Zak Kostopoulos
Ανέκαθεν ο Δεκέμβριος ήταν ο μήνας του απoλογισμού. Ο μήνας εκείνος που συνηθίζουμε να ρίχνουμε μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν μας, προσπαθώντας να απαντήσουμε το – πολλές φορές αδιέξοδο- ερώτημα “Τι άλλαξε;” Ή ίσως καλύτερα για να δούμε τι κάναμε εμείς για να “αλλάξει”. Με την αντικειμενικότητα, λοιπόν, που μας διακατέχει και με μια υφέρπουσα διάθεση αυτοκριτικής σας παρουσιάζουμε τον ακτιβιστικό απολογισμό της LGBTQ κοινότητας για το 2014.
Σε γενικές γραμμές το 2014 ήταν μια χρονιά, ειδικά για όσες και όσους ασχολούμαστε με τον ακτιβισμό, τις οργανώσεις και τις συλλογικότητες της κοινότητας που αν μη τι άλλο δεν βαρεθήκαμε. Καθόλου όμως. Καινούριες ομάδες, πρωτότυπες δράσεις, μπόλικη ρητορική μίσους, ομοφοβικές και τρανσφοβικές δηλώσεις που θα γέμιζαν ένα αφιέρωμα από μόνες τους, άλλες τόσες επιθέσεις και ένα αντιρατσιστικό νομοσχέδιο που έφτασε τελικά να ψηφιστεί, παρόλες τις προσπάθειες που έγιναν για το αντίθετο.
Ας ξεκινήσουμε:
“Αν είναι η αγάπη αμαρτία”
Με αφορμή το σύμφωνο συμβίωσης και την καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τον αποκλεισμό των LGBTQ ανθρώπων από αυτό, ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, άδραξε την ευκαιρία να μας υπενθυμίσει πόσο ανώμαλοι, ψυχοπαθείς και επικίνδυνοι για τη χώρα, τον κόσμο, το σύμπαν ολόκληρο είμαστε, σε ένα μισαλλόδοξο κήρυγμα που θα έκανε τον Πούτιν περήφανο (θα φτάσουμε και σε αυτόν αργότερα). Πέρα από τις αναμενόμενες αντιδράσεις που προκάλεσε, είδαμε και μια πρωτότυπη δράση από την ομάδα PustiRiot που έκανε την παρθενική της εμφάνιση. Συγκεκριμένα στα Θεοφάνεια και την ώρα που ο Σεραφείμ έριχνε τον σταυρό στα ύδατα, με τον κόσμο να βουτάει για να τον πιάσει, κάποια ομόφυλα ζευγάρια “βουτούσαν” ο ένας τον άλλον και η μία την άλλη, ανταλλάσσοντας φιλιά, υψώνοντας rainbow σημαίες και μοιράζοντας φυλλάδια που έγραφαν: “ Η ΑΓΑΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΜΑΡΤΙΑ #PustiRiot”.
“Ομοφοβικοί αγώνες Sochi 2014”
Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2014 πραγματοποιήθηκαν στο Sochi της Ρωσίας, όπου ο νόμος περί “γκέι προπαγάνδας” απαγορεύει οποιαδήποτε δημόσια έκφραση των LGBTQ ατόμων και όσων μας υποστηρίζουν. Πάντα φυσικά για “το καλό των παιδιών” που δεν πρέπει να βλέπουν ότι υπάρχουν τέτοια πράγματα – πόσο μάλλον να ακούν ότι πρέπει να είναι και αποδεκτά – αλλά δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα εάν εκφράζεσαι δημόσια, κάνοντας ρητορική μίσους εναντίων τους.
Δεδομένου ότι, εκτός από απαράδεκτος για πολλούς και ευνόητους λόγους, ένας τέτοιος νόμος είναι και αντίθετος και με τα Ολυμπιακά ιδεώδη, υπήρξαν κινήσεις διαμαρτυρίας σε ολόκληρο τον κόσμο κατά της νομοθεσίας αυτής, αλλά και μια προσπάθεια για μποϊκοτάρισμα των Ολυμπιακών Αγώνων, μιας και δεν μπορεί να γίνονται μέσα σε ένα κλίμα λογοκρισίας από τη μία και ομοφοβικών/τρανσφοβικών δηλώσεων και επιθέσεων από την άλλη. Αντίστοιχες διαμαρτυρίες σημειώθηκαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, την ώρα που το Sochi ετοιμαζόναν για το ξεκίνημα των Αγώνων. Με τη συμβολή και το κάλεσμα των οργανώσεων της κοινότητας, οι δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο Καλλιμάρμαρο στην Αθήνα, όπου υπήρξε ένταση με την αστυνομία όταν προσπάθησαν να εμποδίσουν ορισμένους από τους συμμετέχοντες να ανοίξουν πανό μπροστά στο στάδιο. Αντίστοιχες εκδηλώσεις έγιναν και στην Καμάρα στην Θεσσαλονίκη.
