Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα (χρόνια οικονομική κρίση, πολύπλευρη κρίση πλέον) το να είσαι άτομο με μη ετερόφυλη ταυτότητα ή/και ένα μη cis άτομο αποτελεί πρόβλημα. Το ότι δεν κουβαλάς τα προνόμια αυτά που σε κάνουν να έχεις την (ή έστω μια από τις κυρίαρχες) θέσεις στη χώρα όπου κατοικείς υπογραμμίζει μια συνεχή απειλή. Το να είσαι μετανάστης ή πρόσφυγας στην ίδια χώρα, επίσης είναι ιδιότητα που αμέσως σε κάνει πιθανό θύμα διάκρισης και βίας. Πάλι ξεφεύγεις από τις κυρίαρχες νόρμες που καλά κρατούν. Τι γίνεται όμως όταν κάποια άτομα έχουν και τις δύο αυτές ιδιότητες μαζί; Όταν είναι μέσα στο φάσμα των ΛΟΑΤΚΙ μεταναστών/προσφύγων; Τι γίνεται στην Ελλάδα;
Ο Κ. είναι 21 χρονών, η καταγωγή του είναι από την Αλβανία και μόλις έκανε τα χαρτιά του και πήρε ελληνική ταυτότητα. Δέχθηκε με χαρά να μιλήσει για το βίωμά του και η συνάντηση έγινε σ’ ένα καφέ στο κέντρο.
«Σπουδάζω στο Πάντειο, ασχολούμαι εθελοντικά με τη Θετική φωνή έτσι για να περνάει η ώρα βοηθάω. Είμαι μοναχοπαίδι, κακομαθημένο φουλ, μαμάκιας. Με την οικογένεια μου τα βγάζαμε πέρα δεν είμαστε ούτε φτωχοί ούτε πλούσιοι, δουλεύουνε οι δικοί μου δηλαδή. Το ’91 είχαν ανοίξει τα σύνορα και δεν είχαν λεφτά οι Αλβανοί είχες το μεγάλο όνειρο ότι εκεί θα είχες περισσότερα λεφτά. Μιλάγαμε και ελληνικά στο χωριό οπότε τους ήταν πιο εύκολα από την Ιταλία πχ. Ήρθανε, η μάνα μου καθαρίστρια ο πατέρας μου κηπουρός καλά ήταν. Δεν τους αρέσει να τους λέω Αλβανούς, «Βορειο Ηπειρώτες» και καλά (γελάει). Εγώ δεν ένιωσα ποτέ μετανάστης, καλά εδώ γεννήθηκα, είχαν έρθει πρώτα οι δικοί μου και μετά με γέννησε η μάνα μου, δεν ένιωθα ποτέ το «Αλβανός, ο τέτοιος, ο τέτοιος» και δεν φαινόμασταν, το σπιτάκι μας κομπλέ, οικονομικά, συνήθεις των Ελλήνων, χανόσουν στο κύμα. Επειδή έχουν φάει οι δικοί μου ρατσισμό στο κεφάλι, και ήταν «και λίγο Έλληνες» δεν είχαν τόσο πρόβλημα. Αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες. Όταν πήγαινες να βγάλεις άδεια παραμονής εκεί έτρωγες το «Αλβανέ» και ρατσισμό, στα θεσμικά.
Σε όλα τα’ άλλα ήμουν ήρεμος, καλό παιδί, σημαιοφόρος, δεν ήμουν τόσο κραγμένη, ένα νορμάλ παιδί. Δεν χρειάστηκε ποτέ να το πω ότι δεν είμαι από δω. Πιο πολύ ρατσισμό έχω φάει επειδή είμαι γκέι παρά για το ότι είμαι Αλβανός. Και όταν τα βάζουμε και τα δύο μαζί εκεί είναι το πολύ. Πιο πολύ ντρεπόμουν που ήμουν γκέι παρά Αλβανός. Γιατί στο Αλβανός μπορούσα να πω «δεν φταίω εγώ, οι γονείς μου με φέρανε εδώ» ενώ στο άλλο είναι το αυτός είμαι, τι να σου δικαιολογηθώ; Αν θες να με βρίσεις βρίσε με.
Ως μικρός είχα και το να κρύβομαι που είμαι Αλβανός κι όταν συνειδητοποίησα ότι είμαι και κάτι άλλο κακό για τους άλλους, προσπαθούσα να το μαζέψω με το καλός αθλητής, καλός μαθητής. Αλλά τα χα όλα. Πούστης Αλβανός. Ήμουν άουτ από το γυμνάσιο αλλά είχα το προνόμιο που ήμουν πρόεδρος του δεκαπενταμελούς, ήμουν ωραίος κλπ, αλλά για το Αλβανός με βρίζανε. Το bulling ξεκίνησε Πέμπτη δημοτικού εκεί που φαινόσουν γκέι. «Κουνίστρα», «αδερφή», «τι χρώματα είναι αυτά», και στο γυμνάσιο το έκρυβα. «Άστους να λένε το Αλβανός όχι και πούστης» μου έλεγα. Η αλβανική καταγωγή ήταν μπαμ, ενώ το άλλο το έκρυβα να μην γίνω στόχος για όλα. «Όλοι οι Αλβανοί είναι πούστηδες», «δεν είσαι Έλληνας είσαι πούστης». Αυτό σε επηρεάζει. Ντροπή και πώς να γίνω καλός να ρίξω το αντίβαρο εκεί. Τώρα ούτε καν, δεν μπορούν να μου πουν κάτι, θα του; βρίσω εγώ ή θα το ρυθμίσω, είμαι και πιο σκληρός.
