση του φύλου εντάσσεται σε όλους τους τομείς του ιδιωτικού και δημοσίου βίου και ιδίως στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική της χώρας. H ένταξη της διάστασης του φύλου, στους τομείς του προηγουμένου εδαφίου, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου ή και των μη δυαδικών ταυτοτήτων, αποτελεί μέθοδο για τη βελτίωση του σχεδιασμού, της άσκησης και αξιολόγησης των ασκούμενων πολιτικών και της αποτίμησης των συνεπειών κάθε προγραμματισμένης δράσης, συμπεριλαμβανόμενης της νομοθετικής.
Η παράγραφος 2 (θετικά μέτρα), αναφέρεται στη λήψη των μέτρων που λαμβάνονται υπόψη τα πραγματικά χαρακτηριστικά και καταστάσεις που συνδέονται με το φύλο, υπέρ του οποίου λαμβάνονται τα σχετικά μέτρα, καθώς και η ενδεχόμενη συρροή τους με άλλες αιτίες διάκρισης, όπου ανάμεσα στα υπόλοιπα (σωστά) αναφέρεται η ταυτότητα φύλου, όμως λείπουν τα χαρακτηριστικά φύλου (έννοια που χαρακτηρίζει τα ίντερσεξ πρόσωπα) που επίσης μπορούν να αποτελέσουν έδαφος διάκρισης και αναφέρεται σε μία σειρά ακόμη νομοθεσιών απαγόρευσης των διακρίσεων[5]. Συνεπώς τόσο για ουσιαστικούς λόγους, όσο και για λόγους καλής νομοθέτησης είναι απαραίτητη σ’ αυτήν την παράγραφο η προσθήκη των χαρακτηριστικών φύλου.
Η παράγραφος 6 (άμεσες και έμμεσες διακρίσεις), λόγω της παραγράφου 2β του Άρθρου 3 του ν. 3896 (βλέπε παραπομπή Νο3), θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί με παράγραφο γ, ως ακολούθως:
«γ) Διάκριση λόγω φύλου συνιστά επίσης κάθε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου λόγω ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου ή μη δυαδικής ταυτότητας, σύμφωνα με την περ. β του άρθρου 3 του ν.3896/2010 καθώς και κάθε προσώπου που δεν εντάσσεται στο έμφυλο δίπολο».
Η παράγραφος 7 (πολλαπλές διακρίσεις), ομοίως πρέπει για τους λόγους που προαναφέρθηκαν στην παράγραφο 2, να συμπληρωθεί και αυτή με τα χαρακτηριστικά φύλου καθώς και με τις μη δυαδικές ταυτότητες.
Η παράγραφος 10 (γλωσσικός σεξισμός), θεωρούμε ότι πρέπει να αναδιατυπωθεί καθώς περιλαμβάνει μόνο τον σεξισμό που αποτυπώνει τις σχέσεις εξουσίας των αντρών κατά των γυναικών. Δεν συμπεριλαμβάνει ούτε τα διεμφυλικά πρόσωπα, ούτε τα μη δυαδικά. Με αυτό το σκεπτικό προτείνουμε την αναδιατύπωσή του ως ακολούθως:
«10. Γλωσσικός σεξισμός ή σεξιστική γλώσσα: Η χρήση της γλώσσας η οποία αποτυπώνει τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα και λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να διαιωνίζονται και να νομιμοποιούνται η άνιση μεταχείριση, οι διακρίσεις ή και η βία για λόγους φύλου, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου ή προσώπων που δεν εντάσσονται εντός του έμφυλου διπόλου.»
Άρθρο 4 (μηχανισμοί και φορείς για την πραγμάτωση της ισότητας).
Στην παράγραφο 1, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν (παράγραφος 1), θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί με τις έννοιες της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου. Συγκεκριμένα προτείνουμε την αναδιατύπωση:
«1. Ο εθνικός μηχανισμός για την ισότητα των φύλων περιλαμβάνει το σύνολο των υπηρεσιών και φορέων που σε επίπεδο κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό είναι αρμόδιοι για το σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών, μέτρων και δράσεων για την προώθηση της ισότητας των φύλων και για την ίση μεταχείριση ή και την παρακολούθηση και αντιμετώπιση των διακρίσεων λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου ή των προσώπων που δεν εντάσσονται στο έμφυλο δίπολο , που εκδηλώνονται στην εργασία, όπως και στον ιδιωτικό, δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα».
