Queer ζευγάρια που έμειναν στην ιστορία: Ντόροθι Άρζνερ και Μάριον Μόργκαν

Η Ντόροθι Άρζνερ ήταν η πρώτη, και για πολλά χρόνια η μοναδική, γυναίκα σκηνοθέτιδα που έγινε αποδεκτή από το ανδροκρατούμενο Χόλιγουντ. Κατά τη διάρκεια μάλιστα της λεγόμενης «χρυσής εποχής», μέχρι και την παρακμή των μεγάλων στούντιο, σκηνοθέτησε περίπου δεκαπέντε ταινίες. Παρά τους κοινωνικούς περιορισμούς της εποχής, ζούσε ανοιχτά ως λεσβία και ξεχώριζε για το ανδρόγυνο στυλ της, προτιμώντας κομψά ανδρικά κοστούμια αντί για τα καθιερωμένα «θηλυκά» ρούχα. Με τη σύντροφό της και εξίσου επιτυχημένη χορογράφο Μάριον Μόργκαν έζησαν μαζί για σαράντα χρόνια.

Η Άρζνερ γεννήθηκε το 1897 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια, ωστόσο μεγάλωσε στο Λος Άντζελες, όπου και μετακόμισε με την οικογένειά της όταν ήταν ακόμα παιδί. Ο πατέρας της ήταν ιδιοκτήτης ενός πολύ γνωστού εστιατορίου στο Χόλιγουντ το Hoffman Café, το οποίο συχνά επισκέπτονταν αστέρες και σκηνοθέτες της εποχής, ανάμεσά τους οι Μαίρη Πίκφορντ, Μακ Σένετ και Ντάγκλας Φέρμπανκς. Το εστιατόριο των γονιών της, λοιπόν, ήταν το πρώτο μέρος που η Άρζνερ ήρθε σε επαφή με την ελίτ του Χόλιγουντ.

Τελειώνοντας το σχολείο, η Ντόροθι αποφάσισε να εγγραφεί στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, όπου σπούδασε ιατρική για δύο χρόνια. Ωστόσο, μετά από ένα καλοκαίρι οπού και εργάστηκε πλάι σε έναν χειρουργό, αποφάσισε ότι δεν ήθελε να ακολουθήσει αυτήν την καριέρα και εγκατέλειψε τις σπουδές της, αποφασίζοντας να βρει δουλειά, ώστε να αποκτήσει οικονομική ανεξαρτησία.

Παρά το γεγονός ότι δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές της, η Αρζνέρ είχε ευρεία μόρφωση, η οποία περιλάμβανε μαθήματα αρχιτεκτονικής και ιστορίας της τέχνης. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κινηματογραφική βιομηχανία είχε ανάγκη από προσωπικό, και σύμφωνα με την ίδια την Άρζνερ, αυτή ήταν η ευκαιρία της να μπει στον χώρο. Άρχισε να εργάζεται στα στούντιο της Paramount ξεκινώντας ως στενογράφος, έπειτα ως σεναριογράφος και αργότερα εργάστηκε ως μοντέρ σε αριστουργήματα όπως το Too Much Johnson του 1919. Το 1927 άδραξε την ευκαιρία που της δόθηκε και σκηνοθέτησε την πρώτη της ταινία με τίτλο Fashions for Women. Στη συνέχεια, σκηνοθέτησε επίσης την Κλάρα Μπόου στην ταινία The Wild Party, τη Λουσίλ Μπολ στο Dance, Girl, Dance και την Κάθριν Χέπμπορν στο Christopher Strong.

Οι ταινίες της Άρζνερ συχνά περιείχαν έντονες φεμινιστικές και λεσβιακές αποχρώσεις και θεματικές, ενώ η ίδια ήταν πολύ ανοιχτή σχετικά με τη σεξουαλικότητά της και ήταν γνωστό πως είχε έντονη προσωπική ζωή. Μερικές από τις σχέσεις της με διάσημες ηθοποιούς της εποχής ήταν με την Άλα Ναζίμοβα (η οποία είχε σκηνοθετήσει μια εντελώς queer παραγωγή του έργου Σαλώμη του Όσκαρ Ουάιλντ το 1923) και με τη Μπίλι Μπερκ, που αργότερα ενσάρκωσε τη Γκλίντα, την Καλή Μάγισσα, στον Μάγο του Οζ.

Ακόμα και όταν επέλεξε να αποσυρθεί από τη σκηνοθεσία, τόσο εξαιτίας ενός απροσδιόριστου προβλήματος υγείας όσο και λόγω της αυξανόμενης πίεσης και της ομοφοβίας που επιβλήθηκε με τον Κώδικα Χέις, συνέχισε να προσφέρει στην τέχνη του κινηματογράφου. Γύρισε ταινίες μικρού μήκους, διαφημίσεις με την Τζόαν Κρόφορντ και εκπαιδευτικά βίντεο για το Γυναικείο Στρατιωτικό Σώμα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τη δεκαετία του 1960 δίδαξε στη Σχολή Θεάτρου, Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του UCLA.

