Μανώλης Βαμβούνης
Gentlemen, start your engines – and may the best woman… WIN!
Τι εννοείς, δεν βλέπεις το Καλύτερο Πράγμα στην Τηλεόραση Αυτή τη Στιγμή;
Ναι, είναι ένας διαγωνισμός reality για drag queens – ήτοι άντρες performers που ντύνονται γυναίκες στη σκηνή (τα έχουμε τα βασικά;) – αλλά είναι επίσης και… Τα Πάντα Όλα.
Κάθε σεζόν, η διασημότερη των drag queens σε όλο τον κόσμο, RuPaul, ξεκινάει την αναζήτηση για την Επόμενη Drag Superstar της Αμερικής – κάποια που να διαθέτει το απαραίτητο… Charisma, Uniqueness, Nerve και Talent (ένα τολμηρό ακρώνυμο ικανοτήτων, τόσο-όσο πονηρό για δημόσια κατανάλωση, τόσο όσο είναι και το ίδιο το σόου) για να τη διαδεχτεί. Όχι ότι θα αφήσει ποτέ την κορυφή χωρίς ξενύχιασμα!
Δεν είναι καμιά τυχαία η RuPaul. Ήξερε από μικρή να μιλάει τη «γλώσσα της τηλεόρασης»: πως να δυναμώνει την ένταση, πως να πουλάει τον εαυτό της και να πλασάρεται με μνημειώδεις ατάκες. Όπως είχε δηλώσει και η μητέρα της όταν γεννήθηκε: «θα γίνει star, γιατί δεν υπάρχει ούτε ένας άλλος motherfucker εκεί έξω με τέτοιο όνομα» (δεν πρόκειται για αστικό μύθο, αυτό είναι όντως το βαφτιστικό της)! Και έγινε – η πιο πετυχημένη και γνωστή drag queen, χαράζοντας μια αδιανόητη πορεία στη mainstream ποπ κουλτούρα: talk shows, ταινίες, ντουέτο με τον Elton John, προσωπικά albums, modelling, θέατρο, best-sellers…
Για να τη φτάσουν στο μικρό γκλίττερ νυχάκι της, 13-14 αρχάριες ή έμπειρες drag queens ράβουν τα δικά τους φορέματα-υπερπαραγωγές, ετοιμάζουν τις εξαντρίκ περούκες τους, ποζάρουν για φωτογραφίσεις μόδας ή βίντεο, ετοιμάζουν χορογραφίες, κάνουν πασαρέλα επί σκηνής και στο τέλος λένε και ένα τραγούδι (καλά, οκ, playback). Σε ΚΑΘΕ επεισόδιο. Μόνο που δεν μαγειρεύουν. Στις μετέπειτα σεζόν το βάρος των challenges πέφτει ακόμα περισσότερο στο performance κομμάτι του drag: ηθοποιία, insult comedy, βιντεοκλίπ, modelling, τηλεοπτική παρουσίαση, celebrity impersonation, μιούζικαλ, parody sketches ή και ακόμα… δημιουργία αρωμάτων; Κανείς δεν είπε πως είναι εύκολο να είσαι η Ru.
Meta will drag itself
Όσο φρανκενσταϊνικό κι αν ακούγεται αυτό το «ρίχνω όλα τα reality στο μίξερ», το αποτέλεσμα στην οθόνη είναι κάτι παραπάνω από το σύνολο τους, ένα «meta-reality». Η Ru αγκαλιάζει όλα αυτά τα συστατικά, τις κοινά αποδεχτές αναλήθειες ή ψευδαισθήσεις, τα απορροφά στο ημι-σόβαρο grande ύφος του σόου και τα κάνει δικά της. Ως η αναίσχυντα εγωκεντρική και μεγαλομανής bitch-αφέντρα του βασίλειου της, απολαμβάνει ταυτόχρονα το σχιζοφρενικό διπλό ρόλο του mentor (με την TimGunnική περσόνα της στο male drag) και της απόλυτης τελικής κριτή. Όταν διατάζει κάθε φορά το panel της σε «ΣΙΓΗ!» για να λάβει τη δική ΤΗΣ απόφαση, γίνεται πιο Tyra και από την Tyra.
Στο Drag Race, το τυπικό reality drama ανυψώνεται σε επίπεδο performance, σε ένα meta σχόλιο στη σύγχρονη τηλεόραση. Όλοι οι παίκτες είναι μέσα στο κόλπο: τα συνήθως συγκεχυμένα εξομολογητήρια στην κάμερα γίνονται το απόλυτο ναρκοπέδιο της φονικής ατάκας και οι κατινομαχίες είναι τόσο πιο κωμικά μεγεθυμένες όσο και αντίστοιχα πιο ουσιαστικές είναι οι σχέσεις που χτίζονται πίσω από αυτές.
