Ο ηθοποιός Μιχάλης Οικονόμου αποφάσισε να γιορτάσει την Παγκόσμια Ημέρα Coming Out κάνοντας κάτι αρκετά ασυνήθιστο για τα ελληνικά δεδομένα. Με μια απλή ανάρτηση στο Facebook, ανακοίνωσε στον κόσμο ότι είναι gay. Αφορμή στάθηκε το άρθρο του περιοδικού μας σχετικά με την ημέρα αυτή. Όπως καταλαβαίνετε είναι τουλάχιστον υποχρέωσή μας να μάθουμε περισσότερα και να τον ευχαριστήσουμε για το θάρρος του.
Στις 11 Οκτωβρίου, Παγκόσμια μέρα για το coming out, επέλεξες να μιλήσεις (και δημόσια πλέον) για τη σεξουαλικότητα σου μέσα από το Facebook. Μάλιστα το έκανες, αναρτώντας κι ένα άρθρο μας σχετικά με τις προσωπικότητες που έκαναν coming out το 2015. Τι σε οδήγησε να το κάνεις αυτό;
Στις 11 Οκτωβρίου, ξύπνησα ευδιάθετος, έφτιαξα καφέ, και πριν ξεκινήσει η μέρα μου άνοιξα το φεησμπουκ και έπεσα πάνω στην ανάρτηση του περιοδικού σας που με ενημέρωνε για τη συγκεκριμένη ημέρα. Η αλήθεια είναι πως κι άλλες χρονιές είχα πέσει πάνω στο σχετικό λινκ της “εθνικής μνήμης της ηρωϊκής εξόδου από τη ντουλάπα, αλλά δεν μου έκανε αίσθηση. Προφανώς δεν ήμουν καν έτοιμος να παραδεχτώ κάτι τέτοιο κοινά. Φυσικά, οποιοσδήποτε παρακολουθεί τι ποστάρω, μεταξύ των διάφορων χρωματισμών ενός πολύ περίεργου προφίλ που έχω δημιουργήσει από τις αναρτησεις μου στο facebook θα μπορούσε εύκολα να συμπεράνει και την απόχρωση ενός κάποιου ομοερωτισμού. Τι με οδήγησε λοιπόν φέτος να το κάνω αυτό; Τρεις απλές σκέψεις, από μέσα προς τα έξω, όπως ακριβώς το comingout; α) Ζω μια περίοδο υπερηφάνειας γενικά για το πως δημιουργώ τα πράγματα πλέον στη ζωή μου, υπερηφάνειας που δεν έχει να κάνει απλά με τη σεξουαλικότητά μου, αλλά με τα βήματα που έχω κάνει τον τελευταίο χρόνο για να φτιάξω έναν καλύτερο, έναν πιο ακέραιο Μιχάλη. β) Πλέον δεν είχα κάτι να κρύψω από την οικογένειά μου, δε θα ανακοίνωνα κάτι που δεν ήξεραν ήδη, και που το έμαθαν φέτος. γ) Μια και το λινκ αφορούσε στocomingout προσωπικοτήτων αγνώστων, και –κυρίως- με κάποιο τρόπο γνωστών, εκμεταλλεύθηκα μια όποια μικρή αναγνωρισιμότητα που ίσως έχω λόγω της δουλειάς μου, σαν προωθητική δύναμη για κάτι που μπορει να εμπνεύσει, αν μπορω να το πω έτσι, ανθρώπους που περνούν μια δυσκολία πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Η χρήση που κάνω στο facebook είναι λίγο πολύ τέτοιου είδους, γενικότερα.
Μια έξοδος από την ντουλάπα νομίζω προϋποθέτει μια τέτοια σειρά, όπως η παραπάνω. Αρχικά να νιώσεις εσύ που είσαι μέσα στην ντουλάπα καλά με τον εαυτό σου ώστε να πάρεις την απόφαση να βγεις. Επειτα, να καταλάβεις πως το έπιπλο «ντουλάπα», βρίσκεται μέσα στο σπίτι σου, άρα να το αποδεχτεί αυτό και η οικογένειά σου. Για να μπορέσεις μετά πια σαν τελική πράξη να τη βγάλεις έξω στο δρόμο, αφού πλέον δεν τη χρειάζεσαι στο σπίτι σου,και να δείξεις και στους γείτονες πως είναι να γίνεται μια τέτοια πράξη.
