Τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται έντονα από βία. Μια βία ολοένα πιο έντονη και ορατή στα σώματα, στις ελευθερίες, στα συναισθήματα. Τα παραδείγματα ολοένα και πληθαίνουν, όμως σε πολλές περιπτώσεις ο παρονομαστής είναι ο ίδιος. Σε αυτό το κείμενο, οι FemTalk μιλούν για την έμφυλη βία, που ξεκινά πάντα ως συμβολική, και καταλήγει τρομακτικά πραγματική ̇ ευνουχισμός στην αυτοδιάθεση, victim blaming, και στο τέλος δολοφονία.
Πολωνία 2020
Πολωνία 2020: Η χώρα γνωρίζει ένα τεράστιο κύμα διαδηλώσεων, το μεγαλύτερο εδώ και δεκαετίες. Ένα momentum της σύγχρονης κινηματικής ιστορίας ορμώμενο από την τεράστια συλλογική δύναμη που κρύβουν μέσα τους οι ψυχές των θηλυκοτήτων. Γυναίκες φοιτήτριες, εργαζόμενες, νέες, ηλικιωμένες, κάθε τάξης, σεξουαλικότητας ή θρησκείας εγκατέλειψαν για μία, δύο, τρεις μέρες την καθημερινότητά τους, και ξεχύθηκαν στους δρόμους για να φωνάξουν μία μόνο λέξη: Όχι!
Πολωνία 2020: Οι εκτρώσεις απαγορεύονται διά νόμου πλην ελαχίστων περιπτώσεων, όπως ο βιασμός, ή η υγεία των γυναικών. Ερείσματα κενά, μιας και προσπαθούν να ντύσουν την απόφασή τους με έναν μανδύα ηθικό, και δήθεν φροντιστικό. Ένας μανδύας, ωστόσο, που είναι γεμάτος από σκόνη έμφυλης βίας και συντηρητισμού, στοιβαγμένος μαζί με άλλα παλιά κατάλοιπα πατριαρχίας.
Πολωνία 2020: Ολόκληρος ο πλανήτης μαθαίνει τι σημαίνει να αντιδρά μια συλλογικότητα απέναντι σε μια κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων της. Δικαιωμάτων υγείας, σώματος, ταυτότητας. Οι εκτρώσεις παύουν να γίνονται με ασφαλή τρόπο. Τα σώματα χάνουν την αυτοδιάθεσή τους. Η γυναικεία ταυτότητα -για άλλη μια φορά- υπομένει τη βία του να μην έχει λόγο και δικαίωμα πάνω στο ίδιο της το σώμα.
Πολωνία 2020: Μετά το πλήθος των ακτιβιστικών φωνών και διαδηλώσεων, το νομοσχέδιο παγώνει. Το συλλογικό σώμα ορθώθηκε ως ένα τεράστιο τοίχος απέναντι σε μια βία εξουσιαστική, διαβρωτική και συνεχόμενη.
Κι αυτού του είδους η βία φυσάει από παντού, δε γνωρίζει χώρες μήτε χρονιές.
Ας σταθούμε όλ@ μας ενωμένα απέναντί της τώρα και για πάντα. Έτσι δε θα μας γκρεμίσει.
-Τόνια Στεργίου
Το βίαιο βλέμμα
Ετοιμάζεσαι να βγεις. Φοράς ψηλοτάκουνα, έντονα ρούχα, glitter και μακιγιάζ. Περνάς από το σαλόνι για να φύγεις και ήδη παρατηρείς τα πρώτα περίεργα βλέμματα. Είσαι στον δρόμο. Ο δρόμος για κάποι@ είναι απελευθέρωση, τόπος ευτυχίας, συνάντησης και κοινωνικότητας. Για κάποι@ είναι σημείο φόβου και ανασφάλειας. Κάνεις κάτι πολύ καθημερινό, περπατάς. Όσο “φέρεις” το σώμα σου, όπως εσύ έχεις επιλέξει, τα βλέμματα γίνονται πιο έντονα. Όσο σε πλησιάζουν, τόσο φοβάσαι. Σε διαπερνούν και εκπνέεις την αγωνία και τον τρόμο σου. Ακόμα κι αυτό το ένα βλέμμα, όμως, αρκεί για να σε σπάσει. Σπας τη σιωπή σου, και σε σπάνε.
