Η Ρωσία επιχειρεί να στείλει τον δημοσιογράφο Ali Feruz πίσω στο Ουζμπεκιστάν, γεγονός που προκαλεί έντονες διαμαρτυρίες ακτιβιστών, δικαστηρίων, αλλά και του ίδιου του Feruz.
Ο Feruz, ο οποίος είναι επίσης γνωστός ως Khodoberdi Nurmatov, έφυγε από το Ουζμπεκιστάν το 2009, αφού βασανίστηκε για δύο ημέρες, όταν αρνήθηκε να συνεργαστεί με τις περιβόητες υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας. Επέστρεψε στη Ρωσία – τη χώρα όπου γεννήθηκε – το 2011.
Από την πρώτη στιγμή, άρχισε να καλύπτει γεγονότα στην ανεξάρτητη ρωσική εφημερίδα Novaya Gazeta, για τα θέματα των γυναικών και των προσφύγων, κι έγινε γνωστός ως αγωνιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως, το 2012, του έκλεψαν το διαβατήριο κι έμεινε χωρίς έγγραφα, καθώς δεν μπορούσε να πάει στην πρεσβεία του Ουζμπεκιστάν, αφού από εκεί είχε καταφέρει να φύγει, μόλις ένα χρόνο νωρίτερα.
Την 1η Αυγούστου, ο Feruz συνελλήφθη από την αστυνομία. Αργότερα, την ίδια ημέρα ένας δικαστής της Μόσχας, αγνοώντας τις τρέχουσες αιτήσεις ασύλου του Feruz, διέταξε να απελαθεί πίσω στο Ουζμπεκιστάν, λέγοντας ότι ζούσε στη χώρα παράνομα.
“Μου είπε ότι είναι καλύτερο να πεθάνω παρά να επιστρέψω στο Ουζμπεκιστάν” , δήλωσε στο BuzzFeed News την Παρασκευή η Lena Kostyuchenko, φίλη και συνάδελφός του από την Novaya Gazeta.
“Είναι στη σκιά του θανάτου” , αποκάλυψε η Kostyuchenko, αφού είχε μία ολιγόλεπτη επικοινωνία μαζί του, από το κέντρο κράτησης. Είπε ότι είναι “απόλυτα σίγουρη” ότι η απέλαση του Feruz στο Ουζμπεκιστάν θα αποτελούσε τον θάνατό του.
Πέρυσι, μια έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο οι ρωσικές αρχές συνεργάζονταν με τις υπηρεσίες ασφαλείας του Ουζμπεκιστάν σε περιπτώσεις απέλασης, με αποτέλεσμα εκατοντάδες άνθρωποι απλώς να εξαφανίζονται.
“Υπάρχουν άνθρωποι που εξαφανίζονται στη σιωπή” , δήλωσε η Kostyuchenko. “Αν πάει εκεί, δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα του συμβεί, δεν του αξίζει αυτό” .
Η Kostyuchenko συναντήθηκε με τον Feruz πριν από τέσσερα χρόνια, όταν άρχισε για πρώτη φορά να γράφει για την εφημερίδα. Είναι ένας «εξαιρετικά ταλαντούχος» δημοσιογράφος που μιλά «οκτώ ή εννέα γλώσσες» , δήλωσε η Kostyuchenkο, “και γράφει για την κατάσταση των προσφύγων στη Ρωσία.”
“Ξεκινήσαμε ως συνάδελφοι, αλλά τώρα είμαστε πολύ κοντά, είναι τόσο ενάρετος. Έχει μεγάλη ενσυναίσθηση για όλους, προσπαθεί πάντα να καταλάβει τους άλλους. Προσπαθεί πάντα να υπερασπιστεί το άτομο που βρίσκεται σε αδύναμη θέση» , εξηγεί η Kostyuchenko, περιγράφοντας πώς, όταν ο Feruz ακούσε, μια φορά, έναν άντρα να κάνει ένα σεξιστικό σχόλιο γι’ αυτήν, «άρχισε αμέσως να αντιμάχεται μαζί του – στα λόγια φυσικά – λέγοντας, «Όχι! Είσαι πολύ ασεβής, δεν μπορείς να μιλάς έτσι» Σοκαρίστηκα!
Έτσι είναι (ο Feruz): Βλέπει κάποια αδικία και αγωνίζεται.Είμαστε τόσο συγκλονισμένοι και θυμωμένοι και είμαστε έτοιμοι να αγωνιστούμε ως το τέλος. Όλοι τον αγαπούν. Όλοι υπογράψαμε την αναφορά προς τον Πρόεδρό μας, από τον αρχισυντάκτη μας μέχρι τους ανθρώπους που εργάζονται στην καφετέριά μας: όλοι μας.”
