Ηθοποιός, ΛΟΑΤ+, συνδικαλιστής, σύντροφος, πρόσωπο των ημερών. Ο Σπύρος Μπιμπίλας ρίχνει μια ματιά στο ημερολόγιό του και με εκείνη τη φωνή των παιδικών μας αναμνήσεων μάς μιλά για τη ζωή του. Για έναν ηθοποιό, που δεν ήταν πρωταγωνιστής, αλλά η ζωή του ήταν πολύ πιο ενδιαφέρουσα από αυτή ενός πρωταγωνιστή.
«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Σπύρος Μπιμπίλας…». Πώς θες να συνεχίσουμε τη φράση αυτή;
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Σπύρος Μπιμπίλας, ένα παιδί που μεγάλωσε στον Πειραιά, σε μια γειτονιά με πάρα πολλά σινεμά και με όνειρα να μπει μέσα στην οθόνη και να παίξει. Ένα παιδί που, όταν παιζόταν η ταινία «Ο Μικρός δραπέτης», έκλαιγε για τρεις μήνες, γιατί δεν έκανε τον ρόλο του μικρού δραπέτη.
Καταλαβαίνω, πως η αγάπη για την τέχνη εμφανίστηκε από πολύ νωρίς στη ζωή σου.
Ναι, την αγάπη μου για την τέχνη την κατάλαβα από πολύ μικρός. Θυμάμαι στο δημοτικό, μια δασκάλα μάς είχε ζητήσει να γράψουμε μια έκθεση, για το τι θέλουμε να γίνουμε, όταν μεγαλώσουμε. Πριν τη γράψουμε, μάλιστα, μας είχε ζητήσει να της πούμε το επάγγελμα που είχαμε διαλέξει για να το εγκρίνει. Όταν ήρθε η δική μου σειρά, της είπα «ηθοποιός». Εκείνη με σήκωσε μπροστά σε ολόκληρη την τάξη και μου είπε: «Θες να γίνεις ηθοποιός; Αυτοί είναι όλοι αλήτες και ανώμαλοι». Αυτή ήταν και η πρώτη φορά, που διαχειρίστηκα τη λέξη «ανώμαλος». Η πρώτη φορά που, αναρωτήθηκα για το τι σημαίνει. Τελικά, έγραψα κλαίγοντας ότι θέλω να γίνω αεροπόρος (ανδρικό επάγγελμα, κατά τη δασκάλα). Πάντως, όταν το είπα στη μητέρα μου, εκείνη πήγε στο σχολείο και της τα έψαλε για τα καλά.
Η σεξουαλικότητα τι ρόλο παίζει στη ζωή σου;
Η σεξουαλικότητά μου με απασχόλησε από πολύ νωρίς, έχοντας όμως πάντοτε τη σκέψη, πως οτιδήποτε συνέβαινε μέσα μου ήταν φυσιολογικό. Δεν μπορούσα να καταλάβω, παρότι τότε ήταν και μια περίεργη εποχή, τι είναι αυτό που έναν άνθρωπο μπορεί να το χαρακτηρίσει ως «μη φυσιολογικό». Μεγαλώνοντας, έμαθα ότι η κοινωνία έδινε αυτόν το χαρακτηρισμό, κυρίως σε ανθρώπους που αγαπούσαν άτομα του ίδιου φύλου. Επειδή, όμως, πάντοτε πίστευα πως οι άνθρωποι μπορούμε να αγαπάμε οποιοδήποτε άνθρωπο, μέσα μου αυτό μπήκε ως φυσιολογικό. Αυτή την ηθική αξία είχα, ότι δεν υπάρχει τίποτα αφύσικο. Αφού η φύση με έχει κάνει να με τραβάει και το ίδιο φύλο, είναι φυσιολογικό. Σε αυτό το σημείο να σου πω, ότι εγώ έκανα σεξ για πρώτη φορά στα 21 μου. Αυτό συνέβη, γιατί πάντα το σεξ το συνδύαζα με την αγάπη. Πολύ σπάνια έχω κάνει σεξ, χωρίς αγάπη και θεωρώ πάρα πολύ τυχερό τον εαυτό μου γι΄αυτό. Βέβαια, ξέρω ότι διαφέρω από πάρα πολλούς ανθρώπους, δηλαδή, όταν είσαι στα 65 και έχεις κάνει σεξ με 40 άτομα περίπου, είναι πάρα πολύ λίγοι (γέλια).
