Vasilis Thanopoulos
Καθώς η Ευρώπη οδεύει προς πολλαπλές εκλογικές αναμετρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ευρωεκλογών τον επόμενο μήνα, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ έχουν γίνει δείκτης για την προστασία της ελευθερίας και της δημοκρατίας εν μέσω της ανόδου των ακροδεξιών δυνάμεων.
Ο Rainbow Μap, ο οποίος δημοσιεύθηκε στις 15 Μαΐου από την ευρωπαϊκή ΛΟΑΤΚΙ οργάνωση, ILGA-Europe κατατάσσει τις 49 ευρωπαϊκές χώρες σύμφωνα με τις νομοθετικές εξελίξεις στον τομέα των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων.
Τα φετινά, μάλιστα, αποτελέσματα, δείχνουν ότι ενώ οι αυταρχικοί ηγέτες σε όλη την Ευρώπη συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα ως αποδιοπομπαίο τράγο για να διχάσουν και να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους, υπάρχουν κι αυτοί που παρουσιάζουν ισχυρή πολιτική βούληση να τιμήσουν τις δεσμεύσεις για την προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Την ώρα που ορισμένες ιταλικές περιφέρειες αφαιρούν τα δικαιώματα γονικής μέριμνας από τα ομόφυλα ζευγάρια, την ώρα που καταβάλλονται προσπάθειες για την αναδιατύπωση των κατευθυντήριων γραμμών που περιορίζουν την πρόσβαση στην ειδική για τα τρανς άτομα υγειονομική περίθαλψη σε Σλοβακία, Κροατία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο, και όταν γινόμαστε μάρτυρες της πρωτοφανούς κίνησης της Ρωσίας να ποινικοποιήσει το “διεθνές ΛΟΑΤΚΙ κίνημα” ως “εξτρεμιστική οργάνωση”, τα ευρήματα του φετινού Χάρτη καθιστούν πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι μόνο η νομική προστασία μπορεί να διασφαλίσει τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα.
Ο Rainbow Map δημοσιεύεται μόλις μία ημέρα μετά την έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, η οποία διαπιστώνει ότι πάνω από τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων ατόμων αντιμετώπισαν δηλώσεις μίσους και σημαντική αύξηση της βίας από την τελευταία έρευνα του 2019.
Σύμφωνα με τη διευθύντρια της ILGA-Europe, Katrin Hugendubel: “Σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα γίνονται στόχος ρητορικής μίσους και βίας και τα ανθρώπινα δικαιώματά τους υπονομεύονται ενεργά, ωστόσο εξακολουθούμε να βλέπουμε πάρα πολλές χώρες σε ολόκληρη την περιοχή να κωλυσιεργούν στην προώθηση της νομικής προστασίας και να μην ανανεώνουν τις δεσμεύσεις τους μέσω εθνικών στρατηγικών και σχεδίων δράσης. Αυτή η απραξία είναι επικίνδυνη, καθώς χωρίς κατάλληλη νομοθεσία για την προστασία των μειονοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, θα είναι πολύ εύκολο για τις νεοεκλεγμένες κυβερνήσεις να υπονομεύσουν γρήγορα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία”.
Ο Rainbow Map δείχνει ότι ορισμένες κυβερνήσεις ανταποκρίνονται στην κατανόηση αυτού του ζητήματος. Σε μια χρονιά με 30 και πλέον εκλογές σε ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των εκλογών της ΕΕ τον επόμενο μήνα, ο Χάρτης καταδεικνύει την ισχυρή πολιτική βούληση να προωθηθεί η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ σε αρκετές χώρες.
Η Γερμανία, η Ισλανδία, η Εσθονία, το Λιχτενστάιν και η Ελλάδα έκαναν μερικά από τα μεγαλύτερα άλματα στην κατάταξη του Χάρτη. Τόσο η Εσθονία όσο και η Ελλάδα τροποποίησαν τους νόμους τους για να επιτρέψουν στα ομόφυλα ζευγάρια να παντρεύονται και να τεκνοθετούν, η Ελλάδα κάλυψε επίσης τα κενά στη νομοθεσία της κατά των διακρίσεων και το Λιχτενστάιν επέκτεινε τα δικαιώματα τεκνοθεσίας στα ομόφυλα ζευγάρια.
Οι χώρες εργάζονται επίσης σκληρά για να θέσουν σε εφαρμογή μέτρα για την εγκληματικότητα που αναγνωρίζουν το μίσος κατά των ΛΟΑΤΚΙ ως επιβαρυντικό παράγοντα. Η Γερμανία, η οποία έκανε το μεγαλύτερο άλμα στην κατάταξη φέτος, απαγόρευσε τα εγκλήματα μίσους με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου. Άλλες χώρες που νομοθετούν κατά των εγκλημάτων μίσους είναι η Βουλγαρία, η Ισλανδία (η οποία έκανε άλμα στο Νο2 της κατάταξης) και η Σλοβενία.
