Η Μάρθα Φριντζήλα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτεχνικής φυσιογνωμίας. Λέει την αλήθεια έξω από τα δόντια και δεν φοβάται τίποτα και κανέναν. Στο έργο της μπορεί να δεις να ενώνονται πολλές τέχνες μαζί, το θέατρο, η ποίηση, η μουσική σε ένα σύνολο που θυμίζει συμφωνική ορχήστρα, τόσο στη λειτουργία της όσο και στην αρτιότητα του αποτελέσματός της. Γι’ αυτό το λόγο μαζί με την Ελένη Κοκκίδου μας λένε: «Σου φυλάξαμε μια θέση» και μας προσκαλούν στην παράστασή τους, μέχρι τις 3.4.2018 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου για μια απολαυστική παράσταση!
Με αφορμή την παράσταση «Σου φυλάξαμε μια θέση» κάνετε μια περφόρμανς που αποτελεί σύζευξη του τραγουδιού με το θεατρικό λόγο. Ποιοι είναι οι δια-καλλιτεχνικοί δίαυλοι οι οποίοι στηρίζουν την ιδέα αυτής της παράστασης;
Η ποίηση. Τόσο στον θεατρικό λόγο όσο και στο τραγούδι αναζητούμε την δύναμη της ποίησης που είναι ικανή να μας συγκινήσει και να μας προωθήσει. Έμαθα να συγκινούμαι από παιδί με την ποίηση και είναι το κύριο συστατικό κάθε παράστασής μου. Ποτέ δεν θα επέλεγα ένα τραγούδι, ας πούμε, που οι λέξεις του δεν θα “λιποθυμούσαν παραδομένες στην μουσική” όπως λέει ο Μάνος Χατζιδάκις.
Πώς ενώνεται η τέχνη της μουσικής, με την τέχνη του θεάτρου; Το θέατρο είναι αυτό που εμπεριέχει, αγκαλιάζει την τέχνη της μουσικής; Ή μουσική είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο μπορεί να ξεδιπλώνεται το θέατρο;
Το θέατρο είναι ο χώρος που συναντιούνται οι τέχνες. Μέσα στο θέατρο ο ζωγράφος, ο ποιητής, ο μουσικός και ο ερμηνευτής δημιουργούν μια συντεχνία με στόχο το έργο. Έτσι γεννιέται το παιδί όλων μαζί των τεχνών και ο σκηνοθέτης θα μπορούσαμε να πούμε πως παίζει τον ρόλο του μαιευτήρα σε αυτήν την γέννηση.
Η συνεργασία σας με την κ. Κοκκίδου πώς προέκυψε;
Πέρυσι πρώτη φορά συνεργαστήκαμε στην Φαύστα του Μποστ στο θέατρο Προσκήνιο. Φυσικά την γνώριζα, παρακολουθούσα την δουλειά της και θαύμαζα το ταλέντο της. Στην Φαύστα ανακάλυψα πως μας ενώνουν κοινές αγάπες, έχουμε μια συγγένεια ψυχής. Όταν λοιπόν το καλοκαίρι μου ζήτησε να κάνουμε μια παράσταση πρωτότυπη, που θα την φτιάξουμε οι δυο μας και θα μιλά για ό,τι αγαπάμε, δεν μπορούσα να της το αρνηθώ.
Θεωρείτε ότι η τέχνη είναι ένα όχημα μέσω του οποίου μπορεί να διατυπώνεται η αλήθεια που δεν μπορούμε να εκφράζουμε στην καθημερινή πραγματική ζωή, λόγω προκαταλήψεων και κοινωνικών στερεοτύπων;
Απόλυτα. Και δεν γνωρίζω ικανότερο όχημα.
Πιστεύετε στις αντίθετες δυνάμεις που επιφέρουν μια ισορροπία ή στις ομόρροπες δυνάμεις που βαδίζουν προς ένα κοινό σκοπό;
Πιστεύω στη φυσική, έχω βρεθεί και στις δύο καταστάσεις και δεν έχω δει διαφορά στο αποτέλεσμα. Ίσως στην δεύτερη περίπτωση οι κραδασμοί είναι λιγότεροι, αλλά ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.
Από το 1993 ασχολείστε εκτεταμένα με τη διδασκαλία. Πώς σας έχει διαμορφώσει το διδάσκειν ως καλλιτέχνη αλλά και ως άνθρωπο;
Έμαθα να συμπονώ περισσότερο και να δίνω ελαφρυντικά στους ανθρώπους γιατί κατάλαβα το πόσο οι χρόνοι μας, η αντίληπτική ικανότητα και το γούστο διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αυτό παλιότερα με θύμωνε. Επίσης, με έμαθε να μην ζητάω παράλογα πράγματα από τους συνεργάτες μου κι από τον εαυτό μου. Ο μαθητής είναι ο καθρέφτης του δασκάλου. Θα πω κάτι κοινότοπο, αλλά είναι η αλήθεια: ο δάσκαλος μαθαίνει πάντα περισσότερα από τον μαθητή.
