Στο δυτικό φαντασιακό, οι ισλαμικές κοινωνίες της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και των περιχώρων της, έχουν εντυπωθεί ως τόποι βίας, καταπίεσης και υπανάπτυξης, υπό την ηγεμονία του Ισλάμ, το οποίο προβάλλεται συνήθως ως ενιαίο, μονοδιάστατο και στατικό. Με το άρθρο αυτό παρουσιάζεται, λοιπόν, κατόπιν επιλογής, μια λίστα βιβλίων, τα οποία επιχειρούν να δώσουν ορατότητα στα υποκείμενα που βρίσκονται «πίσω από το πέπλο.»
Γυναίκες διαφορετικών κοινωνιών, κοινωνικών τάξεων και πεποιθήσεων. Με ποικιλόμορφο μορφωτικό υπόβαθρο και ηλικία, αλλά και ετερογενών σεξουαλικών προσανατολισμών και ταυτοτήτων φύλου. Ένα μωσαϊκό, το οποίο επιχειρεί να μας καταστήσει κοινωνούς των βιωμάτων, αλλά και της πολύπλευρης σύγχρονης ιστορίας των πληθυσμών των ισλαμικών κοινωνιών. Κάθε αφήγηση αποτελεί ένα κομμάτι που συμπληρώνει ένα πολυφωνικό και πολύχρωμο παζλ, ικανό να πυροδοτήσει τον κριτικό (ανα)στοχασμό.
«Ποτέ χωρίς την κόρη μου»
Ήταν Αύγουστος του 1984, όταν η Αμερικανίδα Betty Mahmoody, ταξίδεψε στην Τεχεράνη με τον Ιρανό σύζυγό της και την κόρη τους, με σκοπό να περάσουν λίγες εβδομάδες με την οικογένειά του. Παγιδεύεται εκεί, με μόνη ελπίδα διαφυγής, ένα δίκτυο παράνομων διακινητών. Η αληθινή ιστορία μιας μητέρας που έδωσε αγώνα για να επιστρέψει στην πατρίδα της, μαζί με το παιδί της. Με την επιστροφή τους στις Η.Π.Α., η Betty κατέγραψε την ιστορία τους, η οποία έχει μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη. Αργότερα, η Αμερικανίδα συγγραφέας, κυκλοφόρησε ακόμα ένα βιβλίο, με τίτλο «Για την αγάπη ενός παιδιού», στο οποίο αναφέρονται και άλλες ιστορίες, παρόμοιες με τη δική της. Μολονότι, το «Ποτέ χωρίς την κόρη μου», φλερτάρει έντονα με οριενταλιστικά στοιχεία, αναμφίβολα εγκαινίασε την έναρξη της έκδοσης βιβλίων με αντίστοιχο περιεχόμενο. Στις αρχές του 2000, ο σύζυγος της Betty Mahmoody, παρουσίασε τη δική του πλευρά της ιστορίας τους, μέσω ενός ντοκιμαντέρ με τίτλο «Χωρίς την κόρη μου.»
Από τις εκδόσεις Ψυχογιός
«Πουλημένες», «Πουλήμενες-Η συνέχεια (Νάντια, χωρίς έλεος)», «Χωρίς Οίκτο» (Ο αγώνας μιας γυναίκας εναντίον της σύγχρονης δουλίας)»
Τα τρία αυτά βιβλία από τις εκδόσεις Λιβάνη, αναφέρονται στην ιστορία δυο αδερφών, της Zana και της Nadia Muhsen.
Γεννημένες και μεγαλωμένες στην Αγγλία, ξεγελάστηκαν από τον ίδιο τους τον πατέρα και πουλήθηκαν για 13.000 φράγκα ως ανήλικες νύφες σε ορεινά χωριά της Υεμένης. Στα βιβλία περιγράφεται ένας αγώνας χρόνων, μια μάχη για ελευθερία που φυσικά, έχει το τίμημά της. Παράλληλα, και κυρίως στο τρίτο βιβλίο, μαθαίνουμε την ιστορία, αλλά και την οπτική, των υπόλοιπων μελών της οικογένειας.
«Λουλούδι της ερήμου»
Το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Waris Dirie, διάσημου μοντέλου και ακτιβίστριας από τις εκδόσεις Ωκεανίδα. Γόνος νομαδικής οικογένειας, υπέστη κλειτοριδεκτομή στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών, διέσχισε την αφρικανική έρημο και κατέληξε να πραγματοποιεί παγκόσμια καριέρα στον χώρο της μόδας, χωρίς ποτέ ωστόσο να ξεχάσει τις ρίζες της. Μάλιστα, το «Λουλούδι της ερήμου», έχει και αυτό, μεταφερθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες. Η Waris Dirie, έχει εκδόσει άλλα τρία βιβλία. Το «Αυγή στην έρημο», το «Γράμμα στη μητέρα μου», καθώς και το «Τα κορίτσια της ερήμου», το οποίο έχει έναν πιο ερευνητικό χαρακτήρα και αφορά το μαρτύριο της κλειτοριδεκτομής που υφίστανται κορίτσια και γυναίκες σε όλο τον κόσμο.
«Νοζούντ Άλι: Δέκα ετών, διαζευγμένη»
Από τις εκδόσεις Χάρτινη Πόλη, μαθαίνουμε για τον αγώνα ενός κοριτσιού στην ξεχασμένη Υεμένη, που τόλμησε να καταφύγει στο δικαστήριο, αψηφώντας τις τοπικές παραδόσεις και την οικογένειά της. Απαίτησε διαζύγιο, από έναν σύζυγο βίαιο και ηλικιακά πολύ μεγαλύτερό της και τελικά το κέρδισε, με την πολύτιμη βοήθεια γυναίκας δικηγόρου.
