“Μου είχανε πει κάποτε πως υπάρχουν πόλεις όπου θα μπορέσω κάποτε να ζήσω πραγματικά ελεύθερη, ως μαύρη γυναίκα που αγαπάει τις γυναίκες – αλήθεια, υπάρχουν τέτοιες πόλεις;”
Αυτό είναι ένα κείμενο που υπερχειλίζει από συναίσθημα. Αλλά αισθάνομαι πως είναι ένα κείμενο που πρέπει να γραφτεί.
Αυτόν τον μήνα κλείνω τους 6 μήνες μου στο νησί της Σάμου, ως ψυχολόγος που μιλάει αποκλειστικά με πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Σήμερα ήταν η πρώτη φορά που πήγα σε συνάντηση ΛΟΑΤΚΙ προσφύγων που διαμένουν στο καμπ, οι οποίες ξεκίνησαν υπό την πρωτοβουλία ορισμένων ατόμων (δυτικοευρωπαίων), που ανήκουν τα ίδια στην κοινότητα.
Η ομάδα αυτή πρωτοξεκίνησε τις συναντήσεις της περίπου έναν χρόνο πριν, αλλά λόγω κορονοϊού είχε σταματήσει. Από τη στιγμή που ήρθα στο νησί, έχω μιλήσει τόσο με τα άτομα που έχουν ασχοληθεί με την ομάδα (τα οποία και δουλεύουν/δραστηριοποιούνται σε άλλες οργανώσεις του προσφυγικού στο νησί), αλλά και με αρκετους ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες (ενδεικτικά το 22% του πληθυσμού που έχει εξυπηρετήσει το γραφείο στο οποίο εργάζομαι είναι ΛΟΑΤΚΙ άτομα), ποσοστό που δεν φαίνεται να μειώνεται όσο και να ανεβαίνει ο συνολικός αριθμός των ωφελούμενων.
Αλλά όλα αυτά, δεν μπόρεσαν να με προετοιμάσουν ψυχολογικά για το τι βίωσα στη συνάντηση αυτή.
Ξεκινάμε από τα πρακτικά προβλήματα: η συνάντηση αυτή, όπως καταλαβαίνετε, πρέπει να πραγματοποιηθεί με ιδιαίτερη προσοχή για την διαφύλαξη της ασφάλειας των ατόμων που θα έρθουν σε αυτήν. Οπότε, πραγματοποιείται σε ένα κέντρο, έπειτα από τις ώρες λειτουργίας, δηλαδή μετά τις 5. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχει ακόμα η απαγόρευση κυκλοφορίας ατόμων που διαμένουν στο ΚΥΤ μετά τις 7 το απόγευμα, λόγω και καλά των μέτρων για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, αυτό αφήνει για την ομάδα το περιθώριο συνάντησης μεταξύ 5-7 το απόγευμα. Η μόνη ώρα που μπορείς να βρεθείς με άτομα της κοινότητας, μετά από 3 μήνες ‘καραντίνας’, με φωτιές στο καμπ, με ποντίκια/αρουραίους/κοριούς/φίδια στη σκηνή σου και τριγύρω από αυτήν, με καθημερινή απειλή της ζωής σου, της αξιοπρέπειάς σου και της σωματικής σου ακεραιότητας στο καμπ ακριβώς λόγω του ότι είσαι ΛΟΑΤΚΙ, είναι ένα δίωρο, σε κλειστό χώρο, με άκρα προσοχή και με σύστημα ‘πόρτας’ για να αποφευχθεί η οποιαδήποτε στοχοποίηση.
Στην ‘προπαρασκευαστική’ συνάντηση των ατόμων που τρέχουν τα οργανωτικά/πρακτικά της ομάδας, αποφασίστηκε η συνάντηση αυτή τη φορά να είναι συνάντηση ‘προγραμματισμού’ – τι θέλουν τα άτομα να κάνει η ομάδα για αυτά; τι περιμένουν από την ομάδα; τι συναντήσεις μπορεί να γίνουν; τι μπορεί να συζητηθεί; τι θέλουν να μάθουν τα άτομα;
Τα άτομα χωρίστηκαν σε ομάδες, και αρχίσανε να γράφουνε σε χαρτιά τι θέλουν να γίνει στην ομάδα. Έπειτα μαζευτήκαμε και αρχίσανε να μοιράζονται τις ιδέες τους. Η μία πρόταση μετά την άλλη, αφορούσαν όχι την ομάδα ως χώρο κοινωνικοποίησης, αλλά τις ανάγκες τους ως ΛΟΑΤΚΙ άτομα που μένουν σε ένα από τα χειρότερα καμπς της χώρας:
-“Θέλουμε έναν γκέι δικηγόρο ή έναν δικηγόρο που τουλάχιστον να είναι αφιερωμένος στα ΛΟΑΤΚΙ θέματα. Να μην φοβόμαστε να μιλήσουμε, να μπορεί να είναι δίπλα μας”
-“Θέλουμε πρόσβαση στην υγεία, να μη φοβόμαστε να λέμε πως είμαστε ΛΟΑΤΚΙ και έχουμε άλλες ανάγκες – πάμε στο νοσοκομείο, πονάμε και μας ζητάνε να πάμε την επόμενη ημέρα” (θυμόμαστε όλοι την ιστορία για τον θάνατο που υπήρξε στο νησί την προηγούμενη εβδομάδα)
-“Θέλουμε προστασία – όλες και όλοι φύγαμε από τις χώρες μας ακριβώς για να ψάξουμε αυτή την προστασία, και ενώ όλοι μας λέγανε στην Ευρώπη θα δείτε πως είναι καλύτερα τα πράγματα, εμείς σίγουρα δεν νιώθουμε ασφαλείς εδώ πέρα”. “Δεν ξέρω αν η Σάμος είναι Ευρώπη, πάντως εγώ εδώ νιώθω πιο επικίνδυνα από ό,τι στη χώρα μου”
-“Θέλουμε ψυχολόγους, που να μπορούμε να μιλήσουμε. Όλοι μας έχουμε κατάθλιψη στην καλύτερη των περιπτώσεων, και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συνεντεύξεις το 2021 το νωρίτερο – δεν αντέχουμε άλλο”.
