Vasilis Thanopoulos
Πάντοτε η ομοφυλοφιλία αποτελούσε ένα θέμα ταμπού για την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και παρά τα όσα, κατά καιρούς, βλέπουν το φως της δημοσιότητας, η ίδια αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει τον αξιακό χαρακτήρα της σεξουαλικής έκφρασης. Με τι κόστος όμως;
Πριν λίγες μέρες ο Συράκος-Ιωάννης Κεσέν έκανε κάτι εξαιρετικά σπάνιο για τα ελληνικά, τουλάχιστον, δεδομένα. Ανέβασε ένα βίντεο ανακοινώνοντας πως πέταξε τα ράσα του κληρικού, αφού δεν μπορούσε πια να ακολουθεί έναν θεσμό που δεν τον αποδέχεται. Το βίντεο έγινε γρήγορα viral και τα σχόλια έπεσαν βροχή. Η ιστορία όμως του Συράκου (ή πρώην πατέρα Ιάσωνα) δεν προσφέρει μια ακόμη κίτρινη ματιά στην κλειδαρότρυπα της εκκλησίας. Αντιθέτως, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να συζητήσουμε για την καταπίεση που υπέστη ένα στενό της μέλος. Γι΄αυτόν και καλέσαμε τον ίδιο να μας την διηγηθεί από πρώτο χέρι.
Μίλα μας λίγο για εσένα.
Είμαι 35 χρόνων. Ο πατέρας μου είναι από τον Λίβανο και η μητέρα μου από την Ελλάδα. Γνωρίστηκαν στο εξωτερικό και ερωτεύτηκαν. Πολύ σύντομα ο πατέρας μου έδειξε τις δυναμικές θέσεις έναντι της μητέρας μου, επιδεικνύοντας τον ανδρισμό του και η μητέρα ως φεμινίστρια τον έδιωξε. Μιλάμε για μια καλή μάνα που με μεγάλωσε δύσκολα. Έπειτα ξαναπαντρεύτηκε τον καλύτερο άνθρωπο της γης. Σπούδασα ιστορία και αρχαιολογία, μετά πήγα με υποτροφία στο Βατικανό, όπου έκανα σπουδές πάνω στην ιστορία της λατρείας και στη χριστιανική αρχαιολογία. Γύρισα από εκεί, πήγα φαντάρος και μετά για κάποιους λόγους άφησα τον κόσμο και αποφάσισα να βάλω το ράσο. Χειροτονήθηκα στα 28 μου, στην Κέρκυρα.
Πώς προσδιορίζεσαι σε σχέση με τον σεξουαλικό σου προσανατολισμό.
Μέχρι πρότινος θα σου έλεγα ότι είμαι ένα άτομο που κάνει σεξ με άτομα του ίδιου φύλου. Το τελευταίο εξάμηνο έχω διευρύνει λίγο τον κύκλο εμπειριών μου. Το 99,8% των εμπειριών μου όμως είναι με άτομα του ίδιου φύλου.
Και ποια ήταν η σχέση σου με τη θρησκεία;
Δε μεγάλωσα σε μια χριστιανική οικογένεια. Οι δικοί μου είναι βιγκανιστές τα τελευταία 20 χρόνια έχοντας πάει στην Ινδία και γενικότερα στην Ανατολή αρκετές φορές. Παρόλ΄αυτά, όταν τους ανακοίνωσα ότι θέλω να μπω στον κλήρο με στήριξαν. Το είδαν σαν έναν δρόμο προς τη πνευματικότητα. Εγώ πίστευα στον Θεό και τον βρήκα στη βυζαντινή μουσική. Υπάρχει μια εκκλησία κάτω από το σπίτι, στην οποία εγώ πήγαινα συχνά και άκουγα τους ψαλμούς. Το κομμάτι της μουσικής βοήθησε να είμαι πάντα κοντά στην εκκλησία. Μετά είχα μια λόξα με τη γλώσσα, ακόμα την έχω δηλαδή. Η μουσική και η γλώσσα της εκκλησίας ήταν οι μαγνήτες που με έβαλαν μέσα σ΄αυτό. Έτσι, όταν βρέθηκα σε μια δύσκολη ψυχολογική κατάσταση – μεγάλος πια – αποφάσισα να μπω σ΄αυτό τον χώρο.
