Με τους περισσότερους καλλιτέχνες να τραβούν μια -αρκετά συμπαγή γραμμή ανάμεσα στον “προσωπικό” και τον “δημόσιο” λόγο, ο Σταμάτης Κραουνάκης αποφασίζει να σβήσει τη γραμμή αυτή, κάνοντας το δικό του coming outως μέλος της ΛΟΑΤ+ κοινότητας και ζωγραφίζοντας κύκλους, γύρω απ΄αυτή. Πλησιάζοντας λοιπόν το μικρόφωνο στα χείλη και με εκείνη την panerotic διάθεση που τον διακρίνει, ο Σταμάτης μάς τραγουδά για έναν καλλιτέχνη που, αν και ανήκει σε όλο τον κόσμο, ήταν πάντοτε δικός μας.
Πώς θα ήταν ο Σταμάτης Κραουνάκης αν ζούσε σε ένα βιβλίο;
Θα ήταν ένας ήρωας, που θα έμενε για πάντα 13 ετών. Δε θα μεγάλωνε ποτέ. Και φυσικά θα ήταν καρτούν, ώστε να έχει όλη αυτή την ελευθερία που έχουν τα καρτούν. Δε θα μπορούσε να σκοτωθεί ή να πληγωθεί.
Κι αν ο ήρωας αυτός έπρεπε να είχε μια σούπερ δύναμη;
Θα ήταν μια σταθερή εκπομπή χιούμορ, ως βασική ασπίδα.
Ποιες από τις προσωπικότητές που έχεις γνωρίσει θα συναντούσε ο χαρακτήρας αυτός;
Αρκετό κόσμο. Τον Κάρολο Κουν, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Ανδρέα Βουτσινά, τον Γιάννη Τσαρούχη, τη Λίνα Νικολακοπούλου, τον Γιώργο Ξένο, τη Σοφία Καλογεροπούλου, την Άννα Παναγιωτοπούλου, τον Κώστα Ρηγόπουλο, τον Γιώργο Ζαμπέτα, τον Μίκη Θεοδωράκη, την Σπείρα, τις αδερφές μου, τη μάνα μου, τον παππού μου, τη δασκάλα μου τη Κλέλια,
που με έβαλε στη μουσική…
Τι είναι για εσένα όλες αυτές τις προσωπικότητες;
Τα σκαλιά που κάθισα να κοιμηθώ και που δε φοβόμουν αν θα με πιάσει η βροχή ή αν θα με κάψει ο ήλιος. Ήμουν πολύ τυχερός σ΄αυτό το κομμάτι. Φυσικά δεν έγιναν κι όλα από μόνα τους. Νομίζω ότι αυτό έγινε, γιατί – τώρα θα σου πω κάτι, που αναφέρω συχνά – «τα όχι μου με κράτησαν ψηλά». Ήξερα που θα πω ναι. Και αυτό το «ναι» δεν το φώναξα ποτέ. Το
είπα στο αυτί τρυφερά.
Μου κάνει εντύπωση που επέλεξες ο χαρακτήρας σου να είναι καρτούν.
Ίσως γιατί η προσωπική μου ζωή στην πραγματικότητα δεν έχει και τόσο ενδιαφέρον.
Είμαι μέλος αυτής της κοινότητας. Ταυτόχρονα, είμαι όμως και κομμάτι της υπόλοιπης κοινωνίας. Και επειδή είμαι δημιουργός, η αγκαλιά μου πρέπει να τους χωρά όλους.
Η σεξουαλικότητα τι ρόλο παίζει στη ζωή σου;
Θα σου απαντήσω με μια φράση του βιβλίου “Έρως, η σεξουαλικότητα στην αρχαία Ελλάδα”, που διαβάζω για τρίτη φορά: “Ερωτευόμαστε αυτό που μας βοηθάει να επενδύσουμε τα επόμενα όνειρά μας”. Αυτό για εμένα είναι όλη η επικεφαλίδα στο πώς συμπεριφέρεται μια προσωπικότητα σε σχέση με τη σεξουαλικότητά της. Κι αυτό επειδή ήμουν τυχερός να μη κυνηγήσω ποτέ τον σύντροφο. Τα πρόσωπα που έπρεπε ερχόντουσαν τη ζωή μου. Δεν μπήκα ποτέ στην αγωνία της κατάκτησης συντρόφου. Απλώς ζούσα μεγάλες περιόδους με τον/την ίδια σύντροφο ανάλογα, ζωσμένος ολόψυχα σ΄αυτό το ταξίδι.