Το Αλβανός μπορεί να κρύψω. Στα γκομενικά. Για να μην πέσει το βάρος εκεί. Είναι οι προκαταλήψεις όχι τα βαριά ρατσιστικά και δε θέλω να με ξενερώσει ο άλλος. Είμαστε ίσοι, κι εγώ γκέι Έλληνας κι εσύ και πάμε κανονικά. Μου ‘χει τύχει να βγαίνω μ’ ένα παιδί και να λέει «και στην γειτονιά μου έχουμε πολλούς Αλβανούς» «και οι Αλβανοί αυτό» και με ξενέρωσε. Αυτό μου ‘χει τύχει. Βλέπω ότι υπάρχει γενικά αυτό για τους Αλβανούς. Μην νομίζεις ότι οι γκέι είναι κάτι διαφορετικό. Μου φαίνεται ηλίθιο γιατί έχεις φάει ρατσισμό και πας και κάνεις το ίδιο. Δεν είναι ότι έχεις φάει ρατσισμό είσαι καλός άνθρωπος. Τεστάρω πρώτα, αν δεν περάσει, ξενερώνω άπειρα, δεν είσαι για μένα αν έχεις ακόμα τα ρατσιστικά φυλετικά στο κεφάλι σου έχεις δουλειά ακόμα. Δεν θα με καταλάβεις να σου πω για τη ζωή μου για τα χαρτιά για το φόβο μην με βρίσουν κλπ.Στις φιλικές δεν έχεις θέμα, για να είσαι φίλος με κάποιος έχετε τεστάρει ότι ταιριάζετε και δεν υπάρχει θέμα.
Πολλοί γκέι θέλουν όλα τα καλά, να είσαι ωραίος, να είσαι Έλληνας, ίσως να υπάρχει βιτρίνα, να μην υπάρχει κάποιο ψεγάδι ή να μην το παραλές. Και είναι θέμα το Αλβανός, αν ήμουν Ισπανός θα ήταν πιο ουάου για αυτούς, μπορεί να μην κάναμε καν αυτή τη συνέντευξη. Έχουν θέμα οι Έλληνες με τους Αλβανούς χτυπάει άσχημα. Μαλακία μου αλλά μπορεί να πω ψέματα. Αν με ρωτήσουν θα το πω, κυρίως στις φιλικές.
Το πούστης, δεν θέλω να το κρύψω οπότε δεν το κάνω είναι η ταυτότητα που τη νιώθω δική μου, ενώ το Αλβανός δεν το νιώθω γιατί εδώ γεννήθηκα και είναι σαν να μου ‘χεις κολλήσει μια ταυτότητα, οπότε και να το κρύψω δεν έχει σημασία, δεν έχω κλάψει για αυτό στο κρεβάτι μου όπως για το άλλο. Αν κρύψω τη γκέι ταυτότητα, κρύβω τον Κώστα και δεν θέλω να το κάνω αυτό.»
Η Σόνια είναι 23 χρονών, πριν από δέκα χρόνια, μόνη της, ήρθε στην Ελλάδα και την έκανε σπίτι της.
«Είμαι τρανς γυναίκα, στρέιτ. ‘Ηρθα στην Ελλάδα από την Αίγυπτο πριν δέκα χρόνια, μόνη μου ήρθα. Δεν έβγαλα το θηλυκό κατευθείαν, το κρατούσα μέσα μου όμως όσο μπορούσα, να δω πρώτα τη ζωή μου γιατί δεν ήξερα τις αντιδράσεις του κόσμου. Αν πάω σε μια καινούργια δουλειά μπορεί να πουν «την τελειωμένη θα βάλουν στο μαγαζί;», δεν δίνω δικαιώματα. Είχα πάντα μία κρυφή ζωή. Στη δουλειά μου ήμουν ο Πέτρος, το καλό παιδί. Για κάποιους άλλους ήμουν η Σάγια, ξέρουν. Εκεί ήμουν πιο φρι, ήταν σαν κι εμένα. Για πολλά χρόνια είχα διπλή ταυτότητα, τον Πέτρο και την Σάγια.
Δεν ήταν εύκολο, αλλά ήμουν από άλλη χώρα και δεν είχα κανέναν να με στηρίζει. Πέρασα δύσκολα και για να είμαι εδώ που είμαι τώρα έπρεπε να προχωράω να δουλεύω γιατί θα ήμουν χωρίς σπίτι. Κρατούσα τις δουλειές μου σαν Πέτρος, έπρεπε. Μέχρι κάποια στιγμή που ήθελα να δείξω ποια είμαι, σε όλους! Μετά από έξι χρόνια άρχισα να δείχνω με χειρονομίες, το λόγο μου, ανοίχτηκα πιο πολύ γιατί ήμουν κλειστή μέχρι τότε, μέχρι να καταλάβω τι γίνεται. Για όποιον γουστάρει αυτή είμαι.
Ήμουν επαρχία, στον Βόλο, και κατέβηκα Αθήνα. Στην επαρχία έπρεπε να είμαι πιο μαζεμένη, γιατί ακόμα και να είσαι πιο έντονη στη συμπεριφορά θα σου πουν «τι είναι αυτό, άντρας;». Ξεκίνησα δουλειά και είμαι μια χαρά με τον εαυτό μου.