“Είμαι αφοσιωμένος στον άντρα μου”
Ο συγγραφέας Αύγουστος Κορτώ, δήλωνει στο Facebook ότι δε σκοπεύει να πολιτευτεί, καθώς είναι αφοσιωμένος στα βιβλία και στον άντρα του. Σοκαριστήκατε έτσι; Ο Δήμος Βερύκιος να δείτε, ο οποίος αφού διάβασε τη δήλωση αυτή, βγήκε στο ραδιόφωνο του Alpha και επιδόθηκε σε ένα άνευ προηγουμένου ομοφοβικό παραλήρημα κατά του Κορτώ, αλλά (επι της ουσίας) και κατά οποιουδήποτε ανθρώπου που έχει το θράσος να είναι LGBTQ και να το δηλώνει και δημοσίως (άκου τώρα πράγματα δηλαδή). Τα social media φυσικά πήραν φωτιά, ο Βερύκιος σε μια – η θεά να την κάνει – απολογία προσπαθεί να μας πείσει πως δεν είναι ομοφοβικός, ο Αύγουστος Κορτώ του κάνει αγωγή, ενώ το αγαπημένο μας ΕΣΡ επιβάλλει στον σταθμό το χαμηλότερο πρόστιμο στην ιστορία του. Όχι βέβαια για τον ομοφοβικό χαρακτήρα των δηλώσεων, αλλά για “μη καλαίσθητη εκφορά του λόγου”.
Η ιστορία συνεχίζει με τους δικηγόρους του συγγραφεά, την ΟΛΚΕ, το ΣΥΔ και την ΕΕΔΑ, να καταθέτουν αίτημα για την επανεξέταση της απόφασης από το ΕΣΡ, την οποία και απορρίπτει καθότι ισχυρίζεται πως «δια της επίμαχης ραδιοφωνικής εκπομπής δεν ενθαρρύνθηκε ο εξευτελισμός ή η κοινωνική απομόνωση του αιτούντος λόγω του γενετήσιου προσανατολισμού του». Έπεται συνέχεια…
“Υπερασπίζομαι το δικαίωμα (και ψηφίζω αναλόγως)”
Και από τη δήλωση του Κορτώ ότι δεν πολιτεύεται, πάμε στη δήλωση του Γρηγόρη Βαλλιανάτου που λίγο μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητας του για Δήμαρχος Αθηναίων, γράφει στο Facebook : «Υπερασπίζομαι το δικαίωμα κάθε δημότη και δημότισσας , να είναι αδελφή, γκέουλας, λεσβία, τρανς, κουήρ, μπάι, στρέιτ ή όπως αλλιώς ποθεί η ψυχούλα του της του, και να το λέει!!! Οπως και το δικαίωμα κάθε οροθετικού όπως εγώ, να το λέει ή να μην το λέει!!! Τέλος!! Οι άλλοι να μην με ψηφίσετε!!!». Ανεξάρτητα από το πως σχολιάστηκε η δήλωση αυτή και παρά την τύχη του συνδυασμού (αποσύρθηκε πριν φτάσει στις κάλπες), ήταν η πρώτη φορά που κάποιος, όντας ανοιχτά γκέι και οροθετικός, έθεσε υποψηφιότητα για δημόσιο αξίωμα στην Ελλάδα. Με αφορμή αυτό, ξεκίνησε ένας δημόσιος διάλογος, τόσο γύρω από τα LGBTQ ζητήματα όσο και για αυτά που σχετίζονται με την οροθετικότητας.
Εξίσου ενθαρρυντικό ήταν και το γεγονός, ότι στις συγκερκιμένες εκλογές είχαμε τις περισσότερες ανοιχτά LGBTQ υποψηφιότητες από κάθε άλλη φορά και σε διάφορους συνδυασμούς, με την ΟΛΚΕ και το ΣΥΔ να ενημερώνουν για αυτές και να τις υποστηρίζουν με σχετικά δελτία τύπου.
Εν όψει των ευρωεκλογών, το Athens Pride και η Colour Youth έτρεξαν το πρόγραμμα «Ψήφισε για τα δικαιώματα σου!». Στόχος του προγράμματος ήταν η ενθάρρυνση των LGBTQ ατόμων να ψηφίσουν για τα δικαιώματα τους, η άσκηση πολιτικής πίεσης σε κόμματα-υποψήφιους- ες, ώστε να λάβουν υπόψη τους την LGBTQ κοινότητα και τα ζητήματα που την αφορούν, καθώς και η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού, ώστε να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του τα ζητήματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όταν ψηφίζει.