Είναι δύσκολο να παραδέχεσαι κάτι τέτοιο δημόσια στην Ελλάδα;
Είναι δύσκολο, όχι γιατί είμαστε ιδιαίτερα πουριτανοί. Είναι δύσκολο γιατί στην Ελλάδα η οικογένεια, ενώ είναι αυτό που δομεί την κοινωνία, έχει μια θέση βρυκόλακα στην παιδική ψυχή. Την οικογένεια την νοιάζει ακόμα πολύ η γειτονιά, τι θα πουν οι υπόλοιποι συγγενείς, ποιός θα κάνει πια εγγόνια, την νοιάζει “τι άντρας” θα γίνει το παιδί τους κι όχι “τι άνθρωπος”, αγαπούν το αντράκι που έκαναν και χάνουν το πρόσωπο του. Αυτό κάνει λοιπόν δύσκολο να μιλήσει κανείς στους δικούς του στην Ελλάδα. Ή, λόγω κουλτούρας, αυτό καταλήγει να πιστεύει κανείς πως ίσχυει για τους γονείς του πριν ακόμα πάρει την απόφαση να τους μιλήσει. Που μπορεί καν να μη ισχύει για τους γονείς μας τελικά και να μας αποδεχτούν δίχως όρους προς μεγάλη μας έκπληξη, αφού τους μιλήσουμε, αλλά εμείς οι ίδιοι να έχουμε πλάσει στο μυαλό μας όλα τα παραπάνω εμπόδια και απαντήσεις που φανταζόμαστε πως θα πάρουμε, κι έτσι να κολώνουμε.
Ποιός φταίει όμως γι αυτό; Η κουλτούρα μας; Τα σχόλια του μπαμπά όταν βλέπει «αδερφές» στην τηλεόραση; Το ίδιο μας το κεφάλι που σκέφτεται έτσι; Το διαφόρων ειδών bullying, ψυχολογικά και σωματικα;
Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κόσμου μετά;
Τα σχόλια ήταν πολύ επιδοκιμαστικά. Υποθέτω σε μια τέτοια καθαρή δήλωση, αν είσαι ομοφοβικός ή αν διαφωνείς, απλά δεν έχεις τα αρχίδια να σχολιάσεις. Φαντάσου λοιπόν να το κάναμε όλοι μαζί αυτό, συγχρονισμένα, τι δυνατό μήνυμα θα ήταν! Αλλα όχι, δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, και καλώς δεν μπορεί, γιατί ένα comingout είναι μια πολύ προσωπική ωρίμανση που γίνεται σε δεδομένη στιγμή που θα νιώσει κανείς έτοιμος, και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει απλά και μόνο σαν ακτιβιστική πράξη, χωρίς τις απαραίτητες προϋποθέσεις, το απαραίτητο ταξίδι μέσα στον καθένα που οδηγείται προς τα κει. Να εμπνεύσεις όμως μπορείς, και καλό είναι να μην το κρατήσεις για σένα, όταν έρθει η ώρα να το κάνεις. Γέλασα και χάρηκα πολύ με τα σχόλια μιας πρώτης μου ξαδέρφης που δεν είχε ιδέα, και μου έγραψε κάτι τέτοιο:
“Εγώ που ήμουν τόσο καιρό; Στα δέντρα μάλλον. Το 2015 ήταν μια ευλογημένη χρονιά μέσα στην οποία έκανα το δικό μου Coming out, σε γονείς/οικογένεια. Διαφωνώ, δεν γνώριζα τίποτα! χαζό!”