Όταν αποφάσισες να μπεις στον κλήρο είχες αποδεχθεί τη σεξουαλικότητά σου;
Για αρχή θα σου πω, πως η σεξουαλικότητά μου έγινε αντιληπτή σε εμένα στο Γυμνάσιο. Θυμάμαι είχα πολλές τύψεις και γι΄αυτό φοβήθηκα να μιλήσω στους δικούς μου, αν και ήταν αρκετά ανοιχτοί σε τέτοια ζητήματα. Τους το είπα λίγα χρόνια αργότερα. Θυμάμαι, επίσης, να βρίσκομαι σ΄έναν ναό και να ψάχνω να βρω έναν παπά που πίστευα ότι ήταν γκέι για να του το πω. Πίστευα ότι θα με καταλάβει. Τον βρήκα και με δάκρυα στα μάτια του το είπα. Με κοίταξε και μου απάντησε: “έλα μωρέ, ο πρώτος είσαι ή ο τελευταίος;”… Όταν έγινα κληρικός, υπήρχε το ένδυμα της ενοχής ακόμη. Δεν είχε διαλυθεί αυτό. Και πίστευα ότι όλος αυτός ο πνευματικός δρόμος που προτάσσεται μπροστά μου θα με κάνει να το ξεχάσω. Έλεγα το εξής στον εαυτό μου: “Αναγνωρίζω τη σεξουαλικότητά μου, ότι έχω ορέξεις και τάσεις κλπ, αλλά θέλω να δοκιμάσω έναν δρόμο για την άνοδο της συνειδητότητας, όπου αυτά πράγματα δεν θα έχουν σημασία”.
Αν η σεξουαλικότητά σου ήταν άλλη, θα έμπαινες σ΄αυτή τη διαδικασία;
Πιθανότατα να ακολουθούσα τον ίδιο δρόμο. Όπως το σκέφτομαι τώρα, το ότι ακολούθησα αυτό τον δρόμο δεν έχει να κάνει τόσο με τη σεξουαλικότητά μου όσο με την ευαισθησία μου. Γιατί τεχνηέντως ο Θεός των Χριστιανών έχει αυτή την ευαισθησία, πλασάρεται μ΄αυτή την ενσυναίσθηση, η οποία όμως είναι στην ουσία ψεύτικη. Γιατί σου λέει: “Εμείς σ΄αγαπάμε έλα μαζί μας. Είμαστε η οικογένειά σου. Κι ο Χριστός αγάπησε τον τελώνη, την ιερόδουλη κλπ. Σ΄αγαπάμε αλλά πρέπει να ακολουθήσεις τους κανόνες μας”. Πρέπει δηλαδή ν’ αλλάξεις. Αν δεν το κάνεις, τότε δεν είσαι ευπρόσδεκτος. Και έχουν βρει κι αυτό το ωραίο. “Αγαπάμε τον αμαρτωλό αλλά όχι το πάθος του”…
Μίλα μου λίγο για την εμπειρία σου ως κληρικός.
Χειροτονούμαι στην Κέρκυρα. Βρέθηκα εκεί, γιατί ο πνευματικός μου είχε διασύνδεση με τον εκεί επίσκοπο. Γίνομαι, λοιπόν, διάκονος Μητροπόλεως Κερκύρας, στον ναό του Αγ. Σπυρίδωνα, έχοντας την ευλογία του κηρύγματος, μολονότι δε δίνεται σε κάποιον διάκονο. Το κήρυγμά μου γινόταν μάλιστα με την παρουσία ραδιοφώνου. Για έναν χρόνο, κάθε πρωί με άκουγε όλη η Κέρκυρα. Στον πρώτο χρόνο κηρυγμάτων, αρκετοί συντηρητικοί παπάδες αντέδρασαν γιατί έθιγα κοινωνικά θέματα. Για τους αδύναμους, για αυτούς που βάζουμε στο κοινωνικό περιθώριο κλπ. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι ως αρχηγός της εκκλησιαστικής κατασκήνωσης δεν μπορούσα να ακολουθήσω κάποιους κανόνες, όπως την έπαρση σημαίας, που έρχονταν σε αντίθεση με τα πιστεύω μου, αλλά και τις αναφορές μου στο εμπορικό κομμάτι του ναού, έκαναν αρκετούς να προωθήσουν την απομάκρυνσή μου. Έφυγα και ήρθα στην Αθήνα, σε μητρόπολη του λεκανοπεδίου, όπου δούλεψα αναλαμβάνοντας ως φιλόλογος την ευθύνη του κοινωνικού φροντιστηρίου της μητροπόλεως.
