Ζητήσαμε από έξι ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα να μας μεταφέρουν την εμπειρία τους από ένα ή περισσότερα οικογενειακά τραπέζια που έχουν μοιραστεί τις γιορτές (κι όχι μόνο)!
Γιώργος Παπαδημητρίου,ψυχολόγος – συστημικός ψυχοθεραπευτής
“Η κοινωνία προχωράει, οι σχέσεις έχουν αλλάξει. Αλίμονο αν και η οικογένειά μας δεν μπορεί να αποδεχτεί όλα τα μέλη της για αυτό που πραγματικά είναι”. Η αντίδραση της θείας μου που έχει αναλάβει την παράδοση του χριστουγεννιάτικου οικογενειακού τραπεζιού τα τελευταία χρόνια, όταν της ανέφερα πως θα ήθελα να φέρω στο φετινό τραπέζι τον σύντροφό μου, σίγουρα με ξένισε θετικά. Παρόλο που έχουν χρόνια να ακουστούν ωμά ομοφοβικά λόγια στην οικογένεια, θυμάμαι κάθε μια από αυτές τις στιγμές. Έχουν τον τρόπο τους τα λόγια των συγγενών να εγγράφονται στη μνήμη μας, ειδικά όταν αυτά ειπώνονται στο “χαρμόσυνο” κλίμα των γιορτών. Η πίεση να «χωρέσουμε» στα ετεροκανονικά πλαίσια, να σκεφτούμε δυο φορές τον τόνο της φωνής μας, ενώ η οικογένεια συζητάει για την πολιτική επικαιρότητα και την “woke ατζέντα”, σίγουρα δημιουργούν ένα αφιλόξενο και δυσάρεστο κλίμα. Στα τραπέζια αυτά, είναι σαν να βρισκόμαστε πάνω σε μια τραμπάλα! Η μια πλευρά μας καλεί να προσαρμοστούμε στους κανόνες και τις νόρμες της οικογένειας για να διατηρήσουμε μια (υπαρκτή ή μη) αρμονία, και η άλλη μας καλεί στην αμφισβήτηση των κανόνων και στην αυθεντική μας έκφραση. Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος να χειριστούμε την ισορροπία αυτή, γιατί το κάθε ένα από εμάς γνωρίζει πραγματικά τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, όμως, πως η ελευθερία στο να εκφράζουμε όλες τις πλευρές του εαυτού μας, πρέπει να είναι ο πυρήνας κάθε σχέσης. Και το τραπέζι των γιορτών, πέραν από έναν τόπο συνάντησης, θα έπρεπε να είναι ένας χώρος γεμάτος αγάπη και σεβασμό, όπου κάθε παιδί και κάθε ενήλικας μπορεί να μιλήσει και να εκφραστεί όπως είναι, χωρίς να νιώθει ότι πρέπει να κρυφτεί ή να αλλάξει κάτι από τον εαυτό του.
Άντα Τιμολέοντος,φοιτήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας
Ημερολόγιο 24 Δεκεμβρίου. Αν δεν έκλειναν κατευθείαν τα piercing στη μύτη θα ήθελα να τα βγάλω και το ζιβάγκο-αυτό που φόραγα όταν είχαμε πάει σινεμά τις προάλλες και σου άρεσε-με σφίγγει λίγο σήμερα. Ανοίγω την πόρτα και όλο το σπίτι μυρίζει άνηθο. Ξέρεις πόσο δεν μου αρέσει ο άνηθος. Θα σου άρεσε πολύ η πατατοσαλάτα και καθόλου το σουφλέ. Η ξαδέρφη μου έφερε πρώτη φορά επίσημα το αγόρι της και με ρώτησαν 8 διαφορετικά άτομα για το δικό μου αγόρι. Γέμισα το πιάτο μου πατατοσαλάτα και όταν καθίσαμε στο τραπέζι, ο θείος μου ξεκίνησε να λέει μια ιστορία από το ταξίδι που πήγαν οικογενειακά και είμαι σίγουρη ότι θα είχες βρει τρόπο να χωρέσεις την δική σου, τότε που είχες χαθεί στο Βερολίνο, που την έχω ακούσει χίλιες φορές αλλά κάνει όλα τα άτομα να σε συμπαθούν. Προσπάθησα να την πω εγώ αλλά δεν το έκανα εξίσου αστεία και γέλασαν πολύ λιγότερο από ότι θα γελούσαν αν την είχες πει εσύ. Δεν ήξερα πόσο γρήγορα αντικαθιστά το γράμμα «ο» το «η» και πόσο εύκολα εξαφανίζονται οι αντωνυμίες όταν θες να τις προστατεύσεις. Κουράστηκα. Βγήκα για μια βόλτα πριν φέρουν το γλυκό, όπως ξεγλιστράει ένα άτομο που θέλει να καπνίσει χωρίς να το δουν, αλλά εγώ απλά είπα το όνομα σου πολλές φορές-ίσως 8- και το στόμα μου είχε γεύση άνηθο. Δεν θα μπορούσες να είσαι εκεί σήμερα γιατί ούτε κι εγώ ήμουν. Η γιαγιά μου είπε ότι δεν είχε βάλει πουθενά άνηθο.
