Η Sylvia Rivera πάντα διόρθωνε όσα άτομα νόμιζαν ότι έριξε την πρώτη μολότοφ στην ιστορική εξέγερση του Stonewall στις 28 Ιουνίου του 1969. «Πολλοί ιστορικοί μού έχουν δώσει τα εύσημα που έριξα την πρώτη μολότοφ, αλλά πάντα θέλω να το διορθώνω», δήλωσε το 2001. «Έριξα τη δεύτερη, δεν έριξα την πρώτη!».
Σήμερα, η Rivera θεωρείται μια θρυλική τρανς ακτιβίστρια. Αγωνίστηκε έντονα για τη δημιουργία μιας νομοθεσίας κατά των έμφυλων διακρίσεων, επιδίωκε να δημιουργήσει ασφαλείς χώρους για την άστεγη κουήρ νεολαία και καλούσε σε αγώνες για την ισότητα. Εκείνη την περίοδο, όμως, πολλά άτομα του γκέι ακτιβισμού την θεωρούσαν απλά μία ταραχοποιό.
Η ίδια γεννήθηκε στο Μπρονξ των ΗΠΑ. Η μητέρα της ήταν από την Βενεζουέλα και ο πατέρας της από το Πουέρτο Ρίκο. Ο πατέρας της την εγκατέλειψε και η μητέρα της αυτοκτόνησε. Τη φρόντιζε η γιαγιά της, η οποία όμως ήταν τρανσφοβική και τη χτυπούσε συχνά. Όταν ξεκίνησε την τετάρτη τάξη ξύρισε τα φρύδια της και φορούσε μακιγιάζ στο σχολείο ενώ στα 10 της έφυγε από το σπίτι και ξεκίνησε να δουλεύει ως σεξεργάτρια, κάνοντας πιάτσα κοντά στην Times Square. Εκεί βρήκε μια κοινότητα, αποτελούμενη από κουήρ και άστεγα άτομα, street queens και σεξεργάτριες. Εκείνη την περίοδο έδωσε στον εαυτό της το όνομα “Sylvia Rivera”, σε μία τελετή όπου παρευρέθηκαν περίπου πενήντα φίλ@ της. Αρχικά αναφερόταν στον εαυτό της ως drag queen, στη συνέχεια όμως έκανε coming out ως τρανς.
Σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, έζησε μία δύσκολη ζωή: αστυνομικοί και πελάτες συχνά την πλάκωναν στο ξύλο. Μπήκε μάλιστα στη φυλακή για 90 μέρες, στο νησί Rikers. Είχε σταλεί σε ένα συγκρότημα κελιών συγκεκριμένα για δράστες “γκέι εγκλημάτων”, όπως επεσήμανε το 2007 η ακαδημαϊκός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Jessi Gan.
Όταν η Rivera έριξε τη δεύτερη μολότοφ στο Stonewall, ήταν μόνο 17 ετών. Δεν της ήταν άγνωστες οι διαδηλώσεις για εκείνη τότε, καθώς είχε διαδηλώσει και κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, για τα γυναικεία δικαιώματα και τα ατομικά δικαιώματα. Αλλά το Stonewall της ξύπνησε ένα πάθος να συνεχίσει να αγωνίζεται για τις περιθωριοποιημένες φωνές μέσα στον χώρο των γκέι δικαιωμάτων. Ασχολήθηκε με το Gay Liberation Front (GLF) και τη Gay Activists’ Alliance (GAA), και αμφισβήτησε τον τρόπο με τον οποίο η κυρίως λευκή γκέι και λεσβιακή κοινότητα προσέγγιζε τον ακτιβισμό από μία μεσοαστική οπτική. Η Rivera ήθελε ο ακτιβισμός να είναι πιο προοδευτικός, να περιλαμβάνει στον αγώνα τους τα δικαιώματα των τρανς ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των μη λευκών, των αστέγων και των φυλακισμένων. “Παράλληλα, συνεργαζόταν και με τον πουερτορικανό ακτιβιστικό οργανισμό Young Lords, ελπίζοντας ότι οι κοινότητες αυτές θα αναγνώριζαν την πραγματικότητα των γκέι και τρανς ανθρώπων”, σύμφωνα με τον Lawrence La Fountain-Stokes, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Michigan στο Ann Arbor, στο τμήμα Αμερικανικής Κουλτούρας, Λατινογενών Γλωσσών και Λογοτεχνίας, και στις Γυναικείες Σπουδές.
