Την Τρίτη το βράδυ γνωστοποιήθηκε το εξής σκηνικό σε ένα σχετικό με την ελληνική τραπ μουσική φεισμπουκικό γκρουπάκι στο οποίο είμαι μέλος: ένας ράπερ δημοσίευσε στον προσωπικό του λογαριασμό ιδιωτικές στιγμές ενός άλλου ράπερ, κάτι που οδήγησε τον δεύτερο να ανεβάσει ένα βίντεο, όπου σε εμφανώς άσχημη ψυχολογική κατάσταση υπονοούσε ότι θα αυτοκτονήσει. Στο μεταξύ, ένας τρίτος, πολύ γνωστός Έλληνας ράπερ, ανάρτησε ένα βίντεο όπου χλεύαζε τις συγκεκριμένες αυτές προσωπικές στιγμές του δεύτερου.
Το επίμαχο βίντεο αφορούσε ερωτικές σκηνές, που ενώ ήταν ετεροφυλοφιλικές ξέφευγαν από την mainstream, ηγεμονική ετεροφυλόφιλη αρρενωπότητα και εμπεριείχαν και κάποιο φετίχ. Ανεξάρτητα από το περιεχόμενο, το φαινόμενο αυτό είναι το γνωστό πλέον revenge porn: η διαρροή προσωπικών ερωτικών στιγμών κάποι@ με σκοπό την γελιοποίηση και ταπείνωση τ@.
Το γεγονός ότι δεν έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για revenge porn αναφορικά με άντρες είναι επειδή το ετεροφυλόφιλο σεξ έχει κατασκευαστεί στην πατριαρχία ως ταπεινωτικό μόνο για τις γυναίκες, οι οποίες θεωρείται ότι καταλαμβάνουν σε αυτό έναν ρόλο υποταγής που εγγενώς τις υποβιβάζει. Επομένως, για τον άντρα μπορεί να είναι εξίσου ταπεινωτικό μόνο στην περίπτωση που είτε αφορά ομόφυλο σεξ είτε αυτός καταλαμβάνει αντίστοιχο υποτακτικό ρόλο. Ήταν συνεπώς αναμενόμενη η ταραχή του απεικονιζόμενου ράπερ του οποίου η αρρενωπότητα δέχτηκε έτσι ένα πλήγμα αν ιδωθεί σε στενό πατριαρχικό πλαίσιο, πόσο μάλλον σε έναν χώρο, όπου αυτή κατέχει κυρίαρχη θέση και όπου η ματσίλα αποτελεί αυταξία. Στην προκειμένη η γελοιοποίηση πατούσε τόσο σε σεξιστική και ομοφοβική βάση όσο και σε κινκφοβική.
Η απεγνωσμένη ανάρτηση του ράπερ που ανησύχησε τους fans της μουσικής ήταν μάλλον απολογητική. Πληροφορούσε το κοινό του πως η βραδιά εκείνη περιλάμβανε χρήση ναρκωτικών και το καθησύχαζε πως του αρέσουν οι γυναίκες. Αυτό υπονοούσε πως από τη μία αναγνώριζε την συμπεριφορά του ως παρεκκλίνουσα και από την άλλη ότι αν μη τι άλλο η ετεροφυλοφιλία του δεν ετίθετο υπό αμφισβήτηση -και εδώ μπορεί κάποι@ να αναρωτηθεί αν θα θεωρούσε πως του αξίζει ο εξευτελισμός αυτός αν όντως ήταν ομοφυλόφιλος.
Το σκηνικό αυτό μπορεί να αναλυθεί ως παράδειγμα του πώς η πατριαρχία βλάπτει και τους άντρες, ή μάλλον του πώς οι ανάδειξη της αρρενωπότητας σε υπέρτατο αγαθό που πρέπει να προστατευτεί, καθώς τους εξασφαλίζει την ανώτερη θέση τους στην ιεραρχία του φύλου, καταλήγει να τους εγκλωβίζει σε ένα συνεχή αγώνα αρρενωπής πλειοδοσίας που καταντάει τοξικός για τους ίδιους. Έτσι, ενω στην περίπτωση των γυναικών το revenge porn διαρρέεται συνήθως από άντρες για να τις εξευτελίζει υπενθυμίζοντας την κατώτερη θέση τους, στην περίπτωση που εξετάζουμε έγινε όπλο στα χέρια αντρών που προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν την κυριαρχία τους έναντι άλλων αντρών.