Έχω βαφτιστεί χριστιανή ορθόδοξη, ήθελα να πάρω το ελληνικό όνομα, νιώθω ότι είναι η πατρίδα μου, γιατί εκεί δεν έχω κανέναν κι όταν ήρθα εδώ ήρθα με τη σκέψη του ότι εδώ θα μείνω, εδώ θα πεθάνω, όλα. Έχω φίλους, νονά, πολλούς ανθρώπους που μ’ αγαπάνε. Στη νονά μου δεν είμαι άουτ, είναι πολύ θρησκόληπτη, κάτι έχω δείξει, ίσως κάποια στιγμή να της μιλήσω, αυτή είμαι δεν θα αλλάξω.
Το πρωί είμαι σαν Γιάννης, το βράδυ σαν Σόνια (πέρα από το σπίτι, και στους δικούς μου ανθρώπους). Με πληγώνει όταν κάποιος σχολιάζει αρνητικά. Δεν έχω ανοίξει τα φτερά μου εντελώς.
Έξω είμαι ο Γιάννης, καλά δεν θα γίνω και Μανωλιός ξέρω γω, ουδέτερα. Όταν βγαίνω έξω με φίλους είμαι η Σόνια. Στον Βόλο έχουν τύχει πολλά περιστατικά με ξύλο, όχι σε μένα, αλλά γίνεται. Σκάνε με μηχανές, 30 μηχανές με 2 άτομα η καθεμία και δέρνουν, καθαρίζουν το πάρκο από τους «πούστηδες», έτσι μας φωνάζουν. Έχω δει πολλές φορές να τρώνε ξύλο.
Λένε όταν μιλάμε μερικές φορές «καλά ρε Αιγύπτιε ήρθες εδώ και θα βγάζεις και γλώσσας» ή «ήρθες και πήρες τις δουλειές μας». Δεν μου έχει τύχει κάτι πιο βαρύ. Το αντιμετωπίζω όμως πολύ άσχημα, όταν ήρθα μικρή ήρθα για να ζήσω εδώ. Και με πειράζει αυτό. Μπορεί να τσακωθώ. Μέσα μου, ξέρω πως είναι κάτι που πρέπει να απαντήσω στον άλλον, αλλά στεναχωριέμαι.
Αυτό που θέλω για το μέλλον είναι να προχωράω ως αυτή που είμαι, με τους φίλους μου, τους δικούς μου, με αγάπη και με ανοιχτά φτερά!»
O Σότα Μπαρτισβίλι (20 χρονών), ήρθε από τη Γεωργία πριν από 2 μήνες και o Ναντέρ Τόνσε (29 χρονών), ήρθε πριν από 3 μήνες από την Τυνησία. Είναι ζευγάρι εδώ και ενάμιση μήνα. Μένουν μαζί με την μητέρα του Σότα, σε ένα διαμέρισμα στο Νέο Κόσμο, όπου τους επισκεφθήκαμε και μας είπαν την ιστορία τους και το πώς ζουν εδώ στην Ελλάδα.
N.T. «Η ζωή μας στην Αθήνα τώρα είναι καλά. Μου αρέσει πολύ αυτή η χώρα, γιατί είναι διαφορετική από τη δική μου την Τυνησία. Εδώ είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι θέλω, έχω τη δουλειά μου και όλα είναι ΟΚ. Στη χώρα μου είχα δουλειά. Αλλά δεν είχα τα ίδια πλεονεκτήματα με εδώ. Γι’ αυτό ήρθα. Και στη χώρα μου δεν είμαι ελεύθερος να κάνω ό,τι θέλω.Ήρθα για να ξεκινήσω μία καινούρια ζωή.
Σ.Μ. «Δεν έχει αλλάξει τίποτα στη ζωή μου σε σχέση με τη χώρα μου τη Γεωργία. Το μόνο που άλλαξε είναι ότι περπατάω στο δρόμο και δεν ακούω σχόλια τύπου “είσαι γκέι”, “αυτό είναι κακό” κ.λπ. Στη Γεωργία άκουγα σχόλια, βρισιές. Εδώ δεν έχει τέτοια. Είναι καλύτερα από αυτή την άποψη. Κατά τα άλλα είναι το ίδιο, η διασκέδαση τη νύχτα, στα κλαμπ, τα ίδια κάνω και εδώ, όπως έκανα και στη Γεωργία.Ήρθα για να μείνω για λίγο με τη μητέρα μου και μετά έχω σκοπό να ξαναφύγω. Δεν ξέρω που θα πάω μετά, θα δω, γιατί αυτή τη στιγμή είμαι εγκλωβισμένος εδώ. Δεν μπορώ να πάω αλλού. Δεν έχω χαρτιά για να ταξιδέψω. Ούτε μπορώ να ταξιδέψω.»
«Γνωριστήκαμε στο ίντερνετ, σε ένα application (Gaydar), το καλοκαίρι. Αρχίσαμε να μιλάμε εκεί και μετά από 2-3 εβδομάδες συναντηθήκαμε στην παραλία, ως φίλοι. Μείναμε όλη μέρα μαζί και μαζί μας ήταν άλλοι δύο φίλοι του Ναντέρ.»
