Ναι, Είσαι Μισογύνης
Ήμουν από αυτές που όχι μόνο έβλεπαν το Game of Thrones αλλά το θεωρούσαν και σχεδόν φεμινιστικό. Ναι μεν έβρισκα ακραία μισογυνικό τον τρόπο που απεικονιζόταν η σεξουαλική βία, αλλά το παρέβλεπα σαν μία ατυχή προσπάθεια του τηλεοπτικού σόου να σοκάρει. Η ουσία της σειράς έλεγα, προσπαθώντας να τη δικαιολογήσω, είναι αλλού. Είναι στους καλογραμμένους πολυδιάστατους χαρακτήρες που έχτισε ο Martin. Το Game of Thrones δεν απεικόνιζε τις γυναίκες ως καρικατούρες. Ούτε περιοριζόταν μόνο σε ένα είδος γυναίκας -αυτό της δολοπλόκας μέγαιρας που εκμεταλλεύεται την σεξουαλικότητα της ή της παθητικής συζύγου του πρωταγωνιστή. Περιείχε πολλά διαφορετικά πρότυπα με τρόπο που ήταν αδύνατο να μην ταυτιστείς τουλάχιστον με ένα.
Στον σύμπαν του Game of Thrones κανείς δεν ήταν απόλυτα καλός ή κακός άλλωστε, και οι γυναίκες δεν αποτελούσαν εξαίρεση. Αυτό και μόνο αρκούσε για να με γοητεύσει. Στο δικό μας, πραγματικό κόσμο όπου οι γυναικείοι χαρακτήρες γράφονται συνήθως από άντρες και φαίνονται χάρτινοι, η σειρά αυτή έδινε μια ζωογόνα πνοή στις ηρωίδες της οι οποίες με όλες τις ατέλειές τους επιτέλους φάνταζαν αληθινές.
Δεν ήμουν ποτέ μεγάλη fan της Daenerys. Προτιμούσα χαρακτήρες πιο πικάντικους και με καλύτερες ατάκες -όπως η Cersei ή ο Tyrion. Την θεωρούσα ωστόσο αξιοθαύμαστη πολιτικό, όχι μόνο για την ικανότητά της να κερδίζει συμμάχους αλλά και επειδή ήταν η μοναδική με πολιτικό όραμα. Όλοι οι υπόλοιποι υποψήφιοι για το θρόνο ήθελαν απλά να κυβερνήσουν. Δεν είχαν ιδιαίτερες ιδεολογικές ανησυχίες ούτε έμπαιναν στη διαδικασία να αμφισβητήσουν το status quo. Η Daenerys ήταν η μοναδική με επαναστατικές ιδέες και γι αυτό το σεβόμουν. Κι αν είχα τις αμφιβολίες μου, σίγουρα τις έκαμψε όταν ζήτησε από τους συμβούλους της να της μιλήσουν με ειλικρίνεια αν ποτέ την δουν να παρεκτρέπεται ώστε να μην την αφήσουν να καταντήσει σαν τον πατέρα της. Ποιος άλλος χαρακτήρας στο Game of Thrones έδειξε ποτέ να ανησυχεί για τις ηγετικές του ικανότητες και τις διαβρωτικές ιδιότητες της εξουσίας για την κριτική του ικανότητα;
Για το λόγο αυτό, η μεταστροφή της δύο επεισόδια πριν το τέλος μου φάνηκε όχι απλά ότι ήρθε από το πουθενά αλλά και κατέστρεψε και έναν χαρακτήρα που έχτιζε για 7 σεζόν. Ναι, η Daenerys ήταν σκληρή αλλά δεν ήταν ποτέ άδικη. Τιμωρούσε αυτούς που της αντιστέκονταν και απειλούσαν το πολιτικό της σχέδιο. Δεν το έκανε όμως από ευχαρίστηση ούτε για επίδειξη ισχύος. Όπου πήγαινε κακοί άντρες πέθαιναν, όπως παραδέχτηκαν στο τελευταίο επεισόδιο ο Τζον Σνόου και ο Tύριον. Αλλά αν το θεωρείς αυτό ως οιωνό τυραννικής συμπεριφοράς είναι σαν να καταδικάζεις τη βία απ’όπου και αν προέρχεται. Και αυτό είναι το πρώτο μου πρόβλημα με την εξέλιξη των τελευταίων επεισοδίων: ότι ουσιαστικά στηρίζει τη θεωρία των δύο άκρων. Για να προετοιμαστεί μάλιστα για την τελευταία ομιλία της η Emilia Clarke παρακολούθησε βίντεο του Hitler, το οποίο έδωσε μεν ένα εντυπωσιακό αισθητικό αποτέλεσμα, φαίνεται όμως να αγνοεί πως ο ναζισμός συνοδεύεται από πολύ συγκεκριμένη ρατσιστική (και σεξιστική και ομοφοβική) ιδεολογία. Δεν είναι όλοι οι βίαιοι κατακτητές ανάλογοι του Χίτλερ.
