Vasilis Thanopoulos
Αρκετές πόλεις του εξωτερικού φαντάζουν πραγματικός παράδεισος για την ελληνική LGBT+ κοινότητα. Καλύτερες συνθήκες ζωής, περισσότερες επιλογές καθώς και μεγαλύτερη τριβή με τη λεγόμενη “διαφορετικότητα”. Είναι όμως έτσι; Οι εμπειρίες των queer κοινοτήτων στις πόλεις αυτές ίσως έχουν να πουν μια διαφορετική ιστορία.
Ανάμεσα σ΄ένα πολύχρωμο πλήθος και χορεύοντας σε λάτιν ρυθμούς, οι διαδηλωτές του φετινού Pride στην Μπογκοτά κυμάτιζαν σημαίες με το σύνθημα “ούτε ένα βήμα πίσω”. Είχαν κατέβει στους κεντρικούς δρόμους της πόλης μαζί με 10.000 άτομα για να γιορτάσουν και να υποστηρίξουν την LGBT+ κοινότητα της Κολομβίας.
Πολλές ετήσιες πορείες υπερηφάνειας στον κόσμο που κάποτε ήταν επίσημες διαμαρτυρίες κατά της καταστολής και του περιορισμού, έχουν εξελιχθεί σε εορτασμούς των (τωρινών) δικαιωμάτων ή της προόδου, αντανακλώντας τη δύναμη των LGBT+ κοινοτήτων.
Στην Μπογκοτά, για παράδειγμα, την πρωτεύουσα μιας μηχανοποιημένης και κοινωνικά συντηρητικής χώρας, υπήρξε εκπληκτική πρόοδος σε σχέση με τα LGBT+ δικαιώματα.
Τον Μάρτιο, η Angélica Lozano Correa, πρώην μέλος του δημοτικού συμβουλίου της Μπογκοτά, έγινε το πρώτο ανοιχτά LGBT+ άτομο που εκλέχθηκε στη Γερουσία της χώρας. Το 2016 η κυβέρνηση ενέκρινε νόμους που επιτρέπουν σε ζευγάρια του ίδιου φύλου να τεκνοθετήσουν και να παντρευτούν και το προηγούμενο έτος χορήγησε στους μετανάστες το δικαίωμα να αλλάξουν τα στοιχεία στην ταυτότητά τους σε επίσημα κυβερνητικά έγγραφα – πολιτικές που επέτρεψαν περισσότερη ισότητα και διαφάνεια.
Αλλά ενώ αυτοί οι νόμοι και η πολιτική εκπροσώπηση δίνουν το μήνυμα ότι η Μπογκοτά είναι “φιλική” με την LGBT+ κοινότητα, το ζήτημα δεν είναι και τόσο ξεκάθαρο. Η φετινή pride παρέλαση επισκιάστηκε από τις αντιστάσεις της δεξιάς κυβέρνησης του νέου προέδρου Ivan Duque.
Ο Duque αντιτάσσεται ανοιχτά στις φιλό-LGBT πολιτικές του προκατόχου του Juan Manuel Santos, που υπέγραψε με τους αριστερές αντάρτες Farc το 2016. Οι ακτιβιστές ισχυρίζονται ότι ο Duque είναι επίσης εναντίον του δικαιώματος του γάμου και της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια.
“Αν και η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι δεν θα υπάρξουν αλλαγές στα LGBT+ δικαιώματα, οι δηλώσεις πολλών αξιωματούχων κατά των LGBT+, οι περικοπές πόρων για δημόσιες πολιτικές και η συνεχής ενίσχυση των ριζοσπαστικών θρησκευτικών κινημάτων που προωθούν το μίσος και την παραπληροφόρηση απέναντι στον πληθυσμό των LGBT+ είναι ανησυχητικές”, δηλώνει στην Guardian η Marcela Sánchez, διευθύντρια της Colombia Diversa, μιας κορυφαίας LGBT+ οργάνωσης στη χώρα.
Σκληρά μέτρα
Πράγματι, ο καθορισμός της στάσης μιας πόλης απέναντι στην LGBT+ κοινότητα είναι περίπλοκη. Οι μελέτες που προσπαθούν να το κάνουν συχνά εξετάζουν πολιτικά ή νομικά μέτρα, όπως η ισότητα του γάμου ή οι νόμοι που προστατεύουν από τις διακρίσεις.
Το Equaldex, μια συνεργατική βάση γνώσεων για το παγκόσμιο LGBT κίνημα, που χαρτογραφεί τη νομιμότητα της ομοφυλοφιλίας, αναγνωρίζει ένα σύνολο παραγόντων όπως η αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και η δυνατότητα τεκνοθεσίας για να καθορίσει τη στάση αυτή, χωρίς όμως να μπαίνει στη διαδικασία να ταξινομήσει τις χώρες ή τις πόλεις (από τις χειρότερες στις καλύτερες).
Ένας δείκτης από το Human Rights Campaign εξετάζει τις δημοτικές υπηρεσίες, την επιβολή του νόμου και την δημόσια θέση της ηγεσίας της πόλης των ΗΠΑ σε θέματα ισότητας.