Είσαι πιστός σε μία σχέση;
Οφείλω να ομολογήσω πως είμαι μονογαμικός. Σπανίως έχω κερατώσει. Το δώρο του έρωτα το έπαιρνα πάντα συνδυασμένο με φουλ συναίσθημα. Δεν είχα ποτέ, τη λύσσα να ξεχαρμανιάσω. Δεν ήμουν ποτέ αυτό το είδος. Δεν το κρίνω. Ίσα ίσα, όταν ήμουν νεότερος το ζήλευα. Απλά, όταν δεν είσαι κουρδισμένος εκεί, πληγώνεσαι λιγότερο από έναν χωρισμό. Όταν δεν κυνηγάς τη σεξουαλική εξάρτηση και με έναν άνθρωπο έχεις περπατήσει όμορφα, το αντίο έχει μια μεγαλύτερη τρυφερότητα. Πάντα είχα στο νου μου να σώσω και τη φιλία και την αγάπη, από τον πολύ μεγάλο πόνο του εγωισμού. Ήταν σα μια προσωπική τεχνική. Δεν έχω φάει χοντρά στην κεφάλα, αυτό που λέμε καψουροκατάσταση, απόρριψη.
Πώς αυτοπροσδιορίζεσαι σε σχέση με τη σεξουαλική σου ταυτότητα;
Χορτασμένος θα έλεγα. Κατάφερα στη ζωή ό,τι αγάπησα να το κάνω κατοικία μου. Χωρίς κανέναν απολύτως ενδοιασμό. Ίσως, όταν ήμουν αρκετά νέος, τότε που ακόμη ψάχνεις τι είσαι, πιθανώς να προβληματίστηκα με κάποια κοινωνικά στερεότυπα, αλλά τα ξεπέρασα γρήγορα. Ήταν τόσο πιο πρωταγωνιστής … η καύλα και κυρίως η συγκίνηση να ζήσω το
οτιδήποτε.
Πριν συνεχίσουμε νιώθω την ανάγκη να σε ρωτήσω: O Σταμάτης Κραουνάκης μιλά ως σύμμαχος ήως ένα μέλος της ΛΟΑΤ+ κοινότητας;
Κοίτα σε κόμμα δεν ανήκω. Αλλά, αν ξέρω ποιοι είναι οι δικοί μου άνθρωποι, αυτό το ξέρω. Είμαι μέλος αυτής της κοινότητας. Ταυτόχρονα, είμαι όμως και κομμάτι της υπόλοιπης κοινωνίας. Και επειδή είμαι δημιουργός, η αγκαλιά μου πρέπει να τους χωρά όλους. Και κυρίως πρέπει να μπορώ να συμφιλιώσω και τους φοβισμένους ή τους αποστασιοποιημένους. Και το κάνω αυτό με την παραδοχή της -βλακωδώς λεγόμενης- “ιδιαιτερότητας” μου. Η ταυτότητα του κάθε ανθρώπου και η επιλογή του ατόμου που θα έχει αγκαλιά ή θα πιάνει το χέρι του – είτε κρυφά είτε φανερά -, επειδή έχω αξιωθεί στη ζωή να προχωρήσουν τέτοιες σχέσεις μου για πολλά χρόνια, είναι κάτι που δεν πρέπει να έχει σημασία. Υπάρχει πάντως μια ειλικρινής σχέση με τη ΛΟΑΤ+ κοινότητα και επειδή έχω ανοιχτό λόγο, δέχομαι συχνά ομοφοβικά σχόλια από τα φασιστάκια. Τα οποία τα αντιμετωπίζω με τρομερό χιούμορ. Γιατί είναι σαφές ότι όποιος το βρίζει, το ποθεί. Κράζεις; Θαυμάζεις! Κλασικό.
Θα μπορούσα να πω είναι ότι είμαι “panerotic”. Μπορώ να ερωτευτώ και έναν άνθρωπο 90 ετών και να του αφιερωθώ είτε είναι γυναίκα είτε άνδρας.