Κάποιο μήνυμα/σχόλιο που σε συγκίνησε;
“Το κείμενο που έγραψες για το coming out σου ήταν απίστευτο και πολύ συγκινητικό και μου έδωσε θάρρος και δύναμη. Όμως ακόμα δεν μπορώ να το κάνω. Πολλά μπράβο όμως και να συνεχίσεις να είσαι ο εαυτός σου, αφού πλέον μπορείς. Ελπίζω να τα καταφέρω και εγώ σε αυτό για να μην ζήσω μια ζωή άλλων, μια ζωή δυστυχισμένη. Καλό βράδυ!”
Στην ανάρτησή που έκανες αναφέρεις, επίσης, ότι είχες ήδη ανακοινώσει στην οικογένεια σου και στους φίλους σου ότι είσαι gay. Μίλα μας λίγο για αυτό; Πότε το έκανες; Γιατί; Τι σκεφτόσουν πριν αλλά και μετά το coming out;
Το comingout, από το stayingin, απέχει μια απόφαση, ή, μια ερώτηση. Στους φίλους μου ποτε δεν υποκρίθηκα κάτι που δεν είμαι, δεν είμαι από αυτούς που θα το φωνάξουν, αλλά φίλοι, γνωστοί, άνθρωποι του επαγγελματικού μου χώρου, θα το συμπέραιναν εύκολα. Στους γονείς ως το Γενάρη δεν τους το είχα πει, αλλά ποτέ δεν τους το έκρυψα κι όλας, ποτέ δε με ρωτησαν, ποτέ επίσης δεν τους το έτριψα και στη μούρη. Το «και στα δικά σου», «καμιά κοπελιά;», «να δούμε κανένα εγγονάκι…» τα είχα ακούσει πολλάκις και δεν είχα απαντήσει ακυρωτικά, ουτε είχα όμως παίξει και θέατρο. Έλεγα στον εαυτό μου, «θα κάνω τη ζωή μου και δε χρειάζεται να ξέρουν οι δικοί μου λεπτομέριες» ή «αν κάτσει κατι πιο σοβαρό και νιώσω την ανάγκη, θα τους μιλήσω». Δεν είχε τύχει, ναι, κι όλας φοβόμουν την αντίδραση του πατέρα μου ειδικά, που ως πρώην καπετάνιος θα μπορούσε να έχει σφοδρές αντιδράσεις (στη φαντασία μου μόνο, τελικά), να πάθει έμφραγμα, να με αποκληρώσει, και λοιπές δικές μου αστείες σκέψεις που όμως υπήρχαν στο μυαλό μου γιατί τις άφηνα τόσα χρόνια να υπάρχουν απο τη στιγμή που κατάλαβα για μένα, και απο αστείες και μικρές έγιναν σκέψεις μεγάλες και σκοτεινές. Απλά καταλαβαίνεις πως έρχεται τελικά μια στιγμή που οι γονείς σου μεγαλώνουν, και είναι η στιγμή που η σχέση σας ή θα διατηρηθεί τυπική, ή θα φωτιστεί και θα γίνει ουσιαστική. Για όσο χρόνο έχεις ακόμα μαζί τους. Και τελικά αποδείχτηκε μια ευλογία η απάντησή τους, μια μεγάλη γενναιόδωρη αγκαλια αποδοχής. Μέσα σε μισή ώρα που μιλήσαμε, έγινε μια ταχύρυθμη για μένα διαδικασία ψυχοθεραπείας και συμφιλίωσης με ένα βάρος που κουβαλούσα χρόνια, το υποτιμούσα, αλλά όντως ήταν ένα μεγάλο βάρος. Το να λύσεις κάτι τέτοιο με τους γονείς σου, είναι σαν να το λύνεις καλύτερα και μέσα σου εσύ ο ίδιος. Δεν είναι φίλοι, είναι γονείς, ο ψυχολογικός αντίκτυπος ενός comingout ενός παιδιού στους γονείς είναι μια λύτρωση, εντελώς αλλης λειτουργίας απ ότι το να μιλησεις σε μια φίλη, φίλο κλπ.