Οι 78 από τις 506 πόλεις των Η.Π.Α. είχαν “τέλεια βαθμολογία”, για λόγους όπως οι υπηρεσίες υγείας για τους τρανς υπαλλήλους της πόλης, όπως συμβαίνει στο Μπρούκινγκς της Νότιας Ντακότα. Το Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα, πέτυχε πλήρη βαθμολογία για τη θέσπιση εκτενών διαταγμάτων μη διάκρισης, μαζί με άλλες πόλεις όπως το Κλίβελαντ.
Ωστόσο, το Human Rights Campaign αναφέρει ότι ο δείκτης αυτός δεν μπορεί να αντικατοπτρίζει την LGBT+ δεκτικότητα μιας πόλης.
Άλλες παγκόσμιες έρευνες προσπάθησαν να αξιολογήσουν τη δεκτικότητα αυτή, ερευνώντας τις δημόσιες συμπεριφορές, τη νυχτερινή ζωή και την προσωπική ασφάλεια. Μια έρευνα του 2017 από την ιστοσελίδα στέγασης Nestpick κατέταξε τις καλύτερες LGBT- friendly πόλεις, ζητώντας από χιλιάδες ανθρώπους να πουν τη γνώμη τους. Η Μαδρίτη, το Άμστερνταμ και το Τορόντο βγήκαν ως οι πρώτες τρεις.
“Τα σύγχρονα οχυρά για τον LGBΤ+ πολιτισμό παραμένουν στη Δυτική Ευρώπη και τον Καναδά”, λέει η Merryn Johns, συντάκτρια και επικεφαλής του Curve, ενός περιοδικού για τη λεσβιακή κοινότητα στη Νέα Υόρκη.
Αναμφισβήτητα το μέγεθος του πληθυσμού των LGBΤ+ στις αστικές περιοχές θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει το επίπεδο δεκτικότητας, καθώς «πολλά LGBΤ+ άτομα από αγροτικές περιοχές πηγαίνουν σ΄αυτά λόγω της υπόσχεσης για μια πιο ελεύθερη ζωή», λέει ο André du Plessis, εκτελεστικός διευθυντής του International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans & Intersex Association.
Μια μελέτη της US Metro κατέληξε ότι το Σαν Φρανσίσκο έχει το μεγαλύτερο ποσοστό LGBT+ κατοίκων στη χώρα (6,2%), ακολουθούμενο από το Πορτλαντ και το Όστιν. Το Σαν Φρανσίσκο ονομάζεται συχνά “gay πρωτεύουσα του κόσμου” για την κουλτούρα της δεκτικότητας και της ζωντανής LGBT+ σκηνής.
Αλλά ακόμα και όταν οι πόλεις φαίνονται προοδευτικές, η εμπειρία των μελών της LGBT κοινότητας μπορεί να μας διηγηθεί μια δραματικά διαφορετική ιστορία.
“Για αρκετό κόσμο, το Κέιπ Τάουν και το Γιοχάνεσμπουργκ αποτελούν τη Μέκκα των gay, με τις λεσβίες μετανάστριες όμως που ζουν σε φτωχές περιοχές να αντιμετωπίζουν συχνά βία και βιασμούς”, λέει ο Graeme Reid, διευθυντής του προγράμματος LGBT δικαιωμάτων του Human Rights Watch.
Μια μελέτη το 2017 διαπίστωσε ότι 4 στους 10 LGBT+ Νοτιοαφρικανούς γνωρίζουν κάποιον που έχει σκοτωθεί λόγω της LGBT+ ταυτότητας του.
Ακόμη και στο Λονδίνο και στο Παρίσι, πόλεις φιλικές προς τους LGBT+, τα εγκλήματα μίσους έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με μια αναφορά του Stonewall, το 25% της LGBT κοινότητας του Λονδίνου είχε υποστεί παρενόχληση ή επίθεση.
Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βραζιλίας, το Ρίο ντε Τζανέιρο, αναγνωρίζεται εδώ και χρόνια ως LGBT+ προορισμός. Ωστόσο, το τελευταίο έτος έχει σημειωθεί ρεκόρ βίαιων επιθέσεων κατά της queer κοινότητας. Και με την πρόσφατα εκλεγμένη ακροδεξιά κυβέρνηση, υπάρχουν φόβοι ότι η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί.
“Με την εκλογή ενός ανοιχτά ομοφοβικού προέδρου, του Jair Bolsonaro, ο οποίος έχει δηλώσει ότι θα προτιμούσε να έχει έναν νεκρό γιο από έναν ομοφυλόφιλο, η φήμη του Ρίο ως πόλη LGBT+ προορισμού μπορεί να χαθεί και η βία να αυξηθεί”, δηλώνει ο Reid. “Το Ρίο θεωρείται απελευθερωμένη πόλη, αλλά έχει και υψηλά επίπεδα [ομοφοβικής] βίας”.