Σε ενοχλεί όταν βλέπεις το όνομά σου δίπλα από μια συγκεκριμένη σεξουαλική ταυτότητα;
Αν είναι η αλήθεια μου, όχι δε με ενοχλεί. Αλλά η αλήθεια μου είναι συνήθως πιο μεγάλη από κάποια ταυτότητα. Ότι δηλαδή, επειδή γράφεις “Χριστιανός Ορθόδοξος” σημαίνει ότι θα μπεις σε έναν βουδιστικό ναό και δε θα προσκυνήσεις; Αν είναι δυνατόν;
Θα λέγαμε πως ο Σταμάτης Κραουνάκης είναι πανσέξουαλ;
Θα ήθελα να είμαι αλλά δεν είμαι. Απλώς κρατάω για τον εαυτό μου το δικαίωμα της επιλογής. Αυτό που θα μπορούσα να πω είναι ότι είμαι “panerotic”. Μπορώ να ερωτευτώ και έναν άνθρωπο 90 ετών και να του αφιερωθώ είτε είναι γυναίκα είτε άνδρας. Να μην κοιτάξω πουθενά αλλού. Γι΄αυτό και είμαι λιγάκι επιφυλακτικός στο να δώσω για τον εαυτό μου μια
εικόνα που θα είναι “μερική”. Δεν είναι η συνολική. Εγώ θέλω να μπορώ να σε πάρω μια αγκαλίτσα, να φάμε μια γρανίτα, να πούμε τα εσώψυχα, να πέσουμε κάτω από τα γέλια. Κι άμα μας ευλογήσει κι ο άγγελός μας να ανταλλάξουμε κι άλλα, να τα ανταλλάξουμε. Και τώρα πια μιλάω με το θάρρος της ηλικίας μου, είμαι 65 ετών και είναι άλλα τα ζητούμενά μου. Και για να είμαι πιο σαφής, χέστηκα, δεν έχω κανένα ζητούμενο.
Γιατί οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά για τη σεξουαλικότητά τους;
Για τον καλλιτέχνη είναι δύσκολο, γιατί απευθύνεται σ΄όλη την αγορά. Γι΄αυτό και έχουμε και πάρα πολύ λίγους καλλιτέχνες που είχαν τα αρχίδια να είναι ανοιχτά ο εαυτός τους στη δημόσια ζωή. Πρέπει να έχεις μεγάλα κότσια. Δεν μπορεί να σηκώσει ο καθένας την πιθανότητα της ταυτότητάς του σε δημόσια θέα.
Εσύ είχες ποτέ αυτό τον φόβο;
Νομίζω ότι ήμουν εκτεθειμένος από πολύ μικρός. Σε ηλικία 28 – 29 ετών έκανα έναν δίσκο με τον Γιώργο Μαρίνο, ο οποίος λεγόταν “Μόνο Άντρες”. Να σου πω και την αλήθεια; Ίσως και να είμαι ηλίθιος. Δε με απασχόλησε. Ποτέ. Είχα δύο πολύ καλούς γονείς, η μάνα μου ζει ακόμη, οι οποίοι δε μας έβαλαν ποτέ οποιαδήποτε παράμετρο σε σχέση με αυτό το γεγονός. Ήμασταν ένα πολύ δημοκρατικό έως αριστερό σπίτι, πολύ χάι.
Ως μέλος της κοινότητας, θεωρείς ότι η ιστορία σου μπορεί να λειτουργήσει ενδυναμωτικά για ένα νέο ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο;
Δεν ξέρω. Αυτό πάντως που λέω στα νέα παιδιά που έρχονται στον θείο για να τους πει τη συμβουλή του, είναι: “Διαλέξτε τον δρόμο σας, αφού πρώτα δοκιμάσετε. Κι όταν τον βρείτε, να πηγαίνετε πάντα μ΄αυτόν. Αλλά πρέπει πρώτα να δοκιμάσετε”.
