Χριστίνα ΜαργιώτηΜια φορά κι έναν καιρό η λεσβιακή ορατότητα ήταν παραμύθι για να κοιμόμαστε πιο εύκολα, αλλά μόνες μας. Οι πέντε γυναίκες που επιλέξαμε να σας παρουσιάσουμε σήμερα συνέβαλαν στο να γίνει πραγματικότητα. Όταν η φίμωση της λεσβιακής συνείδησης θεωρούταν κοινωνική επιβολή και εργαλείο επιβίωσης, οι πρωταγωνίστριές μας αποφάσισαν να μείνουν ξύπνιες, ή να κοιμούνται αποκλειστικά σε διπλό στρώμα παρέα με τις συντρόφους τους. Αυτή τους η απόφαση σήμαινε και μια πολιτική επιλογή. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Λεσβιακής Ορατότητας μιλάμε για τον βίο και την πολιτεία των Σαπφώ, Όντρι Λορντ, Σούζαν Στράηκερ, Μάργκαρετ Τσανγκ και Τσαβέλα Βαργκάς.
- Σαπφώ (630 – 570 π.Χ.)
Για τη ζωή της Σαπφούς η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε αρκετά πράγματα. Φημολογείται πως γεννήθηκε στην Ερεσό της Λέσβου, σε μια εξαμελή οικογένεια. Στις πηγές που έχουν διασωθεί, η λεσβία ποιήτρια περιγράφεται ως μικρόσωμη και μελαχρινή. Λέγεται πως παντρεύτηκε κάποιον πλούσιο απ’ το νησί της Άνδρου, με τον οποίο μάλιστα απέκτησε και μια κόρη. Εξαιτίας πολιτικών αναταραχών αναφέρεται πως κατέφυγε στη Σικελία. Μετά την κατάλυση της τυραννίας επέστρεψε στο νησί της Λέσβου. Γύρω της συγκέντρωσε νεαρά κορίτσια στα οποία δίδασκε την τέχνη της μουσικής και της ποίησης, υπηρετώντας τις Μούσες και τη θεά Αφροδίτη. Η Σαπφώ αποτελούσε μια απ’ τις πολλές δασκάλες τεχνών της εποχής. Όπως ακριβώς ο Αριστοτέλης, ο Αλκαίος και ο Πιττακός, οι γυναίκες αυτές μυούσαν τις νέες στον κόσμο της σοφίας συμβάλλοντας στην πνευματική τους ολοκλήρωση. Η Σαπφώ έχει καταγραφεί πως διατηρούσε σεξουαλικές σχέσεις με ορισμένες απ’ τις μαθήτριές της. Οι σχέσεις αυτές χαρακτηρίστηκαν για πρώτη φορά ως «λεσβιακός έρως». Σε αυτή χρωστάμε δηλαδή τον όρο «λεσβία».