«Αρχίσαμε να μιλάμε και να συναντιόμαστε κάθε μέρα. Ερχόταν στο σπίτι μου, πήγαινα κι εγώ σπίτι του. Και μετά όλα ήρθαν φυσιολογικά.»
« Όταν συναντηθήκαμε δεν είχαμε κάποιο άλλο σκοπό πέρα από το να συναντιόμαστε φιλικά, να βγαίνουμε έξω μαζί και να διασκεδάζουμε. Εδώ και ένα μήνα και δύο εβδομάδες, πάντως, ζούμε μαζί στο σπίτι μου, μαζί με τη μητέρα μου. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τη μητέρα μου. Το δέχεται ολοκληρωτικά.»
«Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τη μητέρα του. Με αγαπάει!»
Σ.Μ.: «Όσον αφορά τα σχέδιά μας, τώρα δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Θα μείνω προς το παρόν στην Ελλάδα.»
Ν.Τ.: «Δεν σχεδιάζουμε κάτι, γιατί εγώ μπορεί να δουλεύω αλλά ο Σότα δεν έχει δουλειά.»
Σ.Μ.: «Στη Γεωργία, το πρόβλημα είναι ότι είμαι γκέι. Γι’ αυτό έφυγα από εκεί. Δεν μπορώ να δουλέψω κανονικά. Δούλευα σε εστιατόριο. Και όταν κάποιος μεθούσε… ΟΚ, είμαι στο εστιατόριο και έρχεται μια παρέα 3-5 ατόμων. Κάθονται, πίνουν, δεν τους αρέσει το στυλ μου, η εμφάνισή μου. Μετά από λίγο αρχίζει ο καυγάς. Δεν μπορώ να ζητήσω από το αφεντικό μου να διώξει τους πελάτες. Είναι πρόβλημα.»
N.T.: «Και στη χώρα μου έχουμε πρόβλημα. Δεν είναι παράνομο να είσαι ομοφυλόφιλος, αλλά πρέπει να κρύβεσαι ή να φύγεις για κάποια ευρωπαϊκή χώρα, αν θες να ζήσεις ελεύθερα.»
Σ.Μ.: «Το μόνο που ήθελα ήταν να φύγω από τη Γεωργία. Γι’ αυτό ήρθα εδώ. Εάν η μητέρα μου ήταν στη Γερμανία, θα πήγαινα στη Γερμανία.»
Ν.Τ.: Στην Αθήνα, πηγαίνουμε στο κλαμπ, σε καφέ, το καλοκαίρι στην παραλία. Προτιμάμε τα γκέι κλαμπ, αλλά όχι τόσο τα γκέι καφέ. Δεν μου αρέσουν εμένα.»
Σ.Μ.: «Εγώ πηγαίνω σε γκέι καφέ, με άλλη παρέα… Κάθε Σάββατο πηγαίνουμε συνέχεια μαζί στα γκέι κλαμπ.»
Σ.Μ.: «Εκεί που ζούσαμε πήγαινα συχνά στην Τιφλίδα. Αλλά είχαμε μόνο κλαμπ, όχι καφέ. Δεν είναι όπως στην Ελλάδα. Έχουμε κάποια μέρη που ανοίγουν από τις 6 το απόγευμα σαν καφέ και μετά από κάποιες ώρες γίνονται κλαμπ.»
Ν.Τ.: «Εγώ όχι, δεν είχαμε στην Τύνιδα. Δεν είχα ξαναπάει σε γκέι κλαμπ. Δεν μπορούσα να κάνω όσα κάνω τώρα. Δεν θέλω κανένας να με ρωτάει τι κάνω, γιατί το κάνω ή να μου λέει να σταματήσω κ.λπ. Μιλάω για όλους. Δεν με σχολιάζανε στο δρόμο όπως τον Σότα, επειδή στη χώρα μου είμαι “στρέιτ”. Προσποιούμαι, γιατί εάν νομίσουν ότι είσαι γκέι, είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα. Όχι τόσο στην οικογένεια όσο στο δρόμο ή στη δουλειά. Η μητέρα μου ξέρει ότι είμαι γκέι, δεν έχει πρόβλημα με αυτό. Ο πατέρας μου έχει πεθάνει.
Όσον αφορά τις εμπειρίες μου με Έλληνες γκέι δεν έχω, μόνο ο Σότα. Με τους Έλληνες γκέι έχω έρθει σε επαφή μόνο μέσα από το chat, από τα applications. Οι πιο πολλοί, όχι όλοι, ψάχνουν μόνο για ένα πράγμα: Sexand… go. Εντάξει, αυτό θέλω κι εγώ, αλλά θέλω και φίλους, θέλω να συναντήσω ανθρώπους, να μιλήσω μαζί τους, όχι έτσι.
Ήρθα με φίλους από την Τυνησία και δουλεύουμε μαζί. Στη δουλειά όλοι ξέρουν ότι είμαι γκέι, δεν έχουν πρόβλημα με αυτό. Στην πρώτη μου δουλειά στην Τυνησία έμεινα πέντε χρόνια και δεν είχα πει ποτέ τίποτα. Κάποια μέρα, ο διευθυντής μου είπε ότι για να πάρω προαγωγή πρέπει να κοιμηθώ μαζί του. Ήταν αμφιφυλόφιλος, παντρεμένος με παιδιά, αλλά δεν μπορούσα να πω τίποτα. Δεν είναι εύκολο να ζεις σαν γκέι στην Τυνησία, σε βλέπουν αλλιώς.»