O διαφωτιστής Εμμάνουελ Καντ έχει διατυπώσει την εξής θέση: “Η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζουν να θίγονται τα όρια της ελευθερίας των άλλων”. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε; Ποια είναι η προσωπική σας άποψη περί ελευθερίας του ατόμου;
Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Η δυσκολότερη. Θα ήθελα να μπορούσα να αντιληφθώ τον κόσμο σαν έναν οργανισμό που μεταβάλλεται και κινείται ως Ένα. Σ’ αυτήν την περίπτωση, ο ίδιος ο οργανισμός αποβάλλει ή ενισχύει τα μέλη του για να υπάρξει ισορροπία. Αυτό βέβαια μπορεί να σημαίνει πως ο συγκεκριμένος οργανισμός -η ανθρωπότητα- ίσως είναι προγραμματισμένος να αφανιστεί και γι’ αυτό τον λόγο νικούν τα παραβατικά και προβληματικά μέλη και “θυσιάζονται” τα υγιή ώστε να επιτευχθεί ο αφανισμός. Από την άλλη, με συγκινεί η ρήση του Σολωμού “θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία” και σκέφτομαι πως αν είμαι ενάρετος και τολμηρός άνθρωπος θα καταφέρω να είμαι ελεύθερος. Ακόμη κι αν είμαι υποχρεωμένος να θέτω όρια στην ελευθερία μου για να μπορώ να συνυπάρχω.
Ποια είναι η θέση σας, γι’ αυτά που διεκδικεί η LGBT κοινότητα;
Η LGBT κοινότητα διεκδικεί τα αυτονόητα σε έναν κόσμο παράλογο. Ποτέ δεν κατάλαβα πώς μπορεί να θεωρείται λάθος ή απειλή το χρώμα, η φυλή, το φύλο ή ακόμα και η επιλογή του φύλου. Δεν χωρά το μυαλό μου αυτήν την διάκριση. Και οι φιλοσοφίες περί φύσης είναι απλά κουραφέξαλα. Η φύση αποδέχεται ό,τι δεν αποτελεί απειλή για την ίδια την φύση. Τα κοινωνικά και τα θρησκευτικά πρότυπα είναι συχνά ανώμαλα.
Το bullying ή στα ελληνικά ο εκφοβισμός, είναι κάτι που έχει αποτελέσει μεγάλο θέμα συζήτησης τα τελευταία χρόνια για την κοινωνία μας. Για εσάς τι είναι εκφοβισμός;
Έλλειψη παιδείας ή πολλές φορές απλή ηλιθιότητα. Την παιδεία μπορεί κι αργά να την αποκτήσεις. Δυστυχώς η ηλιθιότητα δεν παλεύεται.
Ποιοι είναι οι λόγοι που συντελούν ώστε οι άνθρωποι μιας κοινωνίας να εμφανίζουν «συμπτώματα» τα οποία τους χαρακτηρίζουν ομοφοβικούς; Ποιος πιστεύετε είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε ώστε να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό;
Οι λόγοι είναι κι εδώ αγραμματοσύνη και ηλιθιότητα. Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι η τέχνη και τα ταξίδια. Να διαβάζουμε, να χορεύουμε, να τραγουδάμε, να παίζουμε και να ταξιδεύουμε για να γνωρίζουμε κι άλλους τόπους. Βρισκόμαστε στην σπηλιά του Πλάτωνα και δεν ξέρουμε άλλον κόσμο από το εσωτερικό αυτής της σπηλιάς. Η ποίηση, η τέχνη θα μας ανοίξουν τα μάτια. Τώρα, για τους ασυγκίνητους μόνο λύπηση νιώθω: η ζωή τους είναι μαρτύριο.
Στείλτε ένα μήνυμα προς τους αναγνώστες μας.
Θα σας πω κάτι από την παράσταση:
“Να μιλάτε, να μιλάτε, να λέτε αυτό που θέλετε, αυτό που νιώθετε.
Να λέτε τον πόνο σας, να μην φοβάστε.
Αγάπαγαν ο ένας τον άλλονε,
μα δίχως γι’ αυτό να μιλήσουν.
Με μίσος αλλάζανε βλέμματα,
κι από έρωτα θέλαν να σβήσουν.
Εχώρισαν έπειτα, φύγανε,
μες στ’ όνειρο μόνο ειδωθήκαν.
Πεθάνανε πια και δεν έμαθαν:
εμίσησαν, ή αγαπηθήκαν;“
Συνέντευξη: Βίκυ Αναγνωστοπούλου
INFO
«Σου φυλάξαμε μια θέση»
Κείμενα – σύνθεση – δραματουργία: Ελένη Κοκκίδου, Μάρθα Φριντζήλα.
Σκηνοθεσία: Μάρθα Φριντζήλα.
Παίζει η Ελένη Κοκκίδου.
Θέατρο του Νέου Κόσμου