Δε σε απασχόλησε, δηλαδή, ποτέ ο αυτοπροσδιορισμός σου, σε σχέση με τη σεξουαλική σου ταυτότητα;
Όχι, γιατί πάντα πίστευα πως είμαι ένας απόλυτα φυσιολογικός άνθρωπος, που έχω δικαίωμα να ερωτευτώ το άτομο που αγαπώ. Φυσικά και προσδιορίζομαι ως ΛΟΑΤ+, είμαι μέσα σε αυτή την κοινότητα και γι΄αυτό μάχομαι και για τα δικαιώματά της. Όπως μάχομαι και για τα δικαιώματα, όλων των κοινοτήτων που περιθωριοποιούνται.
Πότε ξεκινά η καλλιτεχνική σταδιοδρομία του Σπύρου Μπιμπίλα;
Η πρώτη μου επαφή με το κοινό έγινε, όταν τελείωσα το πρώτο έτος στην παράσταση «Η Αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, με την Πειραματική Σκηνή της σχολής. Η καριέρα μου, πάντως, ξεκινά ενώ εγώ είμαι ακόμη στη σχολή, παίζοντας το 1975 στο έργο του Σοφοκλή «Οιδίπους Τύραννο», με τον Νίκο Χατζίσκο και την Τιτίκα Νικηφοράκη. Αργότερα, όταν τελειώναμε τη σχολή κάναμε με τον Κοραή Δαμάτη μια παράσταση, τους «Νεκρούς χωρίς Τάφο», ένα έργο συγκλονιστικό. Από εκεί ο δάσκαλος μου διέγνωσε ότι δεν είμαι ένας μέτριος ηθοποιός. Αμέσως μετά έπαιξα την Κασσάνδρα στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, με το Ασκητικό Θέατρο. Στη συνέχεια ο δάσκαλος μου, o Γκίκας Μπινιάρης, με προώθησε στο «Θέατρο της Δευτέρας».
Και κάπως έτσι μπαίνει η τηλεόραση στη ζωή σου.
Ναι. Θυμάμαι τότε, επειδή δεν είχα καθόλου επαφές στον θεατρικό χώρο, να πηγαίνω μόνος μου σε τρία γραφεία παραγωγής και να τους ζητώ να με δουν στο «Θέατρο της Δευτέρας». Την επόμενη κιόλας μέρα, δύο από αυτά τα γραφεία με πήραν και έπαιξα σε δύο σήριαλ. Στο «Τυχεροί και Άτυχοι» και στο «Πανθέοι». Από εκεί και πέρα ξεκίνησε μια πορεία που εγώ πήγαινα και έλεγα «δείτε αυτό που έχω κάνει» και αυτοί με έπαιρναν. Έτσι από ρόλο σε ρόλο, βρέθηκα να παίζω τεράστιους ρόλους στην τηλεόραση.
Ανάμεσα σ΄αυτούς κι ο πρώτος γκέι ρόλος στην ελληνική τηλεόραση.
Ναι, το ’83 στην «Κάθοδο» του Μιχαηλίδη. Ήταν ο πρώτος γκέι ρόλος που παίχτηκε στην τηλεόραση. Έχω παίξει, επίσης, και τον πρώτο τρανς ρόλο στον κινηματογράφο, το 1981 στην ταινία «Οι Απέναντι» του Πανουσόπουλου. Έχω παίξει γενικά αρκετούς ΛΟΑΤ+ ρόλους.
Κάποιοι απ΄αυτούς, παρουσίαζαν τα γκέι άτομα μ’ έναν τρόπο που σήμερα θα τον αναγνωρίζαμε ως καρικατούρα.
