Γιατί η πατριαρχία «δεν συμφέρει» κανέν@; Κι όταν λέω κανέν@, εννοώ κανέν@. Ούτε καν τους cis straight άντρες.
του Βασίλη Νανούρη
Αρχικά, δε νομίζω ότι χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω ιδιαίτερα, προκειμένου να εξηγήσω γιατί η πατριαρχία «δεν συμφέρει» τις cis straight γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα (οποιασδήποτε ταυτότητας φύλου). Πώς θα μπορούσε να τ@ συμφέρει άλλωστε ένα σύστημα που έχει καταστήσει την κακοποίηση δεύτερη φύση τους;
Κακοποίηση κάθε μορφής. Από λεκτική και ψυχολογική μέχρι σεξουαλική και σωματική.
Αν συμφωνείτε λοιπόν με τον τρόπο που μ’ αρέσει να ορίζω το φεμινισμό – ως το κίνημα που παλεύει για να πάψει η κακοποίηση ανθρώπου από άνθρωπο με βάση το φύλο ή το σεξουαλικό του προσανατολισμό-, τότε γυναικείος και ΛΟΑΤΚΙ+ πληθυσμός έχουν κάθε λόγο να αποζητούν το «μεγάλωμα» αυτού του κινήματος. Όμως εμείς -οι cis straight άντρες- γιατί να το αποζητούμε;
Εμείς -οι cis straight άντρες- που ασκούμε το μακράν μεγαλύτερο ποσοστό έμφυλης βίας στατιστικά, γιατί να θέλουμε να «γκρεμιστεί» η πατριαρχία, που είναι το σύστημα που γεννάει την έμφυλη βία; Γιατί να θέλουμε να συμπορευτούμε με το φεμινισμό, που είναι το αντιστρόφως ανάλογο μέγεθος της πατριαρχίας; Γιατί να θέλουμε να εξαλείψουμε αυτό το τοξικά αρρενωπό προνόμιό μας; Τι συμφέρον θα είχαμε;
Σίγουρα ο πιο υπέροχος λόγος για να αποφασίζαμε να στραφούμε προς το φεμινισμό, θα ήταν να μη κοιτούσαμε το «έμφυλο» συμφέρον μας. Θα ήταν να αποφασίζαμε να λειτουργήσουμε με ενσυναίσθηση. Να αποφασίζαμε να μπούμε έστω και για λίγα δευτερόλεπτα στη θέση των «άλλων». Εκείνων δηλαδή που έτυχε να γεννηθούν με χαρακτηριστικά που έχουν παγιωθεί στερεοτυπικά ως υποδεέστερα από τα δικά μας.
Αλλά ας μη γελιόμαστε. Η ενσυναίσθηση είναι μία έννοια που δεν διδαχθήκαμε ποτέ συστηματικά. Το ελληνικό σχολείο φέρεται σ’ αυτή την έννοια, ακριβώς όπως και στη σεξουαλική αγωγή. Σαν κάτι μη αναγκαίο.
Επομένως, ας δούμε ένα λίγο πιο ρεαλιστικό επιχείρημα που ίσως έπειθε έναν cis straight άντρα να στραφεί προς το φεμινισμό. Ένα επιχείρημα που αφορά καθαρά το συμφέρον του. Που αφορά τον εαυτό του. Και συγκεκριμένα τον «αληθινό» του εαυτό.
Λοιπόν.
Πιστεύω ότι η πλειοψηφία των cis straight ανδρών είμαστε οι πιο απομακρυσμένοι από τον αληθινό μας εαυτό. Είμαστε οι πιο μονωμένοι συναισθηματικά. Είμαστε και πολύ κακοποιημένοι συναισθηματικά. Κι αυτό γιατί από πολύ νωρίς μας μαθαίνουν να αποκόπτουμε την πρόσβαση σε ένα μεγάλο μέρος των συναισθημάτων μας. Κυρίως αυτών που σχετίζονται με την έκφραση τρυφερότητας, ευαισθησίας, αδυναμίας να καταφέρουμε κάτι και άνευ όρων αποδοχής. Είτε του εαυτού μας, είτε των «άλλων».
Από μικροί ακούμε σχεδόν κατά ριπάς ότι:
«Τα αγόρια δεν κλαίνε»,
«τα αγόρια δεν φοράνε ροζ, δεν παίζουν με μωρά, κούκλες και κουζινικά»
«τα αγόρια πρέπει να μη φοβούνται, αλλά να είναι γενναία και δυνατά», όπως και
«να μη φιλιούνται και να μην αγκαλιάζονται, σαν γυναικούλες».