Πρόκειται για βιωματική συμβουλή;
Ναι! Οφείλω να πω πως μου δόθηκε ο έρωτας απ΄όλες τις μεριές και απλόχερα. Τόσο που δεν είμαι σίγουρος ότι κατάφερα να κρατήσω τα αισθήματά μου και τη ρέγουλά μου τόσο ψηλά όσο μου δόθηκε. Τώρα που τα βλέπω από μια απόσταση, ίσως σε κάποια σημεία να βιάστηκα ή να φοβήθηκα.
Θα έφτανες μέχρι τον γάμο ή το σύμφωνο;
Είμαι κατά του γάμου, έτσι όπως τον εννοείς. Πιστεύω, πως για να ζήσει μια σχέση πρέπει να μην μένει στο ίδιο σπίτι. Αυτό, πάντως, που λέμε «παντρεύομαι έναν άνθρωπο» στην ουσία σημαίνει κάτι άλλο. Είναι κάτι πιο ουσιαστικό. Υπό αυτή την έννοια έχω παντρευτεί.
Έχει κάποιο από τα τραγούδια σου ως αφετηρία έναν γκέι έρωτα;
Θα έλεγα ναι, αλλά ποτέ δεν το άφησα να εμποδίζει την επικοινωνία με όλο τον κόσμο. Είμαι πολύ προσεκτικός. Όταν δίνω κάτι στον κόσμο, φροντίζω να είναι για όλους.
Τώρα πια μιλάω με το θάρρος της ηλικίας μου, είμαι 65 ετών και είναι άλλα τα ζητούμενά μου. Και για να είμαι πιο σαφής, χέστηκα, δεν έχω κανένα ζητούμενο.
Σε σχέση με την καλλιτεχνική σου ταυτότητα, πώς αυτοπροσδιορίζεσαι;
Ως μουσικός, αυτό είναι το βασικό. Η βεντάλια καθώς την άνοιγα όλα αυτά τα χρόνια, πήρε μέσα και το θέατρο, πήρε μέσα και τη σκηνοθεσία και τη διδασκαλία και τον στίχο, ακόμα και τα κείμενα που γράφω καθημερινά στο Facebook. Το βασικό μου όμως είναι μουσικός. Εκεί είναι η καρέκλα, που καταλαβαίνω ότι κάθομαι καλά. Και από εκεί μπορώ να μυρίζω και τα χρώματα, να δω και τα σχήματα, να διδάξω μια ερμηνεία ή να αθωώσω τον εαυτό μου για να ξαναπιάσω ένα πρώτο νήμα, που να μη μου θυμίζει εμένα.
Από τις πιο αντιπροσωπευτικές συνεργασίες της καριέρα σου είναι αυτή με την Αλ. Πρωτοψάλτη. Επηρέασε με κάποιον τρόπο τη σχέση σας όλη αυτή η ιστορία με τον Δήμο Αθηναίων;
Αποκλείεται να βάλω στο στόχαστρό μου μια γυναίκα, με την οποία συμπορεύτηκα τόσα χρόνια και η οποία εξακολουθεί με γενναιότητα να είναι κήρυκας των ιδεών μου. Δεν μπορώ να το πω πιο απλά. Η Πρωτοψάλτη έχει τα πρωτεία στο κομμάτι των συνεργασιών μου. Και από όγκο έργου και από διάρκεια σχέσης. Αν έχω εγγραφεί στο υποσυνείδητο της λαϊκής συνείδησης, η παντρειά μου η καλλιτεχνική είναι καταρχήν μαζί της. Επίσης, θα σου πω πως ο Μπακογιάννης δεν μου είναι αντιπαθής, απλώς συνειδητοποιώ ότι μέσα από τον τρόπο που κινούνται πια οι άνθρωποι της εξουσίας, βεβιασμένα προσπαθούν να εκπληρώσουν κάποιες “υποχρεώσεις” και τα μαζεύουν πίσω μόλις φάνε το ξύλο, σαν παιδάκια που έκαναν τη μαλακία.
Είσαι πάντως από τους καλλιτέχνες που δε φοβούνται να ασκήσουν κριτική στα πολιτικά πρόσωπα.
