Παρέμβαση για την προτεινόμενη αναμόρφωση του οικογενειακού δικαίου, από την Αθηνά Αθανασίου, καθηγήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας και σπουδών φύλου, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, η οποία αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάγκη συμπερίληψης της ΛΟΑΤΚΙ+ γονεϊκότητας και τεκνοθεσίας.
Η τοποθέτηση της καθηγήτριας, Αθηνάς Αθανασίου, έγινε στο πλαίσιο της διαδικτυακής εκδήλωσης “Επιμέλεια των παιδιών: μια συζήτηση για τη γονεϊκότητα, το φύλο και την ισότητα στην ελληνική κοινωνία”, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021, από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων.
Χωρίς προδιαγραφές ο νόμος καταλήγει σε βάρος των γυναικών και των θηλυκοτήτων αφού επιτρέπει και νομιμοποιεί να γίνεται η έννοια “συμφέρον του παιδιού” όχημα διάκρισης σε βάρος τους.
Για τη συγκυρία και το πλαίσιο μέσα στο οποίο κατατίθεται το νομοσχέδιο
“Το πλαίσιο είναι δυσοίωνο, κι αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε, ξεκινώ από ένα μόνο παράδειγμα και το θεωρώ εντελώς κραυγαλέο, την υποβάθμιση και απαξίωση της ισότητας εκ μέρους της κυβέρνησης αυτή τη στιγμή. Νομίζω ότι η μετονομασία της γενικής γραμματείας ισότητας σε γενική γραμματεία οικογενειακής πολιτικής και ισότητας των φύλων στην αρχή και τώρα σε γενική γραμματεία δημογραφικής και οικογενειακής πολιτικής και ισότητας των φύλων υποδεικνύει μια βαθιά συντηρητική λογική που μας πηγαίνει πίσω στο σκοταδιστικό αντιφεμινιστικό και εθνικιστικό πρόταγμα “γεννάτε γιατί χανόμαστε” που όριζε τις γυναίκες ως μητέρες του έθνους και που το φεμινιστικό κίνημα έχει αντιπαλέψει ήδη τη δεκαετία του 90, ενόψει τότε του εμμονικού λόγου περί του λεγόμενου δημογραφικού προβλήματος.”
Για τον όρο “γονεϊκή αποξένωση”
“Περνάω λίγο στο συγκεκριμένο τώρα, πιστεύω ότι το πνεύμα και το γράμμα αυτού του σχεδίου για τη συνεπιμέλεια, φέρει πολύ έντονο το αποτύπωμα του λόμπι των “Ενεργών Μπαμπάδων”. Ο όρος γονεϊκή αποξένωση υπονοεί σαφώς τη στερεότυπη σεξιστική αντίληψη για τη δήθεν εκδικητική χειριστικότητα των μητέρων ώστε να αποξενωθούν τα παιδιά από τον πατέρα τους. Όρος που πρέπει να θυμόμαστε ότι έχει καταγγελθεί από την επιτροπή για την παρακολούθηση και εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης ως υποτιμητικός ως κακοποιητικός για τις γυναίκες, μοιάζει να έχει υπαγορευθεί από το συγκεκριμένο λόμπι και το πατριαρχικό αφήγημά του.”
Για τα σεξιστικά στερεότυπα που αναπαράγει η προτεινόμενη αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου
“Η όποια αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου, πρέπει κατά τη γνώμη μου να επιτρέπει και να διασφαλίζει τον δίκαιο καταμερισμό στην ανατροφή των παιδιών. Πρέπει να επιτρέπει και να διασφαλίζει τον απεγκλωβισμό των γυναικών τόσο από πολλαπλές ευθύνες φροντίδας, όσο και από την αποκλειστικότητα του γονεϊκού ρόλου. Η όποια αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου πρέπει να αντιμετωπίζει και τουλάχιστον να μην αναπαράγει τα σεξιστικά πρότυπα του πατέρα κουβαλητή και της μητέρας τροφού και φροντίστριας. Το δίκαιο της συνεπιμέλειας έχει έμφυλες συνδηλώσεις. Βρισκόμαστε ανάμεσα σε δύο κακά, σε δύο εκδοχές σεξισμού. Από τη μια πλευρά η νομική κατασκευή μιας προνομιακής σχέσης της μητέρας με το παιδί, αναπαράγει την ουσιοκρατική θέση των γυναικών ως μητέρων. Από την άλλη πλευρά το υφιστάμενο πατριαρχικό πλαίσιο που διέπει και τη νομοθετική πρωτοβουλία δυσχεραίνει τη θέση των μητέρων ως γυναικών. Σε συνθήκες λοιπόν πατριαρχικής ετεροκανονικής κυριαρχίας, η ανδρική αξίωση πάνω σε μια νοούμενη ως φυσική γυναικεία ευθύνη μετατρέπεται σε ανδρικό προνόμιο σε βάρος των γυναικών.”
