Χριστίνα Τριχά
Στέκομαι μπροστά σε ένα γιγαντιαίο αστικό μυοκάστορα, στην πίσω πλευρά ενός σύγχρονου γυάλινου πάρκου του Brno, γεμάτο γραφεία επιχειρήσεων και πολυάσχολους ανθρώπους.
Στέκομαι ακίνητη, με την ανάσα κομμένη, καθώς αυτό το ζώο ρίχνει μια γενναιόδωρη ματιά πάνω μου, προσπαθώντας να αποφασίσει την επόμενη κίνησή του. Σε τούτη τη στιγμή της ανυπαρξίας –αυτό μόνο ελπίζω για μένα μια στιγμή σαν κι αυτή, τρομοκρατημένη από την απόφαση που βρίσκεται μπροστά μου με τη μορφή τρωκτικού– συνειδητοποιώ ότι το πρόβλημα δεν ήμουν ποτέ εγώ.
Προσπαθούσα εδώ και καιρό να ξεπεράσω τη γραμμική ιδέα της τήρησης του χρόνου.
Ωστόσο, για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου, νόμιζα ότι εγώ ήμουν το πρόβλημα. Λες και κάτι δεν πήγαινε καλά με μένα. Αδυνατούσα να τοποθετήσω την εαυτή μου σε ευθύγραμμη πορεία προς την κατεύθυνση των γεγονότων.
Μπροστά στον μυοκάστορα, σε απόλυτη ακινησία μπορώ να δω καθαρά: δεν φταίω εγώ, αλλά ο ίδιος ο χρόνος, και συγκεκριμένα η διαίρεσή του σε 24 ώρες. Πράγματι, είναι ένα αθώο ανθρώπινο λάθος, ένα λάθος που γεννήθηκα πιστεύοντας ότι είναι μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα.
Όμως, η σωστή, η τίμια, η μπόσικια ημέρα πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 48 ώρες.
Μια ολόκληρη ημέρα ξεχειλωμένη, με δύο φεγγάρια και δυο ήλιους.
Δευτέρα βράδυ να πέφτεις για ύπνο, να ξυπνάς οχτώ ώρες αργότερα και να είναι ακόμα Δευτέρα. Να υπολογίζεις “αύριο” και αυτό το “αύριο” να στέκεται ικανοποιητικά πιο μακριά από εσένα. Το “αύριο” να είναι εκείνο που λέμε “μεθαύριο”. “Αύριο” να λες και να γεμίζει το στόμα σου!
Επιπλέον, σκέφτομαι ότι ίσως χρειαστεί να βρούμε άλλα ονόματα για τα πρωινά, τα απογεύματα και τα βράδια, αλλά δεν χρειάζεται να βιαστούμε. Υπάρχει χρόνος! Προς το παρόν, μου επιτρέπω να ασχοληθώ με όλες τις πιθανότητες και να ξεχάσω τον αναποφάσιστο μυοκάστορα.
Μια μέρα που διαρκεί 48 ώρες και μια εβδομάδα με επτά πολύ μακρινά ορόσημα. Δεν θα διστάζεις να αφήνεις εκκρεμότητες για αύριο, γιατί το αύριο είναι ακόμα σήμερα. Και δεν θα ανταγωνίζεσαι τον ήλιο στην προσπάθειά σου να αδράξεις την ημέρα, γιατί η μέρα σου θα έχει όσους ήλιους χρειάζεται.
Δελφίνια θα γίνουμε όλ@ μας!
Εκπαιδευμένα δελφίνια σε μια θάλασσα χρόνου. Το πρωί θα ξεπηδάμε από τον βυθό, μεσημέρι θα είμαστε ακόμα σε ανοδική τροχιά, απόγευμα οι ράχες μας θα γυρνάνε καμπουριαστές σπρώχνοντας τα κεφάλια μας προς μια ευχάριστα λυγερή κάθοδο και το βράδυ θα μας βρίσκει με τις ουρές μας μέσα στο νερό για μια γρήγορη βουτιά προτού ξεπροβάλλουμε μέσα από κάποιο νυχτερινό όνειρο προς το επόμενο κυματιστό άλμα.
Εκείνη την ημέρα, ο μυοκάστορας αποφάσισε να με αφήσει ήσυχη. Εγώ όχι!
Συνέχισα περνώντας ένα μεγάλο μέρος της σκεπτόμενη αυτή την τυχαία συνάντηση και όσα πυροδότησε. Άρχισα να μελαγχολώ.
Γύρισα σπίτι και έκανα αυτό που κάνω συνήθως για να ξεπεράσω κάθε δυσάρεστο συναίσθημα: Το έψαξα στο google. Δηλαδή δεν το έψαξα απλώς, αλλά ξεκίνησα μια συζήτηση με τις σύγχρονες εναλλακτικές λύσεις των μηχανών αναζήτησης. Απευθύνθηκα στο Bing και στην τεχνητή του νοημοσύνη.
Πρώτα το ρώτησα τι ήταν εκείνο το ζώο στο ποτάμι. Μου είπε πως ήταν μυοκάστορας.