Μαριλένα Αρβανιτάκη, ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια
Σκεπτόμενη όλα τα οικογενειακά τραπέζια που έχουν περάσει, ένα μου έρχεται πρώτο στην σκέψη. Θυμάμαι έντονα εκείνο το οικογενειακό τραπέζι στους παππούδες μου. Ήταν η πρώτη φορά μετά το come out μου στα 19 που θα γνώριζαν την πρώτη μου σοβαρή σχέση και δεν ήξερα τι να περιμένω. Οι παππούδες μου, μεγαλωμένοι σε μια άλλη εποχή, μου προκαλούσαν ανάμεικτα συναισθήματα: από τη μία υπήρχε η αγάπη και η ζεστασιά τους, από την άλλη ο φόβος για το αν θα μπορούσαν να καταλάβουν και να αποδεχτούν τη σχέση μου. Ωστόσο, το τραπέζι εκείνο ήταν μία από τις πιο όμορφες εμπειρίες της ζωής μου. Αντί να αισθανθούμε αποξενωμένες ή περίεργες, οι παππούδες μου υποδέχτηκαν τη σύντροφό μου με μεγάλη χαρά, προσπαθώντας μάλιστα να συνεννοηθούν και στα Αγγλικά, καθώς η τότε σύντροφος μου ήταν ξένη. Μας ρώτησαν για τη ζωή μας, για τη δουλειά της, για τα κοινά μας ενδιαφέροντα, χωρίς καμία νύξη αμηχανίας ή κριτικής. Η προσοχή βεβαίως ήταν στραμμένη στα φαγητά και στις νέες “ελληνικές” γεύσεις που θα δοκίμαζε η σύντροφος! Αυτό που έμαθα εκείνη την ημέρα είναι πως η αποδοχή μπορεί να έρθει από τα πιο απρόσμενα μέρη. Μπορεί να σε ξαφνιάσει και να σε αγκαλιάσει εκεί που δεν το περιμένεις, από άτομα μιας ηλικίας που δεν το φανταζόσουν. Αν κάτι θα συμβούλευα είναι να προστατεύουμε τ@ εαυτ@ μας αν η κατάσταση δεν είναι ασφαλής αλλά ότι πολλές φορές μπορεί να ξαφνιαστούμε από την αντίδραση των οικείων μας προσώπων. Κάποιες φορές, η οικογένεια, πέρα από τραύματα, μπορεί να μας δώσει και τις πιο όμορφες αναμνήσεις. Για μένα, εκείνο το τραπέζι έγινε μια ανάμνηση που με γεμίζει δύναμη και αισιοδοξία. Ίσως να μπορούμε όλοι μας να βρούμε ή να δημιουργήσουμε τέτοιες στιγμές.