Με τη συντροφό της, επιτυχημένη χορεύτρια, χορογράφο, σεναριογράφο κινηματογραφικών ταινιών και κατά δεκαέξι χρόνια μεγαλύτερη της, Μάριον Μόργκαν, συναντήθηκαν για πρώτη φορά στα γυρίσματα της ταινίας Man-Woman-Marriage του 1921, σε σκηνοθεσία Άλεν Χόλουμπαρ. Η γνωριμία τους κατέληξε σε μια παθιασμένη προσωπική σχέση που αργότερα εξελίχθηκε σε επαγγελματική συνεργασία και μακροχρόνια συντροφικότητα. 

Η Μάριον Μόργκαν γεννήθηκε το 1881 στο Νιού Τζέρσεϊ των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 1900, σε ηλικία 19 ετών, παντρεύτηκε τον Μάθιου Α. Μόργκαν. Ένα χρόνο αργότερα, το ζευγάρι απέκτησε έναν γιο, όμως λίγα χρόνια μετά, το 1905, χώρισαν. Από τότε και μέχρι το 1910, η Μόργκαν και ο γιος της είχαν μετακομίσει στο Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια, όπου εκείνη εργαζόταν ως δασκάλα φυσικής αγωγής στο Λύκειο Manual Arts του Λος Άντζελες.

Λίγο καιρό αργότερα την προσέλαβαν ως δασκάλα χορού στο καλοκαιρινό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. Εκεί άρχισε να συγκεντρώνει κορίτσια για μια χορευτική ομάδα, η οποία και περιόδευσε στο Orpheum Circuit. Το 1915 διοργάνωσε μια εντυπωσιακή χορευτική παράσταση στο χιόνι, στο Central Park της Νέας Υόρκης. Μετά από περισσότερο από μια δεκαετία παραστάσεων στο βοντβίλ, η Μόργκαν άρχισε να δημιουργεί χορογραφίες για τον κινηματογράφο, όπως για τις ταινίες Paris at Midnight, A Night of Love, The Masked Woman και Up in Mabel’s Room.

Η πρώτη συνεργασία των δύο επιτυχημένων και ταλαντούχων γυναικών προγρατοποιήθηκε στην ταινία της  Άρζνερ Fashions for Women (1927). Αφού συνεργάστηκαν σε αρκετές ταινίες έπειτα, το 1930 οι δύο τους εγκαταστάθηκαν στην οδό Mountain Oak του Λος Άντζελες. Μετά από περίπου 20 χρόνια και την απόσυρση της Άρζνερ από τη σκηνοθεσία το 1951, το ζευγάρι μετακόμισε στη Λα Κίντα της Νότιας Καλιφόρνιας, όπου και παρέμειναν αφοσιωμένες η μία στην άλλη μέχρι τον θάνατο της Μόργκαν. Εκεί, η Άρζνερ έγινε παθιασμένη κηπουρός και στις επιστολές της αναφερόταν συχνά και με υπερηφάνεια στα τριαντάφυλλά της. Σε κουτιά που ανακάλυψε η μελετήτρια Τζούντιθ Μέιν υπήρχαν πολυάριθμες φωτογραφίες της Άρζνερ και της Μόργκαν να διασκεδάζουν με καλεσμένους στο σπίτι τους. Ενώ οι φωτογραφίες του καταπράσινου αίθριου του σπιτιού τους φανερώνουν την αγάπη τους για το φυσικό φως και τη φύση.

Σε μια κοινωνία που τιμωρούσε ή αγνοούσε την ομοφυλοφιλία, οι δύο γυναίκες επέλεξαν να ζουν διακριτικά, όχι όμως κρυφά. Ουδέποτε κρύφτηκαν, δεν παντρεύτηκαν άντρες “για τα μάτια του κόσμου” και δεν απέφευγαν να εμφανίζονται δημόσια μαζί. Με σεβασμό, συνέπεια και αγάπη, έζησαν και δημιούργησαν παράλληλα, αφήνοντας πίσω τους μια πολύτιμη κληρονομιά.

Η Μάριαν Μόργκαν έφυγε πρώτη από τη ζωή το 1971. Οκτώ χρόνια αργότερα, σε ηλικία 82 ετών, πεθαίνει και η Ντόροθι Άρζνερ. Το σπίτι τους στην οδό Mountain Oak του Λος Άντζελες σήμερα αναγνωρίζεται ως ιστορικό μνημείο, λόγω της συμβολικής σημασίας του, ενώ το έργο της Άρζνερ, ως γυναίκα και λεσβία σκηνοθέτιδα, έχει αποτελέσει σημαντικό πεδίο μελέτης από φεμινίστριες κριτικούς κινηματογράφου και θεωρητικούς της queer θεωρίας. Αν και ποτέ δεν είχε λάβει κάποιο Βραβείο Όσκαρ ή οποιοδήποτε άλλο βραβείο κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Αρζνέρ τιμήθηκε με ένα αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλιγουντ το 1986. Επίσης, μεγάλο μέρος των προσωπικών της αντικειμένων, όπως ταινίες, αρχεία, έγγραφα, σημειώσεις και σκίτσα, διατηρείται ακόμη από το UCLA.




Δες και αυτό!