Ακόμα και οι βαθιά προσωπικές στιγμές όπου σπάνε τη ψευδαίσθηση για να εξομολογηθούν κάποια προσωπική ιστορία, να αποκαλυφθούν ή και να καταφέρουν μετά από πολλά χρόνια να συμφιλιωθούν με τις οικογένειες τους είναι στιγμές που, ακόμα και με τον προφανώς σκηνοθετημένο φακό ενός reality, κρύβουν μια μεγεθυμένη έκφραση αληθινών συναισθημάτων με τα οποία ταυτιζόμαστε όλοι. Οι στιγμές όπου εμφανίζεται ένας γονιός σε live επικοινωνία, για να πει για πρώτη φορά ποσο περήφανος είναι για τον γιο του που ειναι drag queen και gay, και να τον αγκαλιάσει όπως ακριβώς είναι, μιλάει σε όλους μας. There’s nothing sadder than the tears of a drag queen!
Αν είναι drag, μην το φοβάσαι
Οι παίκτες επιλέγονται πάντα με σκοπό να αντιπροσωπεύονται όσο το δυνατόν περισσότερες «Σχολές» του drag: καλλονές καλλιστείων (beauty queens), αληθοφανείς fishy queens, αφρατούλες big girls, Μεξικάνες, Ασιάτισσες, καρτουνίστικες comedy queens, avant garde, γκοθούδες και πιο cult-μέσα-στο-cult υποκατηγορίες όπως οι edgy ανδρογυνείς (φαλακρές, χωρίς ψεύτικα στήθη ή και με μουστάκια). Φυσικά, όλες με ονόματα υπέρογκης ευρηματικότητας και pop culture αυτοαναφορικότητας, όπως Manila Luzon, Mimi Imfurst, Pandora Boxx, Ongina, Honey Mahogany, Detox Icunt, Alaska Thunderfuck 5000, Sharon Needles… you get the point.
Θυμάμαι ακόμα τα πρώτα μου ανόητα στερεότυπα περί της drag κουλτούρας που έσπασε το Drag Race, από την πιλοτική του κιόλας σεζόν το 2009. Πως δηλαδή μια drag queen δεν ορίζεται εγκλωβιστικά από τη φυλετική της ταυτότητα. Το drag είναι δουλειά. Εκτός «πίστας», στο περίφημο work room όπου εκτυλίσσεται ο ουσιαστικός διαγωνισμός, ξεκουμπώνονται, βγάζουν τους γοφούς από αφρό, τα πλαστικά βυζιά, τις περούκες και το μακιγιάζ τους. Αν και σπάνια ακούγονται τα «boy names» τους, διαγωνίζονται σαν άντρες που ντύνονται ως γυναίκες για τις ανάγκες της δουλειάς τους ως performers. Ούτε η ίδια η RuPaul δεν εμφανίζεται ποτέ στο «daytime» περιβάλλον του workroom ως γυναίκα – ακόμα βέβαια και το «male drag» της δεν θα μπορούσε να είναι λιγότερο fabulous από μια queen που έχει μέσα από τις δεκαετίες δεθεί με το πρότυπο της «Glamazon». Υπάρχει σαφής έμφαση στη drag- σε σχέση με την trans- κουλτούρα μέσα στο παιχνίδι – οδηγώντας ακόμα και σε επικρίσεις για διακρίσεις ενάντια στις διεμφυλικές queens, αυτές που έχουμε συνδέσει με το drag στην Ελλάδα (π.χ. Κούκλες). Η διαγωνιζόμενη Monica Beverly Hillz το ξεκαθάρισε πιο κομψά: «Drag είναι αυτό που κάνω. Trans είναι ποια είμαι» – κι όμως πολύ λίγες παίκτριες έχουν κάνει «coming out» ως trans μετά το τέλος ή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων.
Φορώντας το «πρόσωπο» της μια drag queen δεν αλλάζει μόνο εμφάνιση και «φύλο» – αλλά και προσωπικότητα. Μπαίνουν σε έναν larger than life ρόλο, μια προσποιητή περσόνα, που τους επιτρέπει συχνά να ξεπεράσουν προσωπικά εμπόδια (bullying, οικογενειακή βία, εγκατάλειψη, αυτοκτονικές τάσεις), κακουχίες οικείες σε γενιές και γενιές gay νέων, και να βγούν στην πασαρέλα με τα τακούνια και το κεφάλι ψηλά. Ακόμα και αν δεν είσαι *προσωπικά* φαν του γκλίττερ και της ψεύτικης βλεφαρίδας, αυτό είναι ένα μήνυμα περηφάνειας και αποδοχής που σε αγγίζει.
Το drag ως κομμάτι του mainstream
Η εκπομπή έβγαλε για πρώτη φορά σε δημόσια θέα πολλά από τα μυστικά της τέχνης του drag, όπως το αιώνιο ερώτημα «που κρύβουν τα ξέρεις-ποια» και τις ειδικές τεχνικές του makeup. Έφερε έτσι ένα κομμάτι του lifestyle μας (το πιο extreme ίσως σαν έκφραση) στο mainstream. Πράγματι, «το drag φέρνει τις οικογένειες πιο κοντά»!