Πώς είναι τα πράγματα τώρα με τους δικούς σου; Τι έχει αλλάξει στην καθημερινότητά σου;
Είναι μια διαδικασία σε εξέλιξη, το δουλεύουμε, δεν γίναμε φυσικά ξαφνικά φιλενάδες να μιλάμε για τα πάντα, αλλα ναι, ήταν σαν να έφυγε από τη σχέση με τους δικούς μου ένα χοντρο και βαρύ πέπλο που μας χώριζε. Και, κυρίως, είναι μια διαδικασία δικής μου ωρίμανσης, αλλα και δίκη τους, γιατί το να με αποδέχονται σήμερα οι δικοί μου σημαίνει πως (ναι, έστω και στα 36 μου χρόνια) παύω να παίζω το παιδάκι που παίζει κρυφτό με τους γονείς του, και είμαι ένας πλήρης άνθρωπος στο σήμερα, ολόκληρα αποδεκτός . Τι να πω, μας επισκεύτηκε κάπως η ειρήνη, η γαλήνη, η ισορροπία. Τους ευχαριστώ και τους δύο, και την αδερφή μου και από εδώ.
Τι πιστεύεις ότι έχει να κερδίσει κάποιο άτομο που ακόμα βρίσκεται στη ντουλάπα και διαβάζει αυτή τη συνέντευξη;
Μια μικρή ενθάρρυνση να αποδεχτεί κανείς τον ίδιο του τον εαυτό, να οδηγήσει τη σχέση με τη γονεϊκή οικογένεια σε μια ειλικρινή βάση πραγματικότητας, και την ακέραιη ύπαρξη και στάση του καθενός ντουλαποκλειδωμένου μέσα σε μια κοινωνία που δε δέχεται το διαφορετικό, επειδή το φοβάται ή επειδή ακόμα νιώθει τη διαφετικότητα που δεν έχει αποδεχτεί στον άλλον πρώτα πρώτα μέσα στον ίδιο της τον εαυτό, ως μη αποδοχή του ίδιου του εαυτού της. Αυτά λίγο πολύ τα ανέφερα και πιο πάνω.
Θέλω εδώ όμως να σταθώ στο μέρος αυτό που μιλάω περι Εκκλησίας, περί Ορθοδοξίας και εν τέλει ευλογίας. Ευλογίας, σαν μια εξέλιξη ακόμα και αυτής της ίδιας της περηφάνειας. Έχοντας ξαναορίσει κάποια πράγματα μέσα μου, μετά απο μια περίοδο έκφρασης του ομοερωτισμού μου μέσα από μια αποκλειστικά σαρκική δραστηριότητα που εν τέλει με έφθειρε, πέρασα σε μια φάση που για να προχωρήσω ως άνθρωπος, θα πρεπε να αλλάξω φάση και να καλλιεργήσω και ένα αντίβαρο σ αυτό, έναν εαυτό μέσα από εναν πνευματικό δρόμο. Και αυτό ήρθε ως πραγματική ανάγκη και καθόλου εμμονικά ή πειθαναγκαστικά, ως μια ωρίμανση. Έτσι στράφηκα στο Θεό και στην Εκκλησία. Θα λεγα πως πάντα βέβαια πίστευα, αλλά μια διαφημιζόμενη στάση της Εκκλησίας που φτάνει ως τα ΜΜΕ σε σχέση με την ομοφυλοφιλία, με κρατούσε μακριά. Και λέω διαφημιζόμενη γιατι στα αυτιά μας φτάνει μόνο ένα κακόγουστο μέρος της αλήθειας (Άνθιμοι κλπ), αυτό που κάνει τηλεθέαση και όχι η πραγματικότητα. Έτσι, μετά από ένα ταξίδι προσωπικού restart στο Άγιο Όρος, με έβαλε μέσα στα μεγέθη της Ορθοδοξης Θεολογίας του ανθρώπου, όπου τα πράγματα είναι προσωποκεντρικά και οδηγούνται από τη Χάρη του Θεού που δέχεται το διαφορετικό με αγάπη, και όπου υπάρχει θέση για όλους μας. Δεν έχει νόημα εδώ να αναπτύξω κάτι παραπάνω σ αυτό, είναι ένας πολύ προσωπικός δρόμος, που για μένα τουλάχιστον έχει λειτουγήσει μεταμορφωτικά και με οδήγησε σε ένα ξέφωτο γαλήνης και ισορροπίας.