Βαγγέλης Ρούσσης, καλλιτέχνης
Μισώ τις γιορτές. Αλλά κυρίως μισώ τα οικογενειακά τραπέζια. Η οικογένειά μου, και ιδιαίτερα ο πατέρας μου, φρόντισαν να μου καταστρέψουν το γιορτινό πνεύμα. Πώς τα καταφέρνουν πάντα να τσακώνονται; Μόλις στο πρώτο ποτήρι κρασιού ο πατέρας μου ξερνάει μίσος. Βρίζει τις γυναίκες, τους μετανάστες, τους Εβραίους. Πριν κάνω come out, το θέμα στο τραπέζι ήταν οι πούστηδες. Ενώ όταν μεθάει, εύχεται να ήταν το δεξί χέρι του Χίτλερ… Στο πατρικό, κάθε τραπέζι είναι εφιάλτης. Σύντομα κατάλαβα ότι δεν είμαι υποχρεωμένος να τρώω μαζί τους. Για την ακρίβεια, κανένα μας δεν είναι. Τα γιορτινά τραπέζια είναι για να ξεχειλίζουν από αγάπη. Έχω μεγαλώσει, μα καμιά φορά αποζητώ την αγάπη που βλέπεις στις ταινίες. Ένα «Happy Ending». Έχω χρόνια να φάω με την οικογένειά μου, αλλά επιτέλους βρήκα την ησυχία μου. Εύχομαι όμως να μπορούσα να βρω κάπου εκείνη την γιορτινή θαλπωρή που μου λείπει… Η μητέρα μου με ρωτάει γιατί δεν κάθομαι μαζί τους. Απορώ που απορεί. Καταλήγει στο ότι φταίω που του απαντάω πίσω, και λέει πως τα μυαλά του είναι τέτοια, παλαιών αρχών. Ωστόσο, και το στόμα μου κλειστό που κρατάω, αυτοί καταφέρνουν να τσακώνονται τόσο που μας ακούει όλη η γειτονιά. Τις Κυριακές πάνε εκκλησία. Δεν αντέχω να τσακώνομαι. Θέλω να κάνουμε ένα ήσυχο τραπέζι, να μιλήσουμε όμορφα ο ένας στον άλλον. Ποτέ δεν κατάφερα να τους πείσω. Μάλλον δεν έχει νόημα να ασχολείσαι με το μίσος των ανθρώπων. Δεν θα αλλάξουν άμα δεν το θέλουν οι ίδιοι, αν το να κρίνουν είναι η δεύτερή τους γλώσσα.
Joan David // Epitaphio,performer – activist
Για να μην γράψω την λέξη «κρυφή» γιατί δεν ισχύει 100%, θα γράψω λακωνικά πως τα τελευταία χρόνια τα οικογενειακά τραπέζια τα περνάω in drag. Κάποιοι ξέρουν για εμένα τη λέξη μη-δυαδικό άτομο, κάποιοι άλλοι το pansexual, κάποιοι άλλοι το polyamorous ή ακόμη και το bdsm (είδαν τα μαστίγια στους τοίχους τι να κάνουμε) και το drag αλλά όλοι μαζί σίγουρα δε θα χρησιμοποιήσουν ποτέ τις σωστές αντωνυμίες, δεν θα καταλάβουν πολλά από έμφυλες ταυτότητες – γι’ αυτό και κρύβω τη λέξη τρανς- και ούτε και εγώ θα έχω την ενέργεια να διορθώνω boomers και early millenials. Κάπως έτσι καταλήγω drag queen/king αναλόγως το τραπέζι και το μέσο όρο IQ. Είναι ένας σημαντικός λόγος που αποφεύγω γενικότερα να βλέπω συγγενείς σε γιορτές η προστασία της δυσφορίας μου ως μη-δυαδικό τρανς άτομο, αλλά και ταυτόχρονα η προτίμηση μου να συνδέομαι όσο μπορώ με την κουήρ οικογένεια που έχω επιλέξει, τα άτομα δηλαδή που αγαπώ και νιώθω ασφάλεια γιατί ξέρω ότι εκείνα με αποδέχονται πλήρως. Κάπως διαχωρίζω την έννοια της οικογένειας σαν τα φύλα πλέον, σε βιολογική και κοινωνική. Όταν έρχονται οι στιγμές που «πρέπει» να παρευρεθώ στη βιολογική λοιπόν, για ένα πράγμα θα είμαι απόλυτο σε οτιδήποτε και να συμβεί: δεν θα κρύψω τις απόψεις μου. Είτε πολιτικές απόψεις είτε θρησκευτικές είτε απλά φιλοσοφικές, όπως και να με αντιλαμβάνονται ή σε όποιο ρόλο και να μπαίνω εγώ, ίσες αποστάσεις δεν θα κρατήσω ποτέ και αυτό θα συμβούλευα σε οποιοδήποτε άτομο νιώθει άβολα με αυτά που ακούει απο την Άγια Ελληνική Οικογένεια. Μη φοβάστε να ανοίξετε τον ασκό του Αιόλου μπροστά σε μια ομάδα ενηλίκων που τυχαίνει να μοιράζεστε το ίδιο DNA και πολλές φορές έχουν το δικό τους ασκό ήδη ορθάνοιχτο, είναι σημαντικό να μαθαίνουν ότι πχ ο νεοσυντηριτισμός δεν είναι υγιής, ούτε το μίσος για τη διαφορετικότητα, η ομοτρανσφοβία η πορνοφοβία κλπ κλπ.. γενικά προτείνω οριοθέτηση, μακριά από την performative χαρά και την ψευτο-ισορροπία του μη τυχόν και χαλάσει “το πνεύμα των Χριστουγέννων”. Ας χαλάσει και αυτό μια φορά αντί για τον ψυχισμό μας.
