Vasilis ThanopoulosΜε τα σχολεία να ανοίγουν σήμερα, τα ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας γίνονται ακόμη πιο έντονα, αφού τα ποσοστά σχολικού εκφοβισμού στη χώρα μας παραμένουν ιδιαιτέρως υψηλά, με τις έρευνες να αναγνωρίζουν την queer νεολαία ως το “συχνότερο” θύμα αυτού του εκφοβισμού.
Κι όλα αυτά ενώ ένα τεράστιο κύμα κακοποίησης αναπαράγεται τον τελευταίο χρόνο στον δημόσιο διάλογο, κάνοντας τα ΛΟΑΤΚΙ+ νεαρά άτομα πιο ευάλωτα σε επιθέσεις εντός κι εκτός σχολικής αίθουσας.
Τον περασμένο Μάιο δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα της 3ης ΛΟΑΤΚΙ πανευρωπαϊκής έρευνας του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA). Η έρευνα βασίστηκε στις απαντήσεις περισσότερων από 100,000 ΛΟΑΤΚΙ ατόμων σε όλη την Ευρώπη. Ανάμεσα στις απαντήσεις αρκετές και από την Ελλάδα, οι οποίες έδωσαν μια άκρως ρεαλιστική ματιά για το τι συμβαίνει στη χώρα μας, σε σχέση με τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα. Φυσικά δεν έλειπε και η θεματική που αναφερόταν στη σχολική εκπαίδευση.
«Με χτυπούσαν επανειλημμένα στο σχολείο επειδή ήμουν γκέι. Με έδιωξαν από την ομάδα ποδοσφαίρου επειδή ήμουν γκέι, παρόλο που ήμουν πολύ καλός…»
Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα το 69% των ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητών/τριών την Ελλάδα δήλωσε ότι έκρυβε ότι είναι ΛΟΑΤΚΙ στο σχολείο. Το αντίστοιχο ποσοστό της Ευρώπης (δηλαδή των 27 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα) είναι 49%.
Επιπλέον, το 62% των ΛΟΑΤΚΙ στην Ελλάδα δηλώνει ότι η σχολική τους εκπαίδευση δεν ασχολήθηκε ποτέ με ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα (το γενικό ποσοστό της Ευρώπης είναι 62%).
Η μη αναγνώριση των ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτοτήτων – ακόμη και σήμερα – στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας φαίνεται να δικαιολογεί τα παραπάνω ποσοστά, ενώ η συζήτηση για τη συμπεριληπτική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η οποία παραμένει απλά μια επιλογή για τους/τις εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο των εργαστηρίων δεξιοτήτων – εξακολουθεί να γίνεται κυρίως με ομοφοβικούς και τρανσφοβικούς όρους και σε ένα κλίμα πόλωσης (χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη εκπομπή του ΣΚΑΪ).
Ποι@ μπορεί να ξεχάσει, άλλωστε, το μεγάλο κύμα ομοφοβικού πανικού που ξέσπασε τον Μάιο του 2023 στη χώρα, με αφορμή την προβολή της εκπαιδευτικής ταινίας «Αγόρια στο Ντουζ» σε τάξη Δημοτικού.
Η έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρει επίσης, ότι το 34% των ΛΟΑΤΚΙ μαθητών/τριών στην Ελλάδα δήλωσε ότι στο σχολείο κάποιος συχνά ή πάντα υποστήριζε, υπερασπιζόταν ή προστάτευε τα δικαιώματά του ως ΛΟΑΤΚΙ άτομο. Το ποσοστό αυτό είναι 32% στην Ευρώπη των 27.
Παρότι το ποσοστό αυτό είναι λίγο μεγαλύτερο από το γενικό ποσοστό της έρευνας (μην ξεχνάμε ότι συμμετέχουν χώρες με αντίστοιχα ή και μεγαλύτερα προβλήματα ΛΟΑΤΚΙ+ φοβίας), φανερώνει την έλλειψη μιας συγκεκριμένης και καθολικής υποστήριξης των ΛΟΑΤΚΙ+ μαθητών από το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας (ό,τι κάνουν οι ατομικές πρωτοβουλίες ευαισθητοποιημένων εκπαιδευτικών).
Η εθνική εκστρατεία κατά του σχολικού εκφοβισμού
Τον περασμένο Απρίλιο ξεκίνησε η και η εθνική εκστρατεία κατά του σχολικού εκφοβισμού. Στην ανακοίνωσή της, μάλιστα, ο πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι η βία δεν είναι μόνο σωματική και τόνισε ότι πίσω από το bullying κρύβεται «η μη ανοχή στη διαφορετικότητα».
«Και βέβαια η βία, όπως είπες, δεν είναι μόνο σωματική. Μπορεί να είναι ψυχολογική, μπορεί να είναι διαδικτυακή. Και βέβαια πίσω από το bullying κρύβεται τελικά η μη ανοχή στη διαφορετικότητα, αν το σκεφτούμε. Είναι κάποιος ψηλός, είναι κοντός, είναι χοντρός, έχει τατουάζ, δεν έχει τατουάζ, έχει άλλο σεξουαλικό προσανατολισμό, υποστηρίζει τη λάθος ομάδα. Και αυτή η διαφορετικότητα και η μη ανεκτικότητα στο διαφορετικό είναι που πολύ συχνά βρίσκεται στο επίκεντρο του προβλήματος του bullying», ανέφερα συγκεκριμένα ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Στο πλαίσιο της εκστρατείας δημιουργήθηκε και η πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr, η οποία περιλαμβάνει ενημερωτικό και επιμορφωτικό υλικό για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, σύστημα αποτύπωσης περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού με επώνυμες αναφορές, σύστημα ενημέρωσης γονέων για την εξέλιξη διαχείρισης του αναφερόμενου περιστατικού.
Το ενημερωτικό υλικό χωρίζεται σε κατηγορίες και προορίζεται για γονείς και κηδεμόνες, μαθητές/τριες και εκπαιδευτικούς. Μεταξύ άλλων, γίνεται αναφορά και στον σχολικό εκφοβισμό σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται ο ομοφοβικός/τρανσφοβικός/αμφιφοβικός/ιντερφοβικός εκφοβισμός, γράφοντας ότι «οφείλεται σε προκαταλήψεις ή αρνητικές στάσεις, πεποιθήσεις ή απόψεις σε βάρος είτε ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων είτε ατόμων με σχέση συγγένειας οποιασδήποτε μορφής (π.χ. από τεκνοθεσία) ή φιλίας με ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα».
Παράλληλα, στην πλατφόρμα συμπεριλαμβάνεται και υλικό, που προορίζεται για χρήση εντός του σχολικού περιβάλλοντος. Τα «εργαστήρια δεξιοτήτων», τα οποία ήδη χρησιμοποιούνται, σχετίζονται με διάφορα θέματα και μεταξύ άλλων αγγίζουν έννοιες όπως η διαφορετικότητα.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη επιμόρφωση για τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα περιορίζεται στο εκπαιδευτικό υλικό του Πολύχρωμου Σχολείου, της οργάνωσης με στόχο μια συμπεριληπτική εκπαίδευση σε ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας, το οποίο υπάρχει στην καινούργια πλατφόρμα, στη στήλη: «Για εκπαιδευτικούς και υπηρεσίες της εκπαίδευσης – Υλικό – Εργαστήρια Δεξιοτήτων (για Δημοτικό και Γυμνάσιο)», με παραπομπή μέσω λινκ στη σελίδα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).
Όπως αναφέρει και η οργάνωση «πρόκειται για το υλικό μας έτσι όπως διαμορφώθηκε και κατατέθηκε στο ΙΕΠ, για τα εργαστήρια δεξιοτήτων».
Πιο συγκεκριμένα, τα προγράμματα – Προχωράμε Μπροστά – του Πολύχρωμου Σχολείου (μπορείτε να τα βρείτε εδώ και εδώ) απευθύνονται σε μαθητές/-τριες, προάγει τον σεβασμό στον/στην άλλο/-η, τη διασφάλιση της αξιοπρέπειας κάθε ατόμου, την ελευθερία από κάθε μορφής διάκρισης, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης. Παράλληλα, προωθεί τη συμμετοχή και τη συνεργασία, με έμφαση στην προάσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ μαθητών/-τριών, αλλά και των μαθητών/-τριών, των οποίων τα εξωτερικά χαρακτηριστικά ή/και η συμπεριφορά δεν εναρμονίζονται με τα έμφυλα στερεότυπα, με αποτέλεσμα να υφίστανται ομοφοβικό σχολικό εκφοβισμό και κοινωνικό αποκλεισμό, που μετατρέπει τη ζωή τους σε εφιάλτη, περιορίζοντας αποφασιστικά τις δυνατότητές τους για μάθηση. Αποτελείται από 7 Εργαστήρια (τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν είτε με την προτεινόμενη σειρά είτε μεμονωμένα) και Υποστηρικτικό υλικό για τους/τις εκπαιδευτικούς στο οποίο συμπεριλαμβάνονται λεπτομερείς Οδηγίες-Προτάσεις για την αξιοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού.
Για την υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων, πάντως, απαιτείται η έγκριση του Συλλόγου Διδασκόντων και της Διεύθυνσης του σχολείου, καθώς και η γραπτή συναίνεση των γονέων/κηδεμόνων.
Να σημειωθεί, τέλος, ότι στην πλατφόρμα για την καταπολέμηση του εκφοβισμού δεν γίνεται καμία αναφορά στη Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, εκπαιδευτικούς και τις οικογένειές τους, «11528 – ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ».
