Vasilis Thanopoulos
Σε ολόκληρο τον κόσμο τα μέλη της τρανς κοινότητας υφίστανται τις περισσότερες διακρίσεις ενώ αποτελούν τα πιο συχνά θύματα επιθέσεων μίσους. Μια πραγματικότητα που έγινε ακόμη πιο δύσκολη με την πανδημία του κορονοϊού και τις επιβαλλόμενες συνθήκες καραντίνας. Η Μαρίνα Γαλανού, πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.) και τακτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μάς μίλησε σχετικά με την καθημερινότητα που τα τρανς/φυλοδιαφορετικά, μη δυαδικά και ίντερσεξ άτομα καλούνται να αντιμετωπίσουν στη χώρα μας.
Ξεκινώντας θα ήθελα μιλήσουμε για την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων στην Ελλάδα του σήμερα. Ποια θα λέγαμε πως είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν;
Η καθημερινότητα των τρανς, φυλοδιαφορετικών, μη δυαδικών και ίντερσεξ ανθρώπων στην Ελλάδα, εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ασφαλώς δεν είμαστε εκεί που ήμασταν πριν από δέκα χρόνια ή πολύ περισσότερο ακόμη πιο παλιά, αναμφίβολα έχουν γίνει θετικά βήματα τόσο στο επίπεδο της νομοθεσίας όσο και της βελτίωσης των κοινωνικών συνθηκών, μολαταύτα οι αλλαγές είναι πολύ αργές και τα βήματα που έχουν γίνει είναι –ιδίως εάν συγκρίνουμε με άλλες χώρες του δυτικού κόσμου– είναι πολύ μικρά. Τα αρνητικά στερεότυπα, οι προκαταλήψεις, οι διακρίσεις, η μισαλλοδοξία και η βία, βρίσκονται ακόμη εδώ. Το κύριο πρόβλημα και αυτό δεν ισχύει μόνο στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των τρανς ανθρώπων, είναι μέρος της ευρύτερης εικόνας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι ότι όλες οι Κυβερνήσεις που έχουν περάσει από την χώρα –άλλες λιγότερο, άλλες περισσότερο–, κάνουν το ελάχιστο δυνατόν (για να μη πω σχεδόν τίποτα) για την κατοχύρωσή τους. Δεν έχει υπάρξει ποτέ και υπό καμία Κυβέρνηση, ισχυρή θέληση και βούληση, αλλά ούτε και παιδεία για την προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Συγκεκριμένα για τα τρανς πρόσωπα ακόμη καλούνται να αντιμετωπίσουν εκτεταμένες διακρίσεις σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς τους –μην ξεχνάμε ότι η νομοθεσία απαγόρευσης των διακρίσεων καλύπτει μόνο το φάσμα της εργασίας και της απασχόλησης και όχι την παροχή υπηρεσιών και αγαθών, την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και τη στέγαση–, η νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ήταν ιδιαίτερα δειλή και αυτός είναι ο λόγος που λίγα τρανς πρόσωπα έχουν μεταβάλει τα έγγραφά τους και συνεπώς η καθημερινότητά τους παραμένει ίδια με αυτήν προ του 2017, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πρόνοιες στον χώρο της υγείας και αυτός είναι ο λόγος που πολλά τρανς άτομα αποφεύγουν να απευθύνονται στις υπηρεσίες υγείας, γιατί φοβούνται ότι θα υποστούν προσβολές της προσωπικότητάς τους, στην παιδεία τα τρανς παιδιά ή έφηβοι δεν έχουν δει πρακτικά βελτιώσεις, τα τρανς άτομα μεγάλης ηλικίας ακόμη δεν έχουν πού τη κεφαλή κλίναι, οι τρανς άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν σε μεγάλο βαθμό σε συνθήκες φτώχειας και αποκλεισμού, για τους τρανς αλλά και γενικότερα τους LGBTI πρόσφυγες δεν υπάρχουν ειδικές πρόνοιες όπως έχουν συστήσει διεθνείς οργανισμοί. Με λίγα λόγια, ναι μεν έχουν γίνει κάποια βήματα, καθόλου ικανά όμως ώστε να υπάρξουν ουσιαστικές βελτιώσεις στις ζωές των τρανς προσώπων.