Ωστόσο, υπήρχαν κάποια άτομα στον ακτιβιστικό χώρο που δεν την έβλεπαν με καλό μάτι και δεν συμφωνούσαν με τον τρόπο της. Για παράδειγμα, της απαγορεύτηκε η είσοδος στο Gay and Lesbian Community Center της Νέας Υόρκης, αφού κατέστρεψε ένα γραφείο στην αίθουσα αναμονής, οργισμένη, επειδή ένιωθε ότι το κέντρο δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες των άστεγων τρανς ατόμων. Σε μία συγκέντρωση του Pride το 1973, ανέβηκε στη σκηνή μέσα σε γιουχαρίσματα από το πλήθος. “Έπρεπε να παλέψω για να ανέβω σε αυτή τη σκηνή…άτομα που αποκαλούσα συντρόφους μου στο κίνημα με πλάκωσαν κυριολεκτικά στο ξύλο”, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά. Σταμάτησε να συνεργάζεται με το GLF και τη GAA και γενικά με τα κινήματα των γκέι δικαιωμάτων, μετά από τρία ή τέσσερα χρόνια, επειδή οι οργανισμοί άρχισαν να την αποδοκιμάζουν δημοσίως και να την αγνοούν. Επέστρεψε περίπου 20 χρόνια μετά για την 25η επέτειο του Stonewall, αφού της ζητήθηκε να συμμετάσχει, από το διοργανωτικό σώμα της παρέλασης υπερηφάνειας. “Το κίνημα με είχε αφήσει στο ράφι, αλλά εκείνοι με κατέβασαν κάτω και με ξεσκόνισαν”, είπε το 1995. “Ωστόσο, ήταν υπέροχο. Διέσχισα τη 58η οδό και οι νέοι μού φώναζαν από το πεζοδρόμιο, ‘Sylvia, Sylvia, σε ευχαριστούμε, ξέρουμε τι έκανες’. Μετά από αυτό επέστρεψα πάνω στο ράφι. Θα ήταν θαυμάσιο αν το κίνημα φρόντιζε τους δικούς του ανθρώπους”.
Ο La Fountain-Stokes, ο οποίος προσδιορίζεται κι ο ίδιος ως κουήρ, πιστεύει ότι υπήρχε μια σύγκρουση κουλτούρας ανάμεσα στη Rivera και τους άλλους ακτιβιστές ομόλογους της. Εκείνη χωρίς το λευκό προνόμιο και με υπόβαθρο την τρανς ταυτότητα ενώ οι άλλοι cis λευκοί μικροαστοί. “Είχε μια ριζοσπαστική οπτική και νομίζω πολλοί από τους ανθρώπους που ηγούνταν του συμβατικού ακτιβισμού δεν το εκτιμούσαν αυτό ή ίσως δυσκολεύονταν να το αντιμετωπίσουν”, δηλώνει ο La Fountain-Stokes. “Πιστεύω ότι η Sylvia ένιωσε έντονα την ταυτόχρονη απόρριψη και τον εναγκαλισμό από αυτήν την περίπλοκη και αντιφατική κοινότητα”.
Για παράδειγμα, η Rivera, είχε υποστηρίξει το νομοσχέδιο “Gay Rights Bill” στη Νέα Υόρκη, που θα απαγόρευε τις διακρίσεις που βασίζονταν στον σεξουαλικό προσανατολισμό, επειδή αρχικά παρείχε στήριξη και στην τρανς κοινότητα. Αλλά όταν πέρασε ο νόμος το 1986, 17 χρόνια μετά το Stonewall, το λεξιλόγιο που καταδίκαζε τις έμφυλες διακρίσεις είχε αφαιρεθεί. “Έκαναν μια μικρή παρασκηνιακή συμφωνία χωρίς να προσκαλέσουν τη Sylvia και κάποιες άλλες τρανς ακτιβίστριες… Η συμφωνία ήταν ‘Αν βγούνε από τη μέση, θα περάσουμε το νομοσχέδιο’ “, είπε το 2001. Ένιωσε ότι η κοινότητα για την οποία η ίδια και τα τρανς αδέρφια της είχαν αγωνιστεί όλα εκείνα τα χρόνια, τις είχε πουλήσει.