Έπειτα το ρώτησα τι είναι μελαγχολία. “Η μελαγχολία είναι μια διαταραχή της διάθεσης που συνδέεται με την κατάθλιψη και τον φόβο“. Το ρομπότ, αθόρυβα και αβασάνιστα ταίριαξε κάμποσα μικρο-κομμάτια της δικής μας συσσωρευμένης βλακείας ή γνώσης (όπως το βλέπει κανείς) και χωρίς δευτερόλεπτο δισταγμού “ξεστόμισε” την μεγαλύτερη αλήθεια. Είπε πως “Η μελαγχολία της σκέψης μπορεί να οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην απόκλιση μεταξύ του φανταστικού και του πραγματικού“.
(α, χα!) Με έπιασα να επιβεβαιώνω τα λόγια του Bing με τον ίδιο περιστασιακό ενθουσιασμό που θα επιβεβαίωνα τα λόγια μιας φίλης, αγνοώντας εντελώς ότι το Bing εξακολουθούσε να πληκτρολογεί… “Η σκέψη μας“, έγραψε, “μας επιτρέπει να φανταζόμαστε δυνατότητες, να δημιουργούμε οράματα, να αναζητούμε την αλήθεια. Αλλά η πραγματικότητα δεν ανταποκρίνεται πάντα στις προσδοκίες, τις επιθυμίες και τις αξίες μας“.
“Μελαγχολία της Σκέψης”
Όντως, βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα την επιλογή των λέξεων του Bing, ωστόσο απέφυγα να το ρωτήσω αν υπάρχουν και άλλα είδη μελαγχολίας (μελαγχολία της καρδιάς ή των εντέρων ή ακόμη και της συνείδησης). Πρέπει να ξέρεις πότε να σταματάς μια συζήτηση με τις τεχνητές νοημοσύνες.
Έκλεισα τον υπολογιστή και 41 μελαγχολικές λεσβίες, ξεπρόβαλαν στο δωμάτιο. Αναμενόμενο.. Συν εμένα, 42! Όσα και τα χρόνια μου.
Αυτό που ακολούθησε δεν είχε να κάνει με το Bing και σε καμία περίπτωση με κανενός είδους τεχνολογία. Πιο συγκεκριμένα, εκείνο το τεντωμένο απόγευμα, είχε έρθει η ώρα για το ξεκαθάρισμα που ακόμα και μια αιώνια Ελληνίδα έφηβη καλείται να κάνει κάποια στιγμή στη ζωή της. Κάθισα τις 41 μελαγχολικές λεσβίες και τα τεράστια μάτια τους γύρω μου. Μια περίεργη εκδοχή του αυτοστοχασμού. Τις κοίταξα μία προς μία και άρχισα να μεταφράζω τη συσσωρευμένη γνώση του Bing στη δική μου γλώσσα. Ορίστε τι τους είπα:
“Είχα μια προβληματική σχέση με τον χρόνο. Το παρελθόν δεν μπορώ να το εμπιστευτώ, γιατί μπορεί να αλλοιωθεί από τη μνήμη μου. Το μέλλον είναι υποθετικό και πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή. Το παρόν — τι άλλο είναι το παρόν παρά μια συνεχής δοκιμασία: σε αυτό το μπερδεμένο ενδιάμεσο παλεύει κανείς να καταλάβει τι από τον εαυτό του πρέπει να αλλάξει, τι να αποδεχτεί, τι να διατηρήσει“.**
Βλέπω στα μάτια σας ότι περιμένετε από μένα να σας προσφέρω τη λύση σχετικά με το θέμα του χρόνου. Λοιπόν, ακούστε τι έχω να σας προσφέρω: Ο χρόνος είναι απλώς ένα εργαλείο. Από τώρα και στο εξής θα αρχίσουμε να το χρησιμοποιούμε και να μην αφήνουμε αυτό να μας χρησιμοποιεί. Ο χρόνος διατίθεται σε όλες τις μορφές και τα μεγέθη. Είναι αλήθεια ότι συχνά εμφανίζεται γραμμικός και προοδευτικός, όμως άλλοτε είναι κυκλικός και επαναλαμβάνεται. Καμιά φορά μεταμορφώνεται σε ανοιχτό ωκεανό και σε καλεί να κολυμπήσεις μέσα του όπως κάνουν τα δελφίνια, αλλά μπορεί και να εξαφανιστεί τελείως. Δεν είστε ο χρόνος. Ποτέ δεν ήσασταν. Συγγνώμη που σας καταμέτρησα.
40(…δύο) μελαγχολικές λεσβίες, μόνες τους, χωρίς τεχνητή νοημοσύνη. Δελφινάκια σε περισυλλογή.
Εκείνη την ημέρα ο μυοκάστορας επέλεξε να με αφήσει ήσυχη. Εγώ όχι!
Παρέμεινα να ακολουθώ με τα μάτια μου τα ζιγκ-ζαγκ που έκανε στα βρώμικα νερά του αστικού ποταμού καθώς απομακρυνόταν από εμένα, προς το μέλλον του ή το παρελθόν του. Το παρόν του ίσως; Ποια είμαι εγώ για να πω;
_________________________________________________________
**άτσαλα μεταφρασμένο απόσπασμα από το βιβλίο:
《Dear Friend, From My Life I Write to You in Your Life》, Yiyun Li
“I have had a troublesome relationship with time. The past I cannot trust because it could be tainted by my memory. The future is hypothetical and should be treated with caution. The present —what is the present but a constant test: in this muddled in-between one struggles to understand what about oneself has to be changed, what accepted, what preserved. Unless the right actions are taken, one seems never to pass the test to reach the after.”