Κάποιες από τις πιο ευάλωτες ομάδες ανθρώπων που πλήττονται από την κρίση του κορονοϊού στην χώρα μας, είναι τα ΛΟΑΤ+ άτομα και ιδιαίτερα οι τρανς άνθρωποι και οι ΛΟΑΤ+ πρόσφυγες. Ως σωματείο είχατε κάνει έκκληση για την υποστήριξη των ατόμων αυτών παρέχοντας τους τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης. Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου; Είναι σημαντικό να γίνουν αντίστοιχες κινήσεις κι από άλλους φορείς/συλλογικότητες;
Απ’ την έναρξη της κρίσης της πανδημίας, το ΣΥΔ ανέλαβε κάποιες πρωτοβουλίες.
Αρχικά, για τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ, ανεξαρτήτως του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους. Πριν ακόμη υπάρξει το λοκ-ντάουν στις 23 Μαρτίου, στις 19 Μαρτίου, το ΣΥΔ επικοινώνησε δελτίο τύπου σχετικά με την αναγκαιότητα, όπως όλοι οι εργαζόμενοι, έτσι και τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ να λάβουν την οικονομική στήριξη των 800 ευρώ. Γιατί η εργασία στο σεξ, είναι εργασία και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται, όπως όλες οι εργασίες. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, λόγω ενός παράλογου νόμου (ν. 2734/1999), που είναι ιδιαίτερα περιοριστικός, τα περισσότερα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ, δεν εμπίπτουν στο νόμιμο πλαίσιο εργασίας. Δεν έχουν κανένα απολύτως εργασιακό ή ασφαλιστικό δικαίωμα. Και αυτό τα εξαιρεί απ’ το δικαίωμα να ζητήσουν, όπως οι λοιποί εργαζόμενοι ή ελεύθεροι επαγγελματίες να ενταχθούν σ’ αυτήν την ρύθμιση. Εμείς ζητήσαμε η Κυβέρνηση, να εντάξει όλα τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ σε αυτές τις ρυθμίσεις. Προτείναμε μάλιστα στην Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και τρόπο που θα μπορούσε να γίνει αυτό, μέσω μίας ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας που θα μπορούσε να ονομαστεί «ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα έκτακτης ανάγκης ευάλωτων ομάδων», όπως εκεί θα μπορούσαν να ενταχθούν όχι μόνο τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ, αλλά και άλλες ομάδες που συχνά είναι αόρατες για τον κρατικό μηχανισμό. Και να λάβουν και εκείνες την οικονομική στήριξη. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει κατορθωτό κάτι τέτοιο. Γνωρίζουμε ότι είναι δύσκολο, δεν θα σταματήσουμε όμως να το διεκδικούμε, και κυρίως δεν θα σταματήσουμε να ζητάμε να αλλάξει η κείμενη νομοθεσία ώστε η εργασία στο σεξ, να θεωρείται εργασία.
Σε δεύτερο χρόνο, από την πρώτη μέρα του λοκ-ντάουν, αντιληφθήκαμε ότι οι έλεγχοι λόγω των περιοριστικών μέτρων, θα είχαν ενδεχομένως επιπτώσεις στα τρανς και φυλοδιαφορετικά άτομα. Ήταν άμεση η αντίδρασή μας. Με σχετικό δελτίο τύπου μας, ζητήσαμε από τον Υφυπουργό Προστασίας του Πολίτη, οι αστυνομικοί έλεγχοι, να γίνονται με σεβασμό και αναγνώριση προς την ταυτότητα φύλου των τρανς ατόμων, είτε έχουν μεταβάλει τα έγγραφά τους, είτε όχι. Ήταν προς τιμή του Υφυπουργού, που ανταποκρίθηκε εντός ολίγων ημερών, και όπως μας ενημέρωσε αρμοδίως, απέστειλε επιστολή προς τον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας που ζητούσε απ’ τα αστυνομικά όργανα οι έλεγχοι να γίνονται με τη δέουσα προσοχή και σεβασμό στα τρανς άτομα. Και αξίζει να αναφέρω εδώ, ότι τούτο έγινε κατορθωτό με μεσολάβηση του Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κυρίου Γιώργου Σταμάτη, καθώς και της βουλευτού κυρίας Πιπιλή. Επίσης, εδώ θέλω να συμπληρώσω, ότι είδα ότι κάποιοι και κάποιες, δυστυχώς εντός κοινότητας, και δυστυχώς επικαλούμενη «επιστημονική» ιδιότητα, ότι θα χορηγούν σε τρανς άτομα «βεβαιώσεις» ότι είναι τρανς για τις αστυνομικές αρχές. Ειλικρινά ντράπηκα που το διάβασα. Γιατί τρανς ταυτότητα σημαίνει αυτοπροσδιορισμός. Σημαίνει, κανείς, κανείς, μα κανείς, ούτε ο Θεός, ο Δίας, ο Βούδας ή δεν ξέρω εγώ ποιος άλλος, δεν έχει δικαίωμα να βεβαιώνει ότι κάποιο άτομο είναι τρανς, παρά μόνο το ίδιο το άτομο. Και πέραν του ότι είναι προσβλητικό για τα τρανς άτομα, αυτή η πρακτική κάνει κακό στην ίδια την τρανς κοινότητα: γιατί αυτό αύριο-μεθαύριο, μπορεί κάποια πολιτική δύναμη να το πάρει, και να αρχίσει να λέει: ορίστε, για να αλλάζουν τα έγγραφά τους οι τρανς, χρειάζονται βεβαιώσεις ιατρικές ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Οι ίδιοι το λένε. Καταλαβαίνετε πόσο κακό μπορεί να κάνει αυτό. Πόσο βλαπτικό για την τρανς κοινότητα μπορεί να γίνει. Κλείνω αυτή την παρένθεση και προχωρώ.
