Ανδρομάχη Κουτσουλέντη
Ο Βλάχος Ελισσαίος σκηνοθετεί το «Όταν μεγαλώσω, θα γίνω Νάνα Μούσχουρη», μια παράσταση που βασίζεται στο μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα Νταβίντ Λελαί-Ελό. Το Antivirus μιλάει με τον σκηνοθέτη για τη μεταμφίεση, την ομοφοβία της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και για την ελπίδα ότι ο κόσμος αλλάζει.
Τι σας έκανε να αναλάβετε τη σκηνοθεσία του συγκεκριμένου έργου;
Είχα διάφορα κίνητρα. Πρώτα το γεγονός ότι θα σκηνοθετούσα μετά από μεγάλο διάστημα και μάλιστα έναν μονόλογο. Είναι κάτι που δεν έχω ξανακάνει. Δεύτερον η ενθάρρυνση και προτροπή της φίλης και μεταφράστριας του έργου, Αγγελικής Βουλουμάνου. Τρίτο και σημαντικότερο, βρήκα ενδιαφέρον στο έργο. Να διαπραγματευτώ μια αληθινή ιστορία, ευαίσθητη, εξομολογητική, μια ιστορία ονείρου και απελευθέρωσης, με πολύ χιούμορ και πολύ τρυφερότητα. Ένιωσα πως μέσα απ’ αυτή τη δουλειά είχα την ευκαιρία να διαπραγματευτώ και εγώ με διάφορα κομμάτια της προσωπικότητάς μου.
“Όταν μεγαλώσω θα γίνω Νάνα Μούσχουρη” | Η ιστορία με το όνειρο του Μιλού
Η παράσταση μιλάει για ένα αγόρι που ζει σε επαρχιακή πόλη της Γαλλίας τη δεκαετία του ’80. Θεωρείτε ότι ένα νέο κουήρ άτομο που ζει στην Ελλάδα του σήμερα, μπορεί να ταυτιστεί; Ή έχουν βελτιωθεί οι κοινωνικές συνθήκες ώστε τα κουήρ άτομα να ζουν ελεύθερα;
Δεν γνωρίζω ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά με τα οποία ένα νέο κουήρ άτομο θα ταυτιζόταν. Ούτε για τις διαφορές σε αυτό το θέμα μεταξύ της επαρχιακής Γαλλίας του ’80 και της Ελλάδας του σήμερα. Είμαι όμως σίγουρος πως όλα τα νεαρά άτομα, σε κάθε εποχή και σε κάθε χώρα, θα ήθελαν πολύ να εκφράζονται ελεύθερα, να δοκιμάζουν και να ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, χωρίς ταμπέλες, χωρίς να υπακούουν στις επιθυμίες άλλων και κυρίως χωρίς να φοβούνται για ό,τι πουν και ό,τι κάνουν. Η κοινωνία στην Ελλάδα έχει σίγουρα βελτιωθεί σε αυτό το κομμάτι από τη δεκαετία του ’80, δυστυχώς όχι αναίμακτα. Το ότι έχει βελτιωθεί μπορώ να το λέω γιατί έχει ανοίξει η συζήτηση. Και η διεκδίκηση από τα αντίστοιχα κινήματα γίνεται πλέον ανοικτά. Ενίοτε και νομοθετικά γίνονται κάποιες κινήσεις. Φυσικά δεν μπορούμε να μιλάμε για κοινωνική αποδοχή και ελευθερία. Υπάρχει πολύς δρόμος να διανυθεί. Και πρέπει να συμμαχήσουν σε αυτή την κατεύθυνση ευρεία κομμάτια της κοινωνίας, απέναντι σε μια υπερσυντηρητική, ακροδεξιά ρητορική και πρακτική που διευρύνει την απήχηση της και θεωρεί πως είναι δικαίωμα να διακρίνει και να περιθωριοποιεί τους ανθρώπους. Όταν δήμαρχος μεγάλου αστικού κέντρου καμαρώνει για όλη την τοξική αρρενωπότητα και εκφράζεται με τόση χυδαιότητα απέναντι στα ομόφυλα ζευγάρια χωρίς να υπάρχει γενικευμένη κατακραυγή εναντίον του, κάθε άλλο παρά καθησυχασμένος μπορώ να αισθάνομαι.