“Η αναγνώριση ανοίγει πόρτες”
Τη συμμετοχή της στην πανευρωπαϊκή καμπάνια της Transgender Europe με τίτλο “Πρόσβαση παντού: Η αναγνώριση ανοίγει πόρτες” ανακοίνωσε το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών την περασμένη άνοιξη. Η καμπάνια έχει ως στόχο την “παρότρυνση” των ευρωπαϊκών κοινωνιών να αναγνωρίσουν τις σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αντιμετωπίζουν οι τρανς άνθρωποι στην καθημερινή ζωή τους. Πολλοί από αυτούς βρίσκονται αποκλεισμένοι από τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή και δεν έχουν πρόσβαση σε βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, με βασική αιτία το γεγονός ότι η αλλαγή των εγγράφων ως προς το όνομα και το γένος είναι από προβληματική έως αδύνατη.
Στα πλαίσια της καμπάνιας πραγματοποιήθηκαν και οι πρώτες δράσεις δρόμου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για τη διεκδίκηση της γρήγορης, προσιτής και διαφανής Νομικής Αναγνώρισης της Ταυτότητας Φύλου και τη δυνατότητα αλλαγής των εγγράφων των τρανς ανθρώπων χωρίς ιατρικές προϋποθέσεις.
“Είναι (και) θέμα παιδείας”
Η ομάδα “Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Εκαπίδευση” σε συνεργασία με το Σχολείο Παιχνιδιού – Εργαστήρι Πολιτιστικής Εκπαίδευσης, τη Ζωντανή Βιβλιοθήκη – Human Library Greece και το Σύλλογο Διδασκόντων 66ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, διοργάνωσαν ημερίδα για την ομοφοβία και την τρανσφοβία στον χώρο της εκπαίδευσης με την συμμετοχή εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και ακτιβιστών, με στόχο να ανοίξει ένας διάλογος για τον σχολικό εκφοβισμό σε σχέση με την σεξουαλική ταυτότητα και την ταυτότητα φύλου. Παρουσιάστηκαν καταγεγραμμένα περιστατικά ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας, δόθηκαν παραδείγματα καλών πρακτικών για την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων και τη σωστή μεταχείρηση LGBTQ μαθητών και μαθητριών, καθώς και βελτιώσεις, πρακτικές και προτάσεις για μια αντισεξιστική παιδεία, για ένα δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο. Στην ημερίδα παρουσιάστηκε και το βιβλίο “Τα δύο μικρά αυγά” από τις “Οικογένειες Ουράνιο Τόξο”, το πρώτο παιδικό βιβλίο για LGBTQ οικογένειες.
“Περήφανα Πρόσωπα”
Για δεύτερη χρονιά, η ΟΛΚΕ διοργάνωσε την απονομή των βραβείων “Περήφανα Πρόσωπα, τα οπόια έχουν ως στόχο να επιβραβεύσουν ανθρώπους και συλλογικότητες που μέσα στη χρονιά που πέρασε συνέβαλλαν στην ορατότητα και τις διεκδικήσεις της κοινότητας μας. Η απονομή έγινε στο Θέατρο Βικτώρια, ενώ οι φετινές κατηγορίες, υποψηφιότητες και νικητές/νικήτριες ήταν:
Τέχνη – πολιτισμός: Υποψηφιότητες: Πάνος Κούτρας, Δημήτρης Κομνημός και Αύγουστος Κορτώ. ΜΜΕ: Υποψηφιότητες: Θεόδωρος Ανδρεάδης – Συγγελάκης, Μαίρη Συνατσάκη, Έλενα Ακρίτα. Πολιτική: Υποψηφιότητες: Κώστας Τριαντάφυλλος, Μαρία Ρεπούση, Χρήστος Καραγιαννίδης, Γιάννης Μπουτάρης. Δικτύωση – συνεργασία: Υποψηφιότητες «Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ)», «Thess Δίκτυο – Δίκτυο Εθελοντικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης», «Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Ελληνική δράση για τα ανθρωπινα δικαιώματα Πλειάδες.»