Η συμμετοχή ενός ομοφυλοφίλου και η ενεργή ζωή εντός Εκκλησίας είναι μια διεκδίκηση πνευματική και όχι απλά ένας κοινωνικός αγώνας κατοχύρωσης δικαιωμάτων. Αν κάποιον τον ενδιαφέρει ένας τέτοιος δρόμος, είναι μια πορεία που πρέπει να κάνει πέρα από τον καναπέ του, άρα δεν έχει παρά να ψάξει και να μην αρκείται στις χοντροκομμένες και αποτρεπτικές δηλώσεις που βγαίνουν εύκολα σε ιντερνετ και τηλεόραση. Η Ορθοδοξία δεν εκπληρώνεται στις δηλώσεις του Άνθιμου, αλλά σε προσωπική σχέση με έναν πνευματικό που οφείλει κανείς να ψάξει, και να του ταιριάξει, όπως θα έψαχνε και για έναν συμβατό με αυτόν ψυχολόγο. Εκεί είναι το παιχνίδι. Το αστείο είναι πως ότι έχω εισπράξει ένα είδος bullying από gay φίλους που θεωρούν ότι ως ομοφυλόφιλος είναι άτοπο το να είμαι θρησκευόμενος και «της εκκλησίας».
Ως ηθοποιός είναι αποδεκτό να είσαι open με τη σεξουαλικότητά σου; Σαν μέλος της ελληνικής κοινωνίας;
Μιλώντας για το χώρο των ηθοποιών και γενικά της τέχνης, που θα λεγε κανείς πως είναι ο πλεον αποδεκτικός κόσμος για το διαφορετικό, μου είναι πολύ δύσκολο να καταλάβω γιατί κάποιοι συνάδελφοι έχουν τόσο τραγικό πρόβλημα να διαρρεύσει η σεξουαλικότητά τους. Φυσικά και δεν πρέπει να αφορά αυτό το κοινό, είναι κάτι προσωπικό, αλλά αυτό απέχει πολύ από το να στήνονται πλαστές ετερόφυλες «σχέσεις», πόσο μάλλον να περιμένεις να κάνουν και comingout. Καταλαβαίνω το εμπόδιο των γονιών, κι αν δεν έχει γίνει άνοιγμα σ αυτούς πρώτα, ένα δημόσιο άνοιγμα σίγουρα φαντάζει αδύνατο.
Ο χώρος πάντος του θεάτρου με αγκάλιασε εξαρχής για αυτό που ήμουν, και είχε την προσμονή να γίνω επι σκηνής αυτό που δεν ήμουν καθόλου. Δε θα ξεχάσω όμως τα λόγια του δασκάλου μου τότε και αργότερα σκηνοθέτη μου, του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου στη δραματική σχολή του Εθνικού που στο τέλος του 1ου έτους στον ατομικό απολογισμό της χρονιάς που έκανε ανα μαθητή, μου είχε πει «τα έχεις πολύ καλά και ξεκάθαρα τα πράγματα μέσα σου σε σχέση με τη σεξουαλικότητά σου, και αυτό σε κάνει επί σκηνής να μην έχεις την ανάγκη να θες να μας αποδεικνύεις σε κάθε ατάκα ή με τη στάση σου πως είσαι στρέητ, ή πως έστω δεν είσαι γκέι, αλλά ούτε μας τρίβεις και το αντίθετο στη μούρη. Κι επομένως είσαι απόλυτα φυσικός. Ακόμα και αρρενωπός. Αφήνεις τη σεξουαλικότητά σου χωρίς κόμπλεξ εκτός σκηνής, όπως πρέπει να κάνει ένας καλός ηθοποιός».
