Ο Νίκος Δρίβας είναι τρανς δάσκαλος ολοήμερου σχολείου στην Αθήνα, με πολυετή εμπειρία στην παιδαγωγική τόσο σε μεγάλα αστικά κέντρα όσο και στην ελληνική επαρχία. Μας μίλησε για τα προβλήματα που έχει αντιμετωπίσει όλα αυτά τα χρόνια, καθώς και τους «ασφαλείς χώρους» όπου κατάφερε και έζησε όπως ήθελε ο ίδιος, ελεύθερος από τον καταναγκασμό της κοινωνίας και περισσότερο των συναδέλφων του.
Όπως μας είπε, «υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να διαχειριστούν με τίποτα το καινούριο», ενώ από το 2015 και μετά έχει βρει τον δικό του ασφαλή χώρο στο «Πολύχρωμο Σχολείο», την οργάνωση για τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα στον εκπαιδευτικό κλάδο και στα σχολεία, όπου και δραστηριοποιείται ακτιβιστικά. Για το πώς βλέπει το μέλλον μάς δήλωσε: «Εγώ για το μέλλον θέλω να μην κρυβόμαστε, να λέμε αλήθειες».
Antivirus: Πόσα χρόνια είσαι δάσκαλος;
Νίκος Δρίβας: Από το 2001. Έχω δουλέψει μία χρονιά στη Ρόδο, μία στη Ζάκυνθο, τα υπόλοιπα χρόνια μέχρι το 2015 στον τόπο μου, στην Αχαΐα και μέχρι σήμερα στην Αθήνα.
Α.V.: Πότε αποκάλυψες την ταυτότητά σου;
Νίκος Δρίβας: Από την αρχή της δουλειάς μου. Η ζωή μου ως δασκάλου από το 2001 έως το 2010 ήταν πάρα πολύ δύσκολη γιατί δεν μπορούσε να διαχειριστεί κανένας αυτό που είμαι. Επειδή δεν είχα μπει σε διαδικασία μετάβασης και για λόγους υγείας, αλλά ήταν περισσότερο θέμα κοινωνίας. Με φώναζαν Νίκο στην τάξη και Λία έξω από αυτήν, το «dead name». Ή το αντίθετο, ανάλογα με την περιοχή.
Α.V.: Πώς αισθανόσουν όταν άκουγες το «dead name»;
Νίκος Δρίβας: Αυτό που αισθάνεσαι καθώς μεγαλώνεις. Το dead name μου είναι Νικολία-Ευαγγελία. Εγώ από την αρχή άργησα να μιλήσω. Κι αυτό όχι επειδή οι μισοί με φώναζαν Νικολία κι οι μισοί Ευαγγελία, αλλά θεώρησα ότι αυτό το όνομα δεν μου ταιριάζει, δεν είμαι εγώ. Ο γιατρός μου πολύ αργότερα μου είπε ότι αν ίσχυε αυτό με τα δύο ονόματα, τότε έστω σε κάποιον με τον οποίο είχα μεγάλη οικειότητα, θα απαντούσα. Στο σχολείο με ρωτάει η δασκάλα «πώς σε λένε» και λέω «Δημήτρη» από μία ταινία που είχα δει με τον Παπαμιχαήλ. Η δασκάλα μου δεν είπε τίποτα, μετά το έμαθαν οι δικοί μου που είναι εκπαιδευτικοί και η αντίδρασή τους δεν ήταν η πρέπουσα. Μετά δεν το ξανάπα. Απαντούσα στο Λία.
Στην εφηβεία κατάλαβα ότι κάτι δεν πάει καλά και σταμάτησα πάλι να απαντάω στο Λία. Αναρωτιόμουν γιατί μου αρέσει πιο πολύ να παίζω με τα αγόρια και γιατί μου άρεσε να μου λένε «μπράβο, έπαιξες σαν αγόρι»! Κι εκείνο το «σαν», το ένιωθα «μα αφού είμαι». «Γιατί λένε σαν, αφού εγώ νιώθω ότι είμαι;» Τη δεκαετία του ’80!
Στο πανεπιστήμιο, στην Πάτρα, έκανα την πρώτη μου εμφάνιση το 1993 ως Νίκος. Παίρνω ένα τεράστιο «όχι» και αποφασίζω να το πω στους δικούς μου ανθρώπους. Ούτε αυτοί το θεώρησαν κάτι φυσιολογικό και υπήρχε τεράστια μοναξιά. Αυτό βγήκε σε ψυχοσωματικό. Οι γονείς μου, που τους λέω «θεούσικους», είχαν έναν εξομολόγο.
