Η Φένια Αποστόλου είναι χορεύτρια, χορογράφος, ηθοποιός και σκηνοθέτρια. Mιλήσαμε μαζί της, προκειμένου να μάθουμε πώς είναι να ζει και να εργάζεται ανοιχτά ένα τρανς άτομο στην Αθήνα του σήμερα.
Πότε και σε ποιον έκανες το coming out σου ως τρανς για πρώτη φορά;
Το 2008, μετά το τέλος των γυρισμάτων της ταινίας «Ο γιος του Τσάρλι», του Κάρολου Ζωναρά, όπου έπαιζα μία τρανς γυναίκα, την Πάμελα. Εκεί γνώρισα τη φίλη μου, την ηθοποιό Δήμητρα Παξινού. Αμέσως κάναμε κολλητή παρέα. Στην ταινία, όπως έχω ξαναπεί, ανακάλυψα τον εαυτό μου και την ταυτότητά μου. Πήγαινα στο γύρισμα και είχα την απόλυτη ευτυχία ότι θα δω το πρόσωπο, που εκείνη την εποχή ήταν ρόλος, δεν ήταν η Φένια, αλλά μου έδινε τόσο μεγάλη χαρά. Αυτό έγινε σιγά σιγά. Κατάλαβα ότι αυτή η περσόνα είναι το μέσο για να βρω τη δική μου ταυτότητα. Όλη μου η ζωή προσδιορίζεται μέσα από την τέχνη. Οπότε ένας ρόλος, με οδήγησε στο να βρω τον εαυτό μου.
Ήδη, βέβαια, είχα μία δεδομένη ζωή, που έπρεπε να αποχωριστώ, ή να ξαναπαρουσιαστώ με το καινούριο μου πρόσωπο. Εγώ το ανακάλυψα στιγμιαία με μια ατάκα που μου είπαν κάποια ωραία αγοράκια στο Κερατσίνι που με είδαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, αυτό ήταν η αφορμή για να το δω ξεκάθαρα μπροστά μου. Όμως όλη η διαδικασία των γυρισμάτων, από την ανάθεση του ρόλου και τις πρόβες, μέχρι το μακιγιάζ, τη μεταμόρφωση και βλέποντας τον εαυτό μου στον καθρέφτη, όλο αυτό ήταν μια πορεία για να ανακαλύψω τον εαυτό μου.
Πρώτη φορά το είπα στη Δήμητρα Παξινού, αλλά μετά από τέσσερις μήνες αφού τελειώσαν τα γυρίσματα. Μετά το τέλος της ταινίας άρχισα να αλλάζω κρυφά και όταν ήμουν 100% σίγουρη το είπα.
Και σε προηγούμενες δουλειές σου, όμως, σου έδιναν γυναικείους ρόλους. Δεν σου είχαν προκαλέσει το ίδιο συναίσθημα;
Ήμουν σε διαφορετική ηλικία, στο peak της καριέρας μου ως χορευτή και σε μία φάση της ζωής μου που με ενδιέφερε μόνο η τέχνη. Δεν είχα σκεφτεί εμένα. Απλώς πάντα υπήρχαν κάποιοι ρόλοι που μου ταιριάζανε και γι’ αυτό μου τους δίνανε δημιουργοί όπως ο Ρήγος, ο Καλογρίδης κ.ά. Ίσως έβλεπαν τον εσωτερικό μου εαυτό…
Και πώς σε αντιμετώπισαν όταν έκανες το coming out; Από το 2008 και μετά;
Το είπα και στη μαμά μου, το είπα και σε άλλους. Η πρώτη αντίδραση ήταν σοκ, γιατί ήταν κάτι που εγώ δεν το είχα ποτέ εξωτερικεύσει, ούτε φαινόταν με κάποιον τρόπο. Παρόλο που έπαιζα γυναικείους ρόλους στο θέατρο. Υπήρχε μια θηλυπρέπεια στην ενέργειά μου, αλλά τα ρούχα μου δεν σηματοδοτούσαν κάτι τέτοιο. Δεν υπήρχαν δείγματα ότι φλερτάρω με έναν άλλον εαυτό. Στο θέατρο ήταν δικαιολογημένο ως ρόλος, οπότε απλά το θαύμαζαν.