Έρη Ψαριανού,φιλόλογος
Όταν είσαι παιδί σε μια λειτουργική οικογένεια, συνήθως τα γιορτινά τραπέζια είναι θαύμα! Φαγητά, φίλοι, δώρα, γέλια και χαρές. Μεγαλώνοντας, αρχίζεις να νιώθεις σαν ηθοποιός – κάθε χρόνο το ίδιο έργο, με τους ίδιους ανθρώπους, με τα ίδια λόγια και τις ίδιες αντιδράσεις. Ετών 5, 15, 35, η μέρα της μαρμότας. Κι ίσως γι αυτό, φτάνει συνήθως μια λάθος κουβέντα, για να σε κοιτάξουν όλοι με αποδοκιμασία, γιατί διατάραξες την τέλεια οικογενειακή ατμόσφαιρα. Και τότε, γεμίζεις ντροπή και θυμό, γίνεσαι ξανά το μικρό παιδί που θέλει να αποφύγει τη σύγκρουση και δεν υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου.Τα γιορτινά τραπέζια καταλήγουν να σε πνίγουν, κάθε χρόνο και πιο πολύ – πηγαίνεις ωστόσο. «Πόσο θα ζήσει ακόμα η γιαγιά;». Και έχεις φτάσει 40, καταπίνεις τη δυσφορία που νιώθεις και πηγαίνεις – γιατί νιώθεις τύψεις για τη γιαγιά που μπορεί του χρόνου να μην είναι, που αμέσως μετά στην κούρσα του τάφου θα πάρει τη θέση της ο μπαμπάς και η μαμά, έτσι ώστε όλο αυτό το ενοχλητικό πανηγύρι να συνεχίζεται για πάντα. Ίσως και να γίνομαι άδικη – οι δικοί μου είναι όλοι τους καλοί άνθρωποι, μετρίως συντηρητικοί. Φυσικά ξέρουν για μένα. Συχνά διστάζουμε να μιλήσουμε, υποτιμώντας τα αποθέματα αγάπης που έχουν μέσα τους για μας – αυτά βοηθούν στην αποδοχή, στο βαθμό που μπορεί ο καθένας. Πέρυσι ωστόσο, η σύντροφός μου δεν ήταν καλεσμένη στο τραπέζι της πρωτοχρονιάς – θα ήταν το πρώτο μας. «Ξέρεις, εμείς δεν έχουμε πρόβλημα αλλά δεν είμαστε μόνοι μας, και να, για τους υπόλοιπους ίσως είναι άβολο». Κι έτσι πήγα μόνη μου – το μετάνιωσα, και είπα ότι αυτό δεν θα ξαναγίνει. Ο άνθρωπός μου δεν θα μείνει στη σκιά για χάρη κανενός. Στο εξής, ή μαζί ή καμία μας. Αν το γιορτινό τραπέζι της δικής σου οικογένειας είναι πεδίο μάχης, μην πας. Αν το νιώθεις θηλιά στο λαιμό, μην πας. Δεν χρειάζεται να αντέχουμε τα πάντα – αξίζουμε άνεση, χαρά, ζεστασιά και ασφάλεια. Φροντίστε τους εαυτούς σας
