Πέτρος Αλεξανδρής
«Γονόρροια, χλαμύδια, σύφιλη – για χρόνια κολλούσα συνεχώς», λέει ο queer υπέρμαχος της υγείας και εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου Ερευνών για την Κοινότητα (Community-Based Research Centre) στο Βανκούβερ, Jody Jollimore. Τώρα, κάτι έχει αλλάξει.
Το μυστικό του; Συνδυάζει τις πιο γνωστές μεθόδους πρόληψης σεξουαλικά μεταδιδόμενων και αιματογενών λοιμώξεων (STBBIs) – όπως την PrEP για τον HIV και το εμβόλιο κατά του HPV – με λιγότερο γνωστές προληπτικές θεραπείες: Το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας Bexsero για την πρόληψη της γονόρροιας και το αντιβιοτικό δοξυκυκλίνη για την πρόληψη της σύφιλης και των χλαμυδίων.
«Η γκέι κοινότητα για άλλη μια φορά διερευνά και οδηγεί τις προσπάθειες πρόληψης πριν από τις κυβερνήσεις ή τους λειτουργούς της δημόσιας υγείας», δηλώνει.
Είναι ασφαλείς οι έρευνες και οι κλινικές δοκιμές “off-label”, εκτός δηλαδή των ερευνητικών ινστιτούτων;
Τόσο το εμβόλιο Bexsero δύο δόσεων όσο και το καθημερινό χάπι δοξυκυκλίνης συνταγογραφούνται συστηματικά για την πρόληψη της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου και της ελονοσίας, αντίστοιχα. Η καθημερινή λήψη δοξυκυκλίνης μπορεί να είναι μέρος του σχεδίου θεραπείας για μια σειρά βακτηρίων, βοηθώντας στην αντιμετώπιση πολλών παθήσεων, από λοιμώξεις στο πεπτικό σύστημα έως σοβαρή ακμή.
Η ιδέα πίσω από τη χρήση αυτών των θεραπειών “off-label” είναι ότι τα βακτήρια που προκαλούν, για παράδειγμα, σύφιλη ή χλαμύδια είναι αρκετά παρόμοια με εκείνα που αρχικά προορίζονταν να αντιμετωπίσουν αυτά τα φάρμακα. Αλλά όπως συμβαίνει με κάθε φάρμακο που λαμβάνεται εκτός της προβλεπόμενης χρήσης του, η αποτελεσματικότητα αυτών των μεθόδων εξακολουθεί να διερευνάται.
Επί του παρόντος, βρίσκονται σε εξέλιξη τρεις καναδικές δοκιμές που εξετάζουν τη δοξυκυκλίνη ως εργαλείο πρόληψης STBBIs, όλες με επικεφαλής queer ερευνητές και σε μεγάλο βαθμό με queer συμμετέχοντες. Μαζί, προσπαθούν να καλύψουν το κενό γνώσης.
«Εκτός από ομοφυλόφιλος, είμαι και ερευνητής», λέει ο Ντάρελ Ταν, γιατρός μολυσματικών ασθενειών και επικεφαλής μιας μελέτης για τις STBBIs και τη δοξυκυκλίνη στο Τορόντο. «Από την οπτική γωνία του ερευνητή, οι περισσότεροι από εμάς δεν νιώθουμε ότι είμαστε ακόμα έτοιμοι για ανακοινώσεις – υπάρχουν ακόμα μερικά σημαντικά αναπάντητα ερωτήματα».
Το κύριο ερώτημα σχετικά με μια θεραπεία πρόληψης όπως η χορήγηση δοξυκυκλίνης, η οποία περιλαμβάνει τη λήψη αντιβιοτικού για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι η ανθεκτικότητα – ένα αποτέλεσμα που ο Tan αποκαλεί «αναπόφευκτο». Αλλά αντί να αποθαρρύνεται από την πιθανότητα προσαρμογής του σώματός μας ή του ιού στα αντιβιοτικά, ο Tan λέει ότι θα πρέπει να εμπνεύσει την ερευνητική κοινότητα, για να προχωρήσει στο επόμενο βήμα.
«Αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα είναι ακριβώς το μέγεθος αυτής της αύξησης της ανθεκτικότητας και η φύση της». Εάν ο βαθμός ή η φύση της αντοχής δεν δικαιολογεί ανησυχία, η δοξυκυκλίνη θα μπορούσε να εξακολουθεί να αποτελεί μέρος μιας νέας σειράς προληπτικών μέτρων κατά των STBBIs.
Μεγάλο μέρος της ανάγκης για την έρευνα αυτών των θεραπειών οφείλεται στις αυξανόμενες περιπτώσεις STBBIs στην κουήρ κοινότητα.
