Μια μικρή ιστορική αναδρομή από την Άννα Απέργη*
Μετά από τεράστιο αγώνα και από μία δημόσια διαβούλευση η οποία κράτησε σχεδόν τρία έτη, στην Ισπανία Ε Π Ι Τ Ε Λ Ο Υ Σ ψηφίστηκε ο νόμος της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, ο οποίος είναι βασισμένος πάνω στο δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των τρανς προσώπων, ενώ το όριο ηλικίας κατεβαίνει στα 12 έτη.
Στην Ισπανία, τα τρανς πρόσωπα μπορούσαν να μεταβάλουν το φύλο και το όνομα στα νομιμοποιητικά έγγραφά τους από το 2007, σύμφωνα με τον νόμο 3/2007.
Για εκείνη την εποχή ήταν ένας πολύ πρωτοποριακός νόμος, όμως με τα σημερινά δεδομένα, πρόκειται για μία απαρχαιωμένη νομοθεσία, που ψυχιατρικοποιεί και παθολογικοποιεί την τρανς κατάσταση, μιας και ο νόμος ορίζει ότι για την μεταβολή χρειάζονται ψυχιατρικές διαγνώσεις και ιατρικές γνωματεύσεις.
Τον Μάρτιο του 2021 το “The Equality Advocacy Project“, διοργάνωσε μία καμπάνια – εκστρατεία, στα πλαίσια της οποίας εκδόθηκε και μία Κοινή Δήλωση την οποία συνυπέγραψαν και 92 οργανώσεις από όλο τον πλανήτη, ανάμεσα σε αυτές και το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), η οποία καλούσε την Ισπανική Κυβέρνηση στο να τροποποιήσει τον ήδη υπάρχοντα νόμο της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, έτσι ώστε η διαδικασία να είναι γρήγορη, προσιτή και διαφανή, χωρίς να υπάρχουν σε αυτή οι προϋποθέσεις των ιατρικών διαγνώσεων και ψυχιατρικών γνωματεύσεων.
Έναν μήνα αργότερα, τον Απρίλιο του 2021, το θέμα συζητήθηκε στη Βουλή, αλλά είχε καταψηφιστεί.
Στα τέλη του Μαϊου του 2021, η Υπουργός Ισότητας της Ισπανίας, Ιρένε Μοντέρο, σε συνεργασία με τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Χουάν Κάρλος Κάμπο, είχαν καταθέσει στο Συμβούλιο Υπουργών της Ισπανικής Κυβέρνησης, νέο Σχέδιο Νόμου “Ley Trans y de Igualdad LGTBI”, στο οποίο καταγράφονταν ρητά ότι δεν προαπαιτούνται χειρουργικές επεμβάσεις, ιατρικές παρεμβάσεις ή ψυχιατρικές διαγνώσεις, ενώ ταυτόχρονα επέτρεπε την μεταβολή των νομιμοποιητικών στοιχείων σε κάθε τρανς πρόσωπο που έχει συμπληρώσει το 14ο έτος της ηλικίας του.
Η Ισπανική Κυβέρνηση ενέκρινε τότε στο Συμβούλιο Υπουργών το νέο Σχέδιο Νόμου της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, που σέβεται πλήρως την προσωπικότητα των τρανς συνανθρώπων μας και εξαλείφει τις de facto καταστάσεις διακρίσεων που υφίστανται.
«Με αυτόν τον νόμο, σε μια εποχή που πολλοί συνάνθρωποι μας φοβούνται για τη σωματική τους ακεραιότητα λόγω της αύξησης των ομοφοβικών και τρανσφοβικών επιθέσεων, περνάμε ένα μήνυμα», είχε δηλώσει τότε μετά την απόφαση έγκρισης η Υπουργός Ισότητας Ιρένε Μοντέρο, τονίζοντας ότι «είναι μια ιστορική ημέρα που δείχνει τη δύναμη της κυβέρνησης συνασπισμού, να καταλήγει σε συμφωνίες για να έχουν βαθιές και ουσιαστικές συζητήσεις και να κάνει πολιτικές που βελτιώνουν τη ζωή όλων των ανθρώπων».