Νομίζω πως ο πρώτος τέτοιος ρόλος ήταν στους «Μεν και Δεν» του Χάρη Ρώμα. Εκεί έκανα έναν γκέι χαρακτήρα πολύ χαρούμενο, συμπαθή, που θύμιζε όμως περισσότερο καρτούν. Ένας τέτοιος ρόλος ήταν κι αυτός στο «Κωνσταντίνου και Ελένης». Ένας ρόλος, που με σημάδεψε, εξαιτίας της συχνής επανάληψης. Για μια πενταετία διαχειριζόμουν πολλούς τέτοιους ρόλους. Κάποια στιγμή, όμως, αποφάσισα να το σταματήσω, γιατί άρχιζα να τυποποιούμαι και άρχιζαν να ταυτίζουν την γκέι ταυτότητα με τα χαρακτηριστικά που είχαν οι ρόλοι αυτοί. Είχε διαμορφωθεί πια αυτή η καρικατούρα, που λες κι εσύ, την οποία, όμως, εγώ την υπηρέτησα με στόχο αυτοί οι γκέι ρόλοι να γίνουν συμπαθείς σ’ ένα αρκετά συντηρητικό κοινό. Όταν, όμως, είδα ότι δε χρειάζεται πια και ότι με τυποποιεί, είπα ότι δε θα το ξανακάνω. Δε χρειαζόμαστε πια τις καρικατούρες. Ο τελευταίος, πάντως, τέτοιος ρόλος ήταν στην «Νταντά», όπου για ένα περασματάκι, πήρα πάρα πολλά χρήματα. Σκέψου, επειδή γκρίνιαζα συνέχεια στον Ρώμα για το «Κωνσταντίνου και Ελένης», μου έγραψε έναν τελείως διαφορετικό ρόλο, έναν μάγκα της νύχτας, που έπαιξα στο «Καφέ της Χαράς».
Θα ξαναέπαιζες έναν γκέι χαρακτήρα;
Φυσικά, αλλά έναν που θα ανταποκρίνεται στο σήμερα και δε θα είναι καρικατούρα. Θα ήθελα πολύ να κάνω έναν άνδρα που είναι ερωτευμένος μ’ έναν μικρότερό του.
Και από τον πρώτο γκέι ρόλο στην τηλεόραση, στο πρώτο γκέι φιλί του θεάτρου.
Το 1981, στην παράσταση «Η Μοίρα και τα Μάτια των ανδρών». Ήταν πολύ περίεργο τότε να ανεβάσεις ένα τέτοιο έργο. Εκεί έδωσα το πρώτο γκέι φιλί σε παράσταση. Θυμάμαι, είχε προκαλέσει τεράστιο θόρυβο τότε.
Είσαι από τους καλλιτέχνες με έντονη πολιτική/κοινωνική δράση. Πότε αποφάσισες να ασχοληθείς με το σωματείο των ηθοποιών;
Από πάρα πολύ μικρός κατάλαβα ότι τα σωματεία παλεύουν για τα εργασιακά δικαιώματα. Όταν λοιπόν κατέβηκε η «πορνογραφία» του Μάνου Χατζιδάκι, πήγα μαζί με άλλους ηθοποιούς να διαμαρτυρηθούμε στο σωματείο για το ότι δεν είχαμε πληρωθεί. Αν και ήμουν ήδη πολιτικοποιημένος στον αριστερό χώρο, εκεί μπήκε το μικρόβιο για το σωματείο. Αν και δούλευα ασταμάτητα στο θέατρο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, και τη μεταγλώττιση, θέλησα να ασχοληθώ και με τα δικαιώματα των ηθοποιών. Έτσι από πολύ μικρός, μπήκα σε μία ανεξάρτητη παράταξη, δεν ήθελα να μπω σε κόμμα, και βγήκα στο Δ.Σ. Κάπου 30 χρόνια με εκλέγουν οι ηθοποιοί. Η ζωή τα έφερε και έγινα πρόεδρος των εργαζόμενων ηθοποιών, με στόχο να ασχοληθώ με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Και κάπου εκεί έσκασε όλο αυτό το βουνό των σκανδάλων.