Η Dany από εξόριστη πριγκίπισσα και έρμαιο των αντρών έγινε ένας αιμοσταγής δικτάτορας παρά τις καλές της προθέσεις γιατί η εξουσία διαφθείρει μπλαμπλαμπλα. Επομένως, όλοι οι αδύναμοι που ονειρεύονται κάποια μέρα να αποκτήσουν ισχύ, θα στραφούν κι αυτοί αναπόφευκτα προς το κακό. Οπότε ας μείνουν αδύναμοι. Τι νόημα έχει να προσπαθήσει οποιοσδήποτε να αλλάξει κάτι αφού τη στιγμή που θα έχει αρκετή εξουσία για να το πραγματοποιήσει, θα γίνει το ίδιο με αυτό που αντιμαχόταν τόσο καιρό; Η απόφαση της Daenerys όχι μόνο μας αιφνιδίασε αλλά ήταν σαν ένα χαστούκι στο πρόσωπο εκ μέρους του μετώπου της λογικής , εκ μέρους όλων αυτών των κυνικών που δεν πιστεύουν ότι υπάρχει εναλλακτική, που μας χλευάζουν ως ρομαντικούς και ουτοπιστές.
Τώρα, δε θα είχα πρόβλημα με αυτό το μήνυμα αν συνοδευόταν από ένα αντιεξουσιαστικό δίδαγμα ότι δεν υπάρχουν καλοί και κακοί ηγεμόνες. Το φινάλε όμως δεν μας λέει αυτό. Μας λέει ότι καλός ηγεμόνας είναι αυτός που κατέχει γνώση αλλά είναι και πολύ αποστασιοποιημένος για να ταυτίζεται συναισθηματικά με αυτούς που κυβερνά. Το πάθος της Daenerys και η εγγύτητά της με τους λαούς που απελευθέρωνε έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την συναισθηματική ψυχρότητα του απόμακρου Bran. Η πρώτη αντιπροσωπεύει το γυναικείο συναίσθημα. Ο δεύτερος την αντρική λογική. Η πρώτη είναι μια επαναστάτρια. Ο δεύτερος είναι ένας τεχνοκράτης.
Το Game of Thrones έτσι καταλήγει στο πολύ συντηρητικό συμπέρασμα πως οι λαοί θα πρέπει να κυβερνώνται από ειδικούς και γραφειοκράτες. Αυτοί που σήμερα έχουν τα πτυχία οικονομικών και διεθνών σπουδών και θέτουν την γνώση τους στην υπηρεσία των τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης κρατώντας λαδωμένα τα γρανάζια τους συστήματος χωρίς να το αμφισβητούν. Αυτοί που ασχολούνται με τα μικρά, καθημερινά πράγματα πολύ προσηλωμένοι για να δουν αν η πιο ευρεία εικόνα πρέπει να αλλάξει. Αυτοί που φροντίζουν να βρουν κονδύλια για το επόμενο EΣΠΑ χωρίς να αμφισβητούν την καρδιά του καπιταλισμού. Ιδανικά θα μπορούσε να μας κυβερνήσει ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης αν η βάση δεδομένων του μπορούσε να περιλάβει τα πάντα όπως το μυαλό του Μπραν. Πόσο εξοπλισμένο θα ήταν όμως για την ανάπτυξη πολιτικών ιδανικών και υποκειμενικών αξιών; Όχι πολύ, αν κρίνουμε από τα όχι και τόσο φιλόδοξα σχέδια με τα οποία βλέπουμε να καταπιάνεται το βασιλικό συμβούλιο. Το να φτιάχνεις δρόμους δεν είναι το ίδιο με το να απελευθερώνεις σκλάβους.
Το δεύτερο πρόβλημά μου με τα τελευταία επεισόδιο έχει να κάνει με το προφανές: η μεταστροφή της Danny ενισχύει τα στερεότυπα περί “τρελών” γυναικών που θα πρέπει να μένουν μακριά από την πολιτική γιατί είναι ασταθείς, ανισόρροπες και οι ίδιες καταδυναστεύονται από το συναίσθημά τους. Η Danny οδηγείται στην μαζική σφαγή όταν ο Τζον Σνόου την έχει απορρίψει. Πώς να μην ερμηνευτεί αυτό από εκατομμύρια τηλεθεατές ως επιβεβαίωση του στερεότυπου της αγάμητης υστερικής γκόμενας; Η Danny καίει όλη την πόλη χωρίς λόγο. Πώς να μην ερμηνευτεί αυτό ως επιβεβαίωση του χειρότερου φόβου των σεξιστών για γυναίκες πολιτικούς που όταν έχουν περίοδο θα φέρουν τον πυρηνικό όλεθρο; Και τι σημασία έχει στο κάτω κάτω της γραφής αν έχουν δώσει σε μια γυναίκα ένα πλούσιο backstory ή τι προθέσεις έχουν αν η κατάληξή της είναι ένα τεράστιο, χιλιοειπωμένο στερεότυπο; Η εξέλιξη μοιάζει να λέει: δώσαμε στις γυναίκες μια ευκαιρία στην εξουσία αλλά δεν ήταν αρκετά καλές. Ας επιστρέψουμε στους άντρες.