Μια φεμινιστική απάντηση
“Η φεμινιστική απάντηση εδώ δεν μπορεί να είναι η εξιδανίκευση του μητρικού ρόλου, δεν μπορεί να είναι η επίκληση της αποκλειστικότητας των γυναικών στην επιτέλεση του γονεϊκού ρόλου. Επομένως η συναινετική και από κοινού άσκηση της επιμέλειας, την οποία θα υποστήριζα επί της αρχής, θα είχε νόημα σε ένα πλαίσιο μιας ουσιαστικής νομοθετικής μεταρρύθμισης, που θα αναγνώριζε και θα αντιμετώπιζε τις έμφυλες διακρίσεις και ανισότητες που θα έβαζε φραγμό στα έμφυλα στερεότυπα και στον βιολογισμό της ουσιοκρατικής μητρότητας και που θα διεύρυνε τη γονεϊκότητα πέρα από το ετεροκανονικό δίπολο πατέρας μητέρα και το ουσιοκρατικό δίπολο άντρας γυναίκα, συμπεριλαμβάνοντας ισότιμα τη ΛΟΑΤΚΙ γονεϊκότητα και τεκνοθεσία.
Αυτές δεν είναι τυχαίες και αποσπασματικές παραλείψεις. Είναι σοβαρές διακρίσεις που φέρνει το υπό συζήτηση νομοσχέδιο στο οποίο αποτυπώνεται κατά τη γνώμη μου η πατριαρχική προκατάληψη όταν αναφέρεται σε δύο μέρη που έρχονται σε συμφωνία αποκρύπτοντας τις υφιστάμενες άνισες σχέσεις ισχύος που ρυθμίζουν το ποιο από τα συμβαλλόμενα μέρη έχει διαπραγματευτική ισχύ και σε ποιο πέφτει το βάρος της απόδειξης. Ή αποκρύπτοντας τις ανθεκτικές σχέσεις εξουσίας που επιτάσσουν οι γυναίκες τελικά να αναλαμβάνουν de facto κατά αποκλειστικότητα τη γονική μέριμνα.
Πρέπει να προβλέπονται εξαιρέσεις από τη συνεπιμέλεια. Πρέπει να εξαιρείται από τη συνεπιμέλεια το γονεϊκό υποκείμενο που ασκεί βία ή σεξουαλική κακοποίηση στο παιδί ή έμφυλη βία στη σύζυγο ή σύντροφο, πρέπει να παρέχονται δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής και διαμεσολάβησης στελεχωμένες με προσωπικό εξειδικευμένο σε θέματα οικιακής και έμφυλης βίας. Πρέπει να παρέχονται αυτές οι υπηρεσίες σε γονείς που προχωρούν στη λύση της συμβίωσής τους ώστε να μην γίνεται η συνεπιμέλεια πεδίο κατανομής προνομίων, τόσο με έμφυλους όσο και με ταξικούς όρους.”
Προς μια κοινωνία και ένα νόμο που θα διασφαλίζει την έμφυλη ισότητα
“Η έμφυλη ισότητα είναι δυνατή και έχει νόημα μόνο στο βαθμό που απεγκλωβίζεται και απεγκλωβίζει από τον ουσιοκρατικό διπολικό έμφυλο καταμερισμό ρόλων, ισχύος, και πόρων. Η έμφυλη ισότητα δεν μπορεί να αποκρύπτει τις υφιστάμενες νόρμες που διασφαλίζουν την αντρική αστική εθνική και ετεροκανονική κυριαρχία. Η έμφυλη ισότητα δεν μπορεί να αναπαράγει τη λογική και ιδεολογία των δύο αντίθετων και συμπληρωματικών φύλων. Η έμφυλη ισότητα δεν μπορεί να υφίσταται χωρίς να συνδέεται με μια ριζική ανασημασιοδότηση της γονεϊκότητας, της συντροφικότητας, της φροντίδας. Χωρίς αυτές τις προδιαγραφές, ο νόμος, υπό την επίφαση της ουδετερότητας, θα συνεχίσει να ευνοεί τη θέση του κυρίαρχου, δηλαδή την αντρική θέση. Την προνομιακή θέση που καταλαμβάνουν οι λευκοί αστοί άντρες ή οι “ενεργοί” πλούσιοι μπαμπάδες. Χωρίς αυτές τις προδιαγραφές, ο νόμος θα συνεχίσει να νομοθετεί σε βάρος των γυναικών και των θηλυκοτήτων αφού θα αφήνει άθικτο ένα ευρύτερο σύστημα ισχυρά προκατειλημμένο εναντίον τους. Χωρίς αυτές τι προδιαγραφές ο νόμος θα επιτρέπει και θα νομιμοποιεί να γίνεται η αόριστη έννοια “συμφέρον του παιδιού” όχημα διάκρισης σε βάρος των γυναικών. Τέλος, η έμφυλη ισότητα δεν είναι υπόθεση μόνο των νόμων. Η κοινωνική έμφυλη ισότητα είναι ο στόχος και η προϋπόθεση.»
Όσα είπε από το 1:43:45 στο βίντεο που ακολουθεί:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=338883237424408&id=300911227888276