Για παράδειγμα η σύφιλη, της οποίας το ποσοστό των κρουσμάτων μεταξύ των γκέι ανδρών αυξάνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία. Στη Βρετανική Κολομβία (πολιτεία του Καναδά), τα κρούσματα σύφιλης έχουν σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια και, παρά τη μικρή πτώση στην αρχή της πανδημίας COVID-19, συνεχίζουν να αυξάνονται. Περισσότερες από οκτώ στις 10 από αυτές τις περιπτώσεις είναι μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM).
Στην έρευνα “Sex Now” του 2019, τη μεγαλύτερη καναδική δειγματοληψία για την υγεία των queer και τρανς ανδρών, σχεδόν το 15% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι είχε χλαμύδια ή γονόρροια το περασμένο έτος – αριθμός 5.000 και 16.000 φορές μεγαλύτερος από ό,τι για τον γενικό πληθυσμό. Μια παρόμοια κατάσταση εμφανίζεται στις ΗΠΑ, όπου οι MSM έχουν 42 φορές περισσότερες πιθανότητες να βγουν θετικοί για γονόρροια από τους στρέιτ συνομηλίκους τους. Η ομάδα MSM αποτελεί την πλειοψηφία όλων των περιπτώσεων σύφιλης στους άνδρες.
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι παρεμβάσεις όπως το Bexsero και η δοξυκυκλίνη μπορούν να βοηθήσουν στην άμυνα ενάντια σε αυτό που σταδιακά γίνεται έκτακτη ανάγκη για τη σεξουαλική υγεία των queer ανδρών.
Μεταξύ 2019 και 2020, ο αριθμός των queer ανδρών που υποβλήθηκαν σε εξετάσεις για STBBI μειώθηκε περισσότερο από το μισό, σύμφωνα με το “Sex Now”. Καθώς η παραλλαγή Omicron της νόσου Covid-19 συνεχίζει να κυριαρχεί, αυτοί οι αριθμοί είναι απίθανο να αλλάξουν.
«Δεν υπήρχαν χρήματα που να συνδέονται με το σχέδιο δράσης κατά των STBBIs του 2019 της κυβέρνησης και η χρηματοδότηση έχει μείνει στάσιμη», εξηγεί ο Jollimore. «Η έλλειψη χρηματοδότησης σημαίνει ότι οι τοπικοί και κοινοτικοί οργανισμοί που δοκιμάζουν, θεραπεύουν, εκπαιδεύουν και βοηθούν στην πρόληψη αυτών των λοιμώξεων πρέπει να κάνουν περισσότερα με λιγότερα χρήματα».
Το CBRC ξεκίνησε μια εκστρατεία καλώντας την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να επενδύσει περισσότερα στην πρόληψη των STBBIs, αλλά ο Jollimore λέει ότι η κοινότητα δεν μπορεί να περιμένει άλλο για λύσεις από τους δημόσιους φορείς.
«Οι queer άνθρωποι έπρεπε συχνά να χρησιμοποιούν μη εξουσιοδοτημένες, μη εγκεκριμένες θεραπείες – και αυτό συνέβη ιδιαίτερα στο πλαίσιο του AIDS και του HIV», λέει ο Gary Kinsman, καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Laurentian και ακτιβιστής.
Στις δεκαετίες του 1980 και του 1990, καθώς η δημόσια υγεία και οι κυβερνήσεις απέτυχαν να ανταποκριθούν στην κρίση του HIV/AIDS, οι queer κοινότητες κινητοποιήθηκαν, μερικές φορές με τολμηρούς τρόπους, που τραβούσαν την προσοχή. Κάποια στιγμή, ακτιβιστές εισέβαλαν στο επαρχιακό νομοθετικό σώμα του Οντάριο, περνώντας χειροπέδες στα γραφεία των υπουργών και ανοίγοντας πανό που απαιτούσαν να καλύπτονται από την επαρχία τα σωτήρια φάρμακα για τον HIV.
Αρκετοί γιατροί, νοσηλευτές και άλλοι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, απογοητευμένοι από την ανεπαρκή δράση των ιατρικών ινστιτούτων, άρχισαν να εργάζονται καθημερινά για να πραγματοποιήσουν τη δική τους έρευνα. Δημιουργήθηκαν «λέσχες συμπόνιας», όπου θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν πόροι για την αγορά φαρμάκων και θεραπειών για τον HIV, που δεν έχουν ακόμη εγκριθεί και συχνά μεταφέρονται λαθραία στα σύνορα των ΗΠΑ. Ανάμεσα σε αυτούς τους “λαθρέμπορους” ήταν και ο ίδιος ο Κίνσμαν.
Ακόμη και δεκαετίες μετά από αυτές τις προσπάθειες, τα κινήματα βάσης συνέχισαν να ηγούνται της ανταπόκρισης στον HIV.
Το 2016, για παράδειγμα, η Health Canada ενέκρινε την PrEP ως ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο για την πρόληψη του HIV. Ωστόσο, χωρίς την προσθήκη PrEP σε δημόσια ή ιδιωτικά σκευάσματα φαρμάκων, το κόστος για τον κάθε ενδιαφερόμενο πλησίαζε τα 1.000 καν. δολάρια το μήνα.