Σ.Μ.: «Εμένα δεν μου αρέσουν οι Έλληνες που έχουν γεννηθεί στην Αθήνα. Οι καλοί γκέι είναι είτε από νησί είτε από χωριό. Οι Αθηναίοι θέλουν μόνο σεξ, δεν τους ενδιαφέρει κάτι άλλο, ούτε φιλία ούτε τίποτα. Θέλει να σε συναντήσει μόνο όταν είναι για σεξ. Όταν του ζητήσεις να βγείτε μαζί, πάντα θα έχει δουλειά, θα είναι με φίλους και τέτοια. Επίσης, έχω αντιμετωπίσει πρόβλημα, επειδή δεν είμαι Έλληνας. Πολλοί νομίζουν ότι επειδή δεν μιλάω καλά ελληνικά, δεν καταλαβαίνω κιόλας. Οπότε αν τους ακούσω να μιλάνε στα ελληνικά και να λένε άσχημα πράγματα για μένα, τότε θα φύγω.
Δεν έχω πει ποτέ ψέματα για την καταγωγή μου. Όχι, στο δρόμο όταν περπατάω, οι άλλοι νομίζουν ότι είμαι Έλληνας. Αν μου μιλήσουν στα ελληνικά και τους πω ότι δεν μιλάω ελληνικά, θα με ρωτήσουν από πού είμαι και θα πω ότι είμαι από τη Γεωργία.
Το πρόβλημά μου είναι με όσους δεν ενδιαφέρονται τι θα κάνω μετά το σεξ. Πάω σπίτι τους, κάνουμε σεξ και μετά δεν τους νοιάζει αν μπορώ να πάρω ταξί, αν έχω κάπου να μείνω, αν προλαβαίνω το μετρό κ.λπ.»
Ν.Τ.: «Αυτό συμβαίνει σε όλες τις χώρες στην πραγματικότητα. Μόλις τελειώσει το σεξ, θέλει να φύγεις. Δεν τον ενδιαφέρει.»
Σ.Μ.: «Ναι, θα μπορώ να γυρίσω σπίτι μου; Ή θα μείνω στο δρόμο όλη νύχτα, χωρίς χαρτιά; Δεν τους ενδιαφέρει. Δεν σε ρωτάνε καν τι θέλεις, πώς είναι η ζωή σου, αν έχεις χρήματα. Δεν τους νοιάζει.»
Ν.Τ.: «Στη χώρα μου, λέμε αν θέλουμε σεξ και μετά το σεξ δεν ενδιαφέρομαι ούτε εγώ ούτε ο άλλος τι θα κάνει. Εκτός αν πάμε για καφέ και γνωριστούμε πρώτα.»
Σ.Μ.: «Στη χώρα τη δική μου, επειδή είμαστε λίγοι οι γκέι, γνωριζόμαστε και βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Δεν συναντιόμαστε και μετά τέλος. Έχω τρεις Γεωργιανούς γκέι φίλους εδώ. Αλλά στους στρέιτ δεν μιλάω, δεν έχω φίλους, γιατί έχω πρόβλημα. Μία φορά πήγα για καφέ με μία φίλη μου από τη Γεωργία και ήρθε κι ένας φίλος της. Και με ρώτησε “γιατί το κάνεις αυτό;” επειδή κατάλαβε ότι είμαι γκέι και του είπα: “1. Μου αρέσει. 2. Είμαι γκέι.” Γούρλωσε τα μάτια του και είπε “τι;” και δε μίλαγε για αρκετή ώρα. Προφανώς είχε πρόβλημα.»
Ν.Τ.: «Θα έκανα παρέα και και με γκέι και με στρέιτ. Και στη δουλειά, δεν έχουν πρόβλημα. Δεν το λέω, βέβαια, σε όλους, αλλά σίγουρα θα ξέρουν, γιατί συζητάνε μεταξύ τους όσοι είναι από την ίδια χώρα.»
Θέλοντας να μάθουμε περισσότερα και από τον ακτιβιστικό χώρο, μιλήσαμε με δύο άτομα, τον NeilGrungras και τον Κωνσταντίνο.
NeilGrungras: «Δουλεύουμε για να πείσουμε την κυβέρνησή μας να δεχτεί έναν ελάχιστο αριθμό ΛΟΑΤ προσφύγων ειδικά από τη Συρία»
Ο NeilGrungras, διευθυντής της διεθνούς οργάνωσης ORAM (OrganizationforRefuge, Asylum & Migration) με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, συμμετείχε στο συνέδριο της ILGA–Europe στην Αθήνα, όπου τον συναντήσαμε και τον ρωτήσαμε για τις περιπέτειες όσων ΛΟΑΤ προσφύγων ζητούν άσυλο, κυρίως στη Βόρεια Αμερική:
AV: Γνωρίζετε κάποιον ΛΟΑΤ μετανάστη/πρόσφυγα που να έχει περάσει από την Ελλάδα;
N.G.: Δεν ξέρω ούτε κάποιον που να είναι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, ούτε να έχει περάσει από εδώ. Αλλά γενικά οι ΛΟΑΤ μετανάστες/πρόσφυγες δεν ζητούν να μείνουν στην Ελλάδα. Τη χρησιμοποιούν ως χώρα/τράνζιτ.