Επιπλέον, δηλώσαμε την ανησυχία μας, σχετικά όχι μόνο τους LGBTI πρόσφυγες (που βιώνουν πολλαπλές διακρίσεις), αλλά για όλους τους πρόσφυγες. Γιατί, δυστυχώς, οι ασκούμενες πολιτικές της κυβέρνησης, να κάνει από εξαίρεση που θα έπρεπε να είναι τις συνθήκες κράτησης για τους αιτούντες διεθνούς προστασίας, κανόνα. Και αυτό, ιδιαίτερα σε συνθήκες πανδημίας, έκανε ακόμη μεγαλύτερο το πρόβλημα. Ακόμη, η κυβέρνηση κατέθεσε σχέδιο νόμου με τροποποιητικές διατάξεις για το άσυλο, που είναι ιδιαίτερα προβληματικές και περιστέλλουν ακόμη περισσότερο τα δικαιώματα των αιτούντων διεθνούς προστασίας, ενώ για τους LGBTI πρόσφυγες δεν υπήρχε καμία μέριμνα.
Τώρα σε επίπεδο υποστήριξης της τρανς κοινότητας, το ΣΥΔ όχι μόνο συνέχισε την υποστήριξη των τρανς ατόμων που βρίσκονται σε αδυναμία, αλλά ενέτεινε τις προσπάθειές του. Πράγματι, πέραν της υποστήριξης από το ίδρυμα Μποδοσάκη προς 30 περίπου τρανς και γενικότερα LGBTI άτομα που βρίσκονται σε αδυναμία, ζητήσαμε στήριξη και απ’ τον Δήμο Αθηναίων, που ανταποκρίθηκε, και μας διέθεσε κιτ τροφίμων για 45 άτομα, που διατέθηκαν σε τρανς, αλλά και LGBTI αιτούντες διεθνούς προστασίας που επίσης βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη. Να σημειώσω μάλιστα ότι ιδιαίτερα τις ημέρες του λοκ-ντάουν, η διανομή γινόταν από εθελοντές μας στο σπίτι των ανθρώπων που ενισχύθηκαν. Και συνεχίζουμε ακόμη. Επιτρέψτε μου πάλι εδώ μία παρένθεση: αναφέρθηκε από κάποιον μία απίστευτη αθλιότητα: ότι τάχαμου τα τρόφιμα δίνονται μόνο σε μέλη μας, και μάλιστα στα μέλη που πληρώνουν την μηνιαία συνδρομή τους. Πραγματικά απίστευτη αθλιότητα, γιατί αφενός μεν η βοήθεια αυτή δεν δίνεται μόνο σε μέλη μας, αφετέρου, από την αρχή της κρίσης (και δεν εννοώ την υγειονομική, αλλά την οικονομική κρίση που ξεκίνησε απ’ το 2010) τα περισσότερα μέλη μας δεν έχουν την δυνατότητα να δίνουν συνδρομές, και ιδιαίτερα αυτά είναι που έχουν ανάγκη βοήθειας και πράγματι την λαμβάνουν. Επίσης, όπως ανέφερα τρόφιμα διανέμονται και σε LGBTI πρόσφυγες, που φυσικά ουδέποτε έδωσαν συνδρομή, εκτός του ότι δεν είναι όλοι μέλη μας. Ουδέν ψευδέστερο αυτού που αναφέρθηκε. Ποτέ δεν κάναμε οποιονδήποτε διαχωρισμό. Θα έπρεπε να ντρέπεται αυτός που διαδίδει αυτά τα ψεύδη. Τον διαψεύδει, όχι εγώ, αλλά η πραγματικότητα. Η μόνη υπηρεσία που είναι αποκλειστικά για μέλη μας (χωρίς πάλι όμως να μπαίνει ο περιορισμός της συνδρομής), είναι για την συμμετοχή στις ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης, για λόγους ασφαλείας: διότι ανάμεσα στα τρανς πρόσωπα υπάρχουν υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών και πρέπει να γνωρίζουμε τα στοιχεία των προσώπων που συμμετέχουν για κατανοητούς λόγους.
