Σε μια περίοδο όπου τα δικαιώματα και οι ελευθερίες των τρανς ατόμων δέχονται επιθέσεις, η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας είναι ίσως πιο σημαντική από ποτέ.
Σύμφωνα με τη ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωση GLAAD, η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας δημιουργήθηκε το 2010 από την τρανς ακτιβίστρια Rachel Crandall. Ως επικεφαλής του Transgender Michigan ξεκίνησε τον εορτασμό της συγκεκριμένης ημέρας, με σκοπό να αναδείξει ότι η πλειοψηφία της αναπαράστασης των τρανς ζωών στα ΜΜΕ σχετίζονται με τη βία και την απόρριψη. Επιθυμία της ήταν να δημιουργήσει μια ημέρα όπου ο κόσμος θα μπορούσε να γιορτάζει τους τρανς ανθρώπους, αναγνωρίζοντας βέβαια ότι λόγω των διακρίσεων, δεν θέλει κάθε άτομο να είναι ορατό.
Έτσι κι εμείς, αναγνωρίζοντας όλα όσα βιώνουν τα τρανς και non-binary άτομα λόγω της τρανσφοβίας, αποφασίσαμε αυτήν τη μέρα να θυμηθούμε λόγια ενδυνάμωσης και υποστήριξης που έχουν εκφράσει διάφορα πρόσωπα της τρανς κοινότητας στην Ελλάδα.
«Γιατί πριν μιλήσουμε για αλληλεγγύη και για να περπατήσουμε μαζί κοινούς δρόμους, πρέπει να μιλήσουμε για ασφαλείς χώρους»
Σε συνέντευξή της στο περιοδικό ANTIVIRUS, η πρώην πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών και μια από τις πιο σημαντικές φιγούρες του τρανς ακτιβισμού στην Ελλάδα, η Μαρίνα Γαλανού, είχε μιλήσει για την ορατότητα. Ωστόσο, για την ίδια, η ορατότητα πρέπει να συνοδεύεται πάντα κι από ασφαλείς χώρους (safe spaces).
«Η ορατότητα παραμένει ζητούμενο και ασφαλώς πρέπει να επιδιώκεται, παντού. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά συνάμα με την ορατότητα πρέπει να μπαίνει και το θέμα της ασφάλειας και ιδιαίτερα των ασφαλών χώρων. Και πιστέψτε με, ιδιαίτερα για τα τρανς άτομα, αυτό έχει μεγάλη σημασία, οι ασφαλείς χώροι. Γιατί ακόμη και μέσα στην ίδια την LGBTI κοινότητα, οι τρανς άνθρωποι δεν βρίσκουν πάντα την απαιτούμενη ασφάλεια. Υπάρχουν κακοποιητικές συμπεριφορές απέναντι στους τρανς ανθρώπους ακόμη και στην ίδια την κοινότητα. Γιατί πριν μιλήσουμε για αλληλεγγύη και για να περπατήσουμε μαζί κοινούς δρόμους, πρέπει να μιλήσουμε για ασφαλείς χώρους. Δίχως αυτό είναι κενό γράμμα», είχε αναφέρει συγκεκριμένα.
Το – λίγο μακρινό – 2020 σε αφιέρωμα του ANTIVIRUS με τίτλο «The Future is Trans» (το μέλλον είναι τρανς), είχαν μιλήσει για το μέλλον που διεκδικούσαν και (σίγουρα) συνεχίζουν να διεκδικούν τρία επίσης σημαντικά για τον ελληνικό ακτιβισμό τρανς πρόσωπα: Ο Φίλλιπος Παγάνης, η Φένια Αποστόλου και ο Νίκος Δρίβας.