Η καθημερινή ανάγνωση και η αξιολόγηση των σωμάτων μας είναι μία μορφή βίας, που βιώνουν όλα εκείνα τα υποκείμενα, που παρεκκλίνουν από το κυρίαρχο ετεροκανονικό πρότυπο, από μια επιβεβλημένη τοξική αρρενωπότητα, ή συγκεκριμένου τύπου θηλυκότητα.
Είναι μια βία που νιώθεις κάθε φορά που θα αγκαλιάσεις το άτομο που έχεις δίπλα σου. Κάθε φορά που η επιθυμία σου γίνεται αντιληπτή. Κάθε φορά που το παντελόνι είναι φούστα, το μπλε ροζ και το μούσι lipgloss.
Η δολοφονία του Ζακ ήταν αποτέλεσμα αυτής της καθημερινής βίας, αυτού του καθημερινού “διαβάσματος”. Η περσόνα του ήταν παρεκκλίνουσα και έπρεπε να φιμωθεί. Δεν ήταν ένα τυχαίο συμβάν. Δε λιντσάρεις, δεν κλωτσάς με μίσος, τυχαία. Δε χρειάζεται να σε γνωρίζουν για να σε μισήσουν, για να σε διαλύσουν. Αρκεί να σε “διαβάσουν”, μ’ αυτόν τον βίαιο και αηδιαστικό τρόπο, που φτάνει να καθορίζει τη ζωή σου.
–Ανδρομάχη Κουτσουλέντη
Όταν το victim blaming “νομιμοποιείται”
Για ποιον λόγο, όταν ακούγεται ότι κάποια γυναίκα παρενοχλήθηκε σεξουαλικά, ακολουθούν ερωτήσεις όπως: “Τι φορούσες”, ή “Είχε πιει;” Η πρώτη σκέψη κάποιων ατόμων είναι να αμφισβητήσουν τις γυναίκες αυτές και να βρουν κάποιον τρόπο να δικαιολογήσουν την πράξη αυτή, και να καθορίσουν αν αυτή η γυναίκα “άξιζε” αυτό που της συνέβη. Βιώνουμε την έμφυλη βία καθημερινά είτε στη σωματική είτε στη ψυχολογική της έκφανση, όταν όχι μόνο δεχόμαστε σωματική παρενόχληση, αλλά αξιολογείται και ελέγχεται το τι κάναμε για να την “αξίζουμε” .
Τον Οκτώβριο στο Περού, σύμφωνα με την αρχική απόφαση, η οποία ευτυχώς ακυρώθηκε, ένας βιαστής αθωώθηκε, επειδή το θύμα φορούσε κόκκινο εσώρουχο. Θεωρήθηκε από το δικαστήριο, ότι αφού η γυναίκα φορούσε κόκκινο εσώρουχο, είχε πρόθεση να κάνει σεξ, και αυτό θεωρήθηκε ως απόδειξη συναίνεσης.
Σε αυτήν την περίπτωση το victim blaming δεν προέρχεται από αυτοπροσδιοριζόμενους κριτές του γεγονότος, αλλά από άτομα της δικαστικής εξουσίας, που έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν την ενοχή και την τιμωρία ενός εγκληματία. Στη συγκεκριμένη υπόθεση, το victim blaming είναι ακόμα χειρότερο και παίρνει μια μορφή νομιμοποίησης. Το να κρίνονται τα θύματα βιασμού με βάση αυτό που φορούσαν και με βάση το αν είχαν καταναλώσει αλκοόλ αποτελεί μία μορφή ψυχολογικής βίας.
Οφείλουμε όλ@ να καταλάβουμε ότι κανένα είδος βίας δε μπορεί να δικαιολογηθεί, και ότι έχουμε το χρέος να αποτρέψουμε τη διαιώνιση τέτοιων συμπεριφορών.
-Ελευθερία Κατόπη