Μετά απ΄όλο αυτό που έγινε με την υπόθεση του Λιγνάδη και τις ομοφοβικές τοποθετήσεις του δικηγόρου του, υπάρχει κάτι που θες να σχολιάσεις;
Είδα ότι έγινε μια προσπάθεια εργαλειοποίησης της γκέι ταυτότητας, ίσως και ταύτισής της με εγκληματικές συμπεριφορές. Η περίπτωση Λιγνάδη, όμως, δεν είναι μια περίπτωση που για κάποιον λόγο θα πρέπει να την ταυτίσουμε με την γκέι κοινότητα. Είναι μία περίπτωση, η οποία δε φορτίζεται από κάποια συγκεκριμένη σεξουαλική ταυτότητα, αλλά από συμπεριφορές που λειτουργούν ανεξαρτήτως ταυτότητας. Είναι τεράστιο λάθος και πολύ επικίνδυνο να προσπαθείς να κατηγορήσεις μία κοινότητα λόγω ενός ανθρώπου, ο οποίος φέρεται ότι έχει κάνει όλα αυτά.
Στο «μέτριος» ηθοποιός που άκουσες, τι απαντάς;
Τίποτα. Είναι πολύ αστείο να το ακούω, έχοντας κάνει όλα αυτά στην καριέρα μου, έχοντας δουλέψει με τόσο μεγάλα ονόματα στον χώρο της τέχνης.
Πώς διαχειρίστηκες όλες αυτές τις καταγγελίες στον χώρο του θεάτρου;
Επειδή είμαι ένας πάρα πολύ ψύχραιμος άνθρωπος και επειδή έχω περάσει πολλές δύσκολες καταστάσεις στη ζωή μου, το αντιμετώπισα με μεγάλη ψυχραιμία και σοβαρότητα. Τολμώ να πω, πως όλη αυτή η κίνηση με έκανε να γνωρίσω και πολλούς σπουδαίους ανθρώπους, όπως τη Σοφία Μπεκατώρου, τον Σωτήρη Τσαφούλια, τον Αθανάσιο Γραμμένο, κ.α.
Τι άλλο θα ήθελες να πούμε για το θέμα των καταγγελιών;
Πιστεύω πως αυτοί οι άνθρωποι που ακόμα λένε στα αυτιά μας τρομερά πράγματα και δεν πάνε να τα καταθέσουν στην Εισαγγελία ή στο πειθαρχικό, είναι υπεύθυνοι για αυτά που γίνονται. Ξέρουμε κι άλλους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν υποστεί πολλά και δε λένε τίποτα. Αυτή η στάση όμως δε βοηθάει στο να ξεκαθαριστεί τελείως η κατάσταση.
Εσύ γνώριζες γι΄αυτά τα περιστατικά, που είδαν το φως της δημοσιότητας;
Δεν υπάρχει άνθρωπος στο ελληνικό θέατρο που να μη γνωρίζει αυτές τις κακότροπες συμπεριφορές. Δεν υπάρχει κανείς. Και επειδή οι περισσότερες υποθέσεις αφορούν σε άτομα της δικής μου γενιάς, πρέπει κάποια στιγμή να ζητήσουμε συγγνώμη από την καινούργια γενιά, που καλείται να το αντιμετωπίσει όλο αυτό και που είναι πολύ πιο φτωχοποιημένη και κάνει αυτή τη δουλειά περισσότερο από αγάπη. Έχουμε όλη την ευθύνη για αυτή τη συνωμοσία σιωπής, που μας είχαν επιβάλει κάποιοι, που μας είχε επιβάλλει το σύστημα, που προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι αυτό είναι το φυσιολογικό. Αυτό όμως δεν είναι το φυσιολογικό.
Στον χώρο του θεάτρου υπάρχει ομοφοβία/τρανσφοβία;
Πιστεύω ότι οι ηθοποιοί είμαστε ιδιαίτερα ανοιχτοί με τέτοια ζητήματα. Στο σωματείο εξάλλου είμαστε εγγεγραμμένα αρκετά άτομα της ΛΟΑΤ+ κοινότητας. Ένα από τα πιο παλιά μας μέλη, μάλιστα, είναι ένα τρανς άτομο.
Θυμάμαι πως στην υπόθεση του Γιώργου Καρκά, είχες σχολιάσει ότι η ΛΟΑΤ+ κοινότητα άργησε να κινητοποιηθεί.