Α.V.: Ποιοι είναι οι θεούσικοι;
Νίκος Δρίβας: Αυτοί που πιστεύουν στον θεό χωρίς να αγαπάνε τους ανθρώπους. Είναι υποκριτές. Ο τότε εξομολόγος μου είπε ότι για αυτό που συνέβη στην υγεία σου φταίει αυτό που λες ότι είσαι και ο θεός σε τιμωρεί. Εξαιτίας του προβλήματος υγείας, άρχισα να βλέπω ψυχίατρο. Μου είπε, προς το τέλος της φοιτητικής μου ζωής, ότι «αυτό είσαι και προσπάθησε να είσαι αληθινός». Και είπα ότι θα κάνω τόσα καλά για τους μαθητές μου, που θα με αποδεχτούν έτσι, το χωριό μου, οι συνάδελφοι…
Οι μαθητές μου με αποδέχτηκαν, για αυτούς είμαι ο δάσκαλος πάντα, όμως ούτε οι δάσκαλοι με αποδέχτηκαν ούτε οι δικοί μου. Την αποδοχή την ένιωσα από δύο ανθρώπους, ένας από τους διευθυντές σχολείου στον τόπο μου, που με το που πήγα με είπε «Νικόλα». Ήταν άνθρωπος, έμπαινε μπροστά αν με πείραζε κάποιος. Είναι διευθυντής σχολείου σε ένα χωριό 1.000 κατοίκων. Τους έλεγε: «Αυτόν τον δάσκαλο μας φέρανε, αν δεν συμπεριφέρεται καλά στα παιδιά σας, ελάτε σε μένα». Ή τους έλεγε: «Αν δεν θέλετε να τον φωνάζετε Νίκο, φωνάξτε τον Αλέξανδρο!»
Είχα προβλήματα με τους γονείς των παιδιών, τους παλιούς συμμαθητές μου. Έλεγε το παιδί «μαμά, ο κύριος με διάβασε» και να λέει η μαμά «ποιος κύριος; η Ευαγγελία» και λέει το παιδί: «Τι βλέπεις; Στραβή είσαι;» Υπήρχαν κι άλλες περιπτώσεις που τα παιδιά με υπερασπίζονται ή που μου συμπεριφέρονται σαν έναν κανονικό cis άντρα. Πάντα όμως φοβόσουν τι θα ακούσεις.
Α.V.: Μιλάμε για λεκτικού είδους κακοποίηση. Έχεις δεχθεί άλλου είδους διάκριση;
Νίκος Δρίβας: Αν με έχουν διώξει από σχολείο; Έχω φύγει από γραφείο. Τη χρονιά που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2015, είχε έρθει στην Πάτρα να με δει η τότε κοπέλα μου και μας είδανε, όπως έμαθα εκ των υστέρων, στον κεντρικό δρόμο να περπατάμε χεράκι-χεράκι. Εγώ είχα χάσει τη θέση μου στο χωριό για διάφορους λόγους, όχι λόγω της ταυτότητάς μου, και με πήγαν στο γραφείο, στην Πάτρα. Έπρεπε να συστηθώ και πάλι ως Νίκος, αλλά ο προϊστάμενος με φώναζε «Βαγγελιώ».
Μια μέρα του Νοέμβρη με έστειλαν να ανοίξω ένα σχολείο σε ένα ορεινό χωριό, που δεν είχε διοριστεί κανένας αναπληρωτής. Ουσιαστικά, με «έδιωξε» από το γραφείο μία μέρα μετά που είχα βγει βόλτα με την κοπέλα μου στην πόλη. Δεν είχα όμως απόδειξη. Το κατάλαβα μετά από χρόνια.
Πήγα στο χωριό και ήμουν ο δάσκαλος του χωριού, με 4 μαθητές. Κατέβαινα στο καφενείο κι έπαιζα με τους κατοίκους πρέφα και δηλωτή. Αυτό που έβλεπαν, δεν ήταν γυναίκα. Θα το θυμάμαι για πάντα, μου έκανε τρομερή εντύπωση. Ξέραν ότι θα έρθει μία δασκάλα, είχαν ειδοποιήσει τον κοινοτάρχη.