- Όντρι Λορντ (1934 – 1992)
«Εμείς που στεκόμαστε έξω από τον κύκλο του ορισμού της κοινωνίας για τις ‘αποδεκτές’ γυναίκες- εμείς που διαμορφωθήκαμε από τις μεταβλητές των διαφορών μας- εμείς που είμαστε φτωχές, λεσβίες, μαύρες, ηλικιωμένες- γνωρίζουμε ότι η επιβίωση δεν είναι μία ακαδημαϊκή ικανότητα. Είναι να μάθουμε πώς να στεκόμαστε μόνες μας, αφανείς και κάποιες φορές διασυρμένες, και πώς να βρούμε κοινούς σκοπούς με όσους άλλους θεωρούνται ως εκτός των δομών, ώστε να προσδιορίσουμε και να αναζητήσουμε έναν κόσμο όπου όλες μπορούμε να ευδοκιμήσουμε. Είναι να μάθουμε να παίρνουμε τις διαφορές μας και να τις κάνουμε δύναμη. Γιατί τα εργαλεία του αφεντικού δε θα αποξηλώσουν ποτέ το σπίτι του. Μπορεί να μας επιτρέψουν προσωρινά να τον νικήσουμε στο παιχνίδι του, αλλά ποτέ δε θα μας επιτρέψουν να φέρουμε πραγματική αλλαγή. Και αυτό το γεγονός απειλεί μόνο εκείνες τις γυναίκες που ακόμη έχουν το σπίτι του αφεντικού ως πηγή στήριξής τους», έγραψε η ποιήτρια και συγγραφέας Όντρι Λορντ, το 1984. Χρησιμοποίησε τη γραφή της για να φωτίσει την εμπειρία της στον κόσμο ως μαύρη λεσβία και αργότερα ως μητέρα και άτομο που έπασχε από καρκίνο. Γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1934 από γονείς μετανάστες. Ήταν το μικρότερο από τα τρία κορίτσια της οικογένειας. Αφού ένας καθηγητής αγγλικών απέρριψε ένα από τα ποιήματά της, η Όντρι το υπέβαλε στο περιοδικό Seventeen. Έτσι ήρθε η πρώτη από τις πολλές δημοσιεύσεις της. Ως ποιήτρια, είναι γνωστή για την τεχνική της δεξιοτεχνία και τον εντόνως επαναστατικό συναισθηματισμό της.
- Σούζαν Στράηκερ (1961 – )
Η Σούζαν Ο’ νιλ Στράηκερ γεννήθηκε το 1961. Είναι Αμερικανίδα καθηγήτρια, ιστορικός, συγγραφέας, σκηνοθέτιδα, τρανς ακτιβίστρια και θεωρητικός. Το έργο της επικεντρώνεται στο φύλο και τη σεξουαλικότητα. Είναι καθηγήτρια Σπουδών Φύλου και Φεμινιστικών Σπουδών, πρώην διευθύντρια του Ινστιτούτου Σπουδών ΛΟΑΤΚΙ και ιδρύτρια της Πρωτοβουλίας Τρανς Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Είναι ανοιχτά λεσβία τρανς γυναίκα ενώ έχει συμβάλει σημαντικά με το έργο της στην ακαδημαϊκή μελέτη της τρανς και κουήρ κουλτούρα. Μετά την πρωτοπόρο Αυστραλέζα τρανς ακαδημαϊκό Ρομπέρτα Πέρκινγκσ, το 1994 η Στράκερ αποτέλεσε την δεύτερη τρανς γυναίκα της οποίας τα άρθρα δημοσιεύτηκαν σε ακαδημαϊκό περιοδικό. Σημαντική θεωρείται και η συμβολή της για τη συμπεριληπτικότητα στο χώρο της ακαδημίας.
- Μάργκαρετ Τσανγκ (1889 – 1959)
Η Μάργκαρετ Τζέσι Τσανγκ γεννήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 1889 στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια. Σε νεαρή ηλικία κέρδισε μια υποτροφία από τους Los Angeles Times για να σπουδάσει στο USC. Το κατάφερε αυτό πουλώντας συνδρομές εφημερίδων. Αργότερα εργάστηκε στο κολέγιο ως σερβιτόρα, πωλήτρια χειρουργικών εργαλείων. Για να εξασφαλίσει τα προς το ζην συνήθιζε να κερδίζει χρηματικά βραβεία σε διάφορους διαγωνισμούς debate. Ήταν η πρώτη γνωστή αμερικανικής καταγωγής Κινέζα γιατρός. Ως η μόνη γυναίκα στην τάξη της, υιοθέτησε ανδρική ενδυμασία και αυτοπροσδιοριζόταν ως “Μάικ”, αλλά αφού εδραίωσε μια επαγγελματική πρακτική επέστρεψε στη συμβατική ενδυμασία και το γυναικείο όνομά της. Με βάση την προσωπική της αλληλογραφία, είχε στενές και προφανώς έντονες σχέσεις με τουλάχιστον δύο άλλες γυναίκες, τη συγγραφέα Έλσα Γκίντλοου και τη διασκεδάστρια Σόφι Τάκερ. Αφού αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια το 1916, ολοκλήρωσε την πρακτική και την ειδικότητά της στο Ιλινόις. Ίδρυσε μία από τις πρώτες ιατρικές κλινικές στην Τσάιναταουν του Σαν Φρανσίσκο στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Εκεί περιέθαλπε αρκετές celebrities της εποχής. Όταν η Ιαπωνία εισέβαλε στην Κίνα το 1937, προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες της ως χειρουργός. Βοήθησε στην ίδρυση της οργάνωσης Women Accepted for Volunteer Emergency Service, αν και η κυβέρνηση της απαγόρευσε να ενταχθεί σε αυτήν, εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας της. Έμεινε γνωστή με το παρατσούκλι Μάμα Τσανγκ.