Άρθρο 7 (ένταξη της διάστασης του φύλου στη σύνταξη των δημόσιων εγγράφων).
Η παράγραφος 2, για τους λόγους που εξηγήθηκαν στην παρ. 10 του Άρθρου 3, θεωρούμε ότι πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε να αποφεύγεται ο γλωσσικός σεξισμός κατά των μη-δυαδικών προσώπων. Η μη αναφορά του φύλου σαφέστατα βοηθά αυτήν την κατεύθυνση, ωστόσο είτε θα πρέπει να χρησιμοποιείται το ουδέτερο γένος για όλα τα πρόσωπα, είτε εάν χρησιμοποιούνται άρθρα που δηλώνουν γένος θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και άρθρο / προσδιορισμός ουδέτερος. Μία από τις αναδιατυπώσεις που θα μπορούσαν να προταθούν είναι:
«2. Η ταυτοποίηση προσώπων σε δημόσια έγγραφα γίνεται με την αναγραφή του ονόματος των γονέων χωρίς αναφορά στο φύλο τους. »
Άρθρο 13 (προώθηση της ισότητας των φύλων μέσα από την εκπαίδευση και την εκπαιδευτική διαδικασία).
Η παράγραφος 2, σημείο γγ, πέραν του ότι δεν έχει σωστή σύνταξη, πρέπει να αναδιατυπωθεί για λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω ως ακολούθως:
«γγ) στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση σχετικών προγραμμάτων ευαισθητοποίησης/ενημέρωσης των εκπαιδευτικών, για την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης λόγω φύλου και τις ανάγκες επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών σε θέματα φύλου.»
Άρθρο 14 (ένταξη της διάστασης του φύλου στη δημόσια υγεία).
Η παράγραφος 2, θεωρούμε ότι πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε να είναι συμπεριληπτική προς όλα τα πρόσωπα. Προτείνουμε την αναδιατύπωση:
«2. Η Πολιτεία προωθεί την έρευνα για την υγεία των φύλων με βάση τις καταγεγραμμένες και επιστημονικά τεκμηριωμένες ανάγκες τους και επιδιώκει την ισότιμη συμμετοχή όλων των προσώπων ανεξαρτήτως φύλου σε όλα τα ερευνητικά προγράμματα.»
Η παράγραφος 3β, θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί ώστε να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα στα πρόσωπα που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις λόγω φύλου. Προτείνουμε την εξής αναδιατύπωση:
«β) εντάσσουν τη διάσταση του φύλου στο μηχανισμό και τις διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων σχετικών με το επίπεδο υγείας και νοσηρότητας, τους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού σε εθνική εμβέλεια, την καταγραφή των αναγκών των ευπαθών κοινωνικά ομάδων πληθυσμού, και των πληθυσμών που διαβιώνουν υπό συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, ιδίως όσων βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις κατά την έννοια του Άρθρου 3, παρ. 7 του παρόντος νόμου».
Η παράγραφος 4, θεωρούμε ότι πρέπει να συμπληρωθεί ώστε να συμπεριλαμβάνονται τα διεμφυλικά πρόσωπα που είτε κακοποιούνται, είτε είναι θύματα διακρίσεων ή βίας, είτε είναι άστεγα, μετανάστες ή πρόσφυγες . Προτείνουμε την ακόλουθη αναδιατύπωση:
«4. Ο θεσμός των «Διαμεσολαβητών Υγείας (Δ.Υ.)», όπως έχει θεσμοθετηθεί και ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν.4368/2016 (Α’21), αξιοποιείται με σκοπό τη διευκόλυνση της πρόσβασης στις κρατικές δομές και υπηρεσίες υγείας μονογονεικών οικογενειών με μόνο γονέα τη μητέρα καθώς και γυναικών ή προσώπων που λόγω του χαρακτηριστικού της ταυτότητας ή των χαρακτηριστικών φύλου τους έχουν κακοποιηθεί, είναι θύματα παράνομης διακίνησης σωματεμπορίας ή είναι θύματα παράνομης διακίνησης και διεθνικής σωματεμπορίας, αιτούντων διεθνούς προστασίας ή μεταναστών, εφήβων, τρίτης ηλικίας, ή με σοβαρά προβλήματα υγείας ή αστέγων ή προσώπων που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχιας».