Ήταν μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος για εμένα. Από την πρώτη στιγμή, ενώ εγώ έκανα έναν πολύ μεγάλο αγώνα για τον Καρκά, τον οποίο τον γνώριζα πολύ καλά, αισθάνθηκα ότι ούτε το Σωματείο Ηθοποιών ούτε η ΛΟΑΤ+ κοινότητα στάθηκε στο πλευρό του από την αρχή. Στην πορεία και μετά από μεγάλες κινητοποιήσεις -κι αφού ξεκίνησε το δικαστήριο – πήρε μπρος η κοινότητα.
Ποια είναι τα θέματα που αυτή τη στιγμή καλείται να διαχειριστεί το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών;
Αυτή τη στιγμή το σωματείο έχει να ρίξει το βάρος σε όλο το θέμα των καταγγελιών, γιατί πρέπει κάποια στιγμή όλο αυτό να πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης. Στη συνέχεια έχει να αντιμετωπίσει πολύ σοβαρά προβλήματα, όπως η έλλειψη συλλογικών συμβάσεων, η μη πληρωμή των προβών, τα δικαιώματα στον χώρο του διαδικτύου. Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα είναι το τι θα γίνει μετά την πανδημία. Υπάρχουν οικογένειες ηθοποιών (και ΛΟΑΤ+), που έχουν τεράστια οικονομικά προβλήματα.
Δε σε έχω ρωτήσει ακόμη για τις μεταγλωττίσεις.
Στη μεταγλώττιση μπήκα από πάρα πολύ νέος, από τη δεκαετία του ’80. Μετά από ένα δοκιμαστικό που έκανα, έπιασα αμέσως δουλειά, κάνοντας τη μεταγλώττιση για το «Μικρό Σπίτι στο Λιβάδι». Από εκεί ο σκηνοθέτης με πήγε στην ΕΡΤ και ξεκινήσαμε κάποιες σειρές, όπως τα «Στρουμφάκια». Εκεί μάλιστα, γνώρισα τον Λιγνάδη, καθόμασταν πλάι πλάι και κάναμε μεταγλωττίσεις. Τολμώ να πω πως έγινα η πιο χρήσιμη φωνή των μεταγλωττίσεων, γιατί είχα μια ευχέρεια να αλλάζω τη φωνή μου και να την κάνω ό,τι θέλω. Στη συνέχεια μεταπήδησα στη σκηνοθεσία μεταγλώττισης και έγινα υπεύθυνος μεταγλωττισμού, άρχισα να κάνω διδασκαλίες στις δραματικές σχολές και τώρα κάνω τον πρώτο ήρωα στο YouTube, τον μικρό μάγο Αγκού και νιώθω πολύ όμορφα που είμαι 65 ετών και κάνω ένα μικρό πλασματάκι, το οποίο τραγουδάει κιόλας.
Ποια είναι τα σχέδιά σου για το μέλλον;
Θα κάνω μια πολύ ωραία δουλειά με τη Νικολέτα Βλαβιανού, το «Αχ, Ρόζα μου», ένα έργο βασισμένο στη ζωή της εβραίας ρεμπέτισσας Ρόζας Εσκενάζυ. Επίσης, έχω γυρίσει δύο ταινίες που περιμένω να παιχτούν μόλις ανοίξουν τα σινεμά. Τέλος, ετοιμάζω ένα λεύκωμα, το οποίο θα είναι η πορεία της ζωής μου με φωτογραφίες και σχόλια από όλα τα θεατρικά, σήριαλ, ταινίες κλπ. που έχω κάνει. Ένα λεύκωμα για έναν ηθοποιό, που δεν ήταν πρωταγωνιστής, αλλά η ζωή του ήταν πολύ πιο ενδιαφέρουσα από αυτή ενός πρωταγωνιστή.
Τι αφήσαμε για το τέλος;
Ότι θα ήθελα να συνεχίσω να κάνω ταξίδια πάνω στη γη και έξω απ΄αυτήν και ότι περιμένω να ζήσουμε σ΄έναν κόσμο, στον οποίο θα νιώθουμε περήφανοι/ες για τον απόλυτα φυσιολογικό εαυτό μας