«Ήταν γελοίο και σε μεγάλο βαθμό ασυνείδητο να τιμολογούνται έτσι τόσο απαραίτητα φάρμακα», λέει ο Άλεξ Σμιθ, ένας οικογενειακός γιατρός που, το 2016, ήταν νοσηλευτής που πραγματοποιούσε τεστ για HIV και άλλα STBBIs σε μια κλινική του Βανκούβερ. «Αδυνατούσαμε να καλύψουμε τις ανάγκες των ασθενών μας».
Σε απάντηση, ο Smith δημιούργησε το “Davie Buyers Club”: ένα εικονικό εργαλείο που καθοδηγεί τους ανθρώπους στη λήψη PrEP με σημαντικά χαμηλότερο κόστος από ξένα φαρμακεία.
Ονομάστηκε έτσι από την queer γειτονιά Davie Village του Βανκούβερ και από την ταινία του 2013 Dallas Buyers Club (όπου ένας λαθρέμπορος διανέμει ομοίως ακριβά φάρμακα για τον HIV και το AIDS σε χαμηλότερα ποσοστά). Η πλατφόρμα έκανε ό,τι οι κυβερνήσεις και τα δημόσια ιδρύματα υγείας δεν κατάφεραν: Έστειλε την PrEP στους ανθρώπους που το χρειαζόταν. Η κάλυψη της PrEP σήμερα, αν και πολύ καλύτερη, εξακολουθεί να είναι άνιση σε ορισμένες περιοχές του Καναδά.
Οι ιστορίες των Jollimore, Kinsman και Smith συνδέονται μεταξύ τους σε μια παράδοση πρωτοβουλιών για την υγεία από τη βάση. Και αποδεικνύουν πόσος χρόνος χρειάζεται για να βοηθήσουν πραγματικά οι λύσεις υγείας τους queer ανθρώπους.
Για να φτάσει ένα εμβόλιο ή ένα φάρμακο, περνάει από πολλές φάσεις οι οποίες, μπορούν να συνοψιστούν σε τρία κύρια στάδια: έρευνα, παραγωγή και διάδοση.
Διεξάγονται μελέτες και δοκιμές για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας και των αποτελεσμάτων της θεραπείας (προοριζόμενης ή μη). Αυτά τα δεδομένα χρησιμοποιούνται από τις φαρμακευτικές εταιρείες για την παραγωγή προμηθειών και για την αναζήτηση έγκρισης από φορείς δημόσιας υγείας. Μόλις χορηγηθεί η έγκριση, οι θεραπείες διαδίδονται είτε με ιατρική συνταγή είτε χωρίς ιατρική συνταγή—άλλες φορές επιδοτούνται, άλλες όχι.
Σε αυτή τη μαραθώνια διαδικασία, τα εμπόδια μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε φάση. Για παράδειγμα, για τη χρήση του Bexsero και της δοξυκυκλίνης για την πρόληψη των STBBIs, πρέπει να γίνει πιο ολοκληρωμένη έρευνα. Τα φάρμακα για το AIDS με τα οποία ο Kinsman πέρασε τα σύνορα ήταν ήδη βασισμένα σε στοιχεία, αλλά δεν είχαν εγκριθεί στον Καναδά. Όταν το Davie Buyers Club βοηθούσε τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση στο PrEP, εγκρίθηκε από το Health Canada, αλλά παρέμενε μη προσιτό και μη επιδοτούμενο.
Οι queer άνθρωποι δημιουργούν λύσεις βάσης επειδή, όταν πρόκειται να εργαστούν μέσα στο σύστημα, μπορεί να υπάρχουν πάρα πολλές ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν. Ποιος χρηματοδοτεί την έρευνα για την queer σεξουαλική υγεία όταν η αποχή και τα προφυλακτικά είναι οι κυρίαρχες εναλλακτικές; Ποια κίνητρα έχουν οι κερδοσκοπικές φαρμακευτικές εταιρείες, για να εμπλακούν όταν η queer αγορά είναι τόσο μικρή; Και ποιοι πολιτικοί ηγέτες θα βάλουν “πλάτη” για ζητήματα, όπως το ελεύθερο σεξ και η χρήση ουσιών, για να εγκρίνουν αυτές τις θεραπείες και να τις καλύψουν;
«Τελικά, είναι σημαντικό να φροντίζουμε ο ένας τον άλλον με τον καλύτερο τρόπο που ξέρουμε. Όταν τα συμβατικά κανάλια αποτυγχάνουν, πρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα», λέει ο Smith, ανατρέχοντας στην εμπειρία του από τη δημιουργία του Davie Buyers Club.
Πηγή: Kevin Hurren, xtramagazine.com
Πηγή φωτογραφίας: @jodyjollimore