Στην αρχή πάθανε σοκ όλοι, αλλά αυτό ξεπεράστηκε πάρα πολύ γρήγορα, γιατί εγώ βρήκα τον εαυτό μου, ήμουν 100% στέρεη με τον γυναικείο μου εαυτό, ανέπτυξα άλλες αρετές του χαρακτήρα μου, που δεν μπορούσαν να εκφραστούν στην παλιά μου ζωή, συν την ομορφιά, με έβλεπαν να είμαι καλά και να ομορφαίνω. Με έβλεπαν να αλλάζω, με μία θετική ενέργεια και τεράστια χαρά, οπότε ο κόσμος παρασύρθηκε και ήμουν και ανεξάρτητη οικονομικά. Στην εφηβεία, όταν εξαρτάσαι από την οικογένεια, είναι πολύ δύσκολο.
Είχες τις βάσεις, αν και έπρεπε να επαναπροσδιορίσεις την καριέρα σου.
Μετά την ταινία έκανα παύση για τρία χρόνια. Έπρεπε να βρω τον εαυτό μου. Και ορμονικά και εξωτερικά ήθελα να αποκτήσω τη δυνατή εικόνα στο φύλο που έχω επιλέξει να ζήσω και μετά από τρία χρόνια κι αφού χάρηκα τη γυναικεία μου ζωή, σαν ένα τεράστιο πάρτυ, μετά ξαναγύρισα στην τέχνη. Τώρα είμαι σε μία φάση που εαυτός και τέχνη συμπορεύονται.
Αυτό ξεκλείδωσε την Φένια Αποστόλου και ως δημιουργό;
Όχι, χορογραφούσα από πάντα, με είχαν ως χορογραφικό ταλέντο από το πρώτο έτος της σχολής, παράλληλα με τον χορό. Το μόνο έργο που ήρθε ίσως λόγω της ταυτότητάς μου, αν και δεν είναι ακριβώς σχετικό, είναι «Το Κάλεσμα της Λορίν». Και το χορευτικό «Twisted Genders». Όλα τα άλλα μου έργα έχουν διαφορετική θεματογραφία. Η ζωή μου ξεκλείδωσε.
Όλη αυτή την περίοδο, είχες αντιδράσεις ξένων ανθρώπων που να αισθάνθηκες επίθεση, διάκριση ή να σε πήγαν πίσω ψυχολογικά;
Με 100% ειλικρίνεια, ως γυναίκα, δεν έχω υποστεί ποτέ bullying. Στην παιδική μου ηλικία το έχω υποστεί. Η ενέργειά μου και η εικόνα μου τότε «κλώτσαγε» σε σχέση με το στερεοτυπικό του φύλου, που καθορίζεται κάτω από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, που εγώ δεν τα τηρούσα. Στο φύλο που είμαι τηρώ αυτά τα χαρακτηριστικά, θέλοντας και μη, γιατί η κοινωνία τα έχει λίγο τακτοποιημένα. Όταν ξεφεύγεις από αυτό, εκεί αρχίζει το bullying.
Ως τρανς γυναίκα έχω δεχτεί τεράστιο θαυμασμό και τύχη, σαν το κάρμα μου να ήταν αυτό. Ό,τι δεν μπορούσα να πετύχω στην προηγούμενή μου ζωή, τρώγοντας συνεχόμενα φάουλ, στη σημερινή μου ζωή λυθήκανε δια μαγείας.
Πώς είναι τα βιώματά σου, η σχέση σώμα σου;
Η μετάβαση έχει πολλά στάδια. Όλες οι αλλαγές που έχω κάνει, χωρίς να είναι πολλές, μου δίνουν τρομερή χαρά. Ο πόνος, που υπάρχει φυσικά, δεν ήταν εμπόδιο, γιατί το θεωρούσα το μέσο για να κατακτήσω και να εδραιώσω τη γυναικεία μου ταυτότητα. Για να μπορέσω να κατακτήσω αυτό που έχω στο κεφάλι μου ως γυναικεία ομορφιά, για να είμαι καλά. Είναι βασικό θέμα και η εικόνα, όχι μόνο το συναίσθημα ή ο ψυχισμός.
