Μέσα από το πρώτο του θεατρικό έργο, ο Δημήτρης Σαμόλης, θέλει να μας μιλήσει για τον ρομαντισμό αλλά και για τα (κουήρ) βιώματα που μας ενώνουν. Και όλα αυτά παίζοντας με τις… «στρακαστρούκες» του.
Πες λίγο την ιστορία της παράστασης.
Είμαστε σε ένα χωριό της Κρήτης και ο ήρωάς μας είναι ο Κωνσταντής, ο μικρότερος γιος μιας πολύτεκνης οικογένειας, που μεγαλώνει σε ένα εχθρικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Ο Κωνσταντής είναι ένα γκέι αγόρι με ανησυχίες που δεν έχει ούτε η οικογένειά του, ούτε τα άλλα παιδιά. Μια καλλιτεχνική φύση. Οπότε είναι ένα παιδί που δέχεται τον χλευασμό των άλλων και τη σκληρότητα των γονιών του, χωρίς να μπορεί να πιαστεί από κάπου. Κατά τη διάρκεια της παράστασης τον βλέπουμε να μας διηγείται την ιστορία του, η οποία ξεκινά με ένα περιστατικό στο χωριό του, την Ανάσταση. Στη συνέχεια βλέπουμε τη ζωή του, μέχρι που έρχεται στην Αθήνα για να σπουδάσει.
Πώς αποφάσισες να γράψεις αυτό το έργο;
Δεν ξέρω. Όταν ξεκίνησα να γράφω, δεν είχα ιδέα το πώς και τι. Σκεφτόμουν μόνο, μετά και από μια συζήτηση που είχα και με τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο, ότι ήθελα να κάνω κάτι που να συνδυάζει όλες μου τις ιδιότητες (ηθοποιός, τραγουδοποιός, δημιουργός, περφόρμερ). Κάπως έτσι, λοιπόν, αποφάσισα να γράψω ένα θεατρικό έργο. Δεν είχα ιδέα όμως με τι θέμα. Μια μέρα, ωστόσο, άνοιξα τον υπολογιστή και άρχισα να γράφω, ώσπου κατέληξα σε αυτήν την ιστορία.
Μια ιστορία, με την οποία μπορούμε να ταυτιστούμε πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Τόσο λόγω προσωπικών εμπειριών όσο και λόγω συλλογικών – που μοιραζόμαστε ως κοινότητα (π.χ. η ιστορία του Ζακ και του Γιακουμάκη). Πώς κατέληξες να ενσωματώσεις αυτά τα στοιχεία στο έργο σου;
Είναι πράγματα, τα οποία έχω ζήσει και εγώ. Στο σχολείο, στη γειτονιά και αλλού. Είναι πράγματα που μου έχουν διηγηθεί φίλοι, πράγματα που έμαθα για τον Γιακουμάκη, για τη Zackie, καθώς και οι ιστορίες άλλων ατόμων. Είναι, επίσης, η σχέση με την οικογένειά μου και τον πατέρα μου. Και προς μεγάλη μου έκπληξη πολλά άτομα βρίσκουν σε αυτό κοινό τόπο και όχι μόνο ΛΟΑΤΚΙ+, αλλά και straight. Στα λέω όλα αυτά για να σου δείξω ότι ξεκίνησε από κάτι πυρηνικό, δικό μου. Και για να σου είμαι ειλικρινής είχα μεγάλο άγχος αν θα αφορά μόνο στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, γιατί νιώθω ότι είναι κάτι πιο μεγάλο. Έχει να κάνει με τα διαφορετικά τραύματα και τον τρόπο που πληγώνουν το κάθε άτομο ξεχωριστά.
Να αναγνωρίσω αυτήν την παράσταση (και) ως μια προσπάθεια να διαπραγματευτείς και το δικό σου τραύμα;
Υποσυνείδητα, σίγουρα ναι! Παρότι είμαι αρκετά εγκεφαλικός τύπος, στη διαδικασία της γραφής δούλεψα πολύ συνειρμικά και μάλιστα όταν πήγα στην ψυχολόγο το έργο να το διαβάσει, με ρώτησε: «έχεις καταλάβει τι έχεις γράψει;». Γιατί πολλά από τα κομμάτια συνδέονται με εμένα. Όχι ως προς τα γεγονότα – δεν έχω 4 αδερφές, δεν έχω μεγαλώσει στην Κρήτη – αλλά ως προς την ουσία των πραγμάτων.