AV: Έχετε μιλήσει με κάποιον που να έχει περάσει από την Ελλάδα;
N.G.: Έχω μιλήσει με άτομα, αλλά όχι ειδικά για την εμπειρία τους από αυτή τη χώρα. Δεν είχαν αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα για να μου πούνε. Νομίζω ότι πέρασαν γρήγορα από την Ελλάδα, δεν πρόλαβαν να ζήσουν καθόλου εδώ.
AV: Σαν οργάνωση έχετε λάβει κάποιες πρωτοβουλίες ειδικά για τους Σύριους ΛΟΑΤ πρόσφυγες;
Ν.G.: Ναι, οπωσδήποτε. Φέτος τον Αύγουστο, ένας υπάλληλός μας, ο Σουμπί Ναχάς μίλησε στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Ήταν ο πρώτος γκέι πρόσφυγας από αραβική χώρα που μίλησε ποτέ σε Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Είπε για τη ζωή του στη Συρία και όσα πέρασε για να φύγει από εκεί, να πάει στον Λίβανο και στη συνέχεια στην Τουρκία και στις ΗΠΑ. Σκοπός ήταν να δείξουμε σε όλο τον κόσμο τι συμβαίνει με τους Σύριους ΛΟΑΤ πρόσφυγες και γιατί έπρεπε να δραπετεύσουν.
Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε για να πείσουμε την κυβέρνησή μας να δεχτεί έναν ελάχιστο αριθμό ΛΟΑΤ προσφύγων ειδικά από τη Συρία. Οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί…
AV: Αυτό προέκυψε από την ομιλία στον ΟΗΕ;
Ν.G.: Από την ομιλία έγινε ξεκάθαρο ότι υπάρχουν 55.000 πρόσφυγες από τη Συρία στις ΗΠΑ και μόνο 100 είναι ΛΟΑΤ. Έτσι, μετά αποφασίσαμε ότι πρέπει να λάβουμε πρωτοβουλία για να εγγυηθούμε ότι οι ΗΠΑ θα δεχτούν έναν συγκεκριμένο αριθμό ΛΟΑΤ ατόμων.
Εάν θέλεις να διαφύγεις από μία χώρα όπως το Ιράκ ή τη Συρία, θα μπορείς να πας στην Τουρκία και από εκεί σε μία πιο ασφαλή χώρα, στον Καναδά ή στις ΗΠΑ. Δουλεύουμε για να αναλάβει το μερίδιο ευθύνης της και η αμερικανική κυβέρνηση.
AV: Ξέρετε άλλες ανάλογες πρωτοβουλίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Ν.G.: Ναι, για ΛΟΑΤ άτομα υπάρχουν κάποιες οργανώσεις σε Νορβηγία, Βρετανία, Σουηδία, Γαλλία και Αυστρία, που βοηθούν ΛΟΑΤ πρόσφυγες γενικά, ώστε να αιτηθούν για άσυλο.
Εάν είσαι πρόσφυγας ή μετανάστης και θέλεις να υποβάλεις αίτηση για άσυλο, πρέπει να είσαι από συγκεκριμένες χώρες; Μόνο Συρία ή Ιράκ;
Μπορεί να είναι από οποιαδήποτε χώρα, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένες χώρες που εκ προοιμίου θεωρείται ότι δεν αντιμετωπίζεις στην πραγματικότητα κάποια δίωξη, π.χ. αν είσαι Καναδός.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο νόμος λέει ότι αν προέρχεσαι από μία χώρα που το σεξ μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου είναι έγκλημα και το κράτος εφαρμόζει αυτό το νόμο, τότε μπορείς να πάρεις άσυλο. Δεν είναι όμως μόνο θέματα πολέμου ή νομοθεσίας που μπορεί να επικαλεστεί κάποιος. Μπορούν κι άλλα άτομα να κάνουν αίτηση για χορήγηση ασύλου, αρκεί να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι έχουν πρόβλημα, ότι έχουν δεχθεί επίθεση επειδή είναι γκέι ή ότι η αστυνομία δεν τους προστατεύει.
AV: Κάποιοι άνθρωποι και στην Ελλάδα αναγκάζονται να κρύβουν και την εθνικότητά τους και την σεξουαλικότητά τους. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορεί να το ξεπεράσει το άτομο;
Ν.G.: Είναι ένα από τα δύσκολα πράγματα για τους πρόσφυγες. Όλοι οι πρόσφυγες έχουν περάσει από πολύ δύσκολες συνθήκες. Οπότε εάν είσαι από ξένη χώρα και έχεις περάσει δύσκολα, αναζητάς καταφύγιο πρώτα από την κοινότητα των συμπατριωτών σου, που θα βρεις στην καινούρια χώρα. Όμως οι ΛΟΑΤ πρόσφυγες συνήθως δεν μπορούν να μείνουν με τους ανθρώπους που προέρχονται από την ίδια χώρα. Δεν τους δέχονται ή δεν θέλουν και οι ίδιοι, γιατί φοβούνται. Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν έχεις καμία στήριξη ούτε από την κοινότητα των μεταναστών, ούτε από την κοινότητα που σε δέχεται ως πρόσφυγα.
Επίσης, συχνά, οι εχθροί μας είναι οι δικοί μας άνθρωποι, αυτοί που μας πληγώνουν περισσότερο είναι οι μετανάστες από την ίδια χώρα. Μπορεί να είναι και επικίνδυνο να αναζητήσουν καταφύγιο στους συμπατριώτες τους.