Άρθρο 15 (Φύλο και Κοινωνική Αλληλεγγύη).
Στο σημείο β, θεωρούμε για λόγους συμπερίληψης, πλην των γυναικών και των προσώπων που είναι ευπαθή λόγω προκαταλήψεων ή διακρίσεων για λόγους ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου. Προτείνουμε την αναδιατύπωση:
«β) σχεδιάζουν προγράμματα κοινωνικής προστασίας, τα οποία επικεντρώνονται ιδίως στην ενίσχυση ευπαθών ομάδων γυναικών ή προσώπων που είναι ευπαθή λόγω της ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου τους ή και λόγω μη δυαδικών ταυτοτήτων, και στην αύξηση των δυνατοτήτων τους για το σκοπό της ενσωμάτωσης ή επανένταξής τους στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.»
Άρθρο 21 (μέτρα για την προώθηση της ισότητα των φύλων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στη διαφήμιση και στις αρμοδιότητες του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης)
Η παράγραφος 1, πρέπει να αναδιατυπωθεί ώστε να είναι συμπεριληπτική ως προς όλες τις διαστάσεις του φύλου. Προτείνουμε την ακόλουθη αναδιατύπωση:
«1. Στο χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης, έντυπων ή ηλεκτρονικών και στο χώρο της διαφήμισης λαμβάνεται μέριμνα για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων με την προβολή μιας ισότιμης και απαλλαγμένης από στερεότυπα εικόνας του γυναικείου φύλου καθώς και όλων των προσώπων στη βάση της έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου ή και λόγω μη δυαδικών ταυτοτήτων και ιδίως […]».
Η Colour Youth
Θα θέλαμε, αρχίζοντας, να σημειώσουμε ότι η Colour Youth χαιρετίζει το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου. Το Σωματείο μας, ως ΛΟΑΤΚΙ+ και συνεπώς φεμινιστική οργάνωση, επικροτεί και υποστηρίζει κάθε δράση που κινείται προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων. Σε ορισμένα σημεία του, ωστόσο, το σχέδιο νόμου χρήζει βελτιώσεων ώστε να ανταποκρίνεται στη σύγχρονη αντίληψη που γίνεται αποδεκτή για το φύλο και να προστατεύει τις γυναίκες με πιο σφαιρικό τρόπο. Με το κείμενο αυτό θα επικεντρωθούμε στις αλλαγές που θεωρούμε σημαντικές να γίνουν ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ γυναικών και των ατόμων εκτός του έμφυλου διπόλου (non-binary):
Α) Αναχρονιστική επαναφορά του όρου “γενετήσιος προσανατολισμός”
Ως ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωση δε θα μπορούσαμε παρά να παρατηρήσουμε με έκπληξη την αναχρονιστική επαναφορά του όρου “γενετήσιος προσανατολισμός” που η παρούσα κυβέρνηση, μετά από πολυετή προσπάθεια του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος, έχει απαλείψει σε σειρά νόμων, συμπεριλαμβανομένου και του Ποινικού Κώδικα. Η δε παράλληλη χρήση του όρου “γενετήσιος προσανατολισμός” με αυτόν του “σεξουαλικού προσανατολισμού”, και μάλιστα με διαζευκτικό σύνδεσμο, μπερδεύει καθώς μέχρι σήμερα οι δύο όροι ταυτίζονταν σε νομικό επίπεδο.
Αιτούμαστε την διαγραφή του όρου “γενετήσιος προσανατολισμός” από το Άρθρο 3.
