Χριστίνα Τριχά
“Τι σας οδήγησε να βάλετε μια γυναίκα, και δη λεσβία, στον συγκεκριμένο ρόλο”, ρωτάει ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος τον Todd Field, για λογαριασμό της Lifo. Τον ρωτάει γιατί όπως λέει “η συντριπτική πλειονότητα των κακοποιητών και καταχραστών εξουσίας είναι κατά τεκμήριο άνδρες”.
“Η καλή σας ερώτηση εμπεριέχει την απάντηση”, του λέει ο Todd και διευκρινίζει: “..αν τον ρόλο τον αναλάμβανε άνδρας, θα γνωρίζαμε από πριν τι θα συνέβαινε… το κοινό θα αντιμετώπιζε την ταινία αδιάφορα, προσπερνώντας κάτι που διαβάζει καθημερινά στις ειδήσεις”.
Ποιο είναι αυτό το κοινό που προσπερνάει καθημερινά τις ειδήσεις που έχουν να κάνουν με υποθέσεις κακοποίησης; Κι εγώ γιατί νόμιζα πως ισχύει το αντίθετο; Τέλος πάντων, ας μην διακόπτω τον Todd..η απάντησή του συνεχίζει ως εξής:
“Γυναίκες ή γκέι άτομα δεν απαντούν σχεδόν ποτέ σε ηγετικές θέσεις, γι’ αυτό και το «Tár» είναι σαν «παραμύθι»”,μπλα μπλα μπλα, “Για να αποκτήσουμε σωστή οπτική, αλλάξαμε φακό, αλλιώς δεν θα είχαμε προηγούμενη εμπειρία, για να συγκρίνουμε και να βγάλουμε συμπεράσματα.”
Ωραία. Μάλιστα. Καταλάβατε, έτσι; Για ποιον φακό μιλάει ο Todd..
Για όσ@ δεν γνωρίζουν, ο Todd Field επιστρέφει στο Χόλιγουντ έπειτα από 16 χρόνια απουσίας, και μαζί του φέρνει μια λεσβία- αρπακτικό, την Lydia Tár (Cate Blanchett). Την φέρνει με σκοπό να διχάσει, να μπερδέψει, αλλά κυρίως για να ακολουθήσει πιστά τη συνταγή “οσκαρική ταινία”, με το “τ” μικρό, εναλλακτικό της κακιάς ώρας, αλλά σίγουρα όχι κεφαλαίο.
Παρακάτω ακολουθεί ένα άλλο απόσπασμα από συνέντευξη του σκηνοθέτη Todd Field και του κινηματογραφιστή και συνεργάτη του στην ταινία “Tár”, Florian Hoffmeister- αυτή τη φορά στο Indiewire.
Έχετε το νου σας.. εδώ έρχεται η πρώτη και μοναδική επαγγελματική μου οδηγία ως λεσβία. Πάρτε την: για να καταλάβουμε καλύτερα για ποιο πράγμα μιλάνε οι δυο τους, όσο θα διαβάζουμε το απόσπασμα από την κοινή τους συνέντευξη, όπου συναντάμε τη λέξη φακός, θα την αντικαθιστούμε πότε με τη λέξη λεσβία και πότε με τη λέξη άντρας, έως ότου βγάλουμε νόημα! Σας προτείνω δε, να διαβάσετε το απόσπασμα που ακολουθεί σαν “παραμύθι”, και να μην λάβετε όλες τις πληροφορίες κυριολεκτικά.
Πάμε! Το μεταφράζω όπως- όπως:
“Θυμάμαι ότι έδειξα στον Todd έναν συγκεκριμένο φακό/άντραπου αγαπώ πολύ”, δήλωσε ο Hoffmeister στο IndieWire,” και μου είπε: “Αυτό είναι όμορφο, αλλά μοιάζει με ταινία με Τ κεφαλαίο”. Ο Hoffmeister αντιλήφθηκε αμέσως τον βαθμό αυθεντικότητας στον οποίο φιλοδοξούσε ο Field και άρχισε να δοκιμάζει διάφορους φακούς/άντρες που ένιωθε ότι δεν θα ρομαντικοποιούσαν το κεντρικό πρόσωπο της ταινίας ή το περιβάλλον του. Στην αρχή της διαδικασίας δοκιμών, ο Field και ο Hoffmeister ερωτεύτηκαν έναν φακό/περίπου άντρα που δεν ήταν εφικτός για διάφορους λόγους. “Ήταν ένα παλιό κομμάτι γυαλιού και ήταν τουλάχιστον ιδιόμορφο”, δήλωσε ο Field στο IndieWire. “Είχε τεράστια προβλήματα με το βάθος πεδίου. Αλλά μας άρεσε πολύ η ποιότητά του και ξοδέψαμε αρκετό χρόνο προσπαθώντας να καταλάβουμε πώς να το πετύχουμε”.