Επίσης, π.χ. είμαι τρανς και με χτυπούν στον δρόμο, αλλά δεν μπορώ να πάω στην αστυνομία, γιατί φοβάμαι πώς θα με αντιμετωπίσουν. Αυτοί που με χτυπήσανε, το ξέρουν ότι εγώ δεν θα τους καταγγείλω και μπορεί να συνεχίσουν. Και αυτό συμβαίνει συχνά με τους τρανς πρόσφυγες.
Ο Κωνσταντίνος συμμετέχει σε προγράμματα για καταγραφές εγκλημάτων μίσους, και μας μίλησε για αυτό το ζήτημα.
«Έχουμε λάβει περιστατικά για εγκλήματα μίσους είτε από τρανς, γκέι και άλλες ταυτότητες και για αίτηση ασύλου. Δεν μπορούμε να μπούμε σε λεπτομέρειες αλλά να μιλήσουμε στο γενικό κομμάτι.
Μέσα στο ‘15 υπάρχουν καταγραφές από εγκλήματα μίσους που αφορούν και την εθνοτική καταγωγή το χρώμα σε συνάρτηση με το σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα φύλου. Υπάρχει περιστατικό μέσα στα κέντρα κράτησης της Αμυγδαλέζας για κακοποίηση και από τους υπεύθυνους και από ομοεθνείς. Επίσης, λόγω του ζητήματος με τους πρόσφυγες στην Ελλάδα και την είσοδο στα νησιά έχουν καταγραφεί περιστατικά και ομοφοβίας και τρανσφοβίας από ομοεθνείς κυρίως, γιατί ένας πρόσφυγας όταν νιώσει μια παραπάνω ασφάλεια και κάνει κάμιν άουτ σε μεγάλο βαθμό θα βιώσει βία από ομοεθνείς και για αυτό δεν μιλάνε πολύ. Είχαμε περιστατικό στην Αθήνα όπου ομοεθνείς είχαν προκαλέσει σωματική βλάβη σε ενήλικη τρανς γυναίκα από τη Συρία έξω από το στέκι μεταναστών γιατί ντρόπιαζε τη θρησκεία τους. Πολλά άτομα δεν μιλάνε γιατί φοβούνται μη δεχθούν βία και διάκριση κατά την περίοδο που θα βρίσκονται σε αυτό το κράτος. Μεγάλο ζήτημα είναι η αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού όταν θα φτάσουν. Όταν έχουν φύγει από μια εμπόλεμη ζώνη, όταν σε κάποια χώρα ποινικοποιείται η ταυτότητά του, δεν αναγνωρίζεται ότι είναι πρόσφυγας για αυτό, αλλά για μετανάστης (έχει πάρει άσυλο ένας άντρας εδώ για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του). Καταπατάται το κομμάτι της ιδιωτικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσον αφορά την εξέταση αυτού του ζητήματος.
Μπροστά μας στην επιτροπή ρώτησαν αν του σηκώνεται με τον άνθρωπο που είναι δίπλα του, αν όντως είναι σύντροφος του. Επεμβήκαμε και κατάλαβε το λάθος του, αλλά έπρεπε να το γνωρίζει και να μην περιμένει μια κυβερνητική οργάνωση για να κάνει συστάσεις.. Σε ένα μεγάλο βαθμό βρισκόμαστε πολλές φορές αντιμέτωποι με το κομμάτι της άγνοιας πολλών βασικών πραγμάτων που θα έπρεπε να είναι ενημερωμένοι. Και σε αυτά τα πλαίσια ετοιμάζουμε έναν οδηγό για τους αστυνομικούς σχετικά.
Πέρα από το ότι είναι τεράστιο ζήτημα το προσφυγικό, βάλε μέσα και το ΛΟΑΤΚΙ να καταλάβεις τι γίνεται. Από 1/1 μέχρι σήμερα έχουμε καταγράψει πάνω από 120 περιστατικά ομοφοβίας κ τρανσφοβίας στην Ελλάδα. Αν είναι σε συνδυασμό με το προσφυγικό.. Υπάρχει αύξηση έντασης των βίαιων περιστατικών. Ένας αιτούντας άσυλο από το Πακιστάν για τον σεξ προσανατολισμό του είχε απευθείας σωματική βλάβη. Αν είναι ένα άτομο ΑΜΕΑ ή πρόσφυγας και ΛΟΑΤΚΙ, υπάρχει μεγαλύτερη ένταση, γιατί κουβαλάει πάνω του ακόμα ένα «μειονέκτημα» για κάποιους. Έχουμε καταγράψει και λιθοβολισμό και διορθωτικούς βιασμούς.
Γενικά δουλειά υπάρχει και κάθε μέρα ελπίζουμε να μην έχουμε περιστατικά.. Όταν στην έκθεση του 14 έχουμε μόνο 34 περιστατικά και φέτος πάνω από 120, φτάνεις στο σημείο να μην μπορείς να υπολογίσεις πόσα γίνονται την ημέρα. Τον Αύγουστο καταγράφηκαν 25 περιστατικά. Πόσοι ήταν αυτοί που δεν μίλησαν; Δεν ξέρουμε την πραγματικότητα… Και ειδικά όταν το συνδυάσεις με τον πρόσφυγα και τον μετανάστη, δεν ξέρεις καθόλου.