Μετά από ψηφοφορία, η οποία ήταν ανοικτή στο κοινό και αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού Antivirus, επιλέχθηκαν: Αύγουστος Κορτώ (Συγγραφέας), Θεόδωρος Ανδρεάδης – Συγγελάκης (Δημοσιογράφος), Γιάννης Μπουτάρης (Πολιτικός), Πλειάδες (μη ΛΟΑΤ οργάνωση) ενώ ειδικό βραβείο «Τιμής Ένεκεν», δόθηκε στους τρεις δικηγόρους Νίκο Αλεβιζάτο, Ευάγγελο Μάλλιο, Caroline Mecary, που υπερασπίστηκαν μαζί με τον εκπρόσωπο του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) Παναγιώτη Δημητρά, την προσφυγή των Γ. Βαλλιανάτου, Ν. Μυλωνά και 3 ακόμη ζευγαριών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), κατά της Ελλάδας για τον αποκλεισμό από το σύμφωνο συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών.
“Κάνε την εμπειρία σου να μετρήσει”
Με την καμπάνια “Πες το σε μας”, η Colour Youth επιχειρεί να κάνει κάθε εμπειρία λεκτικής ή/και σωματικής βίας εις βάρος της LGBTQ κοινότητας να μετρήσει ενάντια στην ομοφοβία και την τρανσφοβία. Με σκοπό την ενημέρωση η καμπάνια αυτή μας δίνει τη δυνατότητα να μπορούμε εύκολα και με ασφάλεια, τόσο να καταγγείλουμε ένα τέτοιο περιστατικό όσο και να έχουμε την κατάλληλη υποστήριξη. Όπως αναφέρεται και στο site της καμπάνιας: “Όταν σε προσβάλλουν επειδή κρατιέστε χέρι χέρι στο δρόμο, όταν απειλείσαι λόγω της εμφάνισής σου, όταν φοβάσαι να δείξεις αυτό που πραγματικά είσαι… Πες το σ’ εμάς!“
“Περηφάνια και προκατάληψη”
Athens Pride: To Φεστιβάλ Υπερηφάνειας της Αθήνας φέτος έκλεισε τα “10” και το γιόρτασε με τη μεγαλύτερη προσέλευση από ποτέ (εκτιμάται ότι παρευρέθηκε περίπου 20,000 κόσμος). Με σύνθημα “Οικογενειακή Υπόθεση” θέλησε να δώσει έμφαση στο δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή, στην ισότητα στο σύμφωνο συμβίωσης και στον γάμο, αλλά και να μας υπενθυμίσει ότι η οικογένεια είναι εκεί όπου την φτιάχνεις. Ότι μπορεί να έχει πολλές μορφές και χρώματα και ότι οφείλουμε να την αναγνωρίζουμε και να την προστατεύουμε πάντα. Για πρώτη φορά είχαμε (επιτέλους) και χαιρετισμό από το Δήμαρχο Αθηναίων, ο οποίος σήμανε και την έναρξη της παρέλασης.
Thessaloniki Pride: Στην Θεσσαλονίκη είχαμε το τρίτο κατά σειρά Pride. Με σύνθημα “Ώρα για μας” περίπου 10,000 άτομα συμφώνησαν στο ότι ήρθε επιτέλους η ώρα να ακουστούμε, να διεκδικήσουμε, να αναγνωριστούμε, να μπορούμε να εκφραζόμαστε, να συμβιώνουμε, να αγαπιόμαστε ελεύθερα στο φως της ημέρας, Ότι έχει έρθει η ώρα να πάψουν να μας αντιμετωπίζουν, αλλά και εμείς να πάψουμε να δεχόμαστε τους εαυτούς και τις εαυτές μας, ως πολιτες δεύτερης κατηγορίας. Κατά την διάρκεια της πορείας πραγματοπιήθηκε στάση στην Πλατεία Ελευθερίας, όπου έγινε κατάθεση στεφάνου-ροζ τριγώνου- στο μνημείο του Ολοκαυτώματος, εις μνήμην των LGBT που εκδιώχθηκαν από τους ναζί.
Όπως σχεδόν κάθε χρόνο, έτσι και φέτος (πιο έντονα μάλιστα), δεν έλειψαν οι γκρίνιες, οι επικρίσεις και οι αντιπαραθέσεις για το πως θα έπρεπε να είναι – ή να μην είναι – ένα Pride. Όχι μόνο από εκτός, αλλά και από άτομα εντός της κοινότητας. Λέω όμως να μη μείνω, να μη μείνουμε σε αυτά. Λέω να μείνουμε στην υπερηφάνεια και να αφήσουμε γραφικότητες και προκαταλήψεις απ’ έξω. Άλλωστε, τα ίδια τα Pride μας έχουν αποδείξει πως είναι αρκετά πολύχρωμα για να μας χωράνε όλες και όλους και δεν επιδέχονται face control και dress code, εφόσον είμαστε εκεί για ένα κοινό σκοπό.