Κι όσο το αγόρι προχωράει προς την εφηβεία, ακούει πως:
«δεν πρέπει να δένεσαι συναισθηματικά με μία μόνο γκόμενα, όσο πιο πολλές, τόσο πιο μάγκας»
«δεν πρέπει η γυναίκα να βγάζει περισσότερα λεφτά από σένα. Πώς θα την κυκλοφορείς; Πώς θα την κερνάς;», όπως και πιο μεταφυσικές αντρικές συνβουλές, του τύπου:
«φρόντισε όταν παντρευτείς να κάνεις αγοράκι, μην κάνεις μόνο κορίτσια και δεν συνεχιστεί το (τόσο σημαντικό) επώνυμό σου».
Κι ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.
Ουσιαστικά μαθαίνουμε να μην εκφράζουμε τα 2/3 των συναισθημάτων μας. Μαθαίνουμε να ντρεπόμαστε για ό,τι δεν είναι συμβατό με τα «πρέπει» του φύλου μας. Και κάπως έτσι ζούμε αλυσοδεμένοι στον ψευδή μας εαυτό.
Όμως ξέρεις κάτι;
Είναι μαγικό να σπας τις αλυσίδες σου.
Αν νομίζεις πως δεν έχεις αλυσίδες είναι γιατί δεν τις έχεις αναγνωρίσει.
Πρέπει πρώτα να τις αναγνωρίσεις, μετά να τις αποδεχτείς και σε «τρίτο χρόνο» ίσως τις σπάσεις.
Δυστυχώς είναι πολύ επίπονα τα πρώτα δύο βήματα: Η αναγνώριση και η αποδοχή των αλυσίδων μας, προαπαιτούν να απενοχοποιήσουμε κάποιες «δουλειές» απέναντι στο «εγώ» μας:
όπως το να μας λέμε που και που αλήθεια για το πως αισθανόμαστε,
όπως το ότι δεν θα πάθουμε και τίποτα αν φαινόμαστε που και που τρωτοί,
όπως το ότι η ψυχοθεραπεία, λέγεται έτσι γιατί όντως μπορεί να μας θεραπεύσει την ψυχή.
Πράγματι λοιπόν, το μονοπάτι των δύο πρώτων βημάτων μοιάζει δύσβατο, αλλά αξίζει τόσο πολύ το τρίτο ρε παιδιά:
Το «σπάσιμο» των προσωπικών μας αλυσίδων.
Επειδή λοιπόν κι εγώ στην πατριαρχία γεννήθηκα. Και δυστυχώς με θυμάμαι στα μαθητικά και τα φοιτητικά μου χρόνια να κάνω σεξιστικά αστεία, μιας και δεν ήξερα τι σημαίνει «σεξισμός». Και με θυμάμαι να βρίσκω υπερβολικές τις φεμινιστικές θεωρίες, πριν προσπαθήσω να τις μελετήσω χωρίς παροπίδες. Και επειδή είναι κρίμα να αγνοούμε αυτό που μπορούμε να ξέρουμε, σου λέω αυτό με πολλή αγάπη. Στο λέω εσένα, που θεωρείς ότι η πατριαρχία δεν σε βλάπτει ιδιαίτερα και που θεωρείς ότι δεν έγινε και τίποτα να στρογγυλοκάθεσαι στο προνόμιο που σου δίνει, έναντι γυναικών και ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων:
«Έστω κι αν δεν ενδιαφέρεσαι για τη βελτίωση της ζωής των άλλων, σε συμφέρει να κάνεις αυτό το τρίτο βήμα. Καν’το για το συμφέρον σου. Καν’ το για τον εαυτό σου. Καν’ το για να ελευθερωθείς απ’ τα δεσμά που σου έπλεξαν τα στερεότυπα στην παιδική σου ηλικία. Τότε που δεν έφταιγες εσύ που τα κατάπιες αμάσητα. Τώρα όμως μπορείς να τα ανακαλύψεις, να τα φτύσεις και να βρεις ποιος είσαι πραγματικά. Καν’ το για σένα.»
Κι έτσι –ακόμα και άθελά σου- θα έχεις συνδράμει και στο συμφέρον των πιο ευάλωτων –με βάση το φύλο και το σεξουαλικό προσανατολισμό- κοινωνικών ομάδων.
Αν αποδομήσεις λίγο την πατριαρχία, αποδομείς λίγο και την ανδρική ταυτότητα.
Αν αποδομήσεις λίγο την αντρική ταυτότητα, αποδομείς λίγο και την πατριαρχία.
Όποιο «λίγο» και να κάνεις είναι «πολύ».
Πολύ για τη συναισθηματική ελευθερία σου.
Άρα πολύ και για την ευτυχία σου.
Ο Βασίλης Νανούρης είναι εκπαιδευτικός και δημιουργός της σελίδας Μη Γεννήσεις Κοριτσάκι.
