Eνώ ο αντιφεμινισμός των αντρών έχει τη ρίζα του στην επιθυμία διατήρησης των προνομίων τους μέσα στην πατριαρχία, ο αντιφεμινισμός των γυναικών είναι διαφορετικής υφής καθώς φαινομενικά στρέφεται εναντίον των συμφερόντων τους.
Μπορούμε να πούμε ότι πέρα από ένα είδος «ψευδούς συνείδησης», ο αντιφεμινισμός των γυναικών πηγάζει ακριβώς από τη θέση επισφάλειάς τους σε έναν πατριαρχικό κόσμο, όπου η αξία τους εξαρτάται από την αποδοχή των αντρών. Η τελευταία τους δίνει κάποια πρόσκαιρα πλεονεκτήματα, τα οποία φοβούνται να απωλέσουν, καθώς ένας καταπιεσμένος που έχει την εύνοια του καταπιεστή είναι -βραχυχρόνια τουλάχιστον- σε καλύτερη θέση από έναν καταπιεσμένο, που μάχεται εναντίον του συστήματος καταπίεσης. Η κριτική και ο αγώνας εναντίον της συστημικής καταπίεσης εμπεριέχει πολλά ρίσκα και ποινές, αλλά απαιτεί και τεράστια αποθέματα ενέργειας και ψυχικής δύναμης. Γι’ αυτό και ο φεμινισμός δεν είναι ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα. Οι αντιφεμινίστριες γυναίκες, όμως, δεν επικαλούνται όλες τα ίδια επιχειρήματα ούτε αντλούν από τις ίδιες ιδεολογίες. Ορίστε συνοπτικά τα κυριότερα ήδη αντιφεμινίστριας, που αντιστοιχούν και στα κυριότερα πολιτικά ρεύματα:
Η συντηρητική
Αυτός είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος αντιφεμινίστριας και ο πιο εύκολος να αποκρούσουμε. Η συντηρητική γυναίκα που απορρίπτει τον φεμινισμό αντλεί την αξία της από την επιτέλεση των παραδοσιακών έμφυλων ρόλων. Ισχυρίζεται ότι δεν είναι φεμινίστρια, γιατί αγαπάει να μαγειρεύει και να φροντίζει τον άντρα της, να μεγαλώνει τα παιδιά της στο σπίτι αντί να εργάζεται, να ντύνεται θηλυκά. Οι γυναίκες που απολαμβάνουν τους παραδοσιακούς ρόλους αισθάνονται να απειλούνται από τον φεμινισμό, καθώς, όπως εξηγεί η Deniz Kandiyoti: “νιώθουν ανασφάλεια βλέποντας τις εγγυήσεις που τους προσέφερε παραδοσιακά η οικογένεια να οπισθοχωρούν”.
Οι συντηρητικές γυναίκες με λίγα λόγια φοβούνται ότι, αν ο φεμινισμός διαλύσει τις παραδοσιακές αξίες, εκείνες θα μείνουν ξεκρέμαστες, αφού οι άντρες δε θα νιώθουν πια κάποια υποχρέωση να τις φροντίζουν και να παρέχουν τα απαραίτητα ώστε να μπορούν αυτές να μεγαλώνουν τα παιδιά τους.
Δεν είναι όμως μόνο ότι πιστεύουν εσφαλμένα ότι ο φεμινισμός θα τους στερήσει τους ρόλους αυτούς, αλλά στην πραγματικότητα φοβούνται ότι με το να τους καταστήσει απλά μια επιλογή ανάμεσα σε πολλές θα μειώσει την αξία τους, η οποία είναι συνδεδεμένη με την επιτυχή επιτέλεση της παραδοσιακής θηλυκότητας. Είναι σαν να προετοιμάζεται κάποια μια ολόκληρη ζωή για τις Πανελλήνιες και πάνω που ετοιμάζεται να περάσει με επιτυχία τις εξετάσεις αυτές να καταργηθούν. Ο φεμινισμός με λίγα λόγια απειλεί τον πυρήνα της ταυτότητάς τους και τις οδηγεί σε μια κρίση ενώ απαξιώνει και όλα τα προσόντα που έχουν συσσωρεύσει και συχνά επενδύσει σε αυτά. Αν η μητρότητα ή ο γάμος είναι απλά μια επιλογή και όχι η ουσία της θηλυκότητας, τότε με ποιο κριτήριο θα επιλέξει η ίδια τον δρόμο της; Χωρίς αυστηρά προκαθορισμένα σενάρια πώς θα ξέρει ότι ζει τη ζωή της με τον σωστό τρόπο;
Η Δυναμική Αντιφεμινίστρια
Η δυναμική γυναίκα που απορρίπτει τον φεμινισμό το κάνει υπό τον μανδύα της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας. Σε αντίθεση με τη συντηρητική γυναίκα έχει αγκαλιάσει το καινούριο -και ανταγωνιστικό του παραδοσιακού- μοντέλο θηλυκότητας: αυτό της δυναμικής, εργαζόμενης γυναίκας που τα καταφέρνει μόνη της και δεν είναι «θύμα». Αποδεχόμενη την νεοφιλελεύθερη ρητορική που θεωρεί τους καταπιεσμένους υπεύθυνους για την καταπίεσή τους και κάθε άτομο ικανό να ανελιχθεί κοινωνικά με τη δύναμη της θέλησής του, αγνοώντας τους συστημικούς περιορισμούς, η Δυναμική Αντιφεμινίστρια δεν έχει τίποτα χειρότερο από το να παραδεχτεί ότι είναι θύμα.