Μα τι θες, θα μου πείτε, να είναι όλες οι γυναίκες καλές για να μην το θεωρείς σεξιστικό; Όχι φυσικά. Είχαμε άλλωστε ήδη δολοπλόκες, εξουσιομανείς γυναίκες στη σειρά και αυτό ήταν καλό ακριβώς γιατί έδειχνε ότι οι γυναίκες δεν είναι από τη φύση τους στοργικές και αγαθές. Δεν γίνεται όμως να πάμε κατευθείαν από το “οι γυναίκες δε μπορούν να κυβερνήσουν γιατί πρέπει να κάτσουν στην κουζίνα” στο “οι γυναίκες δε μπορούν να κυβερνήσουν γιατί είναι κι αυτές κακές και τυραννικές όπως οι άντρες”. Δεν γίνεται σε έναν τηλεοπτικό κόσμο που ούτως η άλλως στερείται αναπαραστάσεων γυναικών σε θέσεις εξουσίας να καταλήγουμε να βλέπουμε πάλι άντρες να κυβερνούν στο τέλος -αλλά όχι για σεξιστικούς λόγους μωρε, απλά να, έτυχε η συγκεκριμένη να μη μπορεί να διαχειριστεί την εξουσία.
Το να βλέπουμε μάλιστα την Danny να πεθαίνει από το χέρι του αγαπημένου της ενώ του προτείνει μέχρι τελευταία στιγμή να κυβερνήσουν μαζί παρόλο που αυτός την έχει προδώσει, ενισχύει ακόμα περισσότερο την εικόνα ότι οι γυναίκες είναι πολύ συναισθηματικές για γίνουν καλοί αρχηγοί, ότι τα αισθήματά τους τις καθιστούν πολύ ευάλωτες για να σκεφτούν καθαρά. Και όλα αυτά με ένα ψευδοφεμινιστικό περιτύλιγμα: σας δώσαμε τόσες γυναίκες βασίλισσες, τι άλλο θέλετε; Απλά έτυχε να μην είναι άξιες και έτυχε οι άντρες να είναι καλύτεροι και πιο ψύχραιμοι γι αυτές τις δουλείες. Επίσης έτυχε όλοι αυτοί οι χαρακτήρες να είναι γραμμένοι από άντρες.
Το φινάλε της σειράς μου φάνηκε μισογυνικό όχι τόσο επειδή δεν έληξε με μια γυναίκα στο σιδερένιο θρόνο αλλά ακριβώς επειδή αφιέρωσε οχτώ σεζόν για να μας διηγηθεί την αποτυχία των γυναικών να κυβερνήσουν. Εκτός βέβαια από την Σάνσα. Η Σάνσα, που αδίκως μισήθηκε ακριβώς λόγο του παθητικού τρόπου που αντιδρούσε στην πατριαρχική της κακοποίηση, στο τέλος επιβραβεύθηκε. Όχι μόνο αυτό, αλλά οι σεναριογράφοι υπονόησαν πως ήταν ο άγριος βιασμός της που την έκανε αυτό που είναι σήμερα, λες και ο βιασμός είναι εργαλείο για να χτίζουν οι γυναίκες χαρακτήρα και να αποδεικνύουν την αξία τους.Η Σάνσα ωστόσο δεν είναι μία κάποια ενδιαφέρεται να αλλάξει το σύστημα ούτε κάποια που θέλει να προστατεύσει ή να βοηθήσει άλλες γυναίκες, όπως φάνηκε και από την ανταγωνιστική της στάση προς την Daenerys. Σε αντίθεση με την Daenerys ή την Άρυα δεν αφήνει τον θυμό να την κυριεύσει αλλά ούτε και να την εμπνεύσει. Και έτσι στο τέλος προσκολλάται σε συντηρητικές αξίες όπως η βόρεια πατρίδα της και οικογένεια της η οποία είναι είναι πλέον η μόνη που εμπιστεύεται, βλέποντας με καχυποψία οποιονδήποτε ξένο.
To Game of Thrones ξεκίνησε ως ένα πολύ φιλόδοξο πολιτικό θρίλερ κυρίως εξαιτίας της εξαιρετικής σκιαγράφησης των χαρακτήρων του. Πολλές γυναίκες ήταν αυτές που το παρακολούθησαν για την απόλαυση που προσέφερε το θέμα γυναικών να διεκδικούν κι αυτές την εξουσία όχι ως γυναίκες βασιλιάδες και πολιτικών αλλά ως βασίλισσες και πολιτικοί οι ίδιες. Είναι κρίμα που είχε έναν τόσο συντηρητικό για το φύλο αλλά και την πολιτική γενικότερα επίλογο.
