Διάβασα κάπου πως η έννοια του queerness είναι ένα είδος τεχνολογίας. Όχι υποχρεωτικά με την έννοια της επιστημονικής φαντασίας – φωτεινά κυκλώματα, επιχρωμιωμένα ανθρωποειδή και μέρη του σώματος που συνδυάζουν το βιολογικό με το τεχνητό αλά Πέμπτο Στοιχείο (αν και ειλικρινά δεν θα με πείραζε καθόλου). Αλλά γιατί η queer ύπαρξη είναι ένας τρόπος αναδιαμόρφωσης του κόσμου. Είναι μια μέθοδος, ένα hack, μια λύση, μια άρνηση να αποδεχτούμε τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις.
του Κυριάκου Βογιατζή
Και αυτή τη στιγμή, τα συστήματα που διαμορφώνουν τη ζωή μας, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η τεχνολογία παρακολούθησης και βιντεοεπιτήρησης, οι κοινωνικές πλατφόρμες, γίνονται μερικά από τα πιο ισχυρά πολιτικά πεδία μάχης για το μέλλον των queer ανθρώπων. Και φυσικά, αυτές οι τεχνολογίες δεν διαμορφώνουν μόνο το μέλλον μας, αλλά διαμορφώνονται και από εμάς τους ίδιους.
Μιλάμε πολύ για τους κινδύνους της τεχνολογίας: αλγοριθμική μεροληψία, απειλές για την ιδιωτικότητα, ανεξέλεγκτος κυβερνητικός έλεγχος μέσω δεδομένων. Όλοι αυτοί οι φόβοι είναι είναι πραγματικοί και βάσιμοι. Αλλά το queerness ως έννοια και ως τρόπος ζωής πάντα βρισκόταν σε ένταση με την εξουσία, και οι κοινότητές μας ποτέ δεν περίμεναν τους θεσμούς να δημιουργήσουν χώρο για εμάς. Χτίζαμε τους δικούς μας χώρους. Τους δικούς μας κόσμους. Και σ’αυτό η τεχνολογία ήταν πάντα σύμμαχος.
Για πολλά από εμάς, το διαδίκτυο ήταν το πρώτο μέρος όπου νιώσαμε ελεύθερα. Ήταν για πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ταυτόχρονα χώρος εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης, κοινότητας, σεξουαλικής αφύπνισης, αλλά και σεξουαλικής αγωγής. Οι ψηφιακοί χώροι μας έδωσαν το λεξιλόγιο για να περιγράψουμε τον εαυτό μας πριν βρούμε το θάρρος να μιλήσουμε στο άμεσο περιβάλλον μας. Προσωπικά, μου έδωσαν δυνατότητες που δεν φανταζόμουν ποτέ, όταν η καθημερινότητά μου φαινόταν απίστευτα περιορισμένη.
Σήμερα, queer έφηβοι χρησιμοποιούν το TikTok με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούσαμε τα ανώνυμα chatrooms: για να βρουν την κοινότητα τους, να δοκιμάσουν ταυτότητες, να εξασκηθούν στις αντωνυμίες μπροστά στον καθρέφτη. Και ενώ οι αλγόριθμοι μπορεί να είναι σκληροί, μπορούν επίσης να είναι παράξενα διαισθητικοί. Είναι μια μαγεία ατελής, αλλά μαγεία παρόλα αυτά.
Ο αλγόριθμος του TikTok συχνά αναγνωρίζει περιεχόμενο ή συμπεριφορές ως queer, πριν καν οι χρήστες αυτοπροσδιοριστούν έτσι. Υπάρχει φυσικά το γνωστό αστείο «το TikTok ήξερε ότι ήμουν γκέι πριν από εμένα». Οι queer κοινότητες παραβιάζουν, οικειοποιούνται και ερμηνεύουν εκ νέου τα τεχνολογικά εργαλεία που προορίζονται για την παρακολούθηση της συμπεριφοράς των χρηστών, μετατρέποντας τα σε εργαλεία απελευθέρωσης. Η τεχνολογία δεν είναι απλώς μάρτυρας της queer εξέλιξης μας, αλλά και καταλύτης της.
Tο μέλλον βέβαια δεν εξελίσσεται μόνο σε παγκόσμιες πλατφόρμες αυτής της κλίμακας. Οι queer τεχνολόγοι, καλλιτέχνες και σχεδιαστές διευρύνουν τα όρια του ψηφιακού μας κόσμου, και όχι μόνο. Ερευνητές εφαρμόζουν την queer εμπειρία στον τομέα της ρομποτικής, με μηχανές που δεν εκτελούν απλώς εργασίες, αλλά αμφισβητούν τις νόρμες, τους έμφυλους ρόλους και τις κοινωνικές ιεραρχίες.
Υπάρχει ένα αναπτυσσόμενο κίνημα στον τομέα της ηθικής και του σχεδιασμού τεχνητής νοημοσύνης, όπως η παγκόσμια ερευνητική ομάδα Queer in AI, που θέτει καίρια ερωτήματα όπως: πώς θα ήταν αν δημιουργούσαμε συστήματα που αγκαλιάζουν τη ρευστότητα αντί να επιβάλλουν την ταξινόμηση;
Η τεχνολογία έχει τα μειονεκτήματά της και δεν πρέπει να τα ωραιοποιούμε. Για παράδειγμα, κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τη βιντεοεπιτήρηση ως όπλο εναντίον queer ατόμων, ειδικά εκείνων που βρίσκονται εκτός νομικών πλαισίων. Αλλά ακριβώς γι’αυτό, η queer οπτική και ευαισθησία είναι απαραίτητες στο σχεδιασμό των μελλοντικών τεχνολογιών.
Όλο και περισσότερο, η τεχνολογία είναι κάτι που γίνεται μαζί μας και για μας και συχνά από εμάς. Από τα εργαλεία ψηφιακής ασφάλειας που έχουν δημιουργηθεί από ακτιβιστές, μέχρι έργα εικονικής πραγματικότητας που δημιουργούν συναρπαστικούς queer κόσμους, και AI fan fiction με ιστορίες τόσο ριζοσπαστικές όσο και συγκινητικές. Δεν μιλάμε απλώς για φαντασιώσεις διαφυγής από την πραγματικότητα, αλλά για μια πολιτική αναδιαμόρφωση του μέλλοντος με ξεκάθαρη πρόθεση.
Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει το δώρο της ελεύθερης φαντασίας. Δεν είμαστε σε θέση να αναστείλουμε την αυτοκριτική και την αυτολογοκρισία αρκετά ώστε να φανταστούμε ελεύθερα το μέλλον μας πέρα από τα σημερινά όρια. Η τεχνολογία είναι ένα ακόμη εργαλείο στα χέρια μας. Μας προσφέρει νέους καμβάδες, νέες κοινότητες, νέους τρόπους να φανταστούμε το μέλλον. Μας επιτρέπει να χτίσουμε ένα μέλλον όπου δεν επιβιώνουμε απλώς, αλλά διαμορφώνουμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε.
Οι queer άνθρωποι ήταν πάντα πρωτοπόροι, ακριβώς επειδή χρειαζόμασταν εναλλακτικούς χώρους για να είμαστε ασφαλείς και να ευημερήσουμε.
Το queer μέλλον δεν είναι μακριά. Έχει ήδη αρχίσει να παίρνει μορφή σε κάθε πειραματικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, σε κάθε κομμάτι κώδικα. Ίσως για πρώτη φορά στην queer ιστορία μας δεν περιμένουμε να έρθει το μέλλον. Το σχεδιάζουμε.