Μπήκες ποτέ στη διαδικασία να σχολιάσεις θέματα που αφορούν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα;
Ναι, συγκεκριμένα μετά τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου έκανα ένα κήρυγμα σε σχέση με το ό, τι δεν μας μοιάζει, το πετάμε στην άκρη και το καίμε σαν να μην υπάρχει. Μιλούσα πολύ για τη διαφορετικότητα στους ανθρώπους. Και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Φυσικά γινόταν πανικός, κυρίως από συντηρητικούς χριστιανούς, οι οποίοι δεν ήθελαν να ακούγονται κάποια πράγματα.
Ως κληρικός αισθανόσουν ότι καταπίεζες τη σεξουαλικότητά σου;
Όπως σου ανέφερα, προσπαθούσα να ακολουθήσω έναν πνευματικό δρόμο. Αυτό δεν το έκανα όμως πατώντας με μίσος σε οτιδήποτε με εμπόδιζε στον δρόμο αυτό, αλλά υπερβαίνοντας το. Μην κατηγοριοποιώντας το ως “κακό”, αλλά ως “δεν μου κάνει”. Βέβαια, αυτή η οδός μου δημιούργησε τελικά προβλήματα. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ, άρχισα να γίνομαι υπερβολικά εγωκεντρικός, να θέλω να επιβεβαιώνομαι κλπ. Σε σημείο που μπήκα στη διαδικασία να σκεφτώ ότι όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα αυτής της “μόνωσης”. Όπως λέει κι ο Αριστοτέλης. “Άνθρωπος μόνος ή θηρίο ή θεός”. Χωρίς, λοιπόν να το πω σε κανέναν αναζήτησα τη γνώμη ενός ειδικού ψυχικής υγείας. Κάναμε κάποιες συνεδρίες. Μου συνέστησε να διεκδικήσω και πάλι τη σεξουαλική μου ζωή. Πριν από τρία χρόνια γνώρισα ένα άτομο, το ερωτεύτηκα και με ερωτεύτηκε. Αυτός ο έρωτας με βοήθησε πάρα πολύ να ξυπνήσω, να γνωρίσω κόσμο πάλι. Γνώρισα και μια παρέα με ανθρώπους που με ενέπνευσαν πολύ και με ξύπνησαν.
Μετά απ΄αυτό, η θέλησή σου να παραμείνεις στον κλήρο, επηρεάστηκε;
Ναι, ο έρωτας με έκανε να δω αλλιώς τα πράγματα. Παρέμενα φυσικά συνεπής στα καθήκοντά μου, γιατί αισθανόμουν την ανάγκη να συνεχίζω στο έργο που πίστευα. Άρχισα όμως σιγά σιγά να βλέπω μια εκκλησία, όπως το ζούσα εγώ, που δεν νοιάζεται να αναπαύσει το έργο του ανθρώπου, αλλά να φαίνεται πως το κάνει. Εδώ θα σου πω και κάτι άλλο. Αυτή η παρέα που γνώρισα ένα Πάσχα αποφάσισε να μου κάνει ένα μεγάλο δώρο. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής με πιάνουν και μου λένε πως έχουν κάνει μια μικρή χορωδία και πως θα έρθουν στο ναό μου τη Μ. Παρασκευή να ψάλλουν. Ετοιμάστηκαν λοιπόν, ντύθηκαν κατά την αισθητική του χριστιανικού κόσμου και έκαναν μια εμφάνιση που έκανε τον κόσμο να κλαίει από τη συγκίνηση. Αυτά τα άτομα, που δεν είχαν καμία σχέση με την εκκλησία, δέχθηκαν να μπουν για λίγο στον κόσμο αυτό. Τότε κατάλαβα πως εγώ διδάσκω και εργάζομαι με έναν κόσμο που δε θα το έκανε ποτέ αυτό. Που δεν θα προσπαθούσε ποτέ να μπει στη διαδικασία να καταλάβει κάτι διαφορετικό.
Πότε και γιατί πήρες την απόφαση να φύγεις;
Την απόφαση να αφήσω την ιεροσύνη την πήρα το καλοκαίρι του 2018. Ωστόσο, γνωστοποίησα την απόφαση μου στις 27/2. Το πρώτο πράγμα που έκανα μετά ήταν να βγάλω τα ράσα και να παρατηρήσω τον ήλιο πάνω στο χέρι μου. Μετά, θυμάμαι να πηγαίνω σε έναν φούρνο και την κοπέλα που εργαζόταν εκεί να μου λέει “τι θες φίλε;“. Αυτή η απλότητα με συγκλόνισε. Το ίδιο βράδυ πήγα στο Βe Queer, το οποίο ανέφερε συνέχεια η παρέα μου. Θυμάμαι να με βλέπει μια προσωπικότητα εκεί που έκανε σόου και που δεν ήξερε τίποτα. Όταν με κοίταξε, έβαλε τα κλάματα. Τα έβαλα κι εγώ. Πέρασα πολύ όμορφο εκείνο το βράδυ.
Στο βίντεο που ανέβασες πρόσφατα, αναφέρεις πως η μη αποδοχή της σεξουαλικής σου ταυτότητας έπαιξε ρόλο στην απόφασή σου αυτή.
Ήταν μια αιτία, υπό την έννοια ότι για εμένα είναι αδιανόητο εμείς να συζητάμε κάποια πράγματα ήρεμα κι ωραία, αλλά όταν βρεθούμε στον άμβωνα να συζητάμε άλλα. Δεν έβλεπα συμφωνία λόγου και πράξης. Συνέβη και μια ιστορία που με ταρακούνησε. Κάποια μέρα που εξομολογούσα στον ναό με επισκέφθηκε ένας 50χρονος άνδρας. Ήταν από ένα χωριό και είχε μάθει για εμένα και τις απόψεις μου από το internet. Μου εκμυστηρεύτηκε πως είναι ομοφυλόφιλος και πως δεν έχει κάνει ποτέ σεξ στη ζωή του, γιατί ο θεός θα τον τιμωρούσε. Στη συνέχεια μου εξήγησε πως ήθελε να μοιραστεί μαζί μου τη σεξουαλική του ταυτότητα, γιατί είχε μόνο 6 μήνες ζωής, λόγω καρκίνου. Μετά από 5 μήνες μου τηλεφωνεί μια γυναίκα και μου εξηγεί πως ήταν η μητέρα εκείνου του άνδρα.. Δυστυχώς είχε πεθάνει και της είχε αφήσει ένα χαρτί, ζητώντας την να καλέσει εμένα στην κηδεία του. Πήγα και τέλεσα κηδεία. Η μοναδική ίσως ακολουθία που έκανα μηχανικά. Ταρακουνήθηκα μ΄αυτή την ιστορία. Ένας άνθρωπος δεν αποδέχτηκε ποτέ τον εαυτό του, γιατί ο θεός του, του το απαγόρευε.
Πώς αντέδρασε το περιβάλλον σου όταν πέταξες τα ράσα;
Θα σου πω μόνο πώς παραμονή της παραίτησής μου, ρωτάω τη μάνα μου: “ρε μάνα τι θα κάνω, τώρα; Υπάρχει τόσος κόσμος που μ΄αγαπάει… τι θα γίνει;”. Η ίδια τότε γυρνάει και μου απαντά: “Σ’αγαπάει ο κόσμος; Κάνε την Κυριακή τη λειτουργία, κάτσε στην Ωραία Πύλη και πες τους για τη σεξουαλικότητά σου… μετά θα σ΄αγαπάει;”. Ε, ήταν η τελευταία σφαλιάρα.
Γιατί αποφάσισες να μιλήσεις τώρα γι’ αυτό;
O πρώτος λόγος είναι ότι εξέρχεται η καθαίρεση μου τώρα. Κυρίως όμως γιατί και ως λαϊκός κι ως παπάς, πάντα έλεγα την άποψή μου. Κι όλο αυτό το διάστημα με προσέγγισαν πολλοί συνάδερφοί μου, που θέλουν να κάνουν κι αυτοί το ίδιο και δεν μπορούν. Και δεν είναι ένας και δύο. Είναι πολλοί. Γι΄αυτούς τους συναδέρφους και για δεκάδες άλλους που δεν είχαν πρόσβαση σε εμένα, βγήκα και μίλησα. Μάλιστα, σήμερα το πρωί, με προσέγγισε ένα 20χρονο παιδί στο γυμναστήριο. Με πλησίασε και μου εκμυστηρεύτηκε ότι είναι στη σχολή της αστυνομίας και ότι θέλει να φύγει, γιατί δεν αντέχει. Μου είπε πως το βίντεό μου, του έδωσε το θάρρος να το κάνει.
