Vasilis Thanopoulos
Αν σου ζητήσω να μου περιγράψεις ένα ομοφοβικό άτομο, σίγουρα το μυαλό σου θα τρέξει στην εικόνα του βουλευτή των ΑΝΕΛ Κώστα Κατσίκη ή σε αυτή του μητροπολίτη Αμβρόσιου. Αλλά ακόμα κι αν εικόνες αυτές δεν στοιχειώσουν για εκείνα τα λίγα λεπτά τη σκέψη σου (τυχερό σε λέω), σίγουρα στην περιγραφή σου θα αναφερθείς σε κάποιο κακό άτομο (συνήθως άνδρα), που εξαντλεί τον όρο διαφορετικότητα στις κουβέντες περί ανωμαλίας ή στις πιο εκλεπτυσμένες περιπτώσεις περί πολιτικής ορθότητας. Πόσο συχνά όμως, όταν αναρωτιέσαι για το προφίλ ενός ομοφοβικού ατόμου, αναπαριστάς την εικόνα ενός ΛΟΑΤΚΙ;
Πριν από λίγες μέρες μια νεαρή γυναίκα – πρώην συμμετέχουσα σε μαγειρικό ριάλιτι – αποφάσισε να μιλήσει ανοιχτά για τη σεξουαλική της ταυτότητα. Και το έκανε επιλέγοντας το πιο μέινστριμ μέσο με τη μεγαλύτερη απήχηση, την τηλεόραση. Ένα οργασμικό coming out θα έλεγα και μια εξαιρετική ιστορία ενδυνάμωσης, μέχρι τη στιγμή που η ομοφοβία εμφανίστηκε και στον δικό της λόγο. Αυτό το υπέροχο “είμαι ομοφυλόφιλη” συνοδεύτηκε από εκείνο το εκνευριστικό “είμαι κατά ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων να έχει παιδί”. Το πιο κλασικό, το αγαπήμενο επιχείρημα των απανταχού ομοφοβικών, στο στόμα ενός ατόμου που μόλις πριν από λίγο παραδέχτηκε την ομοφυλοφιλία του. Κανένας Κατσίκης και κάνενας Αμβρόσιος δεν υπάρχει εδώ, παρά μόνο μια ομοφυλόφιλη γυναίκα (που δεν οικειοποείται τον όρο λεσβία και κοινότητα). Το ομοφοβικό άτομο στην περίπτωση αυτή είναι ένα “δικό” μας άτομο.
Πρώην παίκτρια του MasterChef μίλησε ανοιχτά για τη λεσβιακή της ταυτότητα
Καλά πώς γίνεται αυτό;
Ίσως μ΄αυτό το έρωτημα να ξεκινά κι η ουσιαστική προσέγγιση της ομοφοβίας, αφού μας αναγκάζει να την αναγνωρίσουμε όχι ως “τον κακό του παραμυθιού” αλλά ως μια αρνητική (σ.σ. και λίγα λέω) ανθρώπινη συμπεριφορά που δύναται να εμφανιστεί στον καθέναν και στην κάθεμια. Άρα και σε εμάς. Το ζήτημα είναι βέβαια αν μπορείς να την αναγνωρίσεις, χωρίς να κρύβεσαι πίσω από την σεξουαλική σου ταυτότητα.
Αλήθεια, εσύ τι πιστεύεις; Θεωρείς ομοφοβικό ένα ανοιχτά gay άτομο που διαφωνεί με την παιδοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια; Την αντιλαμβάνεσαι δηλαδή ως ομοφοβία (όπως αυτή του Κατσίκη) ή την αποδέχεσαι απλώς ως μια διαφορετική γνώμη που φυσικά και δεν είναι ομοφοβική, αφού εκφράζεται από ένα gay άτομο;
Στο ερώτημα που θέτω, εγώ απαντώ “ναι, είναι ομοφοβικό”. Γιατί πρόκειται για μια σαφή τοποθέτηση απέναντι στη διεκδίκηση ενός ανθρώπινου δικαιώματος που σχετίζεται με την gay κοινότητα. Δεν είναι απλά μια προσωπική άποψη, μια απλή γνώμη. Είναι μια πολιτική στάση φόβου. Δεν περιορίζεται στο να πει ότι “εγω (ως gay) δεν θέλω να κάνω παιδί”. Δεν λέει αυτό. Το “είμαι κατά ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλων να έχει παιδί” που λέει, αναφέρεται – όχι μόνο στον εαυτό της – αλλά σε ένα μεγαλύτερο σύνολο, που στις μέρες μας στειρείται αυτό το δικαίωμα, γιατί κάποιοι – όπως ο Κατσίκης και ο Αμβρόσιος – εξακολουθούν να εκφράζουν τον (ομο)φόβο τους. Καταλήγει να ταυτίζεται μ΄αυτούς, τους “παραδοσιακούς” ομοφοβικούς.
Είναι όμως και εξαιρετικά επικίνδυνο, γιατί δεν φέρει κανένα από εκείνα τα χαρακτηριστικά που έχω συνηθίσει να προσδίδω στα ομοφοβικά άτομα για να τα αναγνωρίσω. Επομένως, δυσκολεύομαι να αναγνωρίσω αυτές τις συμπεριφορές ως ομοφοβικές και ακόμα χειρότερα δυσκολεύομαι να τις αναγνωρίσω και μέσα μου, εσωτερικά.
Τι σημαίνει δηλαδή αυτό; Ότι μπορεί και εγώ να είμαι (εσωτερικά) ομοφοβικός; Ναι, ναι και πάλι ναι.
Η εσωτερική ομοφοβία είναι κάτι που υπάρχει μέσα μας, όση άμυνα κι αν σηκώνουμε στο άκουσμα της. Και είναι τουλάχιστον εγωιστικό να δηλώνουμε ότι εμείς έχουμε ξεμπερδέψει απ΄αυτή, λες και εμείς ζούμε σε μια άλλη κοινωνία και έχουμε άλλα ερεθίσματα. Αν την αναγνωρίσουμε όμως, έχουμε ελπίδα να την αντιμετωπίσουμε.
Κάτι τελευταίο
Προφανώς κι ο καθένας έχει το δικαίωμα της γνώμης του και της έκφρασης της. Για να λέμε όμως και τα πράγματα με το όνομά τους, έχει και την υποχρεώση να αντιλαμβάνεται και τη δυναμική της κοινωνικής συνείδησης, η οποία διαμορφώνεται από τον δημόσιο λόγο. Όταν, λοιπόν, η κοινωνική αυτή συνείδηση εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα ως κάτι υποδεέστερο και εσύ επιλέγεις να βγεις στην τηλεόραση ως – έμμεσα – κομμάτι της για να ενισχύσεις την αντίληψη αυτή, δεν εκφράζεις απλά την άποψη σου. Εκφράζεις κι όλη την ομοφοβία που αυτή κρύβει.
Και πόσο επικινδύνο είναι αυτό…
