H Wendy Beckett* σκηνοθετεί το «ΣΑΠΦΩ», εμπνευσμένο από τα συγγράμματα της Σαπφούς, της Ελληνίδας λυρικής ποιήτριας που άκμασε τον 6ο αιώνα π.Χ. στο νησί της Λέσβου. Με αφορμή την περιοδεία της παράστασης στη χώρα μας, η σκηνοθέτιδα γράφει ένα κείμενο, απευθυνόμενη στη μεγάλη ποιήτρια. Σα να της στέλνει ένα γράμμα.
Σαπφώ είμαστε στο τώρα, στο 2022 και όλοι σε γνωρίζουν, σε θυμούνται και σε τιμούν ως την πρώτη γυναίκα που έγραφε τις ιδέες της και ζούσε ελεύθερα και ανεξάρτητα. Μάλιστα, σε μια εποχή που οι γυναίκες, έγχρωμοι ή πρόσφυγες δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην δημοκρατία ακόμα και ψήφου, καμία δύναμη να ασκήσουν στην κυβέρνηση, εσύ Σαπφώ προσπαθούσες να είσαι ελεύθερη. Έγινες πηγή έμπνευσης, πρότυπο για τους ποιητές, άντρες και γυναίκες της Λέσβου. Αν και η ποίησή σου, μέσα στους αιώνες έγινε παντού γνωστή γιατί μιλούσε για την αγάπη μεταξύ των γυναικών, μόλις τώρα κατάφεραν να νομιμοποιήσουν τους γκέι γάμους. Παρόλο που η ιστορία έδειξε το σκληρό της πρόσωπο στη συνεισφορά των γυναικών… οι λέξεις σου παραμένουν εδώ ζωντανές. Εσύ δίδαξες τις μαθήτριες και το ποιητικό μέτρο, έμαθες σε όλο τον κόσμο τη γλώσσα της ποίησης και τον ρομαντισμό, μίλησες για τον γυναικείο πόθο. Εσύ εδραίωσες την έννοια του σεβασμού στις γυναίκες συγγραφείς και όλοι το θυμούνται μέχρι και σήμερα. Κανένας ομοφυλόφιλος άνδρας ποιητής δεν ήταν γνωστός όσο ήσουν εσύ και μάλιστα στην εποχή σου.
Αποφάσισα να γράψω ένα έργο προς τιμήν σου, το οποίο μιλάει για την αγάπη και τη δημοκρατία. Το έργο είναι στο σήμερα στο 2022 και σε φέρνω εδώ σαν να είσαι ανάμεσά μας ξανά, μία ζωντανή και ενδιαφέρουσα γυναικεία παρουσία. Στην αρχή της παράστασης αναφέρω πως αν δεν υπήρχες, σίγουρα θα σε είχαμε εφεύρει. Αλλά υπήρξες και παρά τις προσπάθειες που έγιναν για να αφανίσουν την ποίησή σου από την ιστορία μας, τα λόγια σου παραμένουν προκλητικά και αναλλοίωτα στον χρόνο και κρέμονται στον αέρα σαν την ιστορία μιας γυναίκας.
Πολλοί εμπνεύστηκαν από τη γραφή σου και τα έργα σου μεταφράζονται σε όλο τον κόσμο συνέχεια. Συνολικά έχεις γράψει 10.000 στίχους αλλά μόνο οι 650 έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Η λυρική σου ποίηση με τη συνοδεία μουσικής είναι κάποιες φορές δραματική, αλλά το όραμά σου για τον κόσμο παραμένει το ίδιο. Μετά τον 4ο αιώνα η εκκλησία μίσησε και κατέστρεψε το έργο σου λόγω των ερωτικών λεσβιακών εικόνων, αλλά στην περίοδο της αναγέννησης ξεκίνησαν οι προσπάθειες διάσωσης της ποίησης σου και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Εσύ τόλμησες να γράψεις για τον αισθησιασμό, την οικιακή ζωή, την παρθενιά και την μητρότητα, μα πάνω απ’ όλα έγραψες για την αγάπη.
Είσαι η πρώτη φεμινίστρια με επαναστατική επιθυμία που προσπάθησες να αλλάξεις την οπτική του κόσμου για τις γυναίκες. Έγραφες στον πρώτο ενικό, κάτι που ήταν πρωτόγνωρο και προσιτό για την εποχή και με αυτό τον τρόπο έδωσες φωνή στις γυναίκες. Η δική σου οπτική, δεν ήταν όπως βλέπουν οι άντρες τις γυναίκες και αυτό ήταν μοναδικό. Έγραψες για τις δικές σου σχέσεις, αλλά οι κριτικοί και οι ιστορικοί προσπαθούσαν να πείσουν ότι εσύ έκανες λάθος ή ότι οι αναγνώστες δεν διάβασαν σωστά πως εσύ μιλάς για ετεροφυλικούς πόθους καθώς δεν μπορούσαν να αποδεχτούν τις Λεσβίες. Αιώνες αργότερα κατάλαβα την αξία που έχουν τα λόγια σου.
Σε μια εποχή στην Αρχαία Ελλάδα που η ανδρική ομοφυλοφιλία θεωρούνταν φυσιολογική, εσύ μίλησες με την ποίησή σου ανοιχτά και αληθινά για τις Λεσβιακές σχέσεις, με λόγια αισθησιακά και πρωτόγνωρα για την εποχή. Την αίσθηση του αγγίγματος, της φωνής, της γεύσης, όλες οι αισθήσεις είναι ζωντανές στην ποίησή σου. Μπορεί εύκολα κανείς να καταλάβει από τα λόγια πώς βιώνουν οι γυναίκες την αγάπη.
«Όταν σε κοιτάζω ακόμα και για μια στιγμή χάνω τη μιλιά μου. Η γλώσσα μου δένεται και μια φωτιά μεγαλώνει κάτω από το δέρμα μου».
Όταν μιλάς για τις γυναίκες ούσα η ίδια γυναίκα, δίνεις σε όλες τις γυναίκες του κόσμου αξία. Ακόμα και το 2022 εμείς, το γυναικείο φύλο, παραμένουμε πλουσιότερες λόγω της ανεκτίμητης ύπαρξής σου. Όλες εμείς από την αρχαιότητα μέχρι το σήμερα σε ευχαριστούμε.
Γι’ αυτό σε παρακαλώ πολύ Σαπφώ, έλα να δεις την παράστασή μου. Θα το παρουσιάσουμε και θα το αφιερώσουμε σε σένα, στις 11 Αυγούστου στην Ύδρα, στις 22 Αυγούστου στην Άνδρο, στις 27 Αυγούστου στους Δελφούς και τελευταία στη Ρόδο στης 13 Σεπτεμβρίου.
*Wendy Beckett: Συγγραφέας και Σκηνοθέτης της νέας παράστασης ΣΑΠΦΩ στην Ελλάδα and Director of the new play SAPPHO (στα Ελληνικά με Αγγλικούς υπότιτλους)
Πληροφορίες παράστασης
Ύδρα – 11 Αυγούστου στο Hydrama Theatre and Arts Center (θέατρο Βλυχού)
Άνδρος – 22 Αυγούστου ως μέρος του Διεθνούς Φεστιβάλ της Άνδρου
Δελφοί – 27 Αυγούστου στο Ευρωπαϊκό και Πολιτιστικό Κέντρο των Δελφών
Ρόδος – 13 Σεπτεμβρίου στο Διεθνές φεστιβάλ της Ρόδου