Ο Hoffmeister συνειδητοποίησε τελικά ότι μπορούσε να προσεγγίσει την εμφάνιση του παλαιότερου φακούπερίπου άντρα χρησιμοποιώντας την αρχιτεκτονική των Signature Primes της ARRI, αλλά αποσυντονίζοντας το γυαλί για να αλλάξει την οπτική. Το τέχνασμα ήταν να αποφύγει να πάει πολύ μακριά σε καμία από τις δύο κατευθύνσεις (δική μου παρεμβολή: ούτε άντρας, ούτε γυναίκα ακριβώς- μια απεκδύηση του φύλου), καθώς ο Hoffmeister δεν ήθελε … να υπάρχουν εκλάμψεις ή άλλες οπτικές παρεμβολές που θα παρεμπόδιζαν την οπτική αντικειμενικότητα που αποτελούσε την κατευθυντήρια αρχή του ίδιου και του Field. …χρειάστηκαν έξι εβδομάδες δοκιμών και λαθών για να καταλήξουμε στη διαμόρφωση τουφακούτης αρσενικής λεσβίας που έβρισκε την επιθυμητή ισορροπία.”
Λοιπόν;
Από όλες τις δηλώσεις που έχουν δώσει τον τελευταίο καιρό, τις διευκρινίσεις και τις συζητήσεις για αυτή την ταινία που ταλανίζει κόσμο με την αμφισημία της, αυτό το απόσπασμα που μεταφέρω εδώ όπως- όπως, είναι ό,τι πιο κοντινό στην αλήθεια της επιλογής της κεντρικής ηρωίδας να είναι λεσβία.
Μπορεί ο Todd να μιλούσε αλληγορικά στον Κουτσογιαννόπουλο, όταν του έλεγε πως αλλάξαμε φακό για να έχουμε καλύτερη οπτική, δυστυχώς όμως η αλληγορία του αυτή εμπεριείχε και την στάση της ταινίας απέναντι στην ταυτότητα της λεσβίας. Η λεσβιακή ταυτότητα για τον Todd (και την Blanchett) δεν ήταν παρά ένα αντικείμενο, ένας… φακός, που μπορούμε να τον χρησιμοποιούμε για να κάνουμε τέχνη.
Και τώρα που τα αγόρια μίλησαν μεταξύ τους και ξεκαθάρισαν τις δημιουργικές τους μεθόδους, τώρα που και η κυρά Blanchett έχει συμφωνήσει με την προοπτική των αγοριών και όλοι μαζί είναι έτοιμοι για το Όσκαρ, ας καταλήξουμε κάπου να τελειώνουμε.
Προτείνω να τελειώσουμε με ακόμα ένα παραμύθι. Ένα πιο πραγματικό παραμύθι αυτή τη φορά:
Στο μακρινό παρελθόν, μια πανδημία κρατά όλο τον κόσμο στα σπίτια του. Ένας μεσήλικας καλλιτέχνης που έχει χάσει τη δημιουργική του φωνή για πάνω από μια δεκαετία, βρίσκει τον χρόνο και το χώρο, κλεισμένος μέσα στο υπερπολυτελές διαμέρισμά του να φιλοσοφήσει τη ζωή. Να βουτήξει σε ενδοσκόπηση. Παράλληλα ο κόσμος γύρω του γίνεται πιο βίαιος. Ενδοοικογενειακή βία, #MeToo, πολιτική ορθότητα. Διαλογίζεται πάνω στην εξουσία και δεν αργεί να καταλάβει πως η εξουσία και η κατάχρηση αυτής δεν έχει φύλο. Μεγαλειώδες!
Μετά από χρόνια σιωπής, νιώθει στο δέρμα του ξανά την ανατριχίλα της έμπνευσης. Μέρα- νύχτα γράφει το καινούργιο του σενάριο για μια ταινία που το νιώθει, θα συζητηθεί. Αλλά πως θα καταφέρει να δείξει στον κόσμο πως δεν είναι μόνο οι άντρες οι κακοποιητές; Πώς θα τους δώσει να καταλάβουν όλες τις αποχρώσεις της “διεφθαρμένης φύσης” της εξουσίας; Να κάνει μήπως τον πρωταγωνιστή του γκέι; Όχι, όχι! Και οι γκέι είναι άντρες! Μήπως.. μια γυναίκα; Μια γυναίκα που κακοποιεί άντρες; ΄Οχι, όχι.. θα παραήταν φαντασίας η ταινία. Μήπως μια λεσβία; Ναι! Μια αρσενική λεσβία από εκείνες που δεν συμπεριφέρονται σαν γυναίκες. ΑΥΤΌ ΕΙΝΑΙ!
The end…