Προσωπικά, θεωρώ πως έχω κάνει 5 πράγματα ως ηθοποιός ήδη, έχω αποδείξει την όποια αξία έχω, κι έτσι δε φοβήθηκα πως θα με έβλαπτε ένα comingout. Ούτως ή αλλώς δε θα με έβλαπτε. Σκέφτηκα πως έχω ένα πιο διακριτό βήμα και μια δύναμη στη φωνή μου λόγω επαγγέλματος, κι έτσι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να εμπνεύσει ένα δύο ακόμα ανθρώπους. Όπως κι έγινε.
Που σε πετυχαίνουμε επαγγελματικά αυτή την περίοδο;
Στο «Δάνειο» του Τζόρντι Γκαλθεράν, μια οικονομική/κοινωνική κωμωδία γραφείου, του 2011, πάιζω μαζί με τον Γιάννη Σαρακατσάνη, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και Παντελή Δεντάκη, και μουσική Φοίβου Δεληβοριά, στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου.Επί τέλους, μια κωμωδία μετά από κάμποσα χρόνια που έπαιζα μόνο σε δράματα!
Σας περιμένουμε!
Ευχαριστώ πολύ το Antivirus για αυτήν εδώ την ευκαιρία να τα πουμε.
Καλή συνέχεια.
Λίγα λόγια για τον Μιχάλη Οικονόμου
Γεννήθηκε το 1979 στην Αθήνα, τελείωσε το Αμερικάνικο Κολέγιο, και την Ανωτέρα Δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου.
Ενδεικτικά, στο θέατρο είχε την ευλογία να συμμετάσχει σε παραστάσεις όπως: ΣΛΑΝΤΕΚ του Έντ. Φ. Χόρβατ, CLEANSED (Καθαροί, πια) της Σ. Κέην, Ο ΚΥΚΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ του Δ. Δημητριάδη, ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝ ΕΤΣΙ ΝΟΜΙΖΕΤΕ του Λ. Πιραντέλλο, ΚΥΚΛΩΨ του Ευριπίδη, Η ΑΓΙΑ ΙΩΑΝΝΑ ΤΩΝ ΣΦΑΓΕΙΩΝ του Μπ. Μπρεχτ, BYΣΣΙΝΟΚΗΠΟΣ του Άντον Τσέχωφ, ΝΕΦΕΛΕΣ του Αριστοφάνη, Ο ΜΙΚΡΟΣ ΕΓΙΟΛΦ του Χ.Ίψεν, ΟΡΦΑΝΑ του Ντένις Κέλι, ΤΡΩΑΔΕΣ του Ευριπίδη, ΚΑΤΣΑΡΙΔΑ του Β. Μαυρογεωργίου, ΑΧΑΡΝΕΙΣ του Αριστοφάνη, ΚΑΤΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑΝ ΑΣΘΕΝΗΣ του Μολιέρου, ΣΦΑΓΕΙΟ του Ιλάν Χατσόρ (για την ερμηνεία στο οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο «Δημήτρης Χορν», το 2010), κλπ.
Συνεργάστηκε με σκηνοθέτες όπως: Δημ. Καραντζάς, Ν. Μαστοράκης, Έφη Γούση, Β. Θεοδωρόπουλος, Π. Δεντάκης, Β. Παπαβασιλείου, Γ. Μπέζος, κλπ. Συμμετείχε με παραστάσεις σε διοργανώσεις όπως: Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Φεστιβάλ Αβινιόν της Γαλλίας, Φεστιβάλ Νew Creations του Gulbenkian Foundation στη Λισαβόνα της Πορτογαλίας, κλπ.
Ο μεγάλος του έρωτας είναι ο Kινηματογράφος, όπου κι εκεί έχει μια κάποια παρουσία… αλλά απόψε ήρθαμε στο Θέατρο.
Εις το επανιδείν!