“Μιλάμε για αγάπη, εισπράττουμε μίσος”
Τον τελευταίο χρόνο, με αφορμή τόσο το σύμφωνο συμβίωσης όσο και το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, είδαμε, ακούσαμε, βιώσαμε το πόσο σημαντικά είναι και τα δύο, το πόσο ήδη έχουμε καθυστερήσει, το πόσο δεν μας παίρνει πια να σιωπούμε και να ανεχόμαστε τη βία, όποια μορφή και αν έχει και με όποια αφορμή ή αιτιολογία κι αν τη δεχόμαστε.
Είδαμε τους περασμένους μήνες ότι, ίσως περισσότερο από ποτέ, τα δύο αυτά θέματα (και όχι μόνο) έγιναν αφορμή για αμέτρητα ομοφοβικά και τρανσφοβικά σχόλια, μισαλλόδοξα κηρύγματα και ρητορικές μίσους, από ανθρώπους της πολιτικής, της εκκλησίας και των ΜΜΕ. Αφορμή για κλιμάκωση της ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας στους δρόμους, απέναντι σε μια Πολιτεία που αρνείται να δώσει ένα τέλος στο μίσος και στη βία αυτή. Έτσι, μία απο τις τελευταίες και μαζικές εκδηλώσεις της κοινότητας ήταν η “Πορεία ευαισθητοποίησης για το σύμφωνο συμβίωσης, το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο και τις ομοφοβικές και τρανσφοβικές επιθέσεις”, η οποία ξεκίνησε στις 5 Σεπτέμβρη από την Πλατεία Βαρνάβα στο Παγκράτι – στο σημείο εκείνο που λίγες μέρες πριν ένα γκέι ζευγάρι έπεσε θύμα άγριας επίθεσης- και κατέληξε στη Βουλή την ώρα που ψηφιζόταν το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Το κάλεσμα έγινε από το “Δίκτυο Ελληνικών LGBTQ Οργανώσεων” και η ανταπόκριση ήταν, ευτυχώς, μεγάλη.
“Ημέρα Μνήμης”
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης Διεμφυλικών, μια ημέρα μνήμης για τους ανθρώπους που έχασαν την ζωή τους λόγω του τρανσφοβικού μίσους, διοργανώθηκε από το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών διημερίδα με την συμμετοχή εκπροσώπων των LGBTQ οργανώσεων και οργανώσεων που ασχολούνται με θέματα υγείας καθώς και εκπροσώπους πολιτικών κομμάτων και Πρεσβειών άλλων χωρών. Συζητήθηκαν θέματα όπως η Ομοφοβία και η Τρανφοβία μέσα στην LGBTQ κοινότητα και στα ΜΜΕ, οι αοκλεισμοί και οι διακρίσεις που βιώνουν τα τρανς άτομα στον χώρο της υγείας αλλά και την ανάγκη για την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου και άλλων απαραίτητων νομοθετικών και κοινωνικών αλλαγών προς την κατεύθυνση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος της τρανς κοινότητας. Η διημερίδα έκλεισε με σιωπηλή πορεία με κεριά προς το Ελληνικό Κοινοβούλιο, εις μνήμη των θυμάτων τρανσφοβικού μίσους.
1η Δεκέμβρη
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα του AIDS, το Κέντρο Ζωής, η Θετική Φωνή και η Praksis ένωσαν τις δυνάμεις τους, διοργανώνοντας τις ημέρες Praksis Θετικής Ζωής. Εκστρατείες ενημέρωσης, δρώμενα και πλήθος άλλων εκδηλώσεων με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κόσμου και την ενημέρωση του γύρω από το ζήτημα του HIV/AIDS.
Δρόμο έχουμε ακόμη μπροστά μας πολύ. Το αντιρατσιστικό μπορεί να πέρασε αλλά μένει να το δούμε και να εφαρμόζεται. Οι ρατσιστικές επιθέσεις και σχόλια δεν θα σταματήσουν επειδή έτσι λένε τα χαρτιά, αλλά όταν ο υπάρχων πλέον νόμος θα υπάρχει και η αντίστοιχη θέληση να εφαρμοστεί και να αποτελέσει εργαλείο για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Και φυσικά, για να γίνει αυτό θα πρέπει κι εμείς να μην εφησυχάζουμε, να μην σιωπούμε, να μην πάψουμε να διεκδικούμε και να δίνουμε το παρών όσο, όπως και όποτε μπορούμε μπας και τον αλλάξουμε μια μέρα αυτόν τον κόσμο για τα καλά.
