Ο Aζάντ* είναι ένας νεαρός τρανς άνδρας που έφυγε από το Κουρδιστάν με κίνδυνο τη ζωή του, αναζητώντας ένα καλύτερο και πιο ασφαλές μέλλον. Η διαδρομή του τον οδήγησε στην Ελλάδα, στην οποία ελπίζει να βρει ένα προσωρινό καταφύγιο διεκδικώντας την ταυτότητα του πρόσφυγα και το δικαίωμα να ζει χωρίς φόβο.
Αφορμή για τη συνέντευξη αυτή στάθηκε ένα πρόστιμο που επιβλήθηκε στον ίδιο από τον ΟΑΣΑ, παρότι έχει όλα τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την ελεύθερη μετακίνηση με τα μέσα.
«Αυτό οφείλεται στην αδυναμία που παρουσίαζε μέχρι πρόσφατα το σύστημα να συνδέσει το ΑΦΜ με τον νεοσύστατο Προσωρινό Αριθμό Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΠΑΑΥΠΑ)», σημειώνει η κα. Ευαγγελία Κοντοδήμα, κοινωνική επιστήμονας της οργάνωσης ΆΡΣΙΣ**, που προσφέρει καταφύγιο στον Αζάντ. «Τα συστήματα διαλειτουργικότητας του Ελληνικού Δημοσίου δεν επέτρεπαν μέχρι πριν λίγο καιρό τη διασύνδεση ΠΑΑΥΠΑ με ΑΦΜ, ώστε να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν μετακίνηση (μέσω των καρτών ανεργίας του ΟΑΣΑ) οι αιτούντες άσυλο που διαμένουν την περιφέρεια της Αττικής. Η διαδικασία σύνδεσης ΠΑΑΥΠΑ και ΑΦΜ (για εργασία, για κάρτα ΟΑΣΑ κτλ.) στα ΚΕΠ ήταν αδύνατη γιατί στο ηλεκτρονικό σύστημα των ΚΕΠ δεν υπάρχει επιλογή αντίστοιχη με αυτήν του ΑΜΚΑ. Όλο αυτό κατέληξε να επιβαρύνει με πρόστιμα και δυσκολία στη μετακίνηση όλον τον προσφυγικό πληθυσμό. Ένας λόγος παραπάνω όταν μιλάμε για ένα νεαρό άτομο, μόνο του, που οι απειλές και κάθε μορφής βία ακολουθούν τη ζωή του».
Ο Aζάντ βρέθηκε στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2019, μέσω ενός διακινητή που τον μετέφερε από την Κωνσταντινούπολη. «Όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα ήμουν 19 ετών, τώρα είμαι 20», αναφέρει ο ίδιος με τη βοήθεια ενός διερμηνέα. «Για να είμαι ειλικρινής η Ευρώπη δεν ήταν ποτέ στα σχέδια μου. Έπρεπε όμως να φύγω, γιατί η οικογένειά μου δεν μπορούσε να αποδεχθεί την ταυτότητα μου. Βασικά ήθελε να με σκοτώσει».
Σε σχέση με την ταυτότητα φύλου του, ο ίδιος προσδιορίζεται ως άνδρας, κάτι που, όπως αναφέρει, κατάλαβε από μικρή ηλικία «Δεν έχει σημασία το τι γεννήθηκα. Αυτό που ξέρω είναι ότι είμαι άνδρας. Ένιωθα διαφορετικά από πολύ μικρός. Γι΄αυτό και πήγα σχολείο μέχρι την 3η δημοτικού. Μετά μου απαγόρευσαν να βγω έξω. Μόνο για να δουλέψω μου το επέτρεπαν, για να φέρω λεφτά».
Κάθε φορά που αναφέρεται στην οικογένεια του ο Aζάντ κάνει μια μικρή παύση στον λόγο του. Μας εξηγεί πως η μητέρα του δε βρίσκεται στη ζωή, ενώ ο πατέρας του έχει βρει μια άλλη γυναίκα και ζουν μαζί με τα αδέρφια του. «Θα προτιμούσα να ζω με τα ζώα παρά με αυτή την οικογένεια. Έχω δεχθεί πολλά βασανιστήρια. Με έχουν χτυπήσει πολλές φορές. Μου έχουν σπάσει τη μύτη και το χέρι. Συχνά μετά από έναν τσακωμό με έδιωχναν και έπρεπε να μείνω στον δρόμο. Ακόμα κι έξω όμως τα πράγματα ήταν δύσκολα για άτομα σαν κι εμένα. Κινδύνευα να μου επιτεθούν ή να με βιάσουν. Γι΄αυτό κάθε φορά που με έδιωχναν, αναγκαστικά πήγαινα στο βουνό. Έχω περάσει και έναν μήνα εκεί».