Απαγορεύσεις των θεραπειών μεταστροφής, οι οποίες επίσης ασκούν βία κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, θεσπίστηκαν στο Βέλγιο, την Κύπρο, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Πορτογαλία.
Οι περισσότερες υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία, Ουκρανία) καθυστερούν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, καθυστερώντας την εισαγωγή της νομοθεσίας και θέτοντας έτσι τους πολίτες τους όλο και περισσότερο σε κίνδυνο πραγματικών αντιδράσεων και υπονόμευσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η Τουρκία και η Γεωργία, επίσης υποψήφιες προς ένταξη χώρες, διαβρώνουν ενεργά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδειςελευθερίες, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών να περάσουν νέα νομοθεσία που στοχεύει ιδιαίτερα τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Η Γεωργία, μία από τις πιο πρόσφατες χώρες που προσχώρησαν, καταπνίγει τις διαμαρτυρίες υπέρ της ΕΕ κατά του προτεινόμενου νόμου περί “ξένων πρακτόρων”, ο οποίος προέρχεται απευθείας από το ρωσικό εγχειρίδιο κατά των ΛΟΑΤΚΙ.
Σύμφωνα με τον εκτελεστικό διευθυντή της ILGA-Europe, Chaber: “Η ΕΕ πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή όχι μόνο στην αύξηση της πολιτικής ρητορικής μίσους κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, αλλά και σε νέα εργαλεία καταπίεσης, όπως η ποινικοποίηση ενός ολόκληρου τμήματος του πληθυσμού της χώρας από τη Ρωσία. Οι προσπάθειες διαίρεσης και αποπροσανατολισμού από τα εδραιωμένα αυταρχικά καθεστώτα διαρρέουν περαιτέρω σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σε μια εποχή όπου οι εκλογές θα μπορούσαν να ωθήσουν την Ευρώπη στα χέρια ηγετών που επιθυμούν να διαμορφώσουν μια ριζοσπαστική δεξιά, αντιδημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρότερους νόμους και πολιτικές για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Χωρίς αυτές, δεν μπορούμε να μιλάμε για ασφάλεια ή για κράτος δικαίου και δημοκρατία”.
Σχετικά με τον Rainbow Μap
Η ILGA-Europe δημοσιεύει τον Χάρτη και τον Δείκτη από το 2009, χρησιμοποιώντας τον για να απεικονίσει τη νομική και πολιτική κατάσταση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στην Ευρώπη. Ο Χάρτης κατατάσσει τις ευρωπαϊκές χώρες με βάση τις αντίστοιχες νομικές και πολιτικές πρακτικές τους για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, από 0-100%.
Προκειμένου να δημιουργήσει την κατάταξη των χωρών, η ILGA-Europe εξέτασε τους νόμους και τις πολιτικές σε 49 χώρες χρησιμοποιώντας 75 κριτήρια, τα οποία κατανέμονται σε επτά θεματικές κατηγορίες: ισότητα και μη διάκριση, οικογένεια, εγκλήματα μίσους και ρητορική μίσους, νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, σωματική ακεραιότητα των ίντερσεξ, χώρος της κοινωνίας των πολιτών και άσυλο.
Σύνοψη του φετινού Χάρτη
Για ένατη συνεχή χρονιά, η Μάλτα συνεχίζει να καταλαμβάνει την πρώτη θέση στον χάρτη, με βαθμολογία 88%.
Με 83 βαθμούς, η Ισλανδία ανέβηκε στη δεύτερη θέση με άνοδο τριών θέσεων, ως αποτέλεσμα της νέας νομοθεσίας που απαγορεύει τις θεραπείες μεταστροφής και διασφαλίζει ότι η ειδική για τα τρανς άτομα υγειονομική περίθαλψη βασίζεται στην αποπαθολογικοποίηση.
Το Βέλγιο απαγόρευσε επίσης τις θεραπείες μεταστροφής και τώρα έρχεται στην τρίτη θέση της κατάταξης με βαθμολογία 78%.
Οι τρεις χώρες που βρίσκονται στο άλλο άκρο της κλίμακας του Rainbow Map είναι η Ρωσία (2%), το Αζερμπαϊτζάν (2%) και η Τουρκία (5%). Η Ρωσία έχασε 7 βαθμούς και έπεσε 3 θέσεις εξαιτίας της ομοσπονδιακής νομοθεσίας που απαγορεύει τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου και την ειδική για τρανς άτομα υγειονομική περίθαλψη.