Τέλος, έχουμε απευθυνθεί και σε διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς, για την υποστήριξη λόγω της υγειονομικής κρίσης σε τρανς πρόσωπα. Δεν θα πω τίποτε παραπάνω, γιατί ακόμη βρισκόμαστε σε επαφή.
Μιλήστε μας λίγο για τις δράσεις του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.).
Οι δράσεις μας προσπαθούμε να είναι σε όσο πιο ευρύ πεδίο γίνεται και με τη μεγαλύτερη δυνατή διαθεματικότητα. Το ΣΥΔ είναι μία οργάνωση που επικεντρώνεται ασφαλώς στα δικαιώματα και τις ελευθερίες των τρανς και φυλοδιαφορετικών και γενικότερα LGBTI προσώπων, ωστόσο δείχνουμε ιδιαίτερη προσοχή στα ίντερσεξ θέματα, στα θέματα αιτούντων διεθνούς προστασίας, προσφύγων και μεταναστών –σίγουρα επικεντρώνοντας στους LGBTI πρόσφυγες, χωρίς όμως να μένουμε αποκλειστικά και μόνο εκεί, αλλά κοιτώντας την ευρύτερη εικόνα–, σε θέματα εργασίας στο σεξ, σε θέματα φυλακισμένων και προσώπων σε κράτηση –πάλι ασφαλώς επικεντρώνοντας στους τρανς φυλακισμένους, χωρίς όμως πάλι να μένουμε εκεί–, και επεκτείνοντας παράλληλα σε όλο το πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από άποψης πεδίου, πρωταρχικό για εμάς είναι η διεκδίκηση σε θεσμικό επίπεδο: δηλαδή σε επίπεδο νομοθεσίας, να βελτιώνονται οι νομοθεσίες, αλλά και συνεχών επαφών με θεσμικούς και πολιτικούς φορείς, επίπεδο καλών πρακτικών. Παράλληλα εξίσου σημαντικές για εμάς είναι οι δράσεις ενημέρωσης, σε όλη την πορεία μας έχουν γίνει πολλές ενημερωτικές δράσεις, δράσεις δρόμου, ημερίδες, συμμετοχές εκπροσώπων μας σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, συμμετοχές εκπροσώπων μας σε εκπαιδευτικά σεμινάρια που έχουν γίνει υπό την αιγίδα διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών (όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ύπατη Αρμοστεία και άλλοι) σε χειριστές υποθέσεων ασύλου, αστυνομικούς, δικαστές και εισαγγελείς, προς τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ενώ ακόμη σε επίπεδο ενημέρωσης το ΣΥΔ έχει εκδώσει τρία ενημερωτικά βιβλία, και άλλο υλικό ενημέρωσης για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, προς πρόσφυγες και άλλα. Ακόμη, σημαντικό για εμάς είναι οι δράσεις υποστήριξης, όπως νομικής υποστήριξης σε υποθέσεις που υπήρχε ανάγκη, υποστήριξης και συνδρομής προσφύγων στα αιτήματά τους, καθώς και των ομάδων ψυχολογικής υποστήριξης, αλλά και η δημιουργία ειδικών γραμματειών για επιμέρους θέματα. Τέλος, έχουμε αναπτύξει δράσεις, όπως προανέφερα για την στήριξη των τρανς και γενικότερα LGBTI προσώπων που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία (και πέρα απ’ τη στήριξη σε τρόφιμα, έχουν υπάρξει περιπτώσεις τρανς και LGBTI προσώπων που κατά καιρούς φιλοξενήσαμε στο γραφείο μας, καθώς και τρανς προσώπων που βρέθηκαν σε αδυναμία και χρειάστηκε να πληρωθεί πχ το ηλεκτρικό τους). Γενικότερα, προσπαθούμε, κατά το δυνατόν βέβαια, γιατί οι ανάγκες είναι πραγματικά μεγάλες, να καλύπτουμε ένα όσο το δυνατόν πιο ευρύ φάσμα.