Χωρίς να αναιρώ το ότι πρόκειται για ένα έργο, στο οποία πολλά άτομα (ΛΟΑΤΚΙ+ και μη) μπορούν να βρουν κοινά σημεία, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως πρόκειται για ένας αμιγώς κουήρ έργο. Γιατί αποφάσισες, η πρώτη θεατρική σου συγγραφή να αφορά σε μια κουήρ ιστορία;
Από τον πρώτο μου δίσκο και γενικά ό,τι κάνω είναι κουήρ έτσι κι αλλιώς. Τα τραγούδια μου, οι τίτλοι τους, τα εξώφυλλα των δίσκων μου, όλα. Γενικά, δεν κάνω στερεοτυπικά πράγματα. Οπότε ήρθε κάπως συνειρμικά. Και είναι τιμή μου που πρόκειται για ένα κουήρ έργο, γιατί αναγνωρίζω το “κουήρ” ως κάτι πολύ πιο βαθύ από αυτό που ο κόσμος μπορεί να πιστεύει. Κάτι που είναι πέρα της σεξουαλικότητας και του φύλου. Είναι η βαθιά ανάγκη ενός πλάσματος, χωρίς το δίπολο, να αυτοπροσδιορίζεται όπως εκείνο θέλει. Έτσι το έχω στο μυαλό μου.
Δεν σου κρύβω πως μου έκανε εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκες την ερωτική σκηνή.
Στο έργο υπάρχει μία ερωτική σκηνή. Προσωπικά, δεν με ενδιαφέρει καλλιτεχνικά να πω «έκανα σεξ». Το να είμαι, όμως, πάνω στη σκηνή και να σου πω ότι ήμασταν με τον τάδε και γράψαμε ένα τραγούδι και να πάρω τα παπούτσια και να γίνει όλο αυτό που βλέπεις και στο έργο, εμένα με συγκινεί. Εγώ τη θεωρώ πολύ ρομαντική τη σκηνή.
Υπήρχε, ωστόσο, και η σκέψη του να μην φανεί “προκλητική” σε κάποιο συντηρητικό θεατή;
Καθόλου. Ίσα ίσα που το θεωρώ πιο προβοκατόρικο να το δείξεις με αυτόν τον τρόπο, γιατί δεν το περιμένεις. Και νιώθω αρκετό κόσμο, κατά τη διάρκεια αυτή σκηνής, να ξεβολεύεται, Γιατί, αν και δεν το περιμένουν τους γίνεται σαφές. Ενδεχομένως, αν γινόταν κανονικά να ήταν πιο εύκολο γι΄αυτούς. Ενώ τώρα είναι πολύ σαφές, αλλά δωσμένο με έναν ποιητικό τρόπο. Όλο αυτό δεν έγινε από φόβο. Με τον σκηνοθέτη δοκιμάσαμε πολλά πράγματα, το κάναμε όμως έτσι, για να έχουμε μια καλλιτεχνική συνέπεια σε όλη την παράσταση.
Ας μιλήσουμε και για τον τρόπο που αποτυπώνεις τις σκηνές κακοποίησης.
Εγώ από μικρός για να διαχειριστώ κάτι, έβαζα πολύ το χιούμορ. Πολλοί άνθρωποι για να διαχειριστούν τα τραύματά τους χρησιμοποιούν το χιούμορ ως άμυνα. Αυτό μετέδωσα και στον ήρωα, ο οποίος κάθε φορά που συμβαίνει κάτι άσχημο ακολουθεί τη συμβουλή της αδερφής του, που του είχε πει να χτυπάει τα δάκτυλά του και να φέρνει στο μυαλό του μια άσχετη πληροφορία, για να ξεφεύγει το μυαλό του.
Εγώ το είδα και ως μια προσπάθεια να αποφευχθεί η αναβίωση τραύματος από ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που θα παρακολουθήσουν την παράσταση. Γιατί, δυστυχώς, στα περισσότερα έργα με ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρες, βλέπουμε να υπερτονίζονται οι κακοποιητικές εμπειρίες τους.