Η Πολωνία εξακολουθεί να βρίσκεται χαμηλά στην κατάταξη της ΕΕ με 18%, ακολουθούμενη από τη Ρουμανία (19%) και τη Βουλγαρία (23%).
Η Γερμανία, η Ισλανδία, η Εσθονία, το Λιχτενστάιν και η Ελλάδα είναι οι χώρες με τα μεγαλύτερα άλματα στη βαθμολογία. Η Γερμανία απαγόρευσε τα εγκλήματα μίσους με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου και τα χαρακτηριστικά φύλου. Ενώ τόσο η Εσθονία όσο και η Ελλάδα τροποποίησαν τους νόμους τους για να επιτρέψουν στα ομόφυλα ζευγάρια να παντρεύονται και να τεκνοθετούν. Το Λιχτενστάιν επέκτεινε τα δικαιώματα τεκνοθεσίας σε ζευγάρια του ιδίου φύλου.
Το Μαυροβούνιο έχασε τους περισσότερους βαθμούς (-13%), χάνοντας 9 θέσεις, επειδή απέτυχε να υιοθετήσει ένα νέο σχέδιο δράσης για την ισότητα ή να εισάγει επικαιροποιημένες πολιτικές για το άσυλο και τα εγκλήματα μίσους.
Μαζί με το Μαυροβούνιο, οι κυβερνήσεις της Ισπανίας, της Σλοβενίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας και πολλών άλλων χωρών απέτυχαν να ανανεώσουν τα σχέδια δράσης τους. Η Γαλλία, η Μάλτα, η Σκωτία και η Ουαλία υιοθέτησαν αποτελεσματικά και ολοκληρωμένα σχέδια δράσης για την ισότητα.
Σε πολλές χώρες, νομοθετικές προτάσεις που βρίσκονται στο τραπέζι εδώ και χρόνια δεν προχωρούν. Αυτό περιλαμβάνει τη νομοθεσία για τα εγκλήματα μίσους και την πρόταση για την αναγνώριση της συμβίωσης μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου στην Ουκρανία, η οποία παρά την έγκριση από πολλά υπουργεία και την υποστήριξη από όλη την κοινωνία εξακολουθεί να καθυστερεί. Περιλαμβάνει επίσης ένα σχέδιο νόμου για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου στην Τσεχία, το οποίο θα καταργούσε επιτέλους τη στείρωση. Μετά από πέντε χρόνια καθυστέρησης, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εξακολουθεί να μην έχει τηρήσει τις υποσχέσεις της σχετικά με την απαγόρευση των θεραπειών μεταστροφής. Και παρά τις πολλές δικαστικές υποθέσεις και τις συστάσεις διεθνών οργανισμών, η Λιθουανία δεν προχώρησε στην αναγνώριση των ομόφυλων ζευγαριών.
Η Λευκορωσία άρχισε να κατηγοριοποιεί το περιεχόμενο ΛΟΑΤΚΙ ως “πορνογραφία”, περιορίζοντας την ελευθερία έκφρασης των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Η Βουλγαρία και η Ελλάδα απέτυχαν να προστατεύσουν τις δημόσιες ΛΟΑΤΚΙ+ εκδηλώσεις, χάνοντας έτσι πόντους στην κατηγορία σχετικά με τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών.
Τόσο στη Δανία όσο και στην Πολωνία, βελτιώθηκαν οι διοικητικές διαδικασίες για την πρόσβαση των ανηλίκων στη νομική αναγνώριση φύλου (LGR). Αν και η Γερμανία και η Σουηδία υιοθέτησαν νέους κανονισμούς για την LGR, οι νόμοι δεν έχουν τεθεί ακόμη σε ισχύ, οπότε δεν αποτυπώνονται στον χάρτη.
Σε πολλές χώρες, οι νομοθετικές διαδικασίες για νέες διαδικασίες LGR έχουν σταματήσει φέτος. Ομοίως, καμία χώρα δεν απαγόρευσε τις περιττές ιατρικές επεμβάσεις σε ίντερσεξ παιδιά.
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να μην περιλαμβάνουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα ή τα χαρακτηριστικά φύλου ως κριτήρια προσόντων για την παροχή ασύλου. Σε ένα γενικότερο κλίμα όπου οι κυβερνήσεις υπονομεύουν όλο και περισσότερο το διεθνές δικαίωμα στο άσυλο, αυτή η συνεχιζόμενη παράλειψη είναι πολύ ανησυχητική. Η μόνη πρόοδος που σημειώθηκε φέτος στον τομέα αυτό ήταν η Τσεχία που πρόσθεσε το SOGI στο νόμο περί ασύλου και η Ιρλανδία που παρείχε ένα συνεκτικό πλαίσιο κατάρτισης για για τους υπαλλήλους της που ασχολούνται με το άσυλο.