Πιστεύετε πως η ΛΟΑΤ+ κοινότητα στην Ελλάδα είναι ευαισθητοποιημένη αρκετά σε σχέση με τα ζητήματα των ΛΟΑΤ+ προσφύγων, αιτούντων άσυλο & μεταναστών;
Δεν θα το έλεγα γενικά. Αναμφίβολα υπάρχουν LGBTI άτομα που έχουν μία αντίληψη διαθεματικότητας, αλλά δε θα έλεγα ότι αυτή είναι η πλειοψηφία. Είναι αρκετά τα LGBTI άτομα που έχουν αρνητικές αντιλήψεις για τους μετανάστες και πρόσφυγες, συχνά έχω συναντήσει ξενοφοβικές αντιλήψεις. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για την υποομάδα των LGBTI προσφύγων και μεταναστών, αλλά και γενικότερα για άλλες υποομάδες όπως τους φυλακισμένους, τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ, τους Ρομά, τους ανθρώπους με αναπηρία, χρήστες ουσιών. Χρειάζεται να γίνει πολύ περισσότερη δουλειά τόσο για την ευαισθητοποίηση στα ζητήματα των LGBTI προσφύγων, αλλά και γενικότερα σε ζητήματα διαθεματικότητας και αλληλεγγύης.
Η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου υπήρξε μια σημαντική νίκη για τη ΛΟΑΤ+ κοινότητα. Παρόλ΄αυτά υπάρχει χώρος για αρκετές βελτιώσεις, ώστε να ανταποκριθεί πλήρως στις ανάγκες των πολιτών. Θέλετε να μας επισημάνετε αυτές τις -αναγκαίες- βελτιώσεις;
Ναι, η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ήταν ένα σημαντικό βήμα, ασφαλώς δεν μπορούμε να μηδενίζουμε τα πάντα. Ήταν όμως τόσο δειλό το βήμα, που δεν έχει επιφέρει τις αναμενόμενες βελτιώσεις στο σύνολο της κοινότητάς μας. Η διαδικασία παρέμεινε η ίδια, δικαστική και ως εκ τούτου χρονοβόρα, ακριβή (και τούτο είναι μεγάλο πρόβλημα γιατί λόγω αποκλεισμών αυτό εξαιρεί μέρος της τρανς κοινότητας γιατί αδυνατεί να ανταποκριθεί και αυτοί οι δύο είναι οι λόγοι που το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητάς μας ακόμη δεν έχει αλλάξει τα έγγραφά της), υπάρχουν πολλοί περιορισμοί όπως ο αποκλεισμός των έγγαμων τρανς ατόμων, οι περιορισμοί και η ψυχιατρικοποιημένη διαδικασία στα ανήλικα άτομα, εάν υπάρχουν παιδιά παραμένουν ίδια τα έγγραφά τους ως προς τα στοιχεία των γονέων τους, ενώ δεν υπάρχουν προβλέψεις για ειδικά ζητήματα. Έγινε με λίγα λόγια ένα ημιτελές βήμα.
Οι βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν είναι πολλές: η διαδικασία να γίνει εξωδικαστική με ένα απλό αίτημα στο ληξιαρχείο, η μετέπειτα διαδικασία (ιδίως αναφορικά με τη μεταβολή στην αποκεντρωμένη αυτοδιοίκηση που κρατά περίπου 3 μήνες) να γίνει ταχεία και γενικότερα πιο αυτοματοποιημένη, η διαδικασία δεν βλέπω τον λόγο γιατί πρέπει να είναι αυτοπρόσωπη ή να μπαίνει το στοιχείο της δικαιοπρακτικής ικανότητας, πρέπει να αλλάξει ο ορισμός ώστε να μη συμπεριλαμβάνεται η εξωτερική εμφάνιση του φύλου, πρέπει να αρθεί ο αποκλεισμός στα έγγαμα άτομα, να μεταβάλλονται τα έγγραφα τυχόν παιδιών, στα ανήλικα τρανς άτομα πρέπει είναι άνευ ηλικιακών ορίων όπως γίνεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης και κυρίως να μην είναι ιατρικοποιημένη. Επιπλέον πρέπει να υπάρξουν πρόνοιες και για τα μη δυαδικά πρόσωπα. Εάν τα αθροίσουμε όλα αυτά, πρέπει να γίνουν, δηλαδή, τροποποιήσεις σχεδόν σε όλα τα άρθρα του νόμου.