Θέλαμε όλοι οι συνεργάτες να αποφύγουμε να κάνουμε επίκληση στο συναίσθημα. Σιχαίνομαι στο θέατρο αυτή τη λογική που υπάρχει, κάποιες φορές, ότι πρέπει “με το στανιό να σε συγκινήσω”. Εγώ το προσέγγισα με μια ισορροπία. Δεν ήθελα να το βγάλω πολύ μέλο, γι΄αυτό υπάρχει και αρκετό χιούμορ. Ήθελα έναν χαρακτήρα ολοκληρωμένο, που δεν θα χάνει τη λάμψη του. Δεν θα ανεχόμουν σε μια τέτοια θεματική να κλείσω το μάτι στον θεατή και να τον κάνω να λυπηθεί τον χαρακτήρα. Και στην αρχή όταν ξεκινήσαμε την επικοινωνία της παράστασης, δεν τονίσαμε ότι πρόκειται για μια κουήρ ιστορία. Γιατί τα τελευταία χρόνια, νιώθω ότι υπάρχουν πολλοί που πάνε να το καπηλευτούν αυτό και να το χρησιμοποιήσουν εμπορικά.
Και ποιες θα λέγαμε ότι είναι οι προκλήσεις που αντιμετώπισες στο να διαχειριστείς αυτόν τον ρόλο;
Καταρχάς, η ισορροπία μεταξύ χιούμορ και σκληρότητας. Γιατί ήθελα από τη μία να δοθεί το βάρος και η σοβαρότητα στα τραγικά συμβάντα που συνέβησαν σε αυτό το αγόρι, από την άλλη το χιούμορ ήθελα να λειτουργεί ως μοχλός αποσυμπίεσης, αλλά χωρίς να μειώσω τη σοβαρότητα των όσων έχουν συμβεί. Οπότε, η ισορροπία όλου αυτού ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση. Να μην γίνει φθηνό, να μην γίνει διδακτικό. Ξέρεις, οι παγίδες σε αυτά τα ζητήματα είναι πάρα πολλές. Κάθε επιλογή – από τη σωματικότητα, μέχρι τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσεις – είναι πολύ σημαντική για να μην χαθεί αυτή η ισορροπία.
Αν υποθέσουμε ότι ο σκοπός κάθε αφήγησης είναι να μεταφέρει και κάποιο ή κάποια μηνύματα, ως δημιουργός αυτής της ιστορίας, ποια θα λέγαμε ότι είναι τα μηνύματα που θέλεις να περάσεις;
Για να είμαι ειλικρινής δεν υπάρχει η πρόθεση για κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα. Εγώ έγραψα αυτή την ιστορία και ο καθένας φεύγοντας παίρνει ό,τι θέλει από την παράσταση. Σίγουρα, όσο, την σκεφτόμουν ήθελα να έχει κάποια υλικά. Επειδή και εγώ ως θεατής βλέπω πολλές παραστάσεις τα τελευταία χρόνια να είναι επιθετικές, ήθελα αυτό που θα έφτιαχνα να έχει μια τρυφερότητα. Θυμάμαι να το λέω και στον σκηνοθέτη. Αν έπρεπε να μείνει μία λέξη από αυτό το έργο, αυτή είναι η λέξη τρυφερότητα. Είναι μια αξία που δεν την έχουμε ψηλά στον αξιακό μας κώδικα. Προσπαθούμε να είμαστε ως άνθρωποι δυνατοί, πετυχημένοι, έξυπνοι, όμορφοι, σέξι. Τρυφεροί, όμως, δεν μας νοιάζει. Εγώ θεωρώ την τρυφερότητα πολύ σημαντική στη ζωή. Αυτό είναι και ίσως το μοναδικό μου μέλημα. Να νιώσουμε μέσα από αυτή την ιστορία μια τρυφερή ματιά.
Είσαι τραγουδοποιός, ηθοποιός, συγγραφέας κ.α. Πώς σε πετυχαίνουμε καλλιτεχνικά αυτή την περίοδο;
Τώρα είμαι στη διαδικασία να γράψω ένα σίριαλ. Μου αρέσει να κάνω ό,τι μου έρχεται και είναι ωραίο γιατί αυτό ήταν κάτι που φοβόμουν συνέχεια. Όταν πρωτοξεκίνησα ως ηθοποιός και ήθελα να γράψω τραγούδια, ντρεπόμουν και σκεφτόμουν τους συνάδερφούς μου και το τι θα έλεγαν. Το ίδιο και όταν αποφάσισα να γράψω ένα έργο για το θέατρο. Τώρα που θέλω να γράψω ένα σίριαλ, πάλι θα το σκεφτώ. Μετά βέβαια, σκέφτομαι ότι κανείς δεν ασχολείται μαζί μου (γέλια) και νιώθω ελευθερία. Θέλω πολύ να περάσω όλη αυτή την αισθητική και στην τηλεόραση.