Είναι η μεταμφίεση ένας τρόπος απελευθέρωσης; (ίσως να αναφερθούμε και στο drag show ως παράδειγμα)
Δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς αυτό. Ας δούμε για παράδειγμα τις καρναβαλικές εκδηλώσεις, όπου η μεταμφίεση και η μάσκα προσφέρουν τον χώρο, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, να χαλαρώσουν ή και να ακυρωθούν προσωρινά τα κοινωνικά ταμπού. Επίσης σύνηθες είναι στο παιδικό παιχνίδι, όπου μέσα στην ελευθερία ενός φαινομενικά άλλου, τα παιδικά εκφράζονται με μεγαλύτερη ευκολία και βρίσκουν το χώρο να πουν και να κάνουν πράγματα που αισθάνονται πως δεν μπορούν να τα κάνουν μέσα στην οικογενειακή, σχολική και κοινωνική κανονικότητα. Το συναντάμε, πιο εκλεπτυσμένα βέβαια, στην υποκριτική τέχνη, όπου η υπόδυση ενός άλλου μας ανοίγει πόρτες της δικής μας προσωπικότητας ενώ ταυτόχρονα ο κοινωνικός μας φαινότυπος είναι προστατευμένος. Αυτό συχνά συνοδεύεται με την παρένδυση, μια εξόχως απελευθερωτική διαδικασία, που γειτονιάζει όσο μπορώ να αντιληφθώ, με το drag show.
Από τη δική σας οπτική και αντίληψη, θεωρείτε ότι η Νάνα Μούσχουρη συμβολίζει και κάτι άλλο; Είναι μια μεταφορά;
Για τον ήρωά μας η Νάνα Μούσχουρη έχει κάτι το εξωτικό και κάτι το εξαιρετικά πετυχημένο. Είναι μια πρόκληση το να της μοιάσει. Πρέπει να προσπαθήσει πολύ και αυτή η προσπάθεια γίνεται ο οδικός χάρτης διαφυγής από την σκληρή καθημερινότητα. Η παγιωμένη εικόνα της, με τα γυαλιά, το συγκεκριμένο χτένισμα και τα φορέματα που χρησιμοποιεί στις εμφανίσεις της είναι μια στολή. Μοιάζει με μια drag μεταμφίεση. Ένας τρόπος να προστατέψει τον εσώτερο πυρήνα της και να μπορέσει να πάρει από το κοινό της, την αγάπη που της έχει λείψει.
Το κοινό ήταν έτοιμο για αυτήν την παράσταση; Είχε την απαραίτητη ενσυναίσθηση βλέποντας την;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να δει κάποι@ μια παράσταση. Υπάρχει κοινό πιο υποψιασμένο και κοινό πιο ανυποψίαστο. Σίγουρα το γεγονός ότι ένα έργο με αυτό τον τίτλο ερμηνεύεται από έναν άντρα δίνει ένα στίγμα εξαρχής. Στις μέχρι στιγμής παραστάσεις που έχουν διεξαχθεί, παρατηρώ πως το έργο και ο ήρωας έχουν μεγάλη αποδοχή. Δεν ξέρω πως θα αντιδρούσαν αν ο ήρωας βρισκόταν στο καθημερινό οικογενειακό τους περιβάλλον. Κατανοούν όμως τις δυσκολίες που βάζει η κοινωνική προκατάληψη στις επιλογές του, συμμερίζονται το δικαίωμά του στο όνειρο, σε μια ζωή όπως τη θέλει ο ίδιος.
Θεωρείτε ότι το θέατρο και συγκεκριμένα οι παραστάσεις με ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο, είναι ένας τρόπος αποδόμησης της ομοφοβίας της ελληνικής κοινωνίας;
Νομίζω πως κάθε φόβος σπάει, μικραίνει και αποδομείται σε δύο πεδία. Στη συνεύρεση και στην έκφραση. Το θέατρο τα συνδυάζει. Είναι ένας χώρος κοινωνικός, ένας χώρος που επικοινωνούμε και διαπραγματευόμαστε θέματα που μας ενδιαφέρουν. Κάθε τέτοια πράξη, ανεξαρτήτως περιεχομένου, επιδρά ευεργετικά απέναντι σε οποιονδήποτε φόβο. Σίγουρα μια ειδικότερη θεματική γύρω από τα θέματα που καίνε τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, μπορεί να είναι περισσότερο επιδραστική. Επιμένω όμως, πως το μείζων είναι η διαπραγμάτευση με το φόβο του ανοίκειου γενικότερα. Όλα τα κινήματα βγαίνουν κερδισμένα μετά από κάτι τέτοιο.