Ακόμη, να υπάρξουν προσθήκες – πρόνοιες σε σχέση με την πρόσβαση στην υγεία, την παιδεία, πρόνοια για την ταχεία μεταβολή εγγράφων τρανς προσφύγων και μεταναστών, όπως έπραξαν άλλες χώρες που οι νομοθεσίες τους αντιμετωπίζουν με έναν ολιστικό τρόπο τα ζητήματα που σχετίζονται με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.
Ποια θα λέγαμε πως είναι η επόμενη μεγάλη διεκδίκηση της τρανς κοινότητας;
Χμ, κατ’ αρχήν όπως ανέφερα θα πρέπει να τροποποιηθεί τόσο η νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, όσο και άλλες νομοθεσίες: νομοθεσία για την ίση μεταχείριση ώστε να καλύπτονται όλα τα πεδία και άλλες.
Τώρα από εκεί και πέρα, για εμάς σημαντικό είναι να υπάρξει ένα πλήρες πλαίσιο για τα δικαιώματα των ίντερσεξ ατόμων (ιδιαίτερα για την απαγόρευση των χειρουργικών επεμβάσεων που γίνονται δίχως τη συναίνεση), να υπάρξει ένα εντελώς νέο πλαίσιο για την εργασία στο σεξ που να στηρίζεται στην παραδοχή ότι η εργασία στο σεξ είναι εργασία, να υπάρξουν απαραίτητες ρυθμίσεις για τους LGBTI πρόσφυγες σύμφωνα με τις οδηγίες διεθνών οργανισμών, ρυθμίσεις ειδικές υποομάδες όπως οι τρανς φυλακισμένοι και πρόσωπα σε κράτηση, ειδικές ρυθμίσεις σε θέματα υγείας σε σχέση με τη νομική αναγνώριση και άλλα θέματα ίσης μεταχείρισης, ρυθμίσεις σε θέματα εκπαίδευσης (δείτε το νέο σχέδιο νόμου του Υπ. Παιδείας, στην πραγματικότητα δεν έχει καμία πρόνοια). Γενικά υπάρχουν πολλά εκκρεμή θέματα, για να μη μιλήσω για την επέκταση του γάμου, της παιδοθεσίας και της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και παρενθεσίας.
Αν θα θέλαμε, πέραν αυτών να μιλήσουμε για την επόμενη μεγάλη διεκδίκηση της τρανς κοινότητας, κατά τη ταπεινή μου γνώμη, θα ήταν να περάσουμε σε κοινωνίες που δεν θα αναφέρεται το φύλο. Τρόπω τινά, όπως διαγράφηκε το θρήσκευμα από τα δημόσια έγγραφα, το ίδιο να γίνει και με το φύλο. Γιατί οι περισσότερες έμφυλες διακρίσεις, προκύπτουν εξ αυτού. Βεβαίως, αυτό πρέπει να γίνει με πολλή προσοχή, διότι θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το φεμινιστικό κίνημα, τους αγώνες που διαχρονικά δίνει, και τις κατακτήσεις του. Δεν πρέπει να διακινδυνευτεί σε αυτήν την κατεύθυνση ούτε κόκκος απ’ τα κεκτημένα δικαιώματα των γυναικών, αλλά και των ήδη κεκτημένων σε θέματα ταυτότητας φύλου. Συνεπώς τούτο θέλει προσοχή πώς θα εκφραστεί και περαιτέρω διεκδικηθεί.