Β) Αποσαφήνιση ότι η έννοια του φύλου συμπεριλαμβάνει την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου και συμπερίληψη των φύλων πέρα του διπόλου
Το νομοσχέδιο, αναφέρει την έννοια του φύλου σε πολλά σημεία για να επεξηγήσει τις διατάξεις που εντάσσει. Θα θέλαμε να γίνει σαφές ότι ο όρος ‘‘φύλο’’ συμπεριλαμβάνει τις έννοιες της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου, όπως αυτές ορίζονται στο Άρθρο 2 του Ν. 4491/2017. Επιπλέον, το σχέδιο νόμου, όπως και άλλωστε συνηθίζεται στην ελληνική έννομη τάξη, αγνοεί πλήρως την ύπαρξη ανθρώπων που δεν ταυτίζονται ούτε με το ανδρικό, ούτε με το γυναικείο φύλο. Αυτό, όμως, αποκτά άλλη σημασία όταν μιλάμε για ένα νόμο που ευαγγελίζεται την ουσιαστική ισότητα των φύλων. Άλλωστε, τα άτομα αυτά βιώνουν το σεξισμό και την πατριαρχία σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Η παραπομπή, συνεπώς, στους ορισμούς του Άρθρου 2 του Ν. 4491/2017, θα εξασφαλίσει ότι οι διατάξεις του παρόντος θα είναι εφαρμόσιμες σε όλο το εύρος των τρανς ατόμων (συμπεριλαμβανομένων και των non-binary).
Πιο συγκεκριμένα, προτείνουμε στο Άρθρο 3 (Ορισμοί) να γίνει παραπομπή στην παραπάνω διάταξη. Δηλαδή να προστεθεί η παράγραφος:
“Φύλο: Όπου αναφέρεται ο όρος ‘‘φύλο’’ στο παρόν, συμπεριλαμβάνονται και οι έννοιες της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου, όπως αυτές ορίζονται στο Άρθρο 2 του Ν. 4491/2017”.
Γ) Συμπερίληψη της έννοιας των χαρακτηριστικών φύλου στους ορισμούς του νομοσχεδίου
Στο Άρθρο 3 του σχεδίου νόμου, παράγραφοι 2 και 7, δεν γίνεται καμία αναφορά στα χαρακτηριστικά του φύλου ως επιπρόσθετο χαρακτηριστικό διάκρισης. Τα χαρακτηριστικά του φύλου είναι έννοια που ορίζει τα intersex άτομα, και η οποία από το 2015 και μετά έχει ενταχθεί στην έννομη τάξη μας, συμπεριλαμβανομένου και του Ποινικού Κώδικα.
Αιτούμαστε τη συμπερίληψη του όρου “χαρακτηριστικά φύλου” στις παραγράφους 2 και 7 του Άρθρου 3.
Δ) Απουσία σημαντικών παρεμβάσεων για την ουσιαστική ισότητα των φύλων, συμπεριλαμβανομένων των τρανς και intersex ατόμων.
Παρά τα θετικά μέτρα που εισάγονται ή επεκτείνονται από το σχέδιο νόμου, θεωρούμε σημαντικό να ενσωματωθούν και οι παρακάτω διατάξεις και τροποποιήσεις στην υφιστάμενη νομοθεσία ώστε να μιλάμε για μια σφαιρική προστασία:
- Προσθήκη στους νόμους 3896/2010 («Εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης») και 3769/2009 («Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών») που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της έμφυλης άνισης μεταχείρισης στον χώρο της εργασίας και την παροχή αγαθών – υπηρεσιών, των στοιχείων της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου.
- Επέκταση του νόμου περί της αρχής ίσης μεταχείρισης 4443/2016 ώστε να προστατεύει στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της ασφάλισης και της στέγασης τα άτομα που υφίστανται διακρίσεις με βάση την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου.