Άλλη μια αληθινή ιστορία, που θίγει ζητήματα όπως η φτώχεια, ο παιδικός γάμος και γενικότερα τα δικαιώματα του παιδιού.
«Με λένε Μαλάλα»
Κατάθεση ψυχής από την Malala Yousafzai, το κορίτσι από το Πακιστάν που πυροβολήθηκε από άντρα των Ταλιμπάν, ενώ βρισκόταν στο σχολικό λεωφορείο. Επέζησε και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Είναι μουσουλμάνα, ακτιβίστρια και η νεότερη κάτοχος βραβείου Νόμπελ. Ένα ζωντανό σύμβολο που αποδεικνύει ότι όντως «ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα βιβλίο κι ένα μολύβι, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο». Έστω να τον κάνουν λίγο καλύτερο. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Είμαστε αλλού-Κορίτσια της προσφυγιάς». Πρόκειται για αφηγήσεις κοριτσιών που αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον, μια υπενθύμιση ότι, η ελπίδα, τα όνειρα και η ανάγκη για επιβίωση, είναι κοινά για όλους τους ανθρώπους. Από τις εκδόσεις Πατάκη.
«Φιρντάους»
Η νουβέλα της ψυχιάτρου, συγγραφέα και φεμινίστριας Nawal El-Saadawi. Η El-Saadawi, η λεγόμενη «Simone de Beauvoir του αραβικού κόσμου», απεβίωσε στις 21 Μαρτίου 2021, αφήνοντας, ωστόσο, ως παρακαταθήκη, πλούσιο έργο, για το οποίο είχε μάλιστα φυλακιστεί και εξοριστεί από τη χώρα της. Το συγκεκριμένο βιβλίο, που κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Δώμα», πρωτοεκδόθηκε το 1975, προκαλώντας σκάνδαλο. Πρόκειται για αναδρομή στη ζωή μιας γυναίκας που βρίσκεται στη φυλακή, λόγω διάπραξης φόνου και περιμένει την εκτέλεση και την εξιλέωσή της.
«Είμαι η φωνή τους: Η ιστορία της αιχμαλωσίας μου και του αγώνα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος»
Η οδυνηρή μαρτυρία της Nadia Murad από τη μειονότητα Γιαζίντι, από τις εκδόσεις Πατάκη. Υπήρξε θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης από το τους τζιχαντιστές του ΙΚ και πλέον ως επιζώσα, επιχειρεί να στρέψει το βλέμμα της παγκόσμιας κοινότητας σε μια γενοκτονία. Ένα αντιπολεμικό έργο, γεμάτο θέληση για ζωή και αγάπη για μια λαβωμένη κοινότητα.
«Στη χώρα των χρυσών ήλιων»
Ο βραβευμένος Αφγανός συγγραφέας Khaled Hosseini, ο οποίος έγινε γνωστός μέσω του best seller «Χαρταετοί πάνω από την πόλη», συνέχισε τη συγγραφική του πορεία με ακόμα ένα βιβλίο-κόσμημα για τη βιβλιοθήκη μας. Ένα μυθιστόρημα, με φόντο το πολύπαθο Αφγανιστάν των τελευταίων δεκαετίων. Ο συγγραφέας, ο οποίος έλαβε πολιτικό άσυλο στις Η.Π.Α. το 1980, προσεγγίζει με μεγάλη αντικειμενικότητα την ιστορία της πατρίδας του, ενώ παράλληλα μεταφέρει και πάλι τον αναγνώστη στη γενέτειρά του, την Καμπούλ. Εκεί, εξελίσσεται η ιστορία με πρωταγωνίστριες δυο γυναίκες που έρχονται κοντά λόγω του πολέμου. Ένας ύμνος στην αγάπη, στην οικογένεια και στη φιλία που μπορούν να ανθίσουν ακόμα και μέσα στα συντρίμμια. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
«Κορίτσι, γυναίκα, άλλο»
Η Bernardine Evaristo, χρησιμοποιώντας έναν πειραματικό τρόπο γραφής, χωρίς τελείες και κεφαλαία γράμματα, παραθέτει ιστορίες δώδεκα μαύρων γυναικών. Η καθεμία καταθέτει τη δική της εμπειρία και η οποία, με ποικίλους τρόπους, συνδέεται με αυτήν των υπολοίπων. Το βιβλίο έχει ορισμένα αυτοβιογραφικά στοιχεία, ενώ θίγει ζητήματα όπως το Brexit, ο ρατσισμός, η ομοφοβία και οι ανισότητες. Ένα queer βιβλίο, στο οποίο σφυρηλατείται ένα μωσαϊκό, όπου συνδιαλέγεται η φυλή, το φύλο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η κοινωνική τάξη, η ηλικία και η θρησκεία. Το συγκεκριμένο βιβλίο, χάρισε στην Evaristo το βραβείο Βοοker 2019, το οποίο μοιράστηκε μαζί με τη Margaret Atwood, καθιστώντας έτσι την Bernardine Evaristo, την πρώτη μαύρη γυναίκα που κέρδισε βραβείο Booker. Από τις εκδόσεις Gutenberg.
Γράφει η Ευγενία Καλογεροπούλου
