Νέα ακαδημαϊκή έρευνα δείχνει ότι οι περιοχές της Πολωνίας που υιοθέτησαν ψηφίσματα κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ οδήγησαν πολλά νέα άτομα στο να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, αναζητώντας νέα πιο ασφαλή περιβάλλοντα.
Την περίοδο 2019–2020, περισσότερες από 100 τοπικές αρχές στην Πολωνία υιοθέτησαν ψηφίσματα κατά των ΛΟΑΤΚΙ+. Κάποιες αυτοανακηρύχθηκαν «ελεύθερες από την ιδεολογία των ΛΟΑΤ+», ενώ οι περισσότερες ενέκριναν «Χάρτες Δικαιωμάτων της Οικογένειας», που όριζαν τον γάμο αποκλειστικά μεταξύ άνδρα και γυναίκας και δεσμεύονταν να «προστατεύσουν τα παιδιά από την ηθική διαφθορά».
Ωστόσο, τα ψηφίσματα –κυρίως συμβολικού χαρακτήρα, χωρίς άμεσες νομικές συνέπειες– καταργήθηκαν σταδιακά, κυρίως λόγω της απειλής απώλειας ευρωπαϊκών κονδυλίων. Το τελευταίο, στην πόλη Λάντσουτ, ανακλήθηκε τον περασμένο Απρίλιο.
Σε μια πρόσφατη μελέτη, ο Παβέου Αντριάν, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και ο Γιαν Γκρομάντσκι, από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης, επιχείρησαν να αποτιμήσουν τον αντίκτυπο των ψηφισμάτων και της αντί-ΛΟΑΤΚΙ+ ρητορικής.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τη συμπεριφορά αναζήτησης εργασίας σε περιοχές όπου είχαν υιοθετηθεί τέτοιες αποφάσεις και τη συνέκριναν με γειτονικές περιοχές. Εξέτασαν 67 εκατομμύρια «κλικ» σε αγγελίες εργασίας από Πολωνούς χρήστες την περίοδο 2016–2021.
Διαπίστωσαν ότι, μετά την υιοθέτηση των αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ ψηφισμάτων, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών αύξησαν σημαντικά τις αναζητήσεις εργασίας εκτός της περιφέρειάς τους. Οι αναζητήσεις για θέσεις σε άλλους πολωνικούς δήμους αυξήθηκαν κατά περίπου 12%, ενώ οι αναζητήσεις για εργασία στο εξωτερικό κατά περίπου 15%.
Τόσο εντός Πολωνίας όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι υποψήφιοι εργαζόμενοι στόχευαν περιοχές που θεωρούνταν φιλικές προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Στην Πολωνία, οι αναζητήσεις συγκεντρώθηκαν σε περιοχές που δεν είχαν υιοθετήσει αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ ψηφίσματα. Διεθνώς, δημοφιλέστεροι προορισμοί ήταν χώρες όπου η ισότητα στον γάμο είναι νόμιμη, όπως η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι ερευνητές παρατήρησαν, επίσης, ότι οι αναζητήσεις εργασίας στο εξωτερικό ήταν ιδιαίτερα αυξημένες σε περιοχές με αντί-ΛΟΑΤΚΙ+ ψηφίσματα που, ωστόσο, δεν είχαν στο παρελθόν δείξει ισχυρή στήριξη σε ακροδεξιά κόμματα.
«Αν βρίσκεσαι σε μια περιοχή εξαιρετικά συντηρητική, που ψηφίζει σταθερά ακροδεξιά κόμματα, δεν εκπλήσσεσαι όταν υιοθετείται ένα τέτοιο ψήφισμα», δήλωσε ο Γκρομάντσκι. «Όταν όμως μια περιοχή με μόνο μέτρια στήριξη σε τέτοια κόμματα εισάγει ξαφνικά μια τέτοια διακήρυξη, προκαλεί σοκ. Αυτό το σοκ οδηγεί τους ανθρώπους να αναθεωρήσουν τις αντιλήψεις τους για τους τοπικούς κοινωνικούς κανόνες».