- Τσαβέλα Βαργκάς (1919 – 2012)
Η Τσαβέλα Βαργκάς γεννήθηκε 17 Απριλίου 1919. Ήταν Μεξικανή τραγουδίστρια με καταγωγή από την Κόστα Ρίκα, η οποία κέρδισε ευρεία αναγνώριση για τις χαρακτηριστικές ερμηνείες της. Η μουσική της κληρονομιά έχει παγκόσμιο χαρακτήρα. Υπήρξε μούσα για σημαίνοντα πρόσωπα όπως ο Pedro Almodóvar. Κέρδισε επάξια τον τίτλο «η τραχιά φωνή της τρυφερότητας».
Στα απομνημονεύματα της αναφέρει πως είχε δύσκολη παιδική ηλικία. Σε τρυφερή ηλικία προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα. Η Βαργκάς καθόλη τη διάρκεια της ζωής της αποδομούσε αβίαστα την ετεροκανονικότητα. Προτιμούσε να ντύνεται σαν άντρας, οι γονείς της έκρυβαν την προκλητικά μη θηλυκή κόρη τους από τους καλεσμένους. Οι γονείς της χώρισαν και την άφησαν υπό τη φροντίδα ενός θείου της.
Σε ηλικία 17 ετών εγκατέλειψε την γενέθλια πατρίδα της λόγω έλλειψης ευκαιριών για μουσική καριέρα, αναζητώντας καταφύγιο στο Μεξικό. Ξεκίνησε να πειραματίζεται με ένα καθαρά αντρικό είδος μουσικής, το canción ranchera. Η Τσαβέλα τραγουδούσε αυτό το είδος τραγουδιού ως σόλο, χρησιμοποιώντας μόνο κιθάρα και φωνή. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1950, έγινε γνωστή στους καλλιτεχνικούς κύκλους, εν μέρει λόγω των εμφανίσεών της στο Ακαπούλκο, κέντρο του διεθνούς τουρισμού, όπου τραγουδούσε στην αίθουσα σαμπάνιας του εστιατορίου La Perla.
Το πρώτο της άλμπουμ, Noche de Bohemia, κυκλοφόρησε το 1961 με την επαγγελματική υποστήριξη του Χοσέ Αλφρέντο Χιμένεθ, ενός από τους σημαντικότερους μεξικάνους τραγουδοποιούς. Η ίδια ηχογράφησε περισσότερα από 80 άλμπουμ. Συμμετείχε στους καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής μαζί με διανοούμενους της εποχής, όπως ο Juan Rulfo, ο Agustín Lara, η Frida Kahlo και ο σύζυγός της, ο Diego Rivera, η Dolores Olmedo και ο Jiménez. Η Βάργκας ήταν γνωστό ότι είχε διάφορες λεσβιακές σχέσεις και φημολογείται ότι είχε σχέσεις με τη Φρίντα Κάλο και την Άβα Γκάρντνερ. Αν και οι στίχοι της απευθύνονταν σε γυναίκες, η Βάργκας δεν έκανε δημόσιο coming out μέχρι την ηλικία των 81 ετών στην αυτοβιογραφία της το 2002.