Ο πόνος ήταν ένα πρακτικό περαστικό ζήτημα, για να φτάσω στον στόχο μου. Άλλωστε οι χορευτές με τον πόνο είναι ένα. Είναι κάτι που το φέρνω σαν εμπειρία από μικρή ηλικία.
Ξεκίνησες με μπαλέτο;
Ναι, από τα 13. Ήταν δύσκολη ηλικία, αλλά σκέψου ότι χόρευα στο σπίτι σαν τρελή από μικρή, ερχόταν φίλοι και γείτονες κι εγώ έκανα σόου. Λέγανε ότι το παιδί έχει τρομερό ταλέντο και πρέπει να γραφτεί σε σχολή. Βέβαια, στην αρχή το έκανα κρυφά.
Οι γονείς μου δεν είχαν κανένα πρόβλημα να με γράψουν στη σχολή του μπαλέτου, γιατί αυτό μου έβγαινε με τέτοια φυσικότητα, που όλος ο κόσμος το αντιλαμβανόταν ότι αυτός ήταν ο προορισμός μου. Ούτε οι γείτονες είπαν ότι δεν πρέπει να κάνω χορό. Το αντίθετο.
Στην Αθήνα πήγες μπαλέτο;
Ναι, στην Κεφαλλονιά δεν θα μπορούσα να το κάνω. Ο κόσμος εκεί είναι πολύ διαφορετικός από εδώ. Ήταν αδιανόητο ένα αγόρι να κάνει μπαλέτο.
Ετοιμάζεις κάτι καινούριο σχετικά με το θέμα της ταυτότητας φύλου;
Όχ,ι ετοιμάζω ένα καινούριο χορευτικό ντουέτο, που δεν έχει σχέση με αυτό το θέμα. Αφορά το πώς το σώμα αντιδρά κάτω από την επήρεια των ναρκωτικών. Θα κάνει πρεμιέρα το επόμενο διάστημα. Όμως, πρόσφατα έπαιξα δύο τρανς ρόλους σε μία μεγάλου μήκους και σε μία μικρού μήκους ταινία. Η δεύτερη είναι οι «Σύγχρονες Αφροδίτες» της Δήμητρας Σταυροπούλου. Εγώ παίζω γκεστ ρόλο και πρωταγωνιστεί η Λυδία από το GNTM, η οποία παίζει την καρκινοπαθή. Ουσιαστικά, από τη δική μου εικόνα ως τρανς γυναίκα, η πρωταγωνίστρια παίρνει κουράγιο να συνηθίσει τη δική της εικόνα, που αλλάζει. Έκανε πρεμιέρα και βραβεύτηκε σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ στην Κύπρο.
Η μεγάλου μήκους ταινία είναι «Το Πρόστιμο» του Φωκίωνος Μπόγρη. Εκεί παίζω την τρανς, που έχει μια συμπορευτική ανιδιοτελή σχέση με τον πρωταγωνιστή της ταινίας. Δείχνει μια τρανς sex worker μεν, αλλά σε μια πιο casual κατάσταση, όχι μία τρανς στο «πεζοδρόμιο» όπως έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στις ταινίες.
«Το Πρόστιμο» θα έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 2020.
Έχεις σκοπό να τεκνοθετήσεις;
Δεν το αποκλείω, αλλά στην παρούσα φάση δεν είναι στα ζητούμενά μου. Θεωρώ γενικά ότι θα ήταν καλό να τεκνοθετούσα μαζί με έναν σύντροφο, όχι μόνη μου.
Πώς βλέπεις το μέλλον σου;
Όσο έχω δύναμη και μπορώ θα συνεχίσω την τέχνη μου. Δεν θα σταματήσω, πάντα θα εκφράζομαι με έναν τρόπο. Είτε με τις παραστατικές τέχνες είτε με τη συγγραφή. Με ενδιαφέρει αυτά που βιώνω στη ζωή να τα ανάγω σε κάτι πιο μεταφυσικό και να το καταγράφω. Το κάνω από πάντα.
Η συνέντευξη της Φένιας Αποστόλου δημοσιεύεται εν μέρει και στο αφιέρωμα του 90ού τεύχους του Antivirus με τίτλο “The Future is Trans”