- Προσθήκη παραγράφου στο Άρθρο 14 του παρόντος που θα εξασφαλίζει ότι όλα τα άτομα θα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και προληπτικές εξετάσεις ανεξαρτήτως του φύλου τους, ειδικά στις περιπτώσεις ατόμων που έχουν προχωρήσει σε διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου τους. Ως παράδειγμα παραθέτουμε τις γυναικολογικές εξετάσεις, οι οποίες και δεν μπορούν να καταχωρηθούν στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης σε άντρες, παρότι πολλοί άντρες που έχουν προχωρήσει σε διόρθωση του καταχωρισμένου τους φύλου τις έχουν ανάγκη.Συγκεκριμένα προτείνουμε την εισαγωγή των παρακάτω παραγράφων στο Άρθρο 14:“α) Εξασφαλίζεται η πρόσβαση κάθε ατόμου, ανεξαρτήτως φύλου, στις απαραίτητες για εκείνο ιατρικές εξετάσεις και υπηρεσίες υγείας. Το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκδίδουν εντός έξι (6) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα ορίζει τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στα πληροφοριακά συστήματα του κράτους, όπως ενδεικτικά το Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, και επιλαμβάνονται κάθε άλλης θετικής ενέργειας ώστε να αρθεί κάθε εμπόδιο στην άσκηση του δικαιώματος που περιγράφεται σε αυτό το εδάφιο.
β) Στο Άρθρο 5 του Ν. 4491/2017 προστίθεται η παρακάτω παράγραφος:
“Ενδεχόμενη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου δε θα επηρεάζει την πρόσβαση του προσώπου σε καλυπτόμενες από το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) και τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) υπηρεσίες υγείας σχετιζόμενες με το φύλο και τα χαρακτηριστικά του φύλου, συμπεριλαμβανομένων και των προληπτικών εξετάσεων.” - Προσθήκη παραγράφου στο Άρθρο 14 η οποία και θα απαγορεύει τις λεγόμενες επεμβάσεις ‘‘κανονικοποίησης’’ σε intersex βρέφη όπου αυτό δεν κρίνεται ιατρικά απαραίτητο. Αιτούμαστε κάθε τέτοια επέμβαση να εγκρίνεται από ιατρική επιτροπή στην οποία θα συμμετέχει και νομικός ειδικευμένη/ος σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ε) Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων
Ως Σωματείο, αναγνωρίζουμε το σημαίνοντα ρόλο της ΓΓΙΦ για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Δυστυχώς, όμως, έχουμε διαπιστώσει πως η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ της ΓΓΙΦ και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας έχει οδηγήσει τη ΓΓΙΦ και τις δομές που λειτουργούν υπό την εποπτεία της σε μία αρκετά πιο περιορισμένη και στερεοτυπική αντίληψη για το φύλο, ιδίως σχετικά με τις έννοιες της ταυτότητας και των χαρακτηριστικών φύλου. Θεωρούμε σημαντικό να υπάρξει διάλογος μεταξύ της ΓΓΙΦ και των ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων για την επίλυση των εμποδίων αυτών και τη δόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης, με στόχο την γεφύρωση διαφορών όπως παραδείγματος χάριν την αντιμετώπιση της σεξουαλικής εργασίας από το Κράτος, για την οποία το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα έχει εκπεφρασμένα εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις με τη ΓΓΙΦ.
Ζητάμε, συνεπώς, να θεσμοθετηθεί ο διάλογος μεταξύ της ΓΓΙΦ και των ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων μέσω της συμμετοχής ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων στη διαβούλευση για τη σύνταξη και εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ).
Τέλος, θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό να είναι σαφές πως οι δομές υποστήριξης που περιγράφονται στο νόμο και δρουν υπό την εποπτεία της ΓΓΙΦ, του ΚΕΘΙ ή των ΟΤΑ (Κεφάλαιο Τέταρτο του νόμου) θα είναι προσβάσιμες και διαθέσιμες σε όλο το φάσμα των τρανς προσώπων, ανεξάρτητα από το αν έχουν καταφέρει να προχωρήσουν σε διόρθωση του καταχωρισμένου τους φύλου, ειδικά με δεδομένο ότι η διαδικασία που προβλέπει ο Ν. 4491/2017 προβάλλει εμπόδια ή αποκλείει πολλές κοινωνικές ομάδες της τρανς κοινότητας.
Ως Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας είμαστε στη διάθεση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, του Υπουργείου Εσωτερικών και οποιουδήποτε άλλου φορέα για συζήτηση σχετικά με τις θέσεις που εκφράζονται στο παρόν κείμενο, αλλά και για θέματα που άπτονται της γενικότερης ατζέντας του Σωματείου μας.