Δεν είναι τυχαίο, πως από όλα τα reality που υπάρχουν εκεί έξω, το Drag Race είναι το μόνο που παράγει συστηματικά πετυχημένους στο πεδίο τους επαγγελματίες, οι οποίες εξακολοθούν να συνεργάζονται και να αλληλοϋποστηρίζονται. Ποιο άλλο reality έχει να παινεύεται πως «απόφοιτοι» του έχουν καταφέρει να βγάλουν #1 singles στο iTunes, να πρωταγωνιστήσουν στο Broadway, να χτυπήσουν εκατομμύρια views στο youtube (το έχετε σίγουρα δει το This Boy Is a Bottom κάπου, ναι; 17 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ hits ειναι αυτά), να γυρίσουν διαφημιστικά σποτ για τα Starbucks, να περπατήσουν σε μεγάλες πασαρέλες, να βγάλουν δικές τους κολλεξιόν American Apparel ή να εμφανιστούν σε σειρές όπως Glee, Looking, Community, 2 Broke Girls, CSI…
Όταν είχαν ρωτήσει τη RuPaul πως καταφέρνει και φέρνει τόσο high-profile κριτές στο σόου της, εκείνη απάντησε: «πολύ απλό, τους εκβιάζω με τις ενοχοποιητικές πολαρόιντ που έχω κρατήσει από τα 90s». Πρέπει να μιλάμε για μπαούλα ολόκληρα, αφού στις 6 σεζόν έχουν ήδη παρελάσει από το panel τα μεγαλύτερα ονόματα του Hollywood: Jackie Collins, Elvira, Dita Von Teese, Lucy Lawless, Latoya Jackson, Kathy Griffin, Neil Patrick Harris, Juliette Lewis, Tori Spelling, Eliza Dushku, Paula Abdul, Chloe Sevigny, Margaret Cho, Sharon & Kelly Osbourne, Vanessa Williams, Lily Tomlin, Pamela Anderson, Demi Lovato, Bob Mackie, Linda Blair, John Waters… και η μαμά με τον γιο της Cher.
Είναι όμως ενδεικτικό του τεράστιου και άμεσου «σουξέ» της εκπομπής, ένα overnight success story που εκτίναξε τη RuPaul (και το συνδρομητικό κανάλι Logo το οποίο τόλμησε να εμπιστευτεί ένα τέτοιο παράτολμο concept) στην κορυφή: από την πρώτη σεζόν του 2009 που γυρίστηκε στο γκαράζ της Ru με φόντο κρεμασμένες κουρτίνες και τον περίφημο «φακό από βαζελίνη», μέχρι την πρεμιέρα της 5ης σεζόν με 1,4 εκατομμύρια θεατές, καταιγιστική νίκη στις reality κατηγορίες των βραβείων του TV.com, ένα εκατομμύριο fans στο facebook και φανατικό κοινό από celebrities που περιλαμβάνει τη Lady Gaga, τη Nicki Minaj και τη Cher – οι οποίες μάλιστα γυρίζουν πλέον τακτικά και music videos με τις queens του show.
Το λεξιλόγιο που προκύπτει από το σόου έχει συστηματικά και ύπουλα παρεισφρήσει στην καθομιλουμένη argo των gay κοινών. Όχι απλά σαν άλλο ένα τύπου Jersey Shore που μπασταρδεύει την (ήδη αρκετά πονεμένη) αμερικάνικη γλώσσα, αλλά σαν ένας gay κώδικας που σε συνδέει με την ευρύτερη σύγχρονη gay κουλτούρα. Όπως και τα δικάς μας καλιαρντά, έχει τη βάση του σε παλαιότερα underground κυκλώματα Καλλιστείων drag queens. Απλά αντί για Ρώμα/Ρέππα/Ρήγα, οι Αμερικάνοι έχουν το Drag Race, το Wong Foo και το εμβληματικό ντοκυμανταίρ για τη Νεοϋορκέζικη σκηνή, Paris is Burning.
And remember…
Στο τέλος της ημέρας, μέσα από όλα τα πισώπλατα μαχαιρώματα, τις προδωσίες, το SHADE of it all, δείχνουν τους γερούς δεσμούς που έχουν εδραιώσει αυτή την κοινότητα – και την ευρύτερη «gay κοινότητα» – και μας κρατούν δεμένους, σαν οικογένεια. Τα υπόλοιπα είναι απλά θέατρο και φτερά.
Η νέα σεζόν RuPaul’s Drag Race κάνει πρεμιέρα απόψε στην Αμερική. Join the fun στο επίσημο ελληνικό group του facebook, #dardanes: http://bit.ly/dardanes