Ο Αζάντ μεγάλωσε σε μια εξαιρετικά συντηρητική και φοβική οικογένεια, σαν κι αυτές που δυστυχώς συναντάμε σε πολλά σημεία του πλανήτη. Όπως αναφέρει «ήταν αδιανόητο για εκείνους να δεχθούν το διαφορετικό». Παράλληλα, στην περιοχή που μεγάλωσε δεν υπήρχε καμία ενημέρωση γύρω από τα ΛΟΑΤ+ ζητήματα. «Δεν υπάρχει η αίσθηση της κοινότητας, εκεί. Προσπάθησα μόνος μου να κάνω κάτι. Πήγα στην αστυνομία και ζήτησα προστασία από τον πατέρα μου. Αλλά ο πατέρας μου έχει χρήματα και δύναμη και έτσι όταν πήγα να το καταγγείλω… ο εισαγγελέας πήρε και έσκισε την καταγγελία. Δεν υπήρχε καμία προστασία». Παρόλ΄αυτά, τονίζει πως κατάφερε να ξεφύγει χάρη στη βοήθεια των γειτόνων του. Του ζητήσαμε να μας μιλήσει για εκείνη την ημέρα. «Απαιτούσαν να αλλάξω. Όταν τους απάντησα ότι δεν μπορώ μου είπαν ότι θα με σκοτώσουν. Για 4 μέρες μάλιστα με έκλεισαν σε ένα δωμάτιο χωρίς φαγητό και νερό. Μου έδωσαν προθεσμία για να αλλάξω αλλιώς θα με σκότωναν. Έφυγα μια μέρα πριν λήξει η προθεσμία, χάρη σε κάτι γείτονες που με βοήθησαν να ξεφύγω. Η καλοσύνη τους ήταν που με έσωσε. Αν δεν ήταν αυτοί θα ήμουν κάτω από τη γη. Έφτασα μέχρι την Κωνσταντινούπολη και από εκεί στην Αθήνα. Ο στόχος μου ήταν να δραπετεύσω. Δεν είχα κάτι άλλο στο μυαλό μου και τα λεφτά μου έφτασαν μέχρι εδώ».
Λίγες μέρες μετά και ο Αζάντ βρίσκεται σε έναν προσφυγικό καταυλισμό στον Σκαραμαγκά. Αν και αρκετά μακριά από το σπίτι του, ο ίδιος δε νιώθει καθόλου ασφαλής. Σύμφωνα με την κα. Κοντοδήμα «ένα ΛΟΑΤ+ άτομο υφίσταται ρατσισμό και πολλές φορές βία (όπως αποδεικνύεται δυστυχώς από τις πολλές αναφερόμενες επιθέσεις σε καμπς) από τον υπόλοιπο προσφυγικό πληθυσμό, που ενώ βρίσκεται στην αναζήτηση μιας νέας αρχής μακριά από τα προβλήματα της χώρας του δε σημαίνει ότι αναγνωρίζει και το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση σεξουαλικής ή/και ταυτότητας φύλου».
Για τον ίδιο όμως τα πράγματα ήταν ακόμη πιο επικίνδυνα, αφού ο πατέρας του έβαλε ανθρώπους να τον αναζητήσουν και να του κάνουν κακό. «Όταν ήμουν στην Κωνσταντινούπολη είχα μάθει πως η οικογένειά μου είχε δώσει τη φωτογραφία μου στους διακινητές και με έψαχναν. Με αυτό τον τρόπο έμαθαν πως βρίσκομαι στην Αθήνα. Η γυναίκα του πατέρα μου είναι από τη Συρία. Είχαν δώσει χρήματα και τη φωτογραφία μου σε πολλούς Κούρδους Σύριους. Όταν λοιπόν ήμουν στο καμπ του Σκαραμαγκά, ένα βράδυ που ήμουν έξω, παρατήρησα ότι κάποιος ερχόταν από πίσω μου. Άρχισε να με κυνηγά για να με σκοτώσει. Κατάφερα να δραπετεύσω. Στη συνέχεια μίλησα με μια διερμηνέα του καμπ, η οποία με έφερε σε επαφή με την ‘ΆΡΣΙΣ’».
Χάρη στη δράση της οργάνωσης, ο Αζάντ ζει μόνος του σε έναν χώρο με ελάχιστους να γνωρίζουν τη διεύθυνσή του. «Έχω μόνο επικοινωνία με τον μικρό μου αδερφό, που είναι 14 ετών, μέσω ενός γείτονα. Από εκεί γνωρίζω ότι ο πατέρας μου έχει βάλει 3 άτομα να με βρουν στην Ελλάδα. Όσες φορές κυκλοφορώ έξω στον δρόμο, η καρδιά μου χτυπά πολύ δυνατά. Φοβάμαι πάρα πολύ. Δεν έχω χρήματα να δώσω σε κάποιον αν χρειαστεί για να γλυτώσω».