Α.V.: Ο κόσμος στο χωριό σε έβλεπε ως τον δάσκαλο ενώ η δημόσια υπηρεσία όχι…
Νίκος Δρίβας: Ακόμη κι εδώ στην Αθήνα. Φέτος είμαι δεύτερη χρονιά στο ίδιο σχολείο. Θεωρώντας ότι επειδή η πρώτη χρονιά ήταν η πρώτη επαφή με έναν διαφορετικό δάσκαλο, φέτος θα είναι καλύτερα. Δυστυχώς οι πρώτοι δυόμιση μήνες ήταν πιο δύσκολοι από την πρώτη χρονιά. Με το ίδιο ακριβώς εκπαιδευτικό προσωπικό. Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που δεν μπορούν να διαχειριστούν με τίποτα το καινούριο. Πρέπει να φτάσεις στο σημείο να απειλήσεις τον άλλον με καταγγελία και να φοβηθεί για να έχεις την ησυχία σου (σ.σ. Όχι την αποδοχή), έτσι ώστε να κάνει ένα βήμα πίσω.
Α.V.: Είπες ότι θα καταγγείλεις τη συμπεριφορά τους;
Νίκος Δρίβας: Ναι. Αρχικά, τον πρώτο χρόνο, η αντίδρασή τους ήταν κακή. Όλο τον χρόνο είχαμε: «Κορίτσι μου γλυκό» και «αγόρι μου, Λία». «Θα πας στις γυναικείες τουαλέτες», «δεν μπορείς να φοράς στενά παντελόνια», «άντρας και να φοράει στραπόν;». Το αφήνω. Φέτος, έχοντας αφήσει να εννοηθεί ότι αν ξαναπάρω απόσπαση, γιατί η μόνιμή μου θέση είναι στην Αχαΐα, θα ξαναζητήσω το συγκεκριμένο σχολείο, το τι έχω περάσει από συναδέλφους… Τα παιδιά, ακόμα κι αν μπερδεύονται επειδή έχουν δασκάλα στο πρωινό τους τμήμα, αυτοδιορθώνονται. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι με τη διεύθυνση του σχολείου, που δεν ήθελε με τίποτα να αναλάβω τάξη.
Α.V.: Ούτε τώρα έχεις.
Νίκος Δρίβας: Ούτε τώρα. Πέρσι το πρόβλημα ήταν τι θα πούνε οι γονείς. Φέτος, ήταν το θέμα ότι από τη στιγμή που δεν έχεις κάνει αλλαγή ταυτότητας, πώς θα υπογράψεις τα χαρτιά; Θα μπερδέψεις τα παιδιά. Δεν με στηρίξανε ούτε οι συνάδελφοι. Μέχρι 15 Νοέμβρη δεν έκανα τίποτα. Απείλησα τη διεύθυνση του σχολείου με καταγγελία, έκλεισα ραντεβού με τον προϊστάμενο, βέβαια, για τον Μάιο, το έμαθε και είμαστε σε έναν περίεργο μήνα του μέλιτος, που αυτοδιορθώνεται και τέτοια. Και έχω αναλάβει και το ολοήμερο. Οι συζητήσεις μας είναι για τα ρούχα, για το στραπόν, αλλά σε χαλαρό τόνο. Άλλοι μαλώνουν για τα γράμματα κι εμείς μαλώνουμε για τα… πουλιά.
Α.V.: Δεν θες να προχωρήσεις σε φυλομετάβαση, αλλά χρησιμοποιείς κάποια πρόσθετα.
Νίκος Δρίβας: Ναι, καταρχήν δένω το στήθος μου και φοράω στραπόν.
Α.V.: Είναι ανάγκη δική σου;
Νίκος Δρίβας: Καθαρά δική μου εσωτερική ανάγκη. Σουτιέν φοράω μόνο αν νιώθω δύσπνοια, ελάχιστες φορές, στο 10% της καθημερινότητάς μου. Έχω κακοποιηθεί και με το προηγούμενό μου φύλο.