‘Gay Disneyland’
Αντιθέτως, σε ορισμένες χώρες με επικίνδυνη στάση απέναντι στην LGBT+ κοινότητα, όπως το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία, μπορούν να ευδοκιμήσουν διακριτικές αλλά ζωντανές underground LGBT+ σκηνές. Αυτό ισχύει ακόμη και στη Ρωσία, στην οποία -σύμφωνα με τους ακτιβιστές- δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν την περασμένη εβδομάδα και σχεδόν 40 κρατήθηκαν, ως μέρος μιας νέας ομοφοβικής καταστολής από την αστυνομία στην περιοχή της Τσετσενίας.
“Θα βρείτε μια gay σκηνή σε πολλά μέρη που δεν το περιμένετε”, λέει ο Ed Salvato, ειδικός στον LGBT τουρισμό. “Ορισμένες περιοχές όπως η Μόσχα και η Αγία Πετρούπολη έχουν ζωντανές ομοφυλοφιλικές κοινότητες, παρά τους ομοφοβικούς νόμους που ισχύουν”.
Στο Δουβλίνο, μια δυναμική LGBT+ σκηνή “εξερράγη” από μια σθεναρή καθολική χώρα.
“Το Δουβλίνο είναι σαν τη gay Disneyland τώρα, κάτι που δεν συνέβαινε πριν από 20 ή 30 χρόνια”, λέει ο καθηγητής Andrew Reynolds, ιδρυτής της LGBTQ εκπροσώπησης και έρευνας του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας.
“Με τα τελευταία δύο δημοψηφίσματα, η Ιρλανδία και το Δουβλίνο έχουν αγκαλιάσει τη νέα τους παρουσίαση ως τόπο χωρίς αποκλεισμούς”
Όταν ο Reynolds είχε επισκεφθεί την Ιρλανδία το 2016, πολλοί από τον πληθυσμό των LGBT+ του έλεγαν ιστορίες σχετικά με τις πολλές τους ομοφοβικές εμπειρίες και παίρνοντας την απόφαση να φύγουν από τη χώρα.
«Πήγαν στην Αυστραλία. Πήγαν στην Αμερική. Τώρα έχουν έρθει σπίτι.”
Πρόοδος στην πολιτική
Το πολιτικό γυάλινο ταβάνι έχει σπάσει για πολλούς LGBT ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, το οποίο αναπόφευκτα έχει επιπτώσεις στην κοινότητα.
Η Μινεάπολις έγραψε ιστορία στις ΗΠΑ πέρυσι, εκλέγοντας την Andrea Jenkins, την πρώτη ανοιχτά μη λευκή τρανς γυναίκα. Το gay οχυρό του Palm Springs στην Καλιφόρνια, εξέλεξε ένα ολόκληρο δημοτικό συμβούλιο από LGBT+ άτομα. Τον Νοέμβριο, ο Jared Polis έγινε ο πρώτος ανοιχτά gay κυβερνήτης των ΗΠΑ.
Στην Πολωνία, μία από τις πιο καθολικές και συντηρητικές χώρες της Ευρώπης, οι ψηφοφόροι στη μικρή πόλη Slupsk επέλεξαν φέτος έναν gay άθεο δήμαρχο, τον Robert Biedron. Μόλις πριν από λίγα χρόνια, ο Biedron είχε δεχθεί επίθεση στους δρόμους της πόλης του λόγω της σεξουαλικότητάς του.
Στο Κατμαντού, Νεπάλ, ο Sunil Pant έγινε ο πρώτος ανοιχτά gay αξιωματούχος της Ασίας, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η δημόσια εικόνα της πόλης.
“Νομίζω ότι το spinoff είναι ότι το Κατμαντού είναι πολύ πιο gay-friendly από ό, τι πριν”, λέει ο Reynolds. “Είναι ένας τόπος που τώρα αισθάνομαι ότι είναι πολύ πιο φιλικός και δεκτικός.
“Ως οι άμεσοι εκπρόσωποι των πολιτών, οι αξιωματούχοι της πόλης είναι τοποθετημένοι για να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τις ανάγκες των κοινοτήτων τους”, λέει ο Xavier Persad από το Human Rights Campaign, επισημαίνοντας «την ανάγκη να εξασφαλισθεί η οικογένειά τους χωρίς τον φόβο της εκδίωξης, συμμετέχοντας στην κοινωνική ζωή “.
«Όταν οι πόλεις θεσπίζουν προστασίες για την LGBT+ κοινότητα», προσθέτει, «στέλνουν ένα σαφές μήνυμα ότι εκτιμούν και καλωσορίζουν το σύνολο των πολιτών ανεξαιρέτως, προσελκύοντας περισσότερο κόσμο και συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη».
Μετά από όλα αυτά, καταλαβαίνουμε ότι ακόμη και οι πιο προοδευτικοί νόμοι και η ίση εκπροσώπηση σε πολιτικό επίπεδο δεν αντανακλούν απαραίτητα τη δεκτικότητα μιας πόλης απέναντι στη διαφορετικότητα. Τη βοηθούν όμως σίγουρα!