Οι ερευνητές είχαν περιορισμένη πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα: δεν γνώριζαν ηλικία, ταυτότητα φύλου ή σεξουαλικό προσανατολισμό των ατόμων που αναζητούσαν εργασία, παρά μόνο την περιοχή από την οποία αναζητούσαν και τον τόπο όπου κοιτούσαν για νέα δουλειά. Μπόρεσαν, ωστόσο, να δουν τα είδη των αγγελιών στις οποίες έκαναν κλικ.
«Περιμέναμε τα ισχυρότερα αποτελέσματα να αφορούν τις υψηλά αμειβόμενες θέσεις, όμως στην πραγματικότητα παρατηρήσαμε αυξημένο ενδιαφέρον σε όλο το φάσμα», σημειώνει ο Γκρομάντσκι. «Σε όλες τις επαγγελματικές κατηγορίες –χαμηλής, μεσαίας και υψηλής αμοιβής– η δραστηριότητα αναζήτησης αυξήθηκε».
Για να διαπιστώσουν αν η αυξημένη ένταση στις αναζητήσεις μεταφράστηκε σε πραγματικές μετακινήσεις πληθυσμού, οι ερευνητές στράφηκαν στα στοιχεία απογραφής.
Διαπίστωσαν ότι στις επαρχίες με τα ψηφίσματα ο πληθυσμός ηλικίας 18–27 ετών μειώθηκε κατά περίπου 1% σε σύγκριση με γειτονικές περιοχές. Αφού απέκλεισαν άλλους παράγοντες, όπως γεννήσεις και θανάτους, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αύξηση των αναζητήσεων εργασίας πιθανότατα συνδέεται με πραγματική μετανάστευση προς τα έξω.
Παρόλα αυτά, οι ερευνητές δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα αν όσοι έφυγαν ήταν ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Ο Γκρομάντσκι εκτιμά ότι η ρητορική επηρέασε ευρύτερες ομάδες.
«Πιστεύω ότι επηρέασε και συμμάχους, φίλους, οικογένειες – ακόμη και νέους γονείς που φοβήθηκαν πως, αν τα παιδιά τους αποδειχθούν ΛΟΑΤΚΙ+, θα μεγαλώσουν σε ένα ομοφοβικό και τρανσφοβικό περιβάλλον. Αυτός ο φόβος μπορεί να τους ώθησε να αναζητήσουν καλύτερες ευκαιρίες αλλού», λέει.
«Δεν πρόκειται μόνο για μια ιστορία μετανάστευσης – είναι πολύ ευρύτερη», προσθέτει. «Γνωρίζουμε ήδη ότι τα ψηφίσματα κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ επηρέασαν την ψυχική υγεία των ανθρώπων και είχαν πολιτικές συνέπειες. Έτσι, παρότι ήταν “απλώς λόγια”, είχαν πραγματική δύναμη να αλλάξουν ζωές».
Τα στοιχεία της απογραφής έδειξαν επίσης ότι κυρίως νέες γυναίκες ήταν εκείνες που εγκατέλειψαν τις περιοχές αυτές. Οι συγγραφείς θεωρούν ότι αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς η αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ ρητορική συχνά συμβαδίζει με συντηρητικές αντιλήψεις για τα δικαιώματα των γυναικών.
Επιπλέον, οι νέες γυναίκες στην Πολωνία τείνουν να έχουν πιο κοινωνικά προοδευτικές απόψεις σε σχέση με τους άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας.
Τα ευρήματα των Αντριάν και Γκρομάντσκι δημοσιεύτηκαν από το IZA – Institute of Labor Economics, έναν μη κερδοσκοπικό ερευνητικό οργανισμό με έδρα τη Βόννη της Γερμανίας.