Ναι και γι΄αυτό έχω βλακωδώς την ετικέτα του Συριζαίου, άλλο bullying που έχω φάει γι΄αυτό. Και τον ΣΥΡΙΖΑ τον σχολιάζω. Είναι αντιπολίτευση τώρα αυτό; Ακόμα έναν χρόνο μετά και στεγνώνουν με το πιστολάκι τα βρεγμένα τους μποξεράκια. Με ενοχή. Σε σχέση τώρα με τη Νέα Δημοκρατία, δεν πιστεύω πως μας κυβερνάει αυτή. Μας κυβερνάει μια φοβική, αμόρφωτη, προχειράντζα οικογένεια με το πρόσημο της Νέας Δημοκρατίας. Με μία αθλιέστατη μαντάμ στο υπουργείο Πολιτισμού. Είναι σαφές πως δεν υπάρχει σχεδιασμός, δεν υπάρχει σοβαρότητα και πάντα από πίσω υπάρχει ο γνωστός ο τρόπος του “πάρε εσύ και σκάσε”. Ε, όχι δε θα σκάσω. Ούτε θα πάρω, ούτε θα σκάσω. Δε μου αρέσει καθόλου αυτό. Είναι σαφές ότι αυτή τη στιγμή κυβερνούμαστε από ένα κακό παρεάκι άσχημων ανθρώπων, που τακτοποιεί δουλίτσες.
Νομίζω πως ήρθε η στιγμή να μας μιλήσεις και για τα καλλιτεχνικά σου σχέδια;
Η πρώτη δουλειά που έκανα την περίοδο της καραντίνας ήταν να αρχίσω να γράφω τραγούδια. Μέσα λοιπόν σ΄αυτό το διάστημα γεννήθηκαν 20 τραγούδια. Θα δώσω τον Σεπτέμβριο τα 13, σε μια έκδοση που θα λέγεται «γιορτή στα σπίτια» και το εντυπωσιακό σ΄αυτή τη δράση, ας πούμε, είναι πως τώρα που διαχειρίζομαι το υλικό που φτιάχτηκε πολύ αυθόρμητα, μου επιστρέφει ένα φωτεινό, απολύτως λαϊκό, μωρό. Ένα μωρό που ακούει μπουζούκια και κλαρίνα και που μπορεί να χορέψει αυθόρμητα μ΄αυτούς τους ήχους και με αυτές τις φωνές. Αυτό είναι το ένα. Το δεύτερο είχε να κάνει με το τι κάνουμε προς τα έξω. Μιλώντας με την ομάδα, μέσα στην πανδημία, ένα παιδί από εμάς είπε να πάμε να παίζουμε στα σπίτια. Γελάσαμε. Μετά όμως σκεφτήκαμε πώς να το οργανώσουμε. Δε σου κρύβω πως αρκετοί φίλοι, μου είπαν πως είναι κάπως όλο αυτό και πως θα είναι δύσκολο να το επικοινωνήσουμε. Το κάναμε όμως, είπαμε “φωνάξτε μας”.
Και τι έγινε;
Κινητοποιήθηκαν σύλλογοι, κινηματογράφοι, χώροι μικροί, χώροι που δεν είχαν δοκιμαστεί σε μια τέτοια συνθήκη. Έχουμε ξεκινήσει. Είναι ένα αριστούργημα. Γλύκα, κόσμος, μωρά να κοιμούνται στα μαξιλάρια, γονείς να χορεύουν μπλουζ, καλαματιανό… ανθρωπιά. Γενικά, η τάση μου είναι αντί να κοιτάξουμε πως να σώσουμε τους τοίχους, ας τους γκρεμίσουμε.
Αυτή είναι και η τάση μου παντού. Μπορούμε να ζήσουμε και στο τσαντίρι που λέει ο λόγος. Το θέμα είναι πως ανοίγουμε τους εαυτούς μας με αλληλεγγύη, προς τους ανθρώπους και την κοινότητα.
Κάτι άλλο;
Μετά τις Εκκλησιάζουσες πέρυσι, έχω βάλει μπροστά και κοιτάζω έναν επόμενο Αριστοφάνη και ένα ποίημα του Γιώργου Τερτσέτη που θέλω να το κάνω επεξεργασία και που λέγεται “Άνδρας τον άνδρα να αγαπά”.
Σταμάτη, πώς θες να τελειώσουμε αυτή τη συνέντευξη;
Με ένα φιλί!
φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης
σκίτσα: Μαριλένα Μιχαηλίδου
