“Παλιά ήταν πιο καλά”, “κάθε πέρσι και καλύτερα”, “κάποτε υπήρχε ανθρωπιά”, είναι μερικές από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τη δυσαρέσκειά μας προς το σήμερα. Επαναλαμβάνουμε τη νοσταλγία μας για το παρελθόν σχεδόν εμμονικά, χωρίς να σκεφτούμε σε τι ακριβώς αναφερόμαστε. Στο μυαλό μας, οι περασμένες δεκαετίες συμπυκνώνονται σε μια και μοναδική στιγμή, με εμάς να αντιλαμβανόμαστε το κάποτε ως μια μοναδική περίοδο. Χωρίς αρχή, μέση και τέλος, αυτή η περίοδος γίνεται το πάτημα για να γκρινιάζουμε, αγνοώντας υποσυνείδητα ότι το παρελθόν είναι μια συνέχεια γεγονότων, και όχι ένα παγωμένο ενσταντανέ.
Άραγε, σε ποια “ανθρωπιά” αναφερόμαστε όταν συγκρίνουμε το παρελθόν με το παρόν; Ποιο ακριβώς είναι το καλύτερο του τότε, σε σχέση με το τώρα, και ποιός προσδιορίζει το ποσοστό της αληθινής ζωής που -υποτίθεται- ότι χάσαμε; Εμείς, φυσικά. H ματιά μας είναι υποκειμενική, και έννοιες όπως “ανθρωπιά” ή “καλοσύνη”, παίρνουν το νόημα που τους δίνει η δική μας ιστορία ζωής. Καλό θα ήταν να αναγνωρίζουμε αυτήν την υποκειμενικότητα, μιας και μας βοηθά να στεκόμαστε με ψυχραιμία απέναντι στην καταδίκη του παρόντος. Υπάρχει και κάτι εξίσου σημαντικό: Σε αυτήν την παραπονεμένη αγωνία μας να στηλιτεύσουμε τον χρόνο, ξεχνάμε ότι το χθες, το σήμερα και το αύριο είμαστε εμείς.
Η κοινωνία και τα κακώς κείμενα αυτής, δεν είναι τίποτα άλλο από αντανάκλαση των δικών μας συμπεριφορών. Αν σε αυτό προσθέσουμε και την τάση μας να χωρίζουμε τις καταστάσεις σε άσπρες και μαύρες, μπορούμε να δούμε πιο εύκολα αυτήν την αγκύλωση. Υπάρχουν πολλά σκαλοπάτια μεταξύ υπογείου και ρετιρέ και, συνήθως, τα πράγματα βρίσκονται κάπου ανάμεσα. Φυσικά και έχουν υπάρξει αλλαγές, και φυσικά κάποιες πάνε προς το χειρότερο. Αυτός, όμως, δεν είναι λόγος να τσουβαλιάζουμε αδιάκριτα όλα όσα ζούμε.
Έχουμε κάνει πολλά βήματα μπροστά, και είναι τουλάχιστον άδικο να προσπερνάμε τις κατακτήσεις μας χωρίς δεύτερη σκέψη. Κάνοντας ένα βήμα πίσω και παρατηρώντας τον χρόνο με μια πιο ουδέτερη ματιά, μπορούμε να ξεφύγουμε από τον πανικό. Έτσι, όχι μόνο βλέπουμε και τη δική μας συμμετοχή στο σύνολο, αλλά αποκτούμε και αντικειμενικότερη αντίληψη. Μπορούμε να απαντήσουμε στο πώς και στο γιατί, και να σχεδιάσουμε το παρόν και το μέλλον, όπως εμείς θέλουμε. Δεν εξαρτώνται όλα από εμάς, όμως εκείνα που μπορούν να αλλάξουν με τη δική μας παρουσία, είναι αρκετά. Ας κρατηθούμε από αυτά, και ας φέρουμε τα καλά του παρελθόντος, στο σήμερα.