Τι μπορούμε να πούμε για την αναγνώριση της ίντερσεξ ταυτότητας στη χώρα μας;
Δυστυχώς, να γελάσουμε πικρά. Έχουν γίνει ελάχιστα πράγματα. Ναι μεν τα χαρακτηριστικά φύλου συμπεριλαμβάνονται στη νομοθεσία απαγόρευσης των διακρίσεων στην εργασία και την απασχόληση, ομοίως συμπεριλαμβάνονται στα σχετικά άρθρα της αντιρατσιστικής νομοθεσίας, του άρθρου του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα μίσους, του άρθρου για τον έλεγχο της αστυνομικής αυθαιρεσίας, ωστόσο οι εξαιρετικά σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υφίστανται οι ίντερσεξ άνθρωποι παραμένουν.
Πρώτα απ’ όλα, δεν έχει γίνει το κυριότερο: Να απαγορευτούν οι χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται στα ίντερσεξ παιδιά, ακόμη και βρέφη, χωρίς της συναίνεσή τους. Σύμφωνα με τις θέσεις όλων των διεθνών οργανισμών, οι πρακτικές αυτές εμπίπτουν στην κατηγορία των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης. Πρέπει να τερματιστούν. Και από εκεί και πέρα, υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες οργανισμών όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, που έχει δώσει ένα πλήρες πλαίσιο για τα δικαιώματα των ίντερσεξ και την προστασία τους σε όλα τα πεδία: της υγείας, της παιδείας, παντού.
Τα τρανς & non binary άτομα αποτελούν παγκοσμίως από τα πιο συχνά θύματα εγκλημάτων μίσους. Ισχύει αυτό και για τη χώρα μας;
Ναι, βεβαίως, ισχύει. Το Δίκτυο των Οργανώσεων κατά της Ρατσιστικής Βίας, κάθε χρόνο το επισημαίνει αυτό. Είναι δυσανάλογα μεγάλος ο αριθμός των εγκλημάτων και επιθέσεων μίσους, σε σχέση με τον πληθυσμό τους. Από το 2012 το Δίκτυο κατέγραφε μία διαρκώς αυξανόμενη άνοδο με πικ το 2013-15 νομίζω, αλλά ακόμη και τώρα, αν δει κανείς τις αναλυτικές εκθέσεις, αλλά και τις καταγραφές που κάνουν όλες οι LGBTI οργανώσεις, ο αριθμός των εγκλημάτων μίσους παραμένει ιδιαίτερα υψηλός. Πέρα απ’ τη βελτίωση των σχετικών νομοθεσιών, χρειάζονται να γίνουν πολλά και παράλληλα: ενημερωτικές δράσεις για την καταπολέμηση των επιζήμιων αρνητικών στερεοτύπων και τις μισαλλοδοξίας, εκπαιδευτικές δράσεις προς τα σώματα ασφαλείας και δικαστές με μόνιμο χαρακτήρα, άλλες δράσεις που να απευθύνονται γενικότερα, χρειάζεται συνεχής δουλειά σ’ αυτά τα θέματα.
Θεωρείτε πως υπάρχει η ανάγκη για περισσότερη τρανς ορατότητα σε χώρους, συλλογικότητες και μέσα που σχετίζονται με τα ΛΟΑΤ+ δικαιώματα;
Ναι, βεβαίως, η ορατότητα παραμένει ζητούμενο, και ασφαλώς πρέπει να επιδιώκεται, παντού. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά συνάμα με την ορατότητα πρέπει να μπαίνει και το θέμα της ασφάλειας και ιδιαίτερα των ασφαλών χώρων. Και πιστέψτε με, ιδιαίτερα για τα τρανς άτομα, αυτό έχει μεγάλη σημασία, οι ασφαλείς χώροι. Γιατί ακόμη και μέσα στην ίδια την LGBTI κοινότητα, οι τρανς άνθρωποι δεν βρίσκουν πάντα την απαιτούμενη ασφάλεια. Υπάρχουν κακοποιητικές συμπεριφορές απέναντι στους τρανς ανθρώπους ακόμη και στην ίδια την κοινότητα. Ακόμη και από ανθρώπους που επικαλούνται «επιστημονική» ιδιότητα και στην ουσία βλάπτουν, ανέφερα πιο πάνω παραδείγματα, ή και ψυχιατρικοποιούν τις ταυτότητές μας. Και αυτό είναι πολύ απογοητευτικό. Γιατί πριν μιλήσουμε για αλληλεγγύη και για να περπατήσουμε μαζί κοινούς δρόμους, πρέπει να μιλήσουμε για ασφαλείς χώρους. Δίχως αυτό είναι κενό γράμμα.
Τι άλλο θέλετε να προσθέσετε;
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη συνέντευξη.