Θεωρείς ότι υπάρχει αυτή η αισθητική στο τηλεοπτικό τοπίο;
Θεωρώ πως υπάρχει ο χώρος για να βάλω το χιούμορ μου και τη συγκίνησή μου σε ιστορίες ανθρώπων στην τηλεόραση.
Κάνουμε τη συνέντευξη σε μια χρονική περίοδο πολύ ιδιαίτερη για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Πώς αφουγκράζεσαι όλη αυτήν την πραγματικότητα με τον τόσο έντονα κακοποιητικό λόγο;
Νιώθω πολύ τυχερός γιατί ζούμε σε μια κοσμοϊστορική στιγμή. Η κοινωνία μας αλλάζει και σκέφτομαι πως οι κοινωνίες του μέλλοντος, τώρα είμαστε με το ένα πόδι εδώ και με το άλλο εκεί, θα είναι τελείως διαφορετικές. Και πως όλα αυτά που λέμε και οι δήθεν ανησυχίες κάποιων για τα πρότυπα, θα έχουν ξεπεραστεί. Έτσι κι αλλιώς ήδη υπάρχει ένα αίτημα για αυτοπροσδιορισμό πολύ σημαντικό και ξεκάθαρο. Και αυτό θα έρθει και στις οικογένειες. Έχουμε να δούμε πολλά. Αυτό το νομοσχέδιο -που ελπίζουμε να περάσει- είναι μια καλή αρχή. Δεν σου κρύβω, πάντως, ότι και εγώ πολλές φορές έχω απορίες, αναπαράγοντας μάλλον πράγματα της κοινωνίας, αλλά μέχρι εκεί. Έχω απορίες, γιατί κάποια πράγματα δεν τα έχω διδαχθεί και δεν τα έχω ζήσει, αλλά είμαι ανοιχτός να τα ακούσω και να τα μάθω. Πάντα το κριτήριο πρέπει να είναι η αγάπη. Οτιδήποτε πάει προς την αγάπη και τη συμπερίληψη μόνο χαρούμενο με κάνει.
Αν και μου είπες ότι η παράστασή σου δεν έχει διδακτικό χαρακτήρα, δεν γίνεται να μη σε ρωτήσω αν οι “Στρακαστρούκες” αποσκοπούν και λίγο σε αυτή την αγάπη και συμπερίληψη για την οποία μιλάς.
Κοίτα δεν ήθελα η παράσταση αυτή να κουνάει το δάχτυλο. Αν τώρα μπορεί να αφυπνίσει κάποια άτομα με αυτόν τον θετικό τρόπο, τότε “ναι”.
Πέρα από το σίριαλ, ποια είναι τα σχέδια σου;
Αυτές τις μέρες βγαίνουν και τα τραγούδια της παράστασης, ενώ θα βγάλουμε και σε βιβλίο τις Στρακαστρούκες γιατί μας το ζητούν πολλοί. Και το σημαντικό είναι ότι έχουμε βγάλει και πολλά κείμενα γύρω από το έργο. Οπότε θα έχει και έναν ενημερωτικό χαρακτήρα και θα ανοίγει και μεγάλες κουβέντες γύρω από ζητήματα φύλου. Επίσης, θα κάνω και ένα live στις 27 Φεβρουαρίου στον Σταυρό του Νότου.
Θέλω να κλείσουμε με ένα ενδυναμωτικό μήνυμα προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που θα μας διαβάσουν.
Θα έλεγα στο κάθε άτομο που θα διαβάσει τη συνέντευξη να ακούει την εσωτερική του φωνή και αυτό το αίτημα των καιρών μας- που είναι ο αυτοπροσδιορισμός – να τολμήσει να το κάνει όταν και με τον τρόπο που εκείνο επιλέξει. Γιατί είναι πολύ σημαντικό να αφουγκραζόμαστε την εσωτερική μας φωνή.
φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
