Ο (επανα)στιγματισμός της ομοφυλοφιλίας στον δημόσιο λόγο

Το στίγμα γύρω από την ομοφυλοφιλία είναι ένα μωσαϊκό με αρκετά παρακλάδια, πολλά από αυτά επίσης στιγματισμένα, που συχνά συνυφαίνονται αναμεταξύ τους. Οτιδήποτε παρεκκλίνον από μία «φυσική» ή ηθική ηγεμονία, από κοινωνικές νόρμες που ορίζουν και διατηρούν το εκάστοτε status quo, έχει κάποια στιγμή μέσα στην ιστορία κυνηγηθεί και περιθωριοποιηθεί, έχει αποτελέσει έναν κατασκευασμένο εχθρό κι έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς και στο δημόσιο λόγο σαν αποδιοπομπαίος τράγος για κάθε λογής ηθικό πανικό, με την ομοφυλοφιλία φυσικά να μην αποτελεί εξαίρεση.

Ήδη από τον 19ο αιώνα, η ομοφυλοφιλία στην Ευρώπη γίνεται αντικείμενο πειθάρχισης και καταστολής, θεωρείται “παρά φύσιν”, παθολογικοποιείται από την Ιατροδικαστική, γίνεται αντιληπτή ως ψυχική νόσος από την Ψυχιατρική, και ποινικοποιείται. Το ομοφυλόφιλο υποκείμενο καθίσταται συνώνυμο της εκθήλυνσης, της ασθένειας, του εκφυλισμού και της ανηθικότητας, ενώ συνδέεται με λέξεις όπως ο σοδομισμός, ο τριβαδισμός και η παιδεραστία, με την τελευταία να χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει την ανδρική ομοφυλοφιλία[i].

Η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα το 1951 και η αποπαθολογικοποίησή της από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση το 1973 και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 1990, δυστυχώς, δεν επαρκούν για να ξεπλυθεί το κοινωνικό στίγμα γύρω από την ομοφυλοφιλία. Ο ομοφοβικός και κακοποιητικός λόγος στην Ελλάδα του 2021 έχει πάρει ξανά τα πάνω του στον επίκαιρο δημόσιο λόγο, μέσα από πρωτοσέλιδα εφημερίδων[1], τηλεοπτικές δηλώσεις επιφανών δικηγόρων[2] και αναρτήσεις ρητορικής μίσους και θεωριών συνωμοσίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από δημόσια πρόσωπα, ενώ εργαλειοποιείται με σκοπό να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη[3] και να πλήξει την αξιοπιστία των μαρτύρων κατηγορίας σε υποθέσεις φερόμενης (πραγματικής) παιδεραστίας.

Η συντηριτική αντίληψη που κατασκευάζει και ιεραρχεί το ετεροφυλόφιλο σεξ ως το μόνο αποδεκτό και «φυσιολογικό» έχει την τάση να κατατάσσει οποιαδήποτε διαφοροποίηση από αυτόν τον κανόνα σε μια αυθαίρετα ομογενοποιημένη ομάδα σεξουαλικών παρεκκλήσεων και διαστροφών, χωρίς να ασχολείται με λεπτομέρειες όπως η συνειδητή ερωτική επιθυμία και η συναίνεση, με ό,τι αυτά συνεπάγονται. Επαναλαμβάνουμε λοιπόν το αυτονόητο, γιατί μάλλον ποτέ δε θα είναι αρκετό: Η παιδεραστία, όπως κάθε μορφή σεξουαλικής κακοποίησης, ουδεμία σχέση έχει με οποιονδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό[4], αλλά είναι απότοκο πατριαρχικών σχέσεων εξουσίας και επιβολής.

Οι «επαγγελματίες ομοφυλόφιλοι» που, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις, «έχουν διαλέξει σαν στάση ζωής τους, να μην έχουν καμία εργασία, και το μόνο που κάνουν είναι να συνυπάρχουν με ομοφυλόφιλους είτε γιατί τους αρέσει είτε έναντι αμοιβής» και να συχνάζουν σε «στέκια ομοφυλοφίλων» μάς διδάσκουν πως αυτοί που θεωρούνται ηθικά και ταξικά έκπτωτοι, μέσα από χιλιοπαιγμένα στερεότυπα, αφ’ ενός δεν διαθέτουν οποιοδήποτε άλλο προσωπικό χαρακτηριστικό πέραν του «εκφυλισμού» τους, αφ’ ετέρου δεν έχουν οποιαδήποτε αξιοπιστία. Αφού οι ομοφυλόφιλοι, και όσα άτομα πρόσκεινται αντιθετικά απέναντι στην ετεροπατριαρχία, ζουν ζωές «ανάξιες» και «μη παραγωγικές», τότε και ο λόγος τους, η μαρτυρία τους, είναι όχι μόνο κενά αξίας και βαρύτητας, αλλά δόλια και ακραία. Η δολοφονία χαρακτήρα τους θεμελιώνεται αποκλειστικά στον σεξουαλικό προσανατολισμό τους.

Είναι φανερό πως το στίγμα της ομοφυλοφιλίας, όπως και κάθε διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού, έχει εισχωρήσει βαθιά στους πόρους του κοινωνικού μας ασυνειδήτου, σαν τατουάζ που δε λέει επιτέλους να ξεφτίσει, και προβλέψιμα επανέρχεται στο δημόσιο λόγο για να μας στοιχειώσει, όποτε οι συνθήκες είναι εύκρατες. Σε πείσμα των περιστάσεων, δηλώνουμε Υπερήφανα πως είμαστε γκέι, λεσβίες, αμφιφυλόφυλα, τρανς και ίντερσεξ άτομα, άνθρωποι πολύχρωμοι και κουίρ, άνθρωποι που αμφισβητούν κι εναντιώνονται την πραγματικότητα που τους επιβάλλεται, εξερευνούν κι απολαμβάνουν με σεβασμό, άνθρωποι με αξιοπρέπεια, άνθρωποι που Αγαπούν.

ΥΓ: Ξέρει κανείς αν το πιστοποιητικό “επαγγελματία ομοφυλόφιλου” βγαίνει και στα καλιαρντά;

Γράφει η Εύα Ξευγένη

[1] https://avmag.gr/137838/de-lene-pote-quot-eterofylofiloi-ithopoioi-chanoyn-ton-ypno-toys-quot/

[2] https://avmag.gr/139410/prota-proskaloyn-ton-omofoviko-koygia-kai-meta-antidroyn-me-tin-omofovia-toy1/

[3] https://avmag.gr/139480/stochopoiontas-magkika-tin-omofylofili-epithymia/

[4] https://avmag.gr/139353/orlando-lgbt-oi-paido-viasmoi-de-syndeontai-aitiodos-me-kanenan-sexoyaliko-prosanatolismo/

[i] Δήμητρα Τζανάκη, Φύλο & Σεξουαλικότητα, Εκδόσεις Ασίνη, 2018, σ. 142.