Αλλά όταν η Rivera ένιωσε ότι η κοινότητα, που παρίστανε ότι την περιλαμβάνει δεν αναλάμβανε αρκετή δράση, πήρε τα πράγματα στα χέρια της. Το 1970, ίδρυσε μαζί με τη Marsha P. Johnson το STAR ή αλλιώς Street Transvestite Action Revolutionaries, ώστε να προσφέρει ασφάλεια και καταφύγιο στην άστεγη κουήρ νεολαία. Είχαν ένα κτίριο στη 213 Second Avenue στο East Village και έκαναν πιάτσα για να πληρώνουν το ενοίκιο, για να μη χρειαστεί να το κάνουν τα νεαρά άτομα. Η Rivera και η Johnson ήταν ανάμεσα στις πρώτες που δε δίσταζαν να εκφραστούν και να φροντίσουν πραγματικά τη συγκεκριμένη κοινότητα και ζήτησαν να μη ξεχαστεί η κοινότητά τους στον αγώνα των ΛΟΑΤ+ δικαιωμάτων. “Καθόμασταν και αναρωτιόμασταν, ‘Γιατί υποφέρουμε;'”, είπε το 1998 η Rivera στο εμβληματικό κουήρ ακτιβιστό Leslie Feinberg. “Καθώς συμμετείχαμε περισσότερο στα κινήματα, είπαμε ‘γιατί πρέπει πάντα να τρώμε στη μάπα τα χειρότερα;’ “. Το STAR άντεξε δύο ή τρία χρόνια, αρχικά. Η Rivera τού έδωσε νέα πνοή τον Ιούνιο του 2000, για να διεξάγει μία συγκέντρωση και αγρυπνία μετά τον θάνατο της Amanda Milan, μίας τρανς γυναίκας που δολοφονήθηκε έξω από τον σταθμό λεωφορείων Port Authority Bus Terminal στη Νέα Υόρκη. Είχαν περάσει πάνω από 30 χρόνια από το Stonewall, αλλά τα τρανς δικαιώματα είχαν αρκετό δρόμο ακόμα.
Αν και η Rivera απεβίωσε το 2002, η κληρονομιά της και η αφοσίωσή της στην κοινότητά της ακμάζει ακόμα. Είναι το μόνο τρανς άτομο με πορτραίτο στην πινακοθήκη Smithsonian’s National Portrait Gallery και η κληρονομιά της συνεχίζει μέσω του αξιέπαινου έργου του Sylvia Rivera Law Project (SRLP). Ιδρυμένο το 2002 από τον τρανς ακτιβιστή Dean Spade, ο οργανισμός παρέχει πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες υγείας, δημόσια εκπαίδευση και νομικές υπηρεσίες για τρανς, ίντερσεξ και φυλοδιαφορετικά άτομα, διδάσκοντάς τα ταυτόχρονα πώς να πολιτικοποιηθούν, κατασκευάζοντας ηγετικές και διοργανωτικές επιτροπές και ενθαρρύνοντάς τα να λάβουν δράση. “Η κληρονομιά της Sylvia μάς καθοδηγεί σε μία πολύ πιο συγκεκριμένη εικόνα του πώς είναι να φροντίζουμε το ένα το άλλο”, δήλωσε η Adelaide Matthew Dicken, διευθύντρια του Grassroots Fundraising & Communications στο SRLP. “Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το έργο μας θα δημιουργήσει μία κοινωνία όπου δεν αποκλείουμε και συμπεριλαμβάνουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα”, λέει η Kimberly Mckenzie, η διευθύντρια του Outreach and Community Engagement στο SRLP. “Αυτό είναι κάτι για το οποίο πάντα θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε, ακόμα και όταν κατακτήσουμε αυτά τα δικαιώματα”.