Στη χώρα μας άτομα σαν τον Αζάντ έχουν να αντιμετωπίσουν αρκετές φορές έναν διπλό ρατσισμό λόγω της ΛΟΑΤ+ ταυτότητας αλλά και λόγω της εθνοτικής. Ο ίδιος όμως ξεκαθαρίζει πως δεν έχει δεχθεί κάποιο φοβικό περιστατικό, πέρα από εκείνο στο καμπ, όσο βρίσκεται στην Ελλάδα. Κυκλοφορεί όμως ελάχιστα, αποφεύγοντας τις πολλές επαφές.
Η συνέντευξη εξέτασης ασύλου του έχει ορισθεί για το Σεπτέμβριο του 2021. Εκεί θα αποφασιστεί αν θα μπορέσει να παραμείνει επίσημα στη χώρα μας ως πρόσφυγας, λόγω το κινδύνου που διατρέχει στην περιοχή του ως τρανς άτομο. «Τολμώ να πω ότι έχουν γίνει αρκετές δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης και πολλές συνεντεύξεις ασύλου πάνε καλά», σχολιάζει η κα. Κοντοδήμα. «Εξαρτάται και από τη χώρα καταγωγής τους. Δε σημαίνει αυτό ότι ισχύει αυτόματα σε όλες τις περιπτώσεις ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Έχουμε γίνει μάρτυρες περιπτώσεων απορριπτικών αποφάσεων, ενώ είναι γνωστό ότι η επιστροφή τους σε κάποιες χώρες συνεπάγεται ακόμη και το θάνατο».
Μέχρι τότε θα πρέπει να ζει σε ένα ενδιάμεσο στάδιο ως «αιτών άσυλο», αντιμετωπίζοντας σημαντικές δυσκολίες. Ο αριθμός ΠΑΑΥΠΑ, για παράδειγμα, δεν αναγνωριζόταν μέχρι πριν μερικές μέρες από τον ΕΦΚΑ για την έκδοση αριθμού AMA, με αποτέλεσμα να αδυνατούν οι αιτούντες άσυλο να έχουν πρόσβαση σε εργασία, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζει η κείμενη νομοθεσία (Ν. 4636/2020). Παράλληλα, για όσους διαθέτουν ενεργό ΠΑΑΥΠΑ, στο σύστημα πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης δεν εμφανίζεται πάντα το πεδίο: «δικαιούχοι του νόμου 4368/2016» με αποτέλεσμα οι γιατροί να αδυνατούν να το επιλέξουν ώστε να ολοκληρωθεί η έκδοση μιας ιατρικής συνταγής. Πρόκειται για παραλήψεις και αστοχίες που χρειάζεται πάντα να επισημαίνονται από την ΑΡΣΙΣ και τις άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να μην έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητα και τις ευκαιρίες ένταξης των αιτούντων άσυλο στην Ελληνική κοινωνία σημειώνει η κα Κοντοδήμα.
Τελειώνοντας, ρωτάμε τον Αζάντ για τα όνειρά του. «Το όνειρό μου είναι να βρίσκομαι όσο το πιο δυνατό μακριά από την οικογένειά μου. Να φτάσω στην άκρη του κόσμου, ώστε να μην μπορούν να με βρουν. Από εκεί και πέρα θα ήθελα να συνεχίσω το σχολείο, να γίνω γιατρός και να προσφέρω στην κοινωνία. Τέλος να κάνω μια οικογένεια για να δώσω όλη αυτή την αγάπη, που δεν πήρα ποτέ μου».
*Το όνομα “Aζάντ” είναι ψευδώνυμο για λόγους προστασίας του ατόμου/
**Η δράση της ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων ξεκίνησε το 1992, δίνοντας σε παιδιά, νέους και νέες που ζουν σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, παραμέλησης ή κακοποίησης, απόρριψης από το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, εγκλεισμού σε ιδρύματα ή σωφρονιστικά καταστήματα, τη βοήθεια που χρειάζονται για να κτίσουν ένα καλύτερο μέλλον. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, μέσα από τις συνέργειες που έχει αναπτύξει, εργάζεται προκειμένου να διαμορφώσει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους χειμαζόμενους πληθυσμούς του σύγχρονου προσφυγικού ρεύματος, επιχειρώντας να αναδυθεί ξανά η ελπίδα και η προοπτική.
Ο Αζάντ βρήκε καταφύγιο σε στην ΑΡΣΙΣ , μέσω του προγράμματος στέγασης ESTIA για ευάλωτα πρόσωπα που υλοποιεί η οργάνωση στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη και σε 5 νησιά του Αιγαίου (Σάμος, Χίος, Ρόδος, Λέρος, Κως) σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με την υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (DG HOME).