Η Δυναμική Αντιφεμινίστρια χρησιμοποιεί τις δικές της επιτυχίες ως παράδειγμα ότι δεν χρειαζόμαστε φεμινισμό και αδιαφορεί όχι μόνο για τους περιορισμούς και τις ταπεινώσεις που άλλες γυναίκες υφίστανται αλλά είναι διατεθειμένη να αγνοήσει ακόμα και τον σεξισμό, που η ίδια έχει βιώσει κλείνοντας τα μάτια και παραμένοντας σε άρνηση. Θεωρεί ότι η ίδια δεν έχει αντιμετωπίσει έμφυλη βία επειδή την απέκρουσε με την δύναμη της προσωπικότητάς της, που λειτουργεί ως ασπίδα απέναντι στον σεξισμό. Προτάσσει τη δική της σεξουαλική απελευθέρωση ως απόδειξη ότι δεν χρειαζόμαστε πια φεμινισμό, αγνοώντας ότι η σεξουαλική αυτοπεποίθηση είναι ακριβώς μέρος του νέο προτύπου θηλυκότητας που επήλθε ως μέρος του μεταφεμινιστικού μοντέλου, το οποίο απορρόφησε κομμάτι των φεμινιστικών διεκδικήσεων καθιστώντας τις λιγότερο ριζοσπαστικές και πρακτικά ακίνδυνες για το σύστημα.
Σε κάθε περίπτωση η ταυτότητά της είναι συνδεδεμένη με τον δυναμισμό της και αυτός δεν συνάδει με την φεμινιστική «κλάψα», όπως το βλέπει. Η ειρωνεία είναι ότι υιοθετώντας αυτή τη στάση αποφεύγει υποσυνείδητα τις συγκρούσεις με το πατριαρχικό κατεστημένο και τους άντρες της ζωής της, ακριβώς γιατί αυτές θα απαιτούσαν έναν βαθμό δυναμισμού και ψυχικού αποθέματος που δεν είναι διατεθειμένη να σπαταλήσει.
Η Αριστερή Αντιφεμινίστρια
Η Αριστερή αντιφεμινίστρια υιοθετεί την ματσοσιαλιστική οπτική (βλ. Το Προφίλ ενός Ματσοσιαλιστή), δηλαδή την προσπάθεια των ματσοσιαλιστών να ανακόψουν τους φεμινιστικούς αγώνες με πρόσχημα τις ταξικές διεκδικήσεις. H Αριστερή αντιφεμινίστρια ισχυρίζεται ότι ο φεμινισμός είναι πάντα και μόνο νεοφιλελέ και ότι διασπά τον ταξικό αγώνα, καθώς η ίδια αρνείται να αποδεχτεί ότι τον ταξικό αγώνα τον διασπούν οι Αριστεροί, που αρνούνται να λάβουν υπόψη τους την πατριαρχική καταπίεση. Στα μάτια της ο φεμινισμός είναι ασύμβατος με τον αντικαπιταλισμό καθώς αδυνατεί να δει την γυναικεία καταπίεση ως ξεχωριστή μορφή ή την βλέπει ανταγωνιστική προς την ταξική λες και υπάρχει χώρος μόνο για μία καταπιεσμένη ομάδα.
Η έλλειψη αλληλεγγύης της προς άλλες γυναίκες συχνά την κάνει να ταυτίζεται με τον χειρότερο μισογύνη, καθώς θα λάβει πρώτη θέση στις μισογυνικές επιθέσεις που δέχονται celebrities που βάλλονται με βάση την σεξουαλικότητά τους. Η στάση της αυτή πηγάζει από την προνομιακή θέση της εντός ενός παραδείγματος που η ίδια επιβραβεύεται ως σωστή, αξιοσέβαστη, διαβασμένη, διανοούμενη γυναικα σε αντιπαράθεση με τις χαζογκόμενες και τις bimbo, τις οποίες βλέπει αφ’υψηλού. Η Αριστερή αντιφεμινίστρια συχνά θα υιοθετήσει φεμινιστικές διεκδικήσεις, αλλά μόνο όταν αυτές αφορούν φτωχές πλην τίμιες προλετάριες -οι υπόλοιπες ας καούν στην πυρά καθώς είναι όργανα (και όχι θύματα) του καπιταλισμού.
Σημειωτέο πως η κατηγορία των pick-me, δηλαδή αυτή που επιτίθεται σεξιστικά σε άλλες γυναίκες, ώστε να προβληθεί η ίδια ως η σωστή θηλυκότητα, μπορεί να ανήκει σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω κατηγορίες απευθυνόμενη απλά σε διαφορετικό ανδρικό κοινό. Έτσι η συντηρητική μπορεί να απαυδήσει με τα σεξουαλικά ήθη των νεότερων ενώ η ίδια παραμένει αγνή και «δύσκολη», η Δυναμική μπορεί να βλέπει συγκαταβατικά τις «νοικοκυρούλες» και τις πουριτανές που δεν κάνουν καλό κρεβάτι όπως η ίδια και η Αριστερή να χλευάζει όσες «ξεπουλιούνται» χρησιμοποιώντας τη σεξουαλικότητά τους για το κέρδος σε αντίθεση με την ίδια που της προφέρουν καθημερινά χιλιάδες δολάρια από το Playboy, αλλά η ίδια τα αρνείται πεισματικά.