Α.V.: Με το θέμα της νομικής αναγνώρισης του φύλου σου; Έχεις προχωρήσει τη σχετική διαδικασία;
Νίκος Δρίβας: Έχω κάποιες εκκρεμότητες με τη δικαιοσύνη και πρέπει να τις κλείσω, για να μη θεωρηθεί ότι θέλω να αποφύγω να αναλάβω τις ευθύνες μου. Μετά θα προχωρήσω. Θέλω να το κάνω, με βοηθά η νομοθεσία. Κατ’ αρχήν είμαστε υπαρκτοί. Σκέφτεσαι τι έγινε το 2002 όταν πήγα στη Ζάκυνθο να δουλέψω; Τους είπα: «Γεια σας ήρθα, είμαι ο Νίκος». Και μου λέει «ποιος Νίκος; Εδώ λέει Νικολία-Ευαγγελία». Λέω «γεννήθηκα “η”, αλλά νιώθω “ο”». Έναν ολόκληρο χρόνο πήγε έτσι η κουβέντα. Στα 18 χρόνια που δουλεύω ακούω ακόμα την ερώτηση: «Τι σημαίνει να νιώθεις αγόρι;» Ή υπάρχει ακόμα και ο φόβος ότι μπορεί να τους κολλήσεις κάτι. Να μην ακουμπάω τα παιδιά, ακόμα κι αν έχει τύχει να χτυπήσει κάποιο παιδί και να χρειάζεται βοήθεια. Να φωνάξω άλλον δάσκαλο, γιατί εγώ δεν μπορώ να το πάρω αγκαλιά.
Α.V.: Σε έχουν αφήσει να έχεις μία τάξη δική σου;
Νίκος Δρίβας: Μόνο στα σχολεία του τόπου μου, στα χωριά, γιατί δεν είχαμε δασκάλους, έπρεπε να μπω σε τάξη, αναγκαστικά. Στην Αθήνα υπάρχουν εκπαιδευτικοί. Θεωρούσαν ότι έτσι θα με κάνουν να εγκαταλείψω αυτό που είμαι.
Α.V.: Δραστηριοποιείσαι και στο «Πολύχρωμο Σχολείο»;
Νίκος Δρίβας: Ναι. Κοίτα να δεις, από το 2001 έως το 2009 ήμουν μόνος μου, ένας τρανς δάσκαλος στα όρια του παραλογισμού. Για το Πολύχρωμο Σχολείο έμαθα το 2015. Γνώρισα στο Pride της Πάτρας τον Πέτρο (Σαπουντζάκη). Ήθελα αυτό που ζούσα, να μην το ζήσει άλλος, μαθητής, συνάδελφος. Να πω ότι κάτι έκανα. Έχω την ανάγκη να κάνω ένα λειτούργημα, όχι μόνο στα πλαίσια του σχολικού συστήματος. Εκτός αυτού, δεν νιώθω μόνος μου. Είναι αλλιώς να είσαι πλήρως αποδεκτός σε έναν χώρο.
Α.V.: Θέλεις να τεκνοθετήσεις;
Νίκος Δρίβας: Το ιδανικό θα ήταν να αποκτήσω παιδί και να αναγνωριστώ ως πατέρας, αλλά αυτή τη στιγμή δεν γίνεται. Είναι κάτι που μελλοντικά θα ήθελα να κάνω. Επίσης, θα ήθελα να γίνει πιο εύκολη η αλλαγή (σ.σ. αστυνομικής) ταυτότητας. Πιο απλή. Και να μην κρίνομαι από έναν δικαστή αν είμαι αγόρι ή κορίτσι. Θέλω να μην φοβάμαι όταν πηγαίνω σε ένα καινούριο σχολείο, στην επόμενη μετάθεσή μου.
Α.V.: Πώς βλέπεις το μέλλον;
Νίκος Δρίβας: Δεν ξέρω να σου πω σίγουρα. Την Κυριακή (12 Ιανουαρίου) έκανα το πρώτο μου Drag King Show, με το όνομα «Nicolas the Great», απήγγειλα δύο ποιήματα, χόρεψα, μαζί με drag queens. Το έκανα για να αποδομήσω τον εαυτό μου, το είχα ανάγκη.
Θέλω να μην κρυβόμαστε, να λέμε αλήθειες, όλοι, οι διαφορετικοί και οι μη. Για να μην υπάρχει το δίπολο και οι τρανς και οι cis ή αλλιώς όποια άλλη ταυτότητα έχουμε. Είμαστε διαφορετικές σταγόνες.
Μέρος της συνέντευξης του Νίκου δημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα του 90ού τεύχους του Antivirus με τίτλο “The Future is Trans”