Ένα ένα τα άτομα και οι ομάδες μιλούσαν και σε όλα τα λόγια τους ακουγόταν ως κοινός παρονομαστής το εξής: “δεν μας ακούνε, δεν υπάρχουμε, υποφέρουμε, θα ασχοληθεί κανένας αν σταματήσουμε να υπάρχουμε”; Κάτι που φάνηκε και από το γεγονός πως τα περισσότερα άτομα γράψανε τα ονοματεπωνυμά τους στα χαρτιά που τους δόθηκαν. Ναι, είμαστε εδώ, αυτές είναι οι ιδέες μας, και αυτές είναι οι ανάγκες μας. Ακούστε μας.
Η πιο ιδιαίτερη στιγμή, όταν ένα από τα ‘παλιά’ άτομα της ομάδας έδειξε μία μία/έναν έναν τα λευκά υποκείμενα που ‘οργανώνουν’ την ομάδα, και εμένα σε αυτά (απευθυνόμενος σε μένα ως “και ο νέος μας φίλος από εκεί”), λέγοντας πως “ζητάμε πολλά από εσάς, αλλά είστε τα μόνα άτομα σε αυτό το νησί που ενδιαφέρεστε για εμάς ως κοινότητα, ως ΛΟΑΤΚΙ άτομα”. Ενώ το ξέρω πως αυτό δεν είναι αλήθεια, αυτό που άκουγα είναι “έχετε προνόμια που εμείς δεν έχουμε, χρησιμοποιήστε τα”.
Δεν έχω λόγια για να σας περιγράψω τις εμπειρίες των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων που διαμένουν στο καμπ στη Σάμο – ως εκείνο το σημείο το συναντούσα σε ατομικές συνεδρίες, αλλά πλέον το άκουγα δυνατά από περίπου 30 άτομα (γκέι άντρες, λεσβίες γυναίκες και έναν τρανς άνδρα – όλες/οι τους από χώρες τις υποσαχάριας Αφρικής). “Και να έχεις έρθει και να είσαι καλά με τον εαυτό σου, το καμπ της Σάμου σε κάνει να ξεχνάς ποιος είσαι” μου είχε πει ένας άνθρωπος κάποτε.. και πλέον, μπορώ να καταλάβω τι εννοεί.
Δεν κάνουμε αρκετά. Ως άτομα που έχουμε γεννηθεί στην Ελλάδα, (ξέρουμε τη γλώσσα και έχουμε πρόσβαση σε πόρους) ΛΟΑΤΚΙ ή μη, δεν κάνουμε αρκετά – για τους πρόσφυγες εν γένει, για τους ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες παραπάνω. Στη συνάντηση αυτή, προτάθηκε να βγει ένα κείμενο από τα ίδια τα άτομα, σε αρκετές γλώσσες, για να κυκλοφορήσει εντός και εκτός Σάμου το τι ζουν, και τι καλούνται να αντιμετωπίσουν όσο μένουν στο νησί, αλλά και μετά από αυτό το στάδιο του ταξιδιού τους.
Γιατί τα έγραψα όλα αυτά; Όταν κυκλοφορήσει το κείμενο αυτό, θα σας ζητήσω να το στείλετε όπου μπορείτε, να ακουστεί παντού. Μέχρι τότε, σας ζητώ να αναλογιστείτε λίγο παραπάνω πώς μπορείτε να βοηθήσετε εσείς παραπάνω τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, και κυρίως τα μέλη αυτής που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Θα βάλω κάποια links για ενημέρωση στα σχόλια κάτω από αυτό το κείμενο, αν έχετε άλλες ιδέες ή δεξιότητες ή προθυμία, μπορείτε να έρθετε σε επαφή μαζί μου και ίσως να μπορέσω κι εγώ με τη σειρά μου να σας πω το τι γνωρίζω ως τώρα, ως πιθανούς τρόπους βοήθειας/στήριξης.
“Nobody is free, until everybody is free”
Πώς μπορείς να βοηθήσεις/ενημερωθείς:
- Ενημερώσου για την πρωτοβουλία στήριξης ΛΟΑΤΚΙ προσφύγων στη Λέσβο: Lesvos Lgbtiq+ Refugee Solidarity
- Ιδέα για δράση: στήριξε οικονομικά ή έμπρακτα τους Emantes – International Lgbtqia+ Solidarity, οργάνωση που στηρίζει ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες στην Αθήνα.
- Ενημερώσου για τις νομικές υπηρεσίες που παρέχει το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών – Transgender Support Association για ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες: https://tgender.gr/loatki-prosfyges-lgbtqi-refugees/
- Παρακολούθησε την σελίδα Where Love Is Illegal, για να διαβάσεις ιστορίες ΛΟΑΤΚΙ προσφύγων από όλο τον κόσμο: https://whereloveisillegal.com/
- Ενημερώσου για τις δράσεις της Safe Place Greece
- Βρες πώς μπορείς να συμβάλεις και να βοηθήσεις στο ATLAS – Aid To LGBTQ Asylum Seekers
- Υποστηρίξει την Eclipse – Support for Lgbti+ and Queer Refugees / الكسوف at Thessaloniki
Διάβασε επίσης
https://avmag.gr/75576/i-zoi-ton-loat-prosfygon-stin-ellada/