«Ένα τρανς μέλλον είναι ένα μέλλον που θα αναγνωρίζει, θα χωράει και θα συμπεριλαμβάνει όλες τις τρανς ταυτότητες και εμπειρίες»
Ο Φίλιππος Παγάνης, ψυχοθεραπευτής και μέλος της επιστημονικής ομάδας του Orlando LGBT+, μας είχε πει ότι «κανένα τρανς άτομο δεν είναι μόνο του», τονίζοντας την ύπαρξη της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης εντός της τρανς – και όχι μόνο – κοινότητας. «Υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι που νιώθουν το ίδιο, που έχουν κοινές εμπειρίες και ταυτότητες, και που μπορούν να είναι δίπλα τους. Είναι σημαντικό, με όποιο τρόπο μπορεί το καθένα, να βρει άτομα και πλαίσια που θα το δουν ολόκληρο, με όλες του τις ταυτότητες, και θα το υποστηρίξουν», συμπλήρωσε τότε.
Για τον Φίλιππο, ένα τρανς μέλλον είναι «ένα μέλλον που θα αναγνωρίζει, θα χωράει και θα συμπεριλαμβάνει όλες τις τρανς ταυτότητες και εμπειρίες, και δεν θα επιβάλλει στα άτομα να χωρέσουν σε στενά cis και ετεροκανονικά κουτάκια και πρότυπα».
Από τη δική της (καλλιτεχνική) πλευρά, η Φένια Αποστόλου, η οποία είναι ηθοποιός, χορεύτρια, χορογράφος, και σκηνοθέτρια είχε μιλήσει για το δικό της τρανς μέλλον, αναφερόμενη στην τέχνη της.
«Όσο έχω δύναμη και μπορώ θα συνεχίσω την τέχνη μου. Δεν θα σταματήσω, πάντα θα εκφράζομαι με έναν τρόπο. Είτε με τις παραστατικές τέχνες είτε με τη συγγραφή. Με ενδιαφέρει αυτά που βιώνω στη ζωή να τα ανάγω σε κάτι πιο μεταφυσικό και να το καταγράφω. Το κάνω από πάντα», μας είχε μοιραστεί χαρακτηριστικά.
Από τη συνέντευξή της το 2020, η Φένια Αποστόλου έγραψε τη δική της ιστορία στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, καθώς έγινε η πρώτη ανοιχτά τρανς γυναίκα που έπαιξε σε ένα ελληνικό αρχαίο θέατρο, ενσαρκώνοντας έναν cis γυναικείο ρόλο.
«Θέλω να μην κρυβόμαστε»
Σημαντικό είναι και το όραμα που είχε ο Νίκος Δρίβας, ιδίως λόγω του ρόλου του ως εκπαιδευτικός, αν σκεφτούμε την έντονη τρανσφοβία που υπάρχει στον χώρο της εκπαίδευσης. Για τον Νίκο, στο τρανς μέλλον κανένα άτομο δεν θα κρύβεται.
«Θέλω να μην κρυβόμαστε, να λέμε αλήθειες, όλοι, οι διαφορετικοί και οι μη. Για να μην υπάρχει το δίπολο και οι τρανς και οι cis ή αλλιώς όποια άλλη ταυτότητα έχουμε. Είμαστε διαφορετικές σταγόνες», είχε πει.
Η πρώτη ανοιχτά τρανς γυναίκα εκπαιδευτικός, Κάθριν Ράιλι, έχει εκφράσει ανά διαστήματα πληθώρα ενδυναμωτικών σχολίων όσον αφορά τις τρανς ταυτότητες. Η ίδια παλεύει καθημερινά με την ενίσχυση της τρανς ορατότητας, έχοντας έναν ενεργό λογαριασμό στο TikTok, στον οποίο μοιράζεται στιγμές της καθημερινότητές της, ενώ απαντάει και σε διάφορες ερωτήσεις που της κάνει ο κόσμος που την παρακολουθεί.
Αυτή τη φορά, όμως, επιλέξαμε να κρατήσουμε μια από τις πιο δυνατές της για εμάς φράσεις. Η Κάθριν, παρά τις αδικίες που βίωσε στην προσπάθειά της να τεκνοθετήσει, συνεχίζει να προσφέρει αγάπη και να είναι με τον δικό της τρόπο μια υπέροχη μαμά.