Το Δεκέμβριο που μας πέρασε το Ισπανικό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της νέας νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, η οποία είχε περάσει για έγκριση από τη Γερουσία.
Σήμερα, 2,5 χρόνια μετά, η Ισπανία ψήφισε τη νομοθεσία της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, μία διαδικασία διοικητική και όχι δικαστική όπως είναι στη χώρα μας, βασισμένη μόνο πάνω στον αυτοπροσδιορισμό των τρανς προσώπων, δεν απαιτούνται πλέον η ιατρικές διαδικασίες ή οποιεσδήποτε άλλες διαγνώσεις, ενώ το όριο ηλικίας κατεβαίνει στα 12 έτη.
Συγκεκριμένα: Από την ηλικία των 12 έως14 ετών η διαδικασία είναι δικαστική, από τα 14 έως τα16 έτη γίνεται με τη συγκατάθεση των γονέων ή των εχόντων επιμέλειας, ενώ από τα 16 έτη και πάνω, η διαδικασία μεταβολής των στοιχείων στα δημόσια έγγραφα γίνεται με ελεύθερη βούλησή, βασισμένη μόνο πάνω στο δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των τρανς προσώπων.
Επιπλέον, δεν προαπαιτούνται χειρουργικές επεμβάσεις, καθώς και άλλες ιατρικές παρεμβάσεις ή διαγνώσεις.
Σύμφωνα με το νέο νόμο, το Εθνικό Σύστημα Υγείας υποχρεούται να καλύπτει ασφαλιστικά τη διαδικασία της ορμονοληψίας για όσα τρανς πρόσωπα επιλέγουν ελεύθερα να την κάνουν, ενώ δίνει πλήρη δικαιώματα στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για όλες τις θηλυκότητες (γυναίκες ανεξαρτήτως φύλου ή ταυτότητας φύλου, όπως πχ λεσβίες, αμφιφυλόφιλες, καθώς και τρανς πρόσωπα) με δυνατότητα εγκυμοσύνης.
Επίσης, ένα πολύ σημαντικό σημείο του νόμου, είναι ότι τα ζευγάρια που κάποιο πρόσωπο εκ των δύο είναι τρανς, έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα ετεροφυλόφιλα ζευγάρια κατά την εγγραφή των βρεφών τους στο μητρώο. Κάτι το οποίο επίσης στη χώρα μας δεν ψηφίστηκε το 2017.
Τέλος σύμφωνα με το νόμο της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, θα υπάρξουν τροποποιήσεις και στον Αστικό Κώδικα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τους όρους «μητέρα», «πατέρας», «γυναίκα», «άνδρας», οι οποίοι θα αντικατασταθούν από τους όρους «γονείς», «έγκυος γονέας» και «πρόσωπα – άτομα».
Η Ισπανία σήμερα έκανε ένα μεγάλο βήμα, έτσι ώστε οι τρανς συνάνθρωποι μας να βρίσκονται ακόμη πιο κοντά στην κατάκτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Τώρα, σε ότι αφορά τη χώρα μας, θα πρέπει να πούμε ότι σαφώς το 2017 είχαμε μία τεράστια νίκη με την ψήφιση του Ν. 4491/2017 της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, μιας και αποτυπώθηκε ρητά σε διατάξεις νόμου ότι η μεταβολή των ληξιαρχικών εγγράφων γίνεται πλέον χωρίς οποιεσδήποτε ιατρικές παρεμβάσεις ή γνωματεύσεις, ωστόσο, η δικαστική διαδικασία δημιουργεί πάρα πολύ σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή της. Πρέπει άμεσα να γίνει εξωδικαστική, καθώς και να αρθούν όλες οι περιοριστικές προϋποθέσεις ώστε να είναι μία νομοθεσία συμπεριληπτική για όλα τα τρανς/φυλοδιαφορετικά και ίντερσεξ πρόσωπα.
Η Άννα Απέργη είναι πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών
