Zak Kostopoulos
Ερώτηση: “Θα ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχουν δεδομένα για το πως μεταδόθηκε ο ιός HIV στα νέα κρούσματα που εμφανίζονται στην Ελλάδα στους ομοφυλόφιλους άνδρες. Αυτό που αναρωτιέμαι είναι αν υπάρχουν στοιχεία για το αν ήταν ατύχημα ή απροσεξία. Μου κάνει εντύπωση που σήμερα με τόση ενημέρωση, υπάρχουν εκατοντάδες νέα κρούσματα του ιού. Ο κόσμος δε γνωρίζει πως να πάρει προφυλάξεις, του αρέσει ο κίνδυνος, επιδιώκει τη μετάδοση του ιού ή υπάρχουν πολλά ατυχήματα (πχ σπάσιμο προφυλακτικού, στοματικός έρως κτλ)
Ευχαριστώ πολύ, Ίων”
Απάντηση: Αγαπητέ Ίων,
Τα στατιστικά δεδομένα που υπάρχουν για την Ελλάδα, αυτά δηλαδή του ΚΕΕΛΠΝΟ, αναφέρουν αριθμό και ποσοστά νέων κρουσμάτων που αφορούν άντρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άλλους άντρες, αλλά όχι και για τον ακριβή τρόπο μετάδοσης, όπως το αν ήταν από ατύχημα, μη χρήση προφυλακτικού και λοιπά. ‘Ασε που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και το ίδιο το άτομο να μην είναι σίγουρο για το πως ακριβώς συνέβη, άρα είναι δύσκολο να έχουμε τόσο λεπτομερή στοιχεία.
Για το 2013, δηλώθηκαν 307 (37,4%) περιστατικά μετάδοσης σε κατά δήλωση τους γκέι και μπάι άντρες (άντρες που κάνουν σεξ με άντρες) από το σύνολο των 902 νέων κρουσμάτων, ενώ υπάρχουν και 207 (25,3%) ακαθόριστα που σημαίνει ότι δεν απάντησαν στην σχετική ερώτηση στο ερωτηματολόγιο που γίνεται κατά την καταγραφή των νέων κρουσμάτων. Τον ακριβή αριθμό δεν τον γνωρίζουμε λοιπόν γιατί πρώτον δεν δηλώνουν όλοι – βλέπε ακαθόριστους – ότι κάνουν σεξ με άλλους άνδρες, καθώς επίσης και γιατί δεν υπάρχει μέριμνα για την καταγραφή των τρανς ατόμων που παραμένουν – και εδώ – αόρατα και ενδεχομένως να καταγραφούν επίσης ως “άντρες που κάνουν σεξ με άντρες” ή στα “ακαθόριστα” περιστατικά.
Όσο τώρα για τους λόγους που συμβαίνει αυτό μπορεί να είναι πολλοί και περίπλοκοι. Σίγουρα η ενημέρωση γύρω από το HIV/AIDS και την σεξουαλική υγεία γενικότερα είναι περισσότερη απ’ όσο παλαιότερα και έχουμε ευκολότερη πρόσβαση στην πληροφορία μέσω διαδικτύου αλλά σίγουρα επίσης και η άγνοια καλά κρατεί. Και αυτή η έλλειψη ενημέρωσης, όπως και το γεγονός πως πολύς κόσμος δεν κάνει προληπτικές εξετάσεις ή έστω όχι στον βαθμό που θα έπρεπε με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των ανθρώπων που ζουν με HIV να μην το γνωρίζουν και άρα είναι πιο πιθανό να το μεταδίδουν παίζει σημαντικό ρόλο στην αυξανόμενη τάση στα κρούσματα. Όπως και γενικότερα η έλλειψη παιδείας γύρω από την σεξουαλικότητα και την σεξουαλική υγεία, το ότι παραμένει “ταμπού” και δεν συζητάμε τέτοια θέματα με τους συντρόφους μας, το στίγμα και ο ρατσισμός απέναντι στους οροθετικούς που μας κάνει να φοβόμαστε να μιλήσουμε για την οροθετικότητα ή πολλές φορές ακόμη και να κάνει κάποιους να φοβούνται να εξεταστούν γιατί ο φόβος τους οδηγεί στο να προτιμούν να μην ξέρουν.
Πέρα από τα ατυχήματα όπως το σπάσιμο του προφυλακτικού, άλλοι λόγοι μπορεί να είναι η εσφαλμένη εμπιστοσύνη σε ερωτικούς συντρόφους (να σημειώσω εδώ πως μεγάλο μέρος των κρουσμάτων προκύπτει μέσα από πιο “σταθερές” σχέσεις όπου λόγω εσφαλμένης εμπιστοσύνης ή αφέλειας σταματάει σε κάποια φάση η τακτική χρήση προφυλακτικού), στερεοτυπικές αντιλήψεις του τύπου: “Είναι μικρός/Eίναι καλό παιδί/Δεν φαίνεται άρρωστος/Δεν έχει πάει με πολλούς/Αν ήταν οροθετικός θα μου το έλεγε/Αφού είμαστε “μονογαμικοί” είναι ασφαλές” που φυσικά δεν ισχύουν πάντα αλλά με βάση τις οποίες συχνά εκλογικεύεται η μη χρήση προφυλακτικού ή απλά μια απροσεξία, μια επιπολαιότητα της στιγμής είναι επίσης αιτίες για νέα κρούσματα. Άνθρωποι που όπως λες “επιδιώκουν την μετάδοση” θεωρώ ότι είναι μεμονωμένες περιπτώσεις. Μπορεί μεν ο HIV να αντιμετωπίζεται και να μπορείς να ζήσεις κανονικά λόγω της αντιρετροϊκής αγωγής και ίσως αυτό να οδηγεί κάποιο κόσμο να είναι λίγο πιο “χαλαρός” απέναντι στο θέμα αλλά δεν είναι και κάτι με το οποίο είναι εύκολο να ζεις, ειδικά όσο αφορά τις ψυχολογικές/κοινωνικές του επιπτώσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που φέρονται αυτοκαταστροφικά ή τους αρέσει το ρίσκο, χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι “κολλάνε επίτηδες”. Η επικίνδυνη/απρόσεκτη σεξουαλική συμπεριφορά είναι συχνά απόρροια αυτοκαταστροφικών τάσεων και κακής ψυχολογικής κατάστασης και όχι επειδή συνειδητά επιδιώκεται η μετάδοση του HIV. Η κατάχρηση αλκοόλ και ψυχοτρόπων ουσιών επίσης είναι συχνά αιτία νέων κρουσμάτων καθώς επηρεάζουν την κρίση μας και την ικανότητα μας να πάρουμε σωστές αποφάσεις και να προστατευόμαστε.
Ο HIV μεταδίδεται κυρίως με διείσδυση χωρίς προφύλαξη και σπανιότερα με το στοματικό σεξ καθώς το στοματικό είναι πολύ χαμηλότερου ρίσκου και μπορεί να είναι επικίνδυνο μόνο όταν υπάρχουν πληγές/αμυχές στην στοματική κοιλότητα ή/και στα χείλη.
Τέλος, οι λόγοι που τα κρούσματα είναι περισσότερα σε γκέι και μπάι άντρες είναι και “πρακτικοί” καθώς το πρωκτικό σεξ είναι πιο επικίνδυνο από το κολπικό (μεγαλύτερες τριβές, πιο δύσκολη διείσδυση, πιο ευαίσθητη περιοχή άρα και μεγαλύτερες πιθανότητες μικροτραυματισμών) αλλά και γιατί αν είσαι γκέι ή μπάι έχεις στατιστικά μεγαλύτερες πιθανότητες να συνευρεθείς ερωτικά με οροθετικούς (είτε το ξέρεις, είτε όχι) σε σχέση με τα ετεροφυλόφιλα άτομα. Επίσης, ας μην ξεχνάμε πως τον ρόλο τους στην αύξηση των κρουσμάτων στην δική μας ομάδα πληθυσμού παίζουν και η ομοφοβία, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η λανθασμένη πεποίθηση ότι ο HIV αφορά μόνο εμάς, γιατί συχνά μπορεί να είναι η αιτία για τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές που ανέφερα παραπάνω. Όταν η κοινωνία έχει καταφέρει να σε πείσει πως “αφού είσαι γκέι/αφού πας με πολλούς/αφού αυτό που κάνεις είναι λάθος είσαι καταδικασμένος να κολλήσεις και HIV” όταν αντιμετωπίζεις ρατσισμό στην καθημερινότητα σου, έχεις μεγαλύτερες πιθανότητες να έχεις αυτοκαταστροφικές τάσεις, να είσαι σε κακή ψυχολογική κατάσταση, να κάνεις κατάχρηση αλκοόλ ή/και ψυχοτρόπων ουσιών, να έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση και άρα να μην προστατεύεσαι όπως θα έπρεπε, να φοβάσαι να εξεταστείς, να ζητήσεις ιατρική βοήθεια και να έχεις επαρκή πρόσβαση στην πρόληψη και την ενημέρωση ή και να τα αρνείσαι αφού αυτά είναι για αδερφές κι εσύ δεν είσαι.
Γι΄αυτό λοιπόν ενημέρωση, χρήση προφυλακτικού και λιπαντικού σε κάθε επαφή, τακτικές προληπτικές εξετάσεις και κάτω η ομοφοβία!