«[…] Μπορεί να αδικήθηκα στο κομμάτι της μητρότητας, αλλά τουλάχιστον ως εκπαιδευτικός έχω πολλούς μαθητές που είναι παιδιά μου. Θα ήθελα να δώσω και μια ευχή σε όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που θα μας διαβάσουν. Θα ήθελα να τους πω να μην εγκαταλείπουν ποτέ τα όνειρά τους. Μπορεί τα πράγματα να μην είναι πάντα όπως το θέλουμε, αλλά η αγάπη στο τέλος θα υπερισχύσει. Και επειδή έχω άφθονη αγάπη να δώσω, ίσως κατά μία έννοια να είμαι και εγώ μια μαμά της κοινότητας για όποιο παιδί το έχει ανάγκη … και ας μην είμαι νομικά μαμά κανενός».
Ο αγαπημένος εικονογράφος και συντάκτης του περιοδικού ANTIVIRUS, Harry Saxon μοιράζεται κι εκείνος εδώ και χρόνια τις δικές του σκέψεις γύρω από την ορατότητα. Μάλιστα, έχει τονίσει την υποεκπροσώπηση των τρανς αρρενωποτήτων στα μίντια και την ελλιπή ορατότητα που λαμβάνουν γενικά στον δημόσιο λόγο.
Ωστόσο, σήμερα θυμόμαστε μια ευχή που είχε μοιραστεί με τους αναγνώστες της στήλης του «Trans Talk» στο τεύχος 118 του ANTIVIRUS. Μια ευχή που μοιραζόμαστε και ανταποδίδουμε όχι μόνο τη σημερινή ημέρα αλλά και κάθε μέρα!
«[…] Θα ήθελα (για τον εαυτό μου αλλά το λέω και για εσάς) να χαίρομαι περισσότερο με κάθε τι καλό στη ζωή μου, να βλέπω περισσότερο τους τρανς φίλους μου και να χαίρομαι με τις χαρές τους και τις επιτυχίες τους».
Διεκδικείς ορατότητα όταν δεν σε βλέπουν “καθαρά”
Μια ακόμα εξαιρετικά σημαντική φιγούρα του τρανς ακτιβισμού και διευθύντρια του Red Umbrella Athens, Άννα Κουρουπού, για την Ημέρα Τρανς Ορατότητας του 2022 είχε μιλήσει με τον δικό της ποιητικό τρόπο για το μέλλον που οραματίζονται οι τρανς άνθρωποι: «Μια κοινωνία ευθύνης που σέβεται τον εαυτό της». «Ελπίδα, να γίνει ισότιμο και ισόνομο».
Η Άννα, τόσο μέσα από τη στήλη που διατηρεί στο περιοδικό όσο και μέσα από την προσωπική και ακτιβιστική της δράση, έχει συμβάλλει σημαντικά στην περισσότερη και καλύτερη ορατότητα των ζητημάτων που σχετίζονται με τις τρανς ταυτότητες, τη σεξεργασία και γενικότερα με τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα.
Ίσως, μάλιστα, δεν υπάρχει πιο χαρακτηριστικό κείμενο για τη σημερινή ημέρα από αυτό που μοιράστηκε η ίδια μέσα από τον προσωπικό της λογαριασμό στο Facebook.
«Αν κάθε χρόνο δεν αυξανόταν ο αριθμός των τρανς θυμάτων λόγω ρατσιστικής βίας-μόνο για την ταυτότητα φύλου τους, θα μπορούσε να είναι γιορτή σήμερα. Αν οι τρανς άνθρωποι είχαν ίσες ευκαιρίες με κάθε πολίτη του κόσμου στην εκπαίδευση, την εργασία, την ιατρική περίθαλψη, την περιορισμένη εν γένει κοινωνική πρόσβαση, τότε θα μιλούσαμε για ανθρώπινα δικαιώματα επί ίσοις όροις. Διεκδικείς ορατότητα όταν δεν σε βλέπουν “καθαρά”. Το σκοτάδι που δυστυχώς απλώνεται ραγδαία στις περισσότερες χώρες του κόσμου και στην Ελλάδα, χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και τεράστια αποθέματα δύναμης για να διαλυθεί. Η τρανς υπόσταση είναι φύσει επαναστατική. Αναρχία στη νόρμα. Καθρέφτης που εγείρει έντονα το θυμικό. Ένας πολύχρωμος σάκος του μποξ, διότι είναι απροστάτευτος, ανήμπορος και διωκόμενος. Ακριβώς επειδή είναι τρανς. Οι τρανς άνθρωποι δεν ζητούν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό που δικαιούνται και υποχρεούνται, όπως κάθε πολίτης. Η σημερινή αναφορά, 31 Μαρτίου, είναι μέρα διεκδίκησης και ορατότητας για τα τρανς άτομα σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο. Δεν φοβόμαστε. Δεν υποκύπτουμε. Δείχνουμε το δρόμο προς την μεγαλύτερη έννοια της ζωής, την ελευθερία σε μια κοινωνία που αρέσκεται να διχάζει παρά να ενώνει. Οι τρανς άνθρωποι οραματιζόμαστε μια κοινωνία ευθύνης που σέβεται τον εαυτό της. Γιατί είναι κομμάτι της. Μια κοινωνία που οφείλει να είναι ισότιμη και ισόνομη».
Δεδομένου του αυξανόμενου συναισθήματος κατά του φύλου (anti-gender) και των λεγόμενων κριτικών ως προς το φύλο προσωπικοτήτων και πολλές φορές αυτοαποκαλούμενων «φεμινιστριών», δεν γίνεται να μην κλείσουμε αυτό το κείμενο, αναφέροντας ότι ο φεμινισμός που δεν είναι διαθεματικός, απλά δεν είναι φεμινισμός.
«Είναι πολύ ωραίες λέξεις η συμπερίληψη και η ισότητα, αλλά πρέπει κάποτε να τις δώσουμε και περιεχόμενο, σάρκα και οστά»
Το συγκεκριμένο ζήτημα είχε σχολιάσει και η Άννα Απέργη, πρώην πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ) και ένθερμη τρανς ακτιβίστρια, με αφορμή ένα έντονα τρανσφοβικό άρθρο του ΜΩΒ.
«Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα πρέπει να τα βλέπουμε μονοδιάστατα. Όσο μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς καμία διαθεματικότητα και συμπερίληψη, τόσο θα κλονίζουμε τα θεμέλια τους, καθώς τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ενιαία και αδιαίρετα. Και όπως είπα και στην αρχή δύο από τα πιο κύρια αιτήματα του φεμινιστικού κινήματος ήταν και εξακολουθούν να είναι (θέλω να πιστεύω) η ισότητα και η συμπερίληψη. Πράγματι, είναι πολύ ωραίες λέξεις η συμπερίληψη και η ισότητα, αλλά πρέπει κάποτε να τις δώσουμε και περιεχόμενο, σάρκα και οστά, αλλιώς δεν είναι τίποτε παραπάνω από δύο λέξεις γραμμένες πάνω σε μία κόλλα χαρτιού. Επίσης, πολύ ωραίες λέξεις είναι και η αλληλεγγύη, η αλληλοϋποστήριξη και η συνεργασία, μόνο που θα πρέπει να αποδεικνύονται και στην πράξη!».
Σήμερα, λοιπόν, θυμόμαστε, ακούμε, γιορτάζουμε, σεβόμαστε όλα όσα τα τρανς άτομα είχαν και έχουν να πουν. Γιατί τα τρανς άτομα και non-binary ήταν και θα είναι μέρος της ιστορίας, όσο κι αν κυβερνήσεις, πολιτικοί, πρόσωπα των ΜΜΕ, προσπαθούν να αποδείξουν το αντίθετο.