Η Kostyuchenko δήλωσε πως, όταν μίλησε με τον Feruz νωρίτερα, της ζήτησε να του φέρει τσιγάρα και χαρτί. “Χαρτί ναι, γιατί τελειώνω την αναφορά μου από εδώ” , εξήγησε.
«Είναι πραγματικός δημοσιογράφος και τον χρειαζόμαστε» .
Η θέση της Διεθνούς Αμνηστίας
Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί για το τι θα αντιμετωπίσει ο Feruz κατά την απέλασή του στο Ουζμπεκιστάν.
«Ο Ali Feruz είναι ανοιχτά gay, ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανταποκριτής της ανεξάρτητης εφημερίδας Novaya Gazeta» , δήλωσε ο Denis Krivosheev, αναπληρωτής διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας:
«Αυτός είναι ένας σχεδόν θανατηφόρος συνδυασμός για κάποιον που πρόκειται να παραδοθεί στο Ουζμπεκιστάν, όπου η «σοδομία» είναι έγκλημα και τα βασανιστήρια είναι φρικιαστικά.»
“Είναι τόσο κοντά στην πιθανότητα μίας θανατικής ποινής” δήλωσε ο κ. Denis Krivosheev, προσθέτοντας ότι:
“Τις λεπτομέρειες … απλά δεν αντέχουμε να τις σκεφτόμαστε”.
Τα μέλη της LGBT κοινότητας στο Ουζμπεκιστάν αντιμετωπίζουν συνεχείς απειλές από τις αρχές. Σύμφωνα με φετινή έκθεση του Human Rights Watch, «η αστυνομία χρησιμοποιεί εκβιασμούς εναντίον gay ατόμων, απειλώντας τα με διωγμούς ή φυλάκιση» . Η τοπική LGBT κοινότητα αντιμετωπίζει “βαθιά ριζωμένη ομοφοβία και διακρίσεις” .
Ο Krivosheev δήλωσε ακόμη, ότι εάν η απέλαση προχωρήσει, ο Feruz “έχει ελάχιστες πιθανότητες δικαιοσύνης, αντιμετωπίζει έναν πραγματικό κίνδυνο βασανιστηρίων και τελικά αυτό θα σημαίνει πολλά χρόνια σε μια πολύ φρικτή φυλακή” .
Ο Πούτιν γνωρίζει για την υπόθεση
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι ο Πούτιν«γνώριζε την ύπαρξη» της υπόθεσης Feruz και ότι ήταν αδύνατο «να κλείσει τα μάτια» στην κατάσταση.
Την Παρασκευή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μείωσε τη διαταγή απέλασης του Feruz, σύμφωνα με τον δικηγόρο του Kirill Koroteyev. Ο κ. Koroteyev, γράφοντας στο Facebook, δήλωσε ότι το δικαστήριο του Στρασβούργο διαβεβαίωσε, ότι το ρωσικό δικαστήριο δεν θα μπορούσε να απελάσει τον Feruz.
Το Radio Free Europe ανέφερε ότι το δικαστήριο είχε δώσει στον δημοσιογράφο την δυνατότητα υποβολής νέας αίτησης ασύλου μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου .
Παρέμβαση του Ευρωπαίου Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Ακολούθησε η παρέμβαση του Ευρωπαίου Επιτρόπου για τα ανθρώπινα δικαιώματα κ. Nils Muižnieks, που καλεί τη Ρωσία να επανεξετάσει την απόφαση και να σταματήσει την άμεση απέλαση του Feruz:
“Τα κράτη έχουν καθήκον να εξασφαλίσουν ένα ασφαλές και ευνοϊκό περιβάλλον για το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοσιογράφων και να τους προστατεύσουν από τα αντίποινα” , ανέφερε ο Επίτροπος στη σελίδα του Facebook:
“Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το διεθνές δίκαιο απαγορεύει την αποστολή προσώπου σε χώρα όπου υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι το άτομο μπορεί να υποστεί βασανιστήρια ή κακοποίηση” .
Κινητοποίηση και στα social media
Μια αναφορά της Change.org ζητά από τις ρωσικές αρχές να αναστρέψουν την απόφαση συγκεντρώνοντας σχεδόν 50.000 υπογραφές.
Το hashtag, #ОтвалиОтАли, (“Hands Off Ali”) χρησιμοποιείται από δημοσιογράφους σε ολόκληρη τη Ρωσία για την ευρύτερη επικοινωνία της υπόθεσης.
Εν τω μεταξύ, η μητέρα του Feruz προσπαθεί απεγνωσμένα να μάθει νέα του γιου της πριν από την επόμενη ακροαματική διαδικασία.
“Το μόνο που θέλω είναι να είμαι κοντά του … επειδή είναι ο γιος μου” , δήλωσε η Kostyuchenko, ότι της είπε την τελευταία φορά που μίλησαν.