Στην Κω μία τρανς κοπέλα έκανε κάμιν άουτ και δέχθηκε βία από ομοεθνείς. Το ίδιο και στην Αθήνα. Πέρα από το ότι θα σε κοιτάξει η ελληνική κοινωνία στραβά, δεν λαμβάνεις και την υποστηρίξει από την δική σου κοινωνία.. Μένει σαν άτομο ξεκρέμαστο ο καθένας και η καθεμία. Ναι μιλάμε για δράσεις, αλλά δεν μπορούμε να καταγράψουμε περιστατικά γιατί τα άτομα φοβούνται να μιλήσουν. Χρειάζεται να υπάρχει ασφαλής χώρος. Χρειάζονται δεδομένα να έχεις μια ιδέα του τι γίνεται και μετά να πας να επικοινωνήσεις σωστά κάτι. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα τρόπο ώστε να νιώσεις ασφαλείς οι ΛΟΑΤΚΙ μετανάστες και να προσφέρουμε με βάση τις ανάγκες τους.
Η ασφάλεια μπορεί να δημιουργηθεί μέσα από τον σεβασμό και την κατανόηση, πρέπει να το ξέρεις σαν οργάνωση, έχουν προβλήματα όπως η στέγαση, η σίτιση, χρειάζονται ενθάρρυνση στο ΛΟΑΤ, να μπορούν να μιλήσουν. Για την καταγραφή για ΛΟΑΤ μετανάστες και πρόσφυγες, επικοινωνείς με απλές πρακτικές αν θέλει να κάνει μια πρώτη συζήτηση, με κατανόηση. Το να καταφέρεις να ανοίξεις αυτόν τον δρόμο να ανοιχτεί θέλει χρόνο και υπομονή, να είσαι έτοιμος να διαχειριστείς τα πάντα, να μην δημιουργήσεις αρνητικό κλίμα στο άτομο που μιλάει.
Όταν για πρώτη φορά δεχθήκαμε, θυμάμαι, κλήση για διορθωτικό βιασμό δεν έπρεπε να τρομάξεις γιατί θα τρόμαζες το θύμα και θα κλεινόταν. Πρέπει να είσαι έτοιμος να ακούσεις κάτι. Πρέπει να κάνεις συγκεκριμένη προσέγγιση, χωρίς να προσβάλεις. Χρειάζεται να ρωτήσεις πως προσδιορίζεται κάποιο άτομο και πως θέλει να του απευθύνεσαι, είναι στοιχειώδη πράγματα. Όλοι έχουμε μάθει το γκέι και το λεσβία, αλλά το πανσέξουαλ, τη μη διπολική έκφραση φύλου, το ασέξουαλ και τόσα άλλα δεν τα έχουμε λάβει υπόψιν, δεν έχουμε μάθει να τα χρησιμοποιούμε, πρέπει να τα γνωρίζουμε και πρέπει να ρωτάμε και να ακούμε το άλλο άτομο. Δεν μπορείς να βγάλεις συμπεράσματα έτσι μόνος σου αν ο άλλος έχει αντρικά χαρακτηριστικά και να αρχίσεις να του μιλάς στο αρσενικό! Ρωτάς ποια αντωνυμία χρησιμοποιεί. Δείχνεις τη διάθεσή σου πως θέλετε να μιλήσετε με ασφάλεια.»
Πληροφορίες
Έργα που ασχολούνται με την καταγραφή ή/και αντιμετώπιση εγκλημάτων μίσους λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και ταυτότητας φύλου:
- «Υποστηρικτικές, συνοδευτικές και νομικές υπηρεσίες σε θύματα εγκλημάτων μίσους»
Το έργο αφορά υποστηρικτικές, συνοδευτικές και νομικές υπηρεσίες σε θύματα εγκλημάτων μίσους, παρεμβαίνοντας στην αναγνώριση, καταγραφή και αντιμετώπιση των εγκλημάτων αυτών με έναν ολοκληρωμένο τρόπο, που αποτελείται από τα παρακάτω στάδια: 1. Αναγνώριση και καταγραφή, 2. Πρωτογενής ιατρική υποστήριξη, 3. Πρωτογενής νομική στήριξη/συνοδεία, 4. Διαρκής ψυχοκοινωνική υποστήριξη, 5. Νομική εκπροσώπηση των θυμάτων, και 6. Παραγωγή έκθεσης αποτελεσμάτων και συστάσεων προς τις αρχές. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα αναγνώρισης, καταγραφής και αντιμετώπισης των ρατσιστικών εγκλημάτων, που θα λειτουργεί υπό την αιγίδα του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, με δύο βασικούς στόχους: α. την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών στα θύματα εγκλημάτων μίσους, και β. μέσω των υπηρεσιών αυτών, την ανάδειξη των διοικητικών, θεσμικών και νομικών προβλημάτων και την διατύπωση σχετικών συστάσεων προς τις αρμόδιες αρχές.
- «Πες το σ‘ εμάς»
Είναι το έργο που υλοποιείται από την Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας, με στόχο την καταγραφή περιστατικών ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας, την αντιμετώπιση των συνεπειών τους, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Πέτρος Αλεξανδρής, Μαρία Μάζη
Το αφιέρωμα φιλοξενήθηκε στην έντυπη μορφή του Antivirus (τεύχος 65)