Όλα τα σημάδια του περιστατικού αυτού είχαν εξαφανιστεί την επόμενη μέρα -ο λογαριασμός του ράπερ που δημοσίευσε τις προσωπικές στιγμές του άλλου ήταν άφαντος, η ανάρτηση του θύματος είχε κατέβει και όλα τα ποστ στο γκρουπ από το οποίο πληροφορήθηκα τα πάντα είχαν σβηστεί. Δεν ξέρω τι ακριβώς παίχτηκε και πραγματικά ελπίζω το παιδί να είναι καλά όλο αυτό όμως με οδήγησε σε δύο, μάλλον αντιφατικά μεταξύ τους συμπεράσματα:
Το ένα είναι ότι η ματσίλα της ραπ σκηνής είναι ιδιαιτέρως τοξική. Τώρα θα μου πείτε, χαίρω πολύ ρε κοπελιά, δε μας λες κάτι καινούριο, έχεις ακούσει ποτέ ένα (τ)ραπ τραγούδι; Ναι, θα σας πω, έχω ακούσει πάρα πολλά καθώς είναι και η μόνη μουσική που ακούω. Από τη μία όμως βλέπω όλη αυτή την υπερβολή ως ένα είδος ανταπάντησης του καταπιεσμένου υποκειμένου, το οποίο κατά κανόνα παράγει αυτή τη μουσική, ως αντίδραση σε άλλες μορφές καταπίεσης που έχει υποστεί, όπως η φυλετική και η ταξική. Και εξακολουθώ να πιστεύω πως ο απερίφραστος, ρητός, in your face σεξισμός της τραπ είναι αν μη τι άλλο λιγότερο ύπουλος από το σεξισμό που εμπεριεχεται σε άλλα, αξιοσέβαστα είδη. Από την άλλη θεωρούσα όλες αυτές τις κόντρες κατασκευασμένες. Ραπ χωρίς beefs είναι σαν σκυλάδικα χωρίς καψούρα. Αποτελούν σε τέτοιο σημείο παράδοση του χώρου που όταν δεν υπάρχουν θα πρέπει να τα εφευρίσκοντα κι εμείς να προσποιούμαστε ότι πωρωνόμαστε επιλέγοντας στρατόπεδο σε έναν πόλεμο λέξεων. Το γεγονός ότι από τα λόγια πέρασαν σε πράξεις, σε κάτι περισσότερο απτό, κάτι που θα μπορούσε να σπρώξει κάποιον σε αυτοκτονία ήταν για μένα αρκετά σοκαριστικό.
Το άλλο συμπέρασμα είναι πως η τοξικότητα αυτή δεν επιδοκιμάζεται ούτε εσωτερικεύεται απαραίτητα από όλους τους fans της συγκεκριμένης μουσικής. Οι αντιδράσεις στην κοινότητα, όπως τουλάχιστον την είδα να αντιπροσωπεύεται από το συγκεκριμένο γκρουπ που αριθμεί 28.000 μέλη, ήταν σχεδόν συγκινητικές, τασσόμενες σχεδόν αποκλειστικά με το θύμα. Αν και φυσικά υπήρχαν αυτοί που χασκογελούσαν, το αίσθημα που επικρατούσε ήταν η αγανάκτηση. Έγινε λόγος για σεξισμό και ομοφοβία, για ελληναράδες παλαιάς κοπής, για τραμπουκισμό, για bullying ενώ χαράχτηκαν και παραλληλισμοί με τον Γιακουμάκη κάτι που αν μη τι άλλο έδειξε μια γνώση και ευαισθητοποίηση πάνω στο ζήτημα.
Έγινε λοιπόν φανερό πως η απορρόφηση των μηνυμάτων της μουσικής αυτής δεν είναι αυτόματη αλλά γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας και επιλεκτικής απόλαυσης ή απόρριψης. Με λίγα λόγια: μπορούμε να απολαμβάνουμε προβληματικά πράγματα χωρίς να τα αφομοιώνουμε και η διάδοση του συγκεκριμένου είδους δεν σημαίνει απαραίτητα πως η τοξική αρρενωπότητα, η ομοφοβία, η γυναικεία αντικειμενοποίηση που προωθεί δεν έχουν αντίλογο ακόμα και από τους ίδιους του τους θαυμαστές. Και σημαίνει ακόμα ότι είδη που θεωρούνται trash σε αντιπαραβολή με την υψηλή τέχνη -όπως και στην περίπτωση των reality- δε θα πρέπει να ξεγράφονται ως εγγενώς καταδικασμένα, ως χώροι που οι χειρότερες συμπεριφορές είναι τάχα τόσο αναμενόμενες που δεν θα πρέπει καν να μας προκαλούν εντύπωση ούτε αντιδράσεις γιατί, ε, τι περιμέναμε κι εμείς, ας ακούγαμε κλασική μουσική. Αν το ίδιο το κοινό αντιδρά σε τοξικές εκδηλώσεις των καλλιτεχνών, τότε ίσως του αξίζει μια καλύτερη τραπ σκηνή